Wielkanoc na Kujawach b

Temat: Na naszej kujawskiej Ziemi – zwyczaje i tradycje świąteczne.
KUJAWY , KUJAWY, TY STARA ZIEMIO
Cel projektu:
Poznanie oraz wzbogacenie wiedzy na temat zwyczajów i tradycji Świąt Wielkanocnych.
O projekcie:
Głównym założeniem jest przekazanie dzieciom edukacji wczesnoszkolnej wiedzy o regionie
Kujaw – historii, położeniu geograficznym oraz znajomości zwyczajów i tradycji Świąt
Wielkanocnych.
Obejmuje działania edukacyjne dostosowane do wieku uczniów klas 1-3.
Czas trwania – marzec 2016
Uczestnicy:
- uczniowie klas 1-3
- nauczyciele
Koordynatorzy projektu:
Wiesława Przyborska, Gabriela Kurek
Cele:
1. Rozwijanie wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego Kujaw, w tym obrzędów i zwyczajów,
tradycji, potraw regionalnych.
2. Budowanie więzi z „małą ojczyzną”, regionem, społecznością lokalną.
3. Kształtowanie postawy odpowiedzialności za kulturę i tradycją „małej ojczyzny”.
4. Przekonanie do tradycji, uświadomienie, że z tradycji płynie mądrość i wiedza.
Metody i formy pracy
Dobierając metody i formy pracy uwzględniono, że zadaniami z zakresu edukacji regionalnej są
objęte dzieci klas1-3, które z zaciekawieniem podchodzą do nowych treści.
Metody:
- metody słowne i praktyczne
- uczenie się przez odkrywanie, działanie i przeżywanie
Formy:
- praca indywidualna
- praca zespołowa
- praca grupowa
Realizacja projektu
Temat: Zwyczaje i tradycje Świąt Wielkanocnych.
Obszar edukacji
Tematyka
1. Poznanie historii regionu
Kujaw.
- ogólna nazwa „Kujawy” pochodzenie
(prezentacja wiersza „Młodzi o Kujawach, życiu i ludziach”)
- historia regionu
- uwarunkowania geograficzne
2. Poznanie zwyczajów i
tradycji świątecznych
symbolika świąt.
- cel oraz sposób wykonywania palm wielkanocnych
- sposoby malowania jaj
- koszyczek wielkanocny
- organizowanie „Przywoływanek” charakterystycznych dla Kujaw
3. Strój Kujawski
- poznanie charakterystycznych cech stroju kujawskiego kobiety
i mężczyzny
4. Gwara kujawska
- poznanie czym jest gwara oraz przykładowe wyrazy
5. Prezentacja tańca
charakterystycznego dla
regionu „Kujawiak”.
- ukazanie cech Kujawiaka
- nauka tańca
6. Kuchnia regionalna
związana ze Świętami
Wielkanocnymi.
- poznanie potraw dla tego regionu
7. Działania uczniów w
formie zabawy.
- konkurs wiedzy na temat Świąt Wielkanocnych
- rozwiązywanie krzyżówek
- wykonywanie kraszanek
- nauka tańca Kujawiaka
Podsumowanie projektu:
Wycieczka do Muzeum Okręgowego na wystawę „O zwyczajach i tradycjach świątecznych”
zorganizowanej przez Dział Edukacji i Promocji.
Bibliografia:
Jan Uryga „Rok Polski w życiu, w tradycji i obyczajach ludu”, Wrocław 2002
Renata Hryń-Kuśmierek „Zwyczaje i obrzędy. Rok Polski” wydawnictwo-Podsiedlek i Spółka,
Poznań
Załączniki:
Młodzi o Kujawach, życiu i ludziach….
Tu się urodziłam,
Tu się wychowałam,
Przy zielonych łąkach,
Przy złocistych polach,
Tu słoneczko mocno świeci,
Śpiewają głośno ptaki,
Wiatr leciutko wieje,
Kwiaty pachnące z oddali
Gdzieś tam owieczka się bieli
Jabłka spadają z drzew
A z chatki czuć zapach mleka
Gdzież może być tak pięknie
Gdzie chce się żyć?
Odpowiedź jest tylko jedna
Na naszej Kujawskiej ziemi
Izabela Frankowska
absolwentka Gimnazjum w Złotnikach Kujawskich
Załącznik dla nauczyciela
Obrzędy i tradycje Kujawskie
Wielkanoc
Robiono palmy i niesiono je do kościoła. Nie były zbyt ozdobione, wyrabiano je z gałązek wierzby
z baziami, które obwiązywano wstążką.
Następny rekwizyt to drewniane kołatki, z którymi chłopcy biegali i robili hałas.
Używane były w Wielki Piątek – związane z liturgią kościelną, która wprowadzała drewniane
kołatki zamiast dzwonów. Przed Wielkanocą pojawiały się na jarmarkach drobne święcone
elementy dekoracyjne takie jak: baranki z cukru lub gliny. Malowano również jajka. Na Kujawach
były to kraszanki, czyli jajka malowana jednobarwnie bez wzorów. Gotowano je w łupinach cebuli
na kolor brunatny lub w korze drzew. Pisanki zdobiono również rozpuszczonym woskiem przy
pomocy pędzelka. Wzory były najczęściej geometryczne.
W pierwszy Dzień Wielkiejnocy odbywały się tzw. „przywołani”. Młodzi kawalerowie
wchodzili na wysokie drzewa i wywoływali wierszykami dziewczyny ze wsi, wywołane w Drugi
Dzień Świąt miały być oblane wodą. Wywoływano także imię chłopaka, który miał ją wykupić.
Przywoływanki kończyły się Dyngusem. Przywoływanki zachowały się do dziś w dzielnicy
Szymborze w Inowrocławiu.
np. „Pod numerem 79 mieszka Tereska. Potrzeba dla niej trzy miski wody. Niech śpi, niech się nie
boi, bo za nią Bogdan stoi. Ten ją wykupu. Ten się co kwartał goli, bo go broda boli…”
Strój kujawski
- Mężczyzna nosi czerwoną bluzę, a na niej granatową kamizelkę. Na to zakłada długi płaszcz z
peleryną w tym samym kolorze. Nosi spodnie z błękitnego płótna. Do przepasania służy ma
czerwony pas zakończony frędzlami. Na głowę wkłada czarny kapelusz lub barankową czapkę, a na
nogi wysokie buty z cholewkami.
- Do kobiecego stroju należy czerwony kaftanik oraz na spódnicę różnobarwny fartuch, koloru
czerwonego zdobiony białym haftem. Na głowie czepiec. Ozdobą są czerwone korale.
Źródło:
Krzysztof Braun: „Zapisane w pamięci. Opowieści o polskiej kulturze ludowej”
Cechy gwary kujawskiej:
a) końcówka -amy (jabłuszkami – jabłuszkami , różkami – różkamy)
b) a wymawiane jak o ( dasz – dosz, barszcz – barszcz, nam – nom)
Taniec – Kujawiak
- jest tańcem spokojnym. Polega na chodzeniu w rytmie ćwierćnut na lekko ugiętych nogach. Kroki
taneczne są oparte na łagodnym chodzeniu i obrotach. Muzyczne akordy na koniec frazy kończą się
przytupywaniem.
Melodia do tańca przypomina kujawski krajobraz – szeroki i spokojny. Ruchy taneczne są wolne,
posuwiste, pary się lekko kołyszą.
Źródło: Słownik muzyki – red. W. Marchwica, Kraków 2006
Śladami smaków:
żur wielkanocny i biała kiełbasa
baba wielkanocna
jaja
szynka z kością
mazurek
baba drożdżowa
Koszyk wielkanocny:
baranek – symbol zwycięstwa
chleb – ciało Chrystusa
kiełbasa – dostatek i zdrowie
ser - przyjaźń między człowiekiem a zwierzętami domowymi
sól – oczyszczenie
ciasto – umiejętność i doskonałość
chrzan – siła fizyczna i krzepa
masło – dobrobyt
Działania uczniów:
Konkurs „Wiedzy o zwyczajach i tradycjach świątecznych”
a)
b)
c)
d)
e)
Kto przynosi wielkanocne podarunki?
Jak nazywamy wielkanocne jajka?
W jakiej porze roku są Święta Wielkanocne?
W czym niesiemy wielkanocną święconkę?
Na czym polega śmingus – dyngus?
Wymień trzy potrawy z jajek?
Jak nazywają się pisklęta, które są symbolem Świąt Wielkanocnych?
Co niesiemy w wielkanocnym koszyku?
Co to są kraszanki?
Jaki posiłek jest w pierwszy dzień Świąt Wielkanocnych?
f)
g)
h)
i)
j)
Krzyżówka
ś
m
i
n
g
u
s
a
k
n
i
b
o
c
i
a
n
w
i
e
r
z
b
a
k
u
r
c
z
m
a
r
z
e
c
p
r
z
e
b
i
ś
j
a
j
k
a
d
y
e
g
.
.
.
.
n
g
u
.
.
.
s
1. Tradycja polewania wodą w Poniedziałek Wielkanocny.
2. Powraca wiosną z ciepłych krajów.
3. Rosną na niej bazie.
4. Kura to jego mama.
5. Wiosnę rozpoczyna się w ......
6. Kwitnie, kiedy leży jeszcze śnieg.
7. Kolorowe pisanki z ...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.