PTTK tURYSTYKA, KRAJOZNAWSTWO, ODZNAKI pttk

Zbigniew Kasprzak
TURYSTYKA KWALIFIKOWANA
A KRAJOZNAWSTWO
Wiedzę tę częściowo wynosimy ze szkoły, wybierając się jednak na wycieczkę zawsze warto
przeczytać, czy w inny sposób dowiedzieć się, co nas tam czeka na szlaku. Młodzi często od
wycieczek oczekują przeŜycia Wielkiej Przygody. Przygodę moŜna jednak przeŜyć odnajdując coś,
czego się wcale nie spodziewaliśmy jak i docierając do czegoś, o czym nie wiemy, Ŝe jest. Przykładem
niech będzie grodzisko w niedalekiej Wicinie. Czyta się o nim dość duŜo, ale czy nie chciałoby się
zobaczyć go na własne oczy, przejść się po resztkach jego wałów, znaleźć się w miejscu gdzie 2500 lat
temu tętniło Ŝycie tajemniczego ludu? JeŜeli nie będzie to tylko „zaliczenie” kolejnego zabytku, lecz
prawdziwe przeŜycie kontaktu z historią, przeŜyjemy wtedy swą PRZYGODĘ. „Widok resztek
zbutwiałych i nadpalonych wałów obronnych, skorupy naczyń glinianych rzucone tu i ówdzie i cisza,
sugestywnie działają na wyobraźnię. To niesamowite wraŜenie. Wystarczy zamknąć oczy, a juŜ
przesuwają się cienie niegdysiejszych wojowników, którzy bronią swej osady przed dzikimi atakami
Scytów…” – pisali parę lat temu młodzi turyści z Jasienia referując swoje ścieŜki krajoznawcze.
Dzięki temu, Ŝe wiedzieli gdzie są, w zwykłej na pozór górce zobaczyli coś, czego inni nie zobaczą
nigdy.
Pamiętajcie, Ŝe w podróŜach nie najwaŜniejsze – wbrew pozorom – są dekoracje. WaŜne jest to, z
czym wyruszamy w drogę, jak szeroko otwarte są nasze oczy i serca. Przygoda czekać nas będzie
wszędzie, trzeba ją tylko umieć znaleźć. I będzie zawsze coś, czego jeszcze nie widzieliśmy, coś
jedynego i niepowtarzalnego, po prostu PRZYGODA.
Tak właśnie rozumiana turystyka dostarcza niezapomnianych wraŜeń, jest najlepszą formą
wypoczynku i sposobem utrzymania sprawności fizycznej. Posiada teŜ – właśnie turystyka
krajoznawcza – olbrzymie znaczenie kulturotwórcze. Uczy kochać krajobraz, uczy widzieć piękno
swego regionu, uczy rozumieć jego historię i jego przyrodę.
Turystyka jest jednym z najstarszych tradycyjnych sposobów poznawania kraju i regionu, jest
takŜe aktywnym sposobem spędzania czasu wolnego. Nadal spełnia wiele róŜnych funkcji jako
dziedzina niezwykle atrakcyjna i róŜnorodna w treści pozwalająca na osiągnięcie zamierzonych celów
wychowawczych.
Słowo „turystyka” jest wprawdzie bardzo rozciągliwe, bo mianem „turysta” określamy nie tylko
samych siebie – włóczęgów – Krajoznawców, ale równieŜ przyjezdnych z zagranicy, uczestników
rozrywkowych wycieczek np. zakładowych, grzybiarzy i w ogóle kaŜdego, kto wybiera się na „zieloną
trawkę”. Wiedzmy jednak, Ŝe taka turystyka niewiele ma z tym określeniem wspólnego. Prawdziwi
turyści to tacy ludzie, którzy lubią sprawdzać samych siebie, lubią smak trudu i niewygody, umieją
walczyć z sobą samym, ze zmęczeniem, z wyniesionymi z własnego środowiska nawykami
wygodnictwa. Być takim turystą to prawdziwa sztuka.
Sztuka uprawiania turystyki to nie tylko sama wędrówka, ale i zdobywanie podczas niej wiedzy o
regionie, wiedzy popartej osobistym kontaktem z krajobrazem, z dokumentami jego przeszłości, jakim
są zabytki. Ta wiedza to regionoznawstwo albo szerzej krajoznawstwo, określa motywację uprawiania
przez nas turystyki. Obojętnie czy na rajdzie, szkolnej wycieczce, obozie czy podczas świątecznego
wypoczynku, pieszo, na rowerze, kajakiem, czy wreszcie samochodem z rodzicami – waŜna jest
intencja i umiejętność jej realizacji. Od razu trzeba zastrzec – samo zobaczenie czegoś nowego, nie
oznacza jeszcze nabycia o nim wiedzy. Wytrawni turyści wiedzą, Ŝe zobaczyć – to jedno, wiedzieć –
to juŜ trochę co innego, a wiedzieć co się widzi – to właśnie dopiero to, o co w turystyce chodzi
Taka właśnie turystyka jest sztuką. Jak w kaŜdej sztuce, aby ją opanować, naleŜy wiele wiedzieć.
Dzięki turystyce krajoznawczej zaczynamy dostrzegać w otaczającym nas świecie nowe zjawiska,
nowe wartości. Niektórzy starają się dokumentować swe przeŜycia, robią to aparatem fotograficznym,
inni, mając ku temu nieco zdolności, szkicują, albo piszą wspomnienia (nawet „do szuflady”).
Gdy opanuje Was juŜ całkowicie pasja turystyczna, dokumentujcie swoje osiągnięcia w innej
jeszcze formie – zdobywajcie odznaki turystyczne. Do tego chciałbym Was właśnie zachęcić.
Odznaka turystyczno-krajoznawcza jest nie tylko miłą pamiątką, jest wyróŜnieniem,
symbolicznym dowodem uczestnictwa w imprezie turystycznej, osiągnięciem wyŜszego stopnia
wtajemniczenia turystycznego, dowodem pokonania szeregu trudności na drodze do jej zdobycia.
Zasady zdobywania odznak zawarte są w regulaminach wydanych przez komisje PTTK. Do wielu
odznak wydane są teŜ specjalne ksiąŜeczki, które prawidłowo wypełnione, z poświadczeniem odbycia
wycieczek (zgodnie z regulaminem) są podstawą do ubiegania się o odznakę. Do poświadczenia
uprawnień do posiadania odznak regionalnych ( o nich napiszę innym razem) najczęściej wystarczą
zwykłe notesy. Dokumentację naszą składamy w Rejonowym Oddziale PTTK. a naszym przypadku w
śarach.
Większość odznak jest w zasięgu Waszych moŜliwości, wystarczy tylko zapoznać się z ich
regulaminami i wyruszyć na szlak, a będą Wasze. To pierwszy krok do turystyki kwalifikowanej.
śyczę szerokiej drogi i słonecznych szlaków.
WYBRANE ODZNAKI TURYSTYKI KWALIFIKOWANEJ I KRAJOZNAWCZE
Miłą pamiątkę z róŜnego rodzaju wypraw i wycieczek stanowić mogą odznaki turystyczne, których w
PTTK ustanowiono całkiem sporą ilość. Mogą one być zachętą do uprawiania danej dyscypliny
turystyki kwalifikowanej, a takŜe sposobem na systematyczne poznawanie naszego kraju, jego
walorów krajoznawczych i szlaków turystycznych. W środowisku PTTK-owskim świadczą teŜ o
zainteresowaniach i kwalifikacjach turystycznych danej osoby. Zachęcając do ich zdobywania
chciałbym zwrócić uwagę na kilka z nich:
1. ODZNAKA TURYSTYKI PIESZEJ (OTP)
Odznaka dzieli się na 6 kategorii. Dla najmłodszych przewidziano dwustopniową odznakę
„Siedmiomilowe Buty”, którą mogą zdobywać juŜ przedszkolacy. Aby uzyskać stopień srebrny naleŜy
podczas odbytych wycieczek przejść łącznie 30 km.
Pozostałe kategorie OTP zdobywa się zaliczając 1pkt. za kaŜdy przebyty kilometr trasy. Na
stopień popularny naleŜy uzyskać 60 pkt., a na stopień brązowy 100 pkt. w ciągu 12 miesięcy. Do 20%
punktów moŜna uzyskać za zwiedzanie miejscowości wymienionych w specjalnym wykazie (Np. śary
– 10 pkt., Lubsko – 5 pkt., Zielona Góra - 15 pkt.)
2. GÓRSKA ODZNAKA TURYSTYCZNA (GOT)
Najstarsza odznaka turystyczna, którą moŜna zdobywać podczas wycieczek odbywanych na
terenach górskich i podgórskich począwszy od 8 roku Ŝycia. Zasady punktacji określone są
szczegółowo w specjalnym wykazie wycieczek. Odznaka ma 4 rodzaje, a poszczególne stopnie mają
zróŜnicowane wymagania w zaleŜności od wieku zdobywającego (obowiązują 4 grupy wiekowe: 8-10
lat, 11-15, 16-50 i powyŜej 50 lat). Do uzyskania stopnia popularnego wystarczy zdobycie od 40 do 60
pkt. w zaleŜności od wieku.
3. KOLARSKA ODZNAKA TURYSTYCZNA (KOT)
MoŜna ją zdobywać począwszy od 10 roku Ŝycia na wycieczkach kolarskich indywidualnych i
zbiorowych. Za kaŜdy dzień jazdy o długości minimum 15 km uzyskuje się 10 pkt. podczas wycieczek
jednodniowych i 15 pkt. podczas wycieczek wielodniowych. Dodatkowo punkty uzyskuje się za
zwiedzanie. Odznaka ma 6 stopni. Aby uzyskać stopień brązowy naleŜy zdobyć w ciągu 2 lat 100 pkt.
4. ODZNAKA „TURYSTA PRZYRODNIK”
Zdobywanie odznaki polega na odbywaniu wycieczek przyrodniczych i zwiedzaniu róŜnego
rodzaju obiektów przyrodniczych lub wykonywaniu prac na rzecz ochrony przyrody. Odznaka
ustanowiona jest w dwóch rodzajach: małym i duŜym. Cztery kolejne stopnie odznaki „małej” moŜna
zdobyć po ukończeniu 7 roku Ŝycia. Aby uzyskać odznakę w stopniu popularnym naleŜy uzyskać 50
pkt. (Przykładowo za zwiedzenie parku narodowego uzyskuje się 10 pkt., rezerwatu przyrody, muzeum
przyrodniczego lub parku wiejskiego, miejskiego, pałacowego 5 pkt., ścieŜki dydaktycznej 4 pkt., a
pomnika przyrody 3 pkt.).
5. MOTOROWA ODZNAKA TURYSTYCZNA (MOT)
Odznaka dzieli się na: MłodzieŜową Odznakę „Turysta Motorowy” i Motorową Odznakę
Turystyczną. Pierwsza z nich ma 3 stopnie i mogą ja zdobywać dzieci i młodzieŜ w wieku 10-16 lat
uczestniczące w wycieczkach motorowych lub autokarowych pod opieką osób dorosłych. Aby ją
uzyskać naleŜy wziąć udział w 1 imprezie turystyki motorowej, a takŜe zwiedzić 1 muzeum
etnograficzne lub skansen, 1 zabytek klasy europejskiej lub UNESCO oraz pięć innych obiektów
krajoznawczych. MOT natomiast posiada 6 stopni i moŜna ją zdobyć po ukończeniu 16 roku Ŝycia.
6. MŁODZIEśOWA ODZNAKA KRAJOZNAWCZA (MOK PTTK)
MłodzieŜowa odznaka Krajoznawcza stanowi pierwszy krok do zdobywania w latach dalszej nauki a
następnie pracy zawodowej innych odznak krajoznawczych i turystycznych, stanowiących dalsze
stopnie wtajemniczenia wytrawnego turysty i krajoznawcy. Stanowi potwierdzenie, Ŝe młody obywatel
jest zamiłowanym turystą krajoznawcą, a zdobyte przez niego wiadomości o swoim kraju są pomocne
w szkole i w domu.
MOK jest jednostopniowa. Mogą ją zdobywać uczniowie szkół podstawowych i pierwszej klasy
gimnazjum indywidualnie lub zbiorowo, w czasie wycieczek pieszych, górskich, rowerowych,
kajakowych, Ŝeglarskich i narciarskich. Warunkiem zdobycia MOK jest spędzenie 6 dni na
wycieczkach jedno – lub kilkudniowych.
7. ODZNAKA KRAJOZNAWCZA
MoŜna ją zdobywać po ukończeniu 10 roku Ŝycia. Odznaka składa się z dwustopniowej Regionalnej
Odznaki Krajoznawczej i czterostopniowej Odznaki Krajoznawczej Polski. Aby zdobyć ROK w
stopniu srebrnym naleŜy zwiedzić 20 obiektów krajoznawczych (zabytki, pomniki przyrody, muzea,
pomniki itp.) w miejscu swojego zamieszkania i w promieniu do 40 kilometrów od niego. Przy
zdobywaniu OKP naleŜy stosować się do Kanonu Turystycznego Polski – wykazu miejsc i obiektów
koniecznych do zwiedzenia.
8. ODZNAKA IMPREZ NA ORIENTACJĘ
MoŜna ją zdobywać bez względu na wiek podczas turystycznych imprez na orientację. Odznaka
dzieli się na 5 kategorii. Aby uzyskać stopień popularny naleŜy wziąć udział w 5 imprezach.
9. ODZNAKA „SZLAKIEM ALEKSANDRA JANOWSKIEGO”
Odznaka jest jednostopniowa. Aby ją uzyskać naleŜy zdobyć 50 pkt. zwiedzając miejscowości
wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do regulaminu OTP (np. Zielona Góra 15 pkt, Bytom
Odrzański, Gorzów Wlkp., KoŜuchów, Łagów, śagań, śary 10 pkt., Drzonów, Lubniewice, Lubsko,
Międzyrzecz, Nowa Sól, Ochla, Ośno Lubuskie, Strzelce Krajeńskie, Sulechów, Szprotawa,
Świebodzin, Wschowa po 5 pkt.).
10.GÓRSKA ODZNAKA TURYSTYCZNA PTT„KU WIERCHOM”
Odznaka jest jednostopniowa. Przeznaczona jest dla dzieci od 8 do 14 lat. GOT PTT „Ku
Wierchom” moŜna zdobywać w Karpatach, Sudetach i Górach Świętokrzyskich w ciągu całego roku,
w dowolnym okresie czasu. Warunkiem zdobycia odznaki jest spędzenie 12 godzin na szlakach
górskich (wg czasu przewodnikowego).
11. MIĘDZYNARODOWA ODZNAKA TURYSTYCZNA
„SZLAKIEM ŚWIĘTEGO JANA NEPOMUCENA”
w skrócie zw. Odznaką Jana Nepomucena
Ustanowiona przez Odział Ziemi Wałbrzyskiej. Zdobywać ją moŜna po ukończeniu 8 roku Ŝycia na
terenie całej Europy i pole3ga to na zwiedzaniu miejscowości lub miejsc odosobnionych gdzie
znajdują się ogólnodostępne posągi, rzeźby lub popiersia, płaskorzeźby, freski, obrazy, przenośne
posąŜki św. Jana Nepomucena, itp.
Odznaka posiada cztery stopnie: brązowy, srebrny, złoty i diamentowy.
Zasadą zdobycia odznaki jest uzyskanie określonej ilości punktów za odwiedzenie i opisanie kaŜdej
postaci patrona: 1 pkt – na terenie kraju zamieszkania, 2 pkt. – poza krajem zamieszkania. Na stopień
brązowy naleŜy uzyskać - 10 pkt., na srebrny 30 pkt a złoty 50 pkt., zaś na diamentowy - 100 pkt.
12. NARCIARSKIE ODZNAKI TURYSTYCZNE PTTK
a). DZIECIĘCA ODZNAKA NARCIARSKA (DON)
b). NARCIARSKA ODZNAKA MŁODZIEśOWA (NOM)
c). GÓRSKA ODZNAKA NARCIARSKA (GON)
d). NIZINNA ODZNAKA NARCIARSKA (NON)
e). ODZNAKA NARCIARSKA „ZA WYTRWAŁOŚĆ”
f). WYSOKOGÓRSKA ODZNAKA NARCIARSKA (WON)
Narciarskie Odznaki Turystyczne PTTK moŜe zdobywać kaŜdy, kto po ukończeniu odpowiedniego
dla uzyskania kaŜdej odznaki wieku odbył wycieczki oraz dokonał ich weryfikacji zgodnie z
wymogami określonymi regulaminami poszczególnych odznak.
======================================================
do zobaczenia na szlaku !