Strategia rozwiązywania problemów społecznych za

Transkrypt

Załącznik do
Uchwały Nr XXXV/395/06
Rady Miejskiej Turku
z dnia 30 marca 2006r.
STRATEGIA INTEGRACJI I ROZWIĄZYWANIA
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
GMINY MIEJSKIEJ TUREK
NA LATA 2006-2015
STYCZEŃ 2006
SPIS TREŚCI
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA...................................................................................................................................3
1.1. TŁO I PRZYCZYNY ..........................................................................................................................4
1.2. WARTOŚCI, ZASADY, DEFINICJE.................................................................................................5
1.3. STRUKTURA DOKUMENTU...........................................................................................................9
U
1.4. PRZESŁANKI WYNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH..................................12
2. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA .................................................................................................................21
2.1. CHARAKTERYSTYKA MIASTA ..................................................................................................22
2.2. PROBLEMY SPOŁECZNE Z PERSPEKTYWY OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ .............25
2.3 KWESTIA OPIEKI NAD DZIECKIEM............................................................................................32
2.4 KWESTIA OSÓB BEZROBOTNYCH .............................................................................................38
2.5 ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ............................................................43
2.6. KWESTIA PRZESTĘPCZOŚCI .......................................................................................................46
2.7. KWESTIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI ...........................................................................................50
2.8. IDENTYFIKACJA NAJWAŻNIEJSZYCH PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH..............................52
2.9. ANALIZA SWOT .............................................................................................................................55
2.10. ZASOBY UMOŻLIWIAJĄCE ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH ............62
2.11. PODSUMOWANIE CZĘŚCI DIAGNOSTYCZNEJ......................................................................73
3. CZĘŚĆ PROGRAMOWA......................................................................................................................74
3.1. MISJA................................................................................................................................................75
3.2. CELE STRATEGICZNE I KIERUNKI DZIAŁAŃ .........................................................................76
3.3. MONITORING I WDRAŻANIE STRATEGII.................................................................................88
4. UWAGI KOŃCOWE..............................................................................................................................91
STRATEGIA INTEGRACJI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY MIEJSKIEJ TUREK
2
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA
Część wstępna zawiera elementarne informacje dotyczące zasad konstruowania
dokumentu. Przedstawione w niej zostały aspekty prawne, będące podstawą działania
samorządu lokalnego, zasady i wartości, na których opiera się lokalna polityka społeczna oraz
najważniejsze informacje dotyczące metodyki pracy nad strategią. Został tutaj także ukazany
związek analizy z innymi dokumentami strategicznymi, funkcjonującymi na różnych poziomach
administrowania i zarządzania.
3
1.1. TŁO I PRZYCZYNY
Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych ma stanowić podstawę
do realizacji względnie trwałych wzorów interwencji społecznych, podejmowanych w celu
zmiany (poprawy) tych stanów rzeczy (zjawisk) występujących w obrębie danej społeczności,
które oceniane są negatywnie. Dokument charakteryzuje w szczególności działania publicznych
i prywatnych instytucji rozwiązujących kwestie społeczne, podejmowane dla poprawy
warunków zaspokojenia potrzeb przez wybrane kategorie osób i rodzin.
Obowiązek opracowania Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych
wynika wprost z art. 17.1 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. Różnorodność
problemów społecznych występujących w mieście powoduje konieczność wzięcia pod uwagę
także innych aktów prawnych, które mają istotny wpływ na konstrukcję dokumentu
i rozwiązywanie zadań społecznych w przyszłości. Są to m.in.:
•
ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.),
•
ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. Nr 122,
poz. 1143 z późn. zm.),
•
ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(Dz. U. Nr 99, poz. 1001),
•
ustawa
z
dnia
26
października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz.1231 z późn. zm.),
•
ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.),
•
ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228,
poz. 2255 z późn. zm.),
•
ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179,
poz. 1485),
•
ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U.
Nr 180, poz. 1493).
Oprócz wspomnianych aktów prawnych przy realizacji strategii może zachodzić potrzeba
odwołania się również do ustaw i aktów wykonawczych z zakresu ochrony zdrowia, oświaty
i edukacji publicznej, budownictwa socjalnego.
4
Europejska polityka społeczna została określona w głównej mierze podczas Szczytu
Lizbońskiego w 2000 roku, na którym kraje członkowskie Unii Europejskiej uznały,
że zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego będzie centralnym elementem w procesie
modernizacji europejskiego modelu społecznego.
W roku 2001 uzgodniony został przez Radę, Parlament i Komisję Europejską
„Wspólnotowy program na rzecz walki z wykluczeniem społecznym na lata 2002-2006”. Jego
celem jest wsparcie współpracy pomiędzy krajami Unii Europejskiej i zwiększenie skuteczności
przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Polska zgłosiła gotowość przystąpienia do programu, w efekcie, czego podjęła prace nad przygotowaniem Memorandum w sprawie Integracji
Społecznej (Joint Inclusion Memorandum – JIM), Narodowej Strategii Integracji Społecznej
oraz Krajowego Planu Działania na rzecz Integracji Społecznej. Powołany przez Prezesa Rady
Ministrów w roku 2003 Zespół Zadaniowy do spraw Reintegracji Społecznej opracował
dokument pt.: „Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski”. Autorzy tego dokumentu
podjęli próbę dokonania całościowej analizy sytuacji społecznej w Polsce, wskazania
priorytetowych problemów oraz właściwych praktyk na rzecz inkluzji osób i grup.
Opracowując lokalną strategię integracji i rozwiązywania problemów społecznych,
uwzględniono dokumenty programowe, w których akcentuje się konieczność zapewnienia
dialogu i partnerskiej współpracy instytucji rządowych, samorządowych, organizacji
pozarządowych oraz biznesu. Uznaje się także za niezbędną partnerską współpracę z osobami
podlegającymi wykluczeniu społecznemu. Wspomniane dokumenty to przede wszystkim:
•
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 oraz założenia do Narodowego Planu
Rozwoju na lata 2007-2013,
•
Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego,
•
Sektorowy Program Operacyjny Rozwoju Zasobów Ludzkich.
1.2. WARTOŚCI, ZASADY, DEFINICJE
„Wartość” to termin używany do określenia tego, co godne uznania i pożądania, cenne
i dobre. Człowiek budujący swój system wartości pewne z nich eliminuje (odrzuca jako złe,
czyli traktuje je jako „antywartości”), inne pozostawia i hierarchizuje według przypisywanej im
ważności. Wartość jest cechą względną, a to oznacza, że nie zawsze, nie w każdym miejscu,
nie przez wszystkich i nie w każdych okolicznościach przypisywana jest przedmiotom
podlegającym ocenie.
5
Przedmiotami wartościowania w polityce społecznej są najczęściej stosunki społeczne,
stan zaspokojenia potrzeb, instytucje społeczne, stosunki między człowiekiem a przyrodą.
Polityka społeczna oparta na określonych zasadach, normach i wartościach może być
postrzegana jako przewodnik działania państwa i władz samorządowych różnych szczebli
w celu:
•
kształtowania warunków życia ludności oraz stosunków międzyludzkich, a także
ogólnych warunków rozwoju;
•
harmonizowania i godzenia rozbieżnych interesów różnych grup społecznych oraz
tworzenia warunków dla pokoju społecznego między kapitałem a pracą.
Z wartości wynikają zarówno cele polityki społecznej, jak i zasady. Źródła, z których
czerpie wartości polityka społeczna, są bardzo różnorodne. Są to m.in. ideologie, doktryny
społeczne i gospodarcze, społeczne oczekiwania wyrażane za pośrednictwem różnych kanałów
społecznej komunikacji, normy zwyczajowe, poglądy osób znaczących w społeczeństwie.
W polityce społecznej, odwołującej się do wartości cenionych przez społeczeństwo, ważny jest
podział na wartości odczuwane i uznawane. Wartości odczuwane wiążą się głównie ze sferą
emocjonalną, zaś uznawane opierają się na przekonaniach, że pewne cechy powinny być
odczuwane jako wartość.
Niektóre zasady polityki społecznej są tożsame z wartościami. Zasady to ogólne doktryny
i normy działania, którymi powinny kierować się podmioty polityki społecznej w realizacji
podstawowego celu, jakim jest zaspokajanie potrzeb. Zasady, które są najczęściej artykułowane
bądź realizowane w polityce społecznej, a które stają się dla twórców strategii podstawowymi
fundamentami budowania społeczności lokalnej, wolnej od zagrożeń i problemów społecznych,
to:
1.
Zasada samopomocy – przejawia się w istnieniu i rozwoju pomocy wzajemnej ludzi
zmagających się z podobnymi problemami życiowymi oraz pomocy silniejszych
dla słabszych; zazwyczaj w ramach niewielkich, nieformalnych grup.
2.
Zasada przezorności – oznacza, że bezpieczeństwo socjalne jednostki nie może być
tylko efektem świadczeń ze strony społeczeństwa, ale wynikać powinno także
z odpowiedzialności człowieka za przyszłość własną i rodziny.
3.
Zasada solidarności społecznej – najczęściej rozumiana jako przenoszenie
konsekwencji, niekiedy utożsamiana z solidaryzmem społecznym, oznaczającym
wyższość
wspólnych
interesów
członków
społeczeństwa
nad
interesami
6
poszczególnych klas lub warstw.
4.
Zasada pomocniczości – oznacza przyjęcie określonego porządku, w jakim różne
instytucje społeczne dostarczają jednostce wsparcia, gdy samodzielnie nie jest
w stanie zaspokoić swoich potrzeb; w pierwszej kolejności pomoc powinna
pochodzić od rodziny, następnie od społeczności lokalnej, a na końcu od państwa.
5.
Zasada partycypacji – wyraża się w takiej organizacji życia społecznego, która
poszczególnym ludziom zapewnia możliwość pełnej realizacji swoich ról
społecznych, natomiast poszczególnym grupom pozwala zająć równoprawne
z innymi miejsce w społeczeństwie.
6.
Zasada samorządności – stanowi realizację takich wartości, jak wolność
i podmiotowość człowieka, a wyraża się w takiej organizacji życia społecznego,
która jednostkom i grupom gwarantuje prawo do aktywnego udziału w istniejących
instytucjach społecznych oraz tworzenia nowych instytucji w celu skuteczniejszego
zaspokajania potrzeb i realizacji interesów.
7.
Zasada dobra wspólnego – przejawia się w takich działaniach władz publicznych,
które uwzględniają korzyści i interesy wszystkich obywateli i polegają na poszukiwaniu kompromisów tam, gdzie interesy te są sprzeczne.
8.
Zasada wielosektorowości – polega na równoczesnym funkcjonowaniu publicznych
podmiotów polityki społecznej, organizacji pozarządowych i instytucji rynkowych,
które dostarczają środków i usług służących zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa.
Polityka społeczna, jako przewodnik czy też wskazówka działania oparta na zadeklarowanych wartościach i zasadach, określa i wyjaśnia misję, obejmuje możliwości i cele
przedsięwzięć organizacyjnych, wymusza odpowiednie zachowania, nakreślając przydział
odpowiedzialności i towarzyszącą temu delegację kompetencji na wszystkie poziomy
organizacyjne. Z wymienionych powyżej zasad wynikają podstawowe cele, które powinny
kształtować politykę społeczną w danym środowisku lokalnym. Są to przede wszystkim:
•
dążenie do poprawy położenia materialnego i wyrównywanie szans życiowych grup
społeczeństwa ekonomicznie i socjalnie najsłabszych;
•
prowadzenie bieżących działań osłonowych;
•
dostrzeganie zagrożeń społecznych z wyprzedzeniem;
•
dorównywanie do standardów unijnych i międzynarodowych.
Polityka społeczna Unii Europejskiej opiera swoje założenia na działaniach związanych
z polepszeniem warunków życia, pracy i kształcenia, zapewnieniem powszechności prawa
do zatrudnienia i wykształcenia, a wreszcie stworzeniem systemu zabezpieczenia społecznego.
7
Z uwagi na przystąpienie naszego kraju do tej struktury społeczno-gospodarczej jest
rzeczą oczywistą i zrozumiałą, że właśnie te wartości i zasady stanowią fundament budowy
dokumentu wskazującego lokalne problemy społeczne i metody ich rozwiązywania.
W polityce społecznej terminem „problemy społeczne” oznacza się wszelkiego rodzaju
dolegliwości, zakłócenia, niedogodności występujące w życiu zbiorowym. Natomiast
określeniem „kwestia społeczna” wyróżnia się wśród nich te, które:
•
odznaczają się szczególną dolegliwością dla potencjału osobowego społeczeństwa;
•
są następstwem niedostosowania sposobu, w jaki funkcjonuje społeczeństwo,
do podstawowych potrzeb indywidualnych i zbiorowych;
•
nie są możliwe do rozwiązania siłami pojedynczych grup ludzkich.
W węższym znaczeniu termin „kwestia społeczna” oznacza konkretny problem
o szczególnie wysokim stopniu dotkliwości dla życia i współdziałania członków społeczności.
W szerszym znaczeniu termin ten oznacza natomiast sprzeczność pomiędzy zasadami
obowiązującymi w danym społeczeństwie, formacji ustrojowej czy nawet cywilizacji,
a dążeniami jednostek i zbiorowości do godnego życia. Przyjmuje się, że źródła kwestii
społecznych tkwią wewnątrz społeczeństwa, w mechanizmach życia zbiorowego i mogą być –
jak każdy problem społeczny – ograniczane i rozwiązywane we wszystkich skalach współżycia:
od rodziny poprzez środowiska lokalne i zawodowe po skalę ogólnopaństwową czy międzynarodową.
Mechanizmów powstawania problemów społecznych i kwestii społecznych upatrywać
należy w funkcjonowaniu społeczeństwa. Są nimi przede wszystkim:
•
dezorganizacja społeczeństwa;
•
gwałtowna zmiana społeczna;
•
opóźnienia kulturowe;
•
przemiany gospodarcze wyprzedzające przemiany w sposobie myślenia i działania;
•
złe funkcjonowanie instytucji politycznych czy administracyjnych;
•
niekompetencja polityków czy urzędników państwowych;
•
dysfunkcjonalność instytucji społecznych;
•
dominacja grup społecznych, eksploatacja, wyzysk;
•
nierówności społeczne, niesprawiedliwość społeczna;
•
złe funkcjonowanie instytucji edukacyjnych;
•
nieprzystosowanie do pełnienia określonych ról społecznych.
8
Funkcjonujące w środowisku lokalnym kwestie i problemy społeczne prowadzą
do wykluczenia społecznego, czyli sytuacji uniemożliwiającej lub znacznie utrudniającej
jednostce lub grupie zgodne z prawem pełnienie ról społecznych, korzystanie z dóbr publicznych
i infrastruktury społecznej, gromadzenie zasobów i zdobywanie dochodów w godny sposób.
Środkiem umożliwiającym przeciwdziałanie tej sytuacji jest integracja społeczna oparta
na zasadach dialogu, wzajemności i równorzędności. Podejmowane w tym celu działania
wspólnotowe służą budowie społeczeństwa opartego na demokratycznym współuczestnictwie,
rządach prawa i poszanowaniu różnorodności kulturowej. W społeczeństwie tym obowiązują i są
realizowane podstawowe prawa człowieka i obywatela oraz skutecznie wspomaga się jednostki
i grupy w realizacji ich celów życiowych.
Przygotowując dokument programowy, wskazujący kierunki działań samorządu
w kształtowaniu i realizacji lokalnej polityki społecznej, nie można nie wspomnieć o wartości
podstawowej, która posłużyła autorom za fundament przy jego opracowywaniu. Wartością tą jest
zasada wspierania rodziny jako najważniejszej komórki społecznej. Jest ona głównym
przesłaniem niniejszego dokumentu, gdyż od wspierania siły rodziny należy rozpoczynać każdy
rodzaj oferowanej pomocy.
1.3. STRUKTURA DOKUMENTU
Strategie rozwiązywania problemów społecznych to względnie trwałe wzory interwencji
społecznych, podejmowanych w celu zmiany (poprawy) tych stanów rzeczy (zjawisk)
występujących w obrębie danej społeczności, które oceniane są negatywnie. Mówiąc o gminnej
strategii rozwiązywania problemów społecznych, należy mieć na myśli w szczególności
działania publicznych i prywatnych instytucji pomocy społecznej (i pokrewnych), prowadzone
na terenie gminy, podejmowane dla poprawy warunków zaspokojenia potrzeb przez wybrane
kategorie osób i rodzin.
W oparciu o uzyskane informacje i materiały został przygotowany dokument, który
pozwoli na racjonalizację lokalnej polityki społecznej oraz wskaże obszary, które w najbliższym
czasie powinny stać się przedmiotem szczególnej troski władz lokalnych. Metodyka
opracowania dokumentu pozwoliła zaangażować środowisko lokalne w budowę strategii
na najważniejszych etapach, od diagnozy po wdrożenie i realizację.
9
Przedłożony materiał został opracowany w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej
w Turku przy merytorycznym wsparciu Ośrodka Kształcenia Służb Publicznych i Socjalnych –
Centrum AV w Częstochowie. Pomoc zewnętrzna polegała głównie na doradztwie i systematyzacji układu głównych elementów wypracowanego dokumentu. Perspektywa czasowa
obowiązywania niniejszego dokumentu została skomunikowana z głównymi dokumentami
strategicznymi wpływającymi na rozwiązywanie lokalnych problemów, tj. Narodowym Planem
Rozwoju i Strategią Polityki Społecznej, wyznaczającymi działania i możliwość ubiegania się
o środki zewnętrzne do 2013 roku, oraz Strategiami Rozwoju Powiatu Tureckiego i Miasta
Turek, obejmującymi okres do 2015 roku.
10
METODOLOGIA OPRACOWANIA DOKUMENTU
W
S
T
Ę
P
RAMY PRAWNE I WARTOŚCI PRZYJĘTE PRZEZ AUTORÓW
DOKUMENTY
STRATEGIA
STRATEGIA
STRATEGIA
OGÓLNOKRAJOWE
WOJEWÓDZKA
POWIATOWA
MIASTA
analiza dokumentów i ich wpływ na lokalną społeczność
D
I
A
G
N
O
Z
A
P
P
R
O
G
R
A
M
O
W
A
N
I
E
ŹRÓDŁA ZASTANE
ŹRÓDŁA WYWOŁANE
ANALIZA
Dane statystyczne
Analiza SWOT
ZASOBÓW
Dane Ośrodka Pomocy
Badanie ankietowe
Instytucje
Społecznej
”Identyfikacja problemów
samorządowe
Dane Powiatowego
społecznych”
Organizacje
Urzędu Pracy
Badanie ankietowe
pozarządowe
Dane Policji
„Sytuacja dziecka
Inne dane
w środowisku szkolnym”
MISJA
CEL STRATEGICZNY
CEL STRATEGICZNY
CEL STRATEGICZNY
CEL SZCZEGÓŁOWY
CEL SZCZEGÓŁOWY
KIERUNKI DZIAŁAŃ
PROGRAMY
I PROJEKTY
11
1.4. PRZESŁANKI WYNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW
STRATEGICZNYCH
Konstruując strategię integracji i rozwiązywania problemów społecznych gminy, należy
pamiętać, że nie jest to jedyny dokument w obszarze polityki społecznej, którego skutki będą
dotyczyły jej mieszkańców. Krytyczna analiza dokumentów programowych, powstających
na poziomie kraju, województwa czy powiatu, pozwala na skuteczniejsze programowanie
działań na poziomie lokalnym w taki sposób, by nie powielać pewnych działań, ale wpisywać się
własnymi propozycjami programowymi w już funkcjonującą rzeczywistość formalnoprawną.
1.4.1. NARODOWY PLAN ROZWOJU NA LATA 2007-2013
Narodowy Plan Rozwoju (NPR) na lata 2007-2013 jest kompleksowym programem
rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. Przygotowanie i realizacja NPR ma spowodować
skuteczne włączenie Polski w kształtowanie Unii Europejskiej, której jednym z konstytucyjnych
fundamentów jest zasada spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Obecność Polski
w Unii Europejskiej stwarza naszemu krajowi ogromną szansę na zmniejszenie dystansu
do najwyżej rozwiniętych społeczeństw.
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 spaja wszystkie przedsięwzięcia o charakterze
rozwojowym. Jest on koncepcją modernizacji polskiej gospodarki oraz propozycją takich zmian
instytucjonalnych, które umożliwią tę modernizację. Ostateczny projekt Narodowego Planu
Rozwoju na lata 2007-2013 został przyjęty przez Radę Ministrów 6 września 2005 r. Misją NPR
jest podjęcie i uruchomienie przedsięwzięć, które zapewnią wysoki wzrost gospodarczy,
spowodują umocnienie konkurencyjności regionów i przedsiębiorstw oraz przyczynią się
do wzrostu
zatrudnienia
przy
zapewnieniu
wyższego
poziomu
spójności
społecznej,
gospodarczej i przestrzennej. Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 formułuje trzy cele
strategiczne:
1. Utrzymanie kraju na ścieżce wysokiego tempa wzrostu gospodarczego.
Polska gospodarka charakteryzuje się znaczącym potencjałem rozwojowym, ale też
szeregiem strukturalnych zapóźnień i deficytów. Zagrożeniem jest na przykład wysoki i szybko
rosnący poziom zadłużenia państwa. Rozwiązywanie zasadniczych problemów gospodarczych
i społecznych będzie możliwe jedynie pod warunkiem utrzymania wysokiego poziomu wzrostu
gospodarczego.
12
2. Wzmocnienie konkurencyjności regionów i przedsiębiorstw oraz wzrost
zatrudnienia.
W 2004 r. polska gospodarka wyszła z okresu stagnacji i spowolnionego tempa wzrostu
gospodarczego. Można przewidywać, że tempo wzrostu gospodarczego zbliży się do poziomu
6 procent. Właśnie teraz niezbędne staje się podejmowanie procedur i uruchamianie przedsięwzięć,
które umocnią mikroekonomiczne fundamenty gospodarki oraz utrwalą jej tendencję wzrostową.
3. Podniesienie poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.
Transformacja ustrojowa w latach 1989-2004 wiązała się z występowaniem negatywnych
zjawisk społeczno-gospodarczych. Wysokie bezrobocie, pogłębiające i poszerzające się
ubóstwo, wykluczenie społeczne, dezintegracja społeczna, marginalizacja wielu wspólnot
lokalnych i peryferyzacja niektórych regionów stanowią zagrożenie i przeszkodę w rozwoju
społeczeństwa obywatelskiego oraz stają się źródłem konfliktów społecznych. Jednocześnie
zjawiska te ograniczają potencjał rozwojowy gospodarki i możliwości awansu cywilizacyjnego.
Stąd rozwój społeczno-gospodarczy musi respektować m.in. zasadę zrównoważonego rozwoju.
Miarami realizacji tego celu będą: zróżnicowanie poziomu dochodów i rozwoju regionalnego
oraz dostępność komunikacyjna do regionów peryferyjnych.
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007-2013 jest kontynuacją obowiązującego obecnie
planu na lata 2004-2006.
1.4.2. NARODOWA STRATEGIA INTEGRACJI SPOŁECZNEJ
Cele polityki integracji społecznej w Polsce wynikają przede wszystkim z priorytetów
określonych w przyjętej w czerwcu 2004 r. Narodowej Strategii Integracji Społecznej,
jak również z założeń w zakresie zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego przyjętych
w grudniu 2000 r. przez Radę Europejską w Nicei. Polska w pełni zaakceptowała ich zasadność,
co zostało oficjalnie potwierdzone poprzez przyjęcie w grudniu 2003 r. Wspólnego
Memorandum Polski i Unii Europejskiej o Integracji Społecznej (Joint Inclusion Memorandum).
Zarówno Krajowy Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej, jak i Wspólne
Memorandum są elementami realizacji Strategii Lizbońskiej, która została przyjęta przez
piętnaście krajów członkowskich w marcu 2000 roku.
13
Polskie priorytety wpisują się także w podstawowe założenia Zrewidowanej Strategii
Spójności Społecznej Rady Europy, której inauguracja odbyła się w lipcu 2004 r. w Warszawie.
Jednym z tych założeń jest budowanie integracji i spójności społecznej w oparciu o prawa
człowieka, a zwłaszcza te prawa, które zostały zawarte w Zrewidowanej Europejskiej Karcie
Społecznej.
Priorytety Narodowej Strategii Integracji Społecznej stworzone zostały z perspektywą ich
realizacji do 2010 roku. Krajowy Plan Działania uwzględnia te priorytety, których realizacja jest
szczególnie pilna. Wynikają one także z przedstawionej analizy sytuacji ekonomicznospołecznej, ilustrującej podstawowe przyczyny ubóstwa i zagrożenia wykluczeniem społecznym.
Priorytety zawarte w NSIS w zakresie realizacji prawa do edukacji są następujące:
•
wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym;
•
poprawa jakości kształcenia na poziomie gimnazjalnym i średnim;
•
upowszechnienie kształcenia na poziomie wyższym i jego lepsze dostosowanie
do potrzeb rynku pracy;
•
rekompensowanie deficytów rozwoju intelektualnego i sprawnościowego dzieci;
•
upowszechnienie kształcenia ustawicznego.
W zakresie realizacji prawa do zabezpieczenia socjalnego:
•
radykalne
ograniczenie
ubóstwa
skrajnego,
którego
poziom
jest
obecnie
nieakceptowany i wymaga podjęcia zdecydowanych działań;
•
ograniczenie tendencji wzrostowych rozwarstwiania dochodowego, tak aby różnice
te nie odbiegały od przeciętnego poziomu w krajach UE.
Bezrobocie jest jedną z form wykluczenia społecznego, silnie powiązaną z innymi jego
przejawami, np. ubóstwem, w warunkach niskiej skuteczności systemu zabezpieczenia
socjalnego dla osób bezrobotnych i ich rodzin. Dlatego też w Narodowej Strategii Integracji
Społecznej cztery z dwudziestu priorytetów odnoszą się do sfery działań dotyczących realizacji
prawa do pracy:
•
ograniczenie bezrobocia długookresowego;
•
zmniejszenie bezrobocia wśród młodzieży;
•
zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród niepełnosprawnych;
•
zwiększanie liczby uczestników aktywnej polityki rynku pracy.
W zakresie realizacji prawa do ochrony zdrowia:
•
wydłużenie przeciętnego trwania życia w sprawności;
•
upowszechnienie
dostępu
do
świadczeń
opieki
zdrowotnej
finansowanych
ze środków publicznych;
14
•
zwiększenie zakresu programów zdrowia publicznego w celu objęcia nimi kobiet
i dzieci.
W zakresie realizacji innych praw społecznych:
•
zwiększenie dostępu do lokali (mieszkań) dla grup najbardziej zagrożonych
bezdomnością;
•
zapewnienie lepszego dostępu do pracowników socjalnych;
•
rozwinięcie pomocy środowiskowej i zwiększenie liczby osób objętych jej usługami;
•
zwiększenie zaangażowania obywateli w działalność społeczną;
•
realizacja Narodowej Strategii Integracji Społecznej przez samorządy terytorialne;
•
zwiększenie dostępu do informacji obywatelskiej i poradnictwa.
1.4.3. KRAJOWY PLAN DZIAŁANIA NA RZECZ INTEGRACJI
SPOŁECZNEJ
Krajowy Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej to program poprawy dostępu do praw
społecznych i zwiększania poziomu ich realizacji. Jest to również zasadniczy instrument osiągania
integracji społecznej w europejskim modelu społecznym. Realizacja praw społecznych wymaga
oczywiście poniesienia określonych kosztów, tak samo jak realizacja wszystkich innych kategorii
praw człowieka, zawartych w prawie międzynarodowym i krajowym. Należy więc zapewnić
w sposób trwały zasoby finansowe, kadrowe, lokalowe, rzeczowe i inne instytucjom
odpowiedzialnym za realizację tych praw.
Prawa społeczne powinny mieć obecnie priorytet w wydatkach publicznych. Ich
realizacja znacznie się pogorszyła w ostatnich latach, a więc zmniejsza się poziom integracji
społecznej, a zwiększa się skala i zasięg procesów wykluczenia społecznego. W Krajowym
Planie Działań na rzecz Integracji Społecznej za najważniejsze uznano:
•
działania edukacyjne, socjalne i zdrowotne zapobiegające wykluczeniu oraz
wspierające grupy zagrożone;
•
budowę systemu bezpieczeństwa socjalnego oraz przeciwdziałanie ubóstwu
i wykluczeniu społecznemu;
•
realizację prawa do pracy dla każdego, w tym szczególnie dla grup
defaworyzowanych na rynku pracy poprzez odpowiednią politykę makroekonomiczną i politykę zatrudnienia;
15
•
rozwój systemu instytucjonalnego z jasnym podziałem odpowiedzialności instytucji
rządowych i samorządowych, otwierającego przestrzeń dla aktywności obywatelskiej
i upodmiotowienia osób korzystających z usług społecznych, świadczonych zarówno
przez państwo, jak i przez organizacje pozarządowe.
Na poziomie operacyjnym ważnym jest, by polska polityka integracji społecznej
realizowana była we współpracy z szeroko rozumianymi partnerami społecznymi.
Szczególnie chodzi tu o związki zawodowe i związki pracodawców, organizacje pozarządowe,
samorządy lokalne oraz odpowiednie charytatywne instytucje kościołów i związków
wyznaniowych. Niezależnie od osiągniętego poziomu zamożności oraz stanu koniunktury
gospodarczej państwo nie jest w stanie zrealizować celów tej polityki bez partnerstwa z innymi
instytucjami.
W tym kontekście ustalono następujące priorytety na najbliższe dwa lata:
•
zaangażowanie obywateli w działalność społeczną, głównie poprzez zwiększenie ich
uczestnictwa w działalności organizacji pozarządowych i innych formach pracy
społecznej oraz samopomocy;
•
wzrost liczby samorządów, które z pełną wrażliwością i zaangażowaniem podejmą
się tworzenia lokalnych strategii przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu
społecznemu, a następnie zrealizują ich założenia.
1.4.4. WOJEWÓDZKA STRATEGIA ROZWOJU POMOCY SPOŁECZNEJ
Ważnym dokumentem, który należy brać pod uwagę konstruując strategiczne cele
i kierunki rozwiązywania problemów społecznych na terenie gminy miejskiej Turek, jest
Wojewódzka
Strategia
Rozwoju
Pomocy
Społecznej
Województwa
Wielkopolskiego.
W dokumencie tym zauważono, że słabymi stronami województwa wielkopolskiego w jego
części odnoszącej się do społeczeństwa i rozwiązywania problemów społecznych są między
innymi:
-
niski przyrost naturalny,
-
starzenie się społeczeństwa,
-
zły stan zdrowotności (duża zachorowalność i śmiertelność w średnich grupach
wiekowych),
-
niska mobilność zawodowa i przestrzenna,
-
liczne obszary o wysokiej i utrzymującej się stopie bezrobocia,
16
-
stosunkowo niski poziom płac,
-
brak szerszej i aktywnej współpracy na poziomie ponadgminnym,
-
zły i niewystarczający stan infrastruktury komunalnej.
Wśród wymienianych potrzeb mieszkańcy Wielkopolski zwrócili szczególną uwagę na:
-
pomoc dla najuboższych i niepełnosprawnych,
-
zapewnienie godnego życia ludziom starszym,
-
zapewnienie opieki nad rodzinami wielodzietnymi, sierotami społecznymi, więźniami,
-
przeciwdziałanie dyskryminacji kobiet.
Autorzy dokumentu do generalnych celów strategii województwa wielkopolskiego
zaliczyli:
-
zapewnienie mieszkańcom warunków do podwyższania poziomu życia,
-
umocnienie wewnętrznej integracji,
-
dostosowanie potencjału, struktury i organizacji województwa do wyzwań XXI w.
i wymagań jednoczącej się Europy.
Wskazano także na:
-
zapewnienie warunków do satysfakcjonującego bytu materialnego, w tym: wyżywienia,
mieszkania, przebywania w zdrowym środowisku, lecznictwa i wypoczynku,
-
uzyskanie wysokiego poziomu obsługi mieszkańców w zakresie usług publicznych oraz
dobrej dostępności do tych usług,
-
opiekę nad rodziną, troskę o wychowanie młodego pokolenia, upowszechnianie podstaw
solidarności społecznej, w tym troski o osoby biedne, samotne, w starszym wieku,
niepełnosprawne,
-
zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i perspektyw na przyszłość,
-
zapewnienie warunków rozwoju duchowego, w tym kształcenia, kultury, dostępu
do informacji, rozwoju różnych form aktywności społecznej,
-
tworzenie klimatu do samoorganizacji społecznej,
-
dążenie do zapewnienia godziwych dochodów z pracy.
Powyższe
cele
są
najistotniejszymi
w
aspekcie
perspektywicznego
kreowania
wojewódzkiej polityki społecznej (rozumianej jako działania zmierzające do poprawy warunków
życia ludności i coraz pełniejszego zaspokojenia jej potrzeb), w tym i pomocy społecznej, która
jako instytucja polityki społecznej państwa ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom
przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych.
17
1.4.5. STRATEGIA ROZWOJU POWIATU TURECKIEGO NA LATA
2001-2015
Strategia rozwoju powiatu tureckiego na lata 2001-2015 określa misję, która ukazuje
wizję powiatu w przyszłości. Pośrednio wyznacza rolę, jaką powiat ma pełnić w integrowaniu
działań w interesie rozwoju wszystkich leżących na jego terenie gmin, w oparciu o wspólne
zasoby i z uwzględnieniem potrzeb mieszkańców. Ta właśnie misja wyznacza kierunek i sposób
działania na lata 2001-2015.
Misja powiatu tureckiego: Powiat turecki to region zintegrowanego działania
wszystkich gmin, znany, bezpieczny, z rozwiniętym rolnictwem i przedsiębiorczością,
oferujący atrakcyjne warunki życia w przyjaznym środowisku.
Sformułowano 4 strategiczne kierunki rozwoju powiatu tureckiego:
1.
Ochrona zasobów środowiska i rozwój infrastruktury komunalnej.
2.
Pobudzanie i wspieranie aktywności gospodarczej.
3.
Zwiększenie potencjału rozwojowego w zakresie zarządzania.
4.
Rozwój infrastruktury społecznej – podnoszenie jakości życia.
Dla opracowania Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta
Turku najbardziej istotny jest czwarty kierunek rozwoju powiatu tureckiego. Określono tutaj
programy i projekty służące realizacji poszczególnych kierunków rozwoju, do których należą:
•
Kultura, sport, rekreacja.
•
Oświata, wychowanie i opieka.
•
Bezpieczeństwo, pomoc społeczna, zdrowie.
Do celów w/wym. Strategii niezbędne jest zrealizowanie dwóch ostatnich programów.
Program „Oświata, wychowanie i opieka” zawiera następujące projekty:
1.
2.
Szkolnictwo.
•
Programy rozwoju liceów.
•
Filie szkół wyższych.
•
Internet w szkołach.
Wychowanie i opieka.
•
Program Rozwoju Placówek.
•
Programy pracy pozalekcyjnej i pozaszkolnej.
18
Program „Bezpieczeństwo, pomoc społeczna, zdrowie” natomiast zawiera poniższe
projekty:
1.
2.
3.
Powiatowy program zabezpieczenia społecznego i działań na rzecz rodziny.
•
Powiatowy program zabezpieczenia społecznego.
•
Utworzenie jadłodajni i noclegowni dla mieszkańców.
•
Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych.
Dostęp do opieki zdrowotnej, profilaktyka i promocja zdrowia.
•
„Żyj zdrowo” – program promocji zdrowia.
•
Program profilaktyki uzależnień od alkoholu i narkotyków.
•
„Kobiety – kobietom” – program profilaktyki raka piersi.
Zwiększenie bezpieczeństwa publicznego.
•
Powiatowy program działań profilaktycznych.
•
Powiatowy system wczesnego ostrzegania.
1.4.7. STRATEGIA ROZWOJU MIASTA TUREK NA LATA 2000-2015
Strategia ta została opracowana w 2000 roku i określa misję miasta, a także wyznacza
cele strategiczne oraz cele operacyjne.
Misja miasta
Turek – miastem różnorodnej przedsiębiorczości, opartej na tradycji, wykorzystującym
szanse tkwiące w jego otoczeniu, gdzie mieszkańcy żyją dostatnio i w przyjaznym
środowisku.
Cel nadrzędny strategii
Miasto Turek rozwija się dynamicznie, harmonijnie i wielokierunkowo.
Cele strategiczne, osiągnięte do roku 2015:
1.
2.
Miasto rozwija się w sposób płynny i harmonijny.
•
Miasto ma pozytywny wizerunek.
•
Wykorzystanie jest transferowe położenie miasta.
Zmniejszenie bezrobocia do poziomu średniej krajowej.
•
3.
Obecni są inwestorzy oraz aktywne są podmioty gospodarcze i mieszkańcy.
Optymalne wykorzystanie szans i potencjału Turku.
•
W pełni wykorzystana infrastruktura techniczna miasta.
•
Organizowane są imprezy rangi ogólnopolskiej i europejskiej.
•
W pełni wykorzystane jest dziedzictwo kultury Turku.
19
4.
Zadowalający poziom życia społecznego i zdrowotnego mieszkańców.
•
Młodzi ludzie wybierają Turek.
•
Dobra kondycja fizyczna i zdrowotna dzieci i młodzieży.
•
Dobrze rozwinięta działalność kulturalna.
•
Zapewnione poczucie bezpieczeństwa i porządku publicznego.
20
2. CZĘŚĆ DIAGNOSTYCZNA
Część diagnostyczna zawiera diagnozę problemów społecznych miasta Turku. Diagnoza
została oparta na badaniu źródeł zastanych oraz analizie skonstruowanych specjalnie do tego
celu ankiet i wywiadów.
21
2.1. CHARAKTERYSTYKA MIASTA
Turek to 31-tysięczne miasto o powierzchni około 16 km2, położone we wschodniej
części Wielkopolski w Konińskim Zagłębiu Węgla Brunatnego. Turek jest gminą miejską, a
zarazem stolicą powiatu tureckiego. Lokalizacja miasta stanowi duży atut, ponieważ Turek
usytuowany jest na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych, prowadzących
do Poznania, Konina, Koła, Łodzi, Sieradza i Kalisza. O atrakcyjności Turku stanowi także
bliskość połączeń międzynarodowych w postaci magistrali kolejowej Paryż – Berlin – Warszawa
oraz drogi E-30 na trasie Poznań – Warszawa wraz z odcinkiem autostrady A2, łączącej zachód
Europy ze wschodnią jej częścią. Realizowany krajowy program budowy autostrad zwiększa
atrakcyjność Turku ze względu na niewielkie odległości do najważniejszych węzłów
autostradowych kraju. Przez miasto przebiegają drogi krajowe: nr 72 na trasie Konin – Łódź –
Rawa Mazowiecka oraz nr 83 z Turku do Sieradza.
Turecka Izba Gospodarcza (TIG) zrzesza ponad 100 podmiotów gospodarczych. Przy
Izbie działa Ośrodek Wspierania Przedsiębiorczości, którego celem jest promocja i aktywizacja
gospodarcza powiatu tureckiego oraz obsługa inwestorów w ramach Tureckiej Strefy
Inwestycyjnej „Tania Energia”.
•
Ogólna liczba podmiotów gospodarczych na terenie miasta to około 2000.
•
Branże tradycyjnie związane z miastem to włókiennictwo, przemysł paliwowoenergetyczny, spożywczy, ponadto dobrze rozwijają się nowe profile, takie jak
przemysł drzewny, metalowy czy mięsny.
•
Oczyszczalnia ścieków spełnia wymogi Unii Europejskiej. Możliwości przerobowe
oczyszczalni przygotowane są na przyjęcie znacznej ilości ścieków przemysłowych
i komunalnych. Stopień oczyszczenia ścieków to aż 96% redukcji zanieczyszczeń.
•
W Turku zlokalizowane jest jedyne w Polsce Muzeum Rzemiosła Tkackiego
mieszczące się w murach ratusza miejskiego, a które w 2002 roku zostało laureatem
konkursu „Turystyczne Perły Wielkopolski”.
•
Współpraca zagraniczna miasta Turek. W 2002 roku miasto Turek podpisało akt
nawiązania współpracy partnerskiej z miastem Wiesmoor w Niemczech. Dotyczy on
wymiany młodzieży, współpracy kulturalnej i sportowej, a także gospodarczej.
Turek zapoczątkował również współpracę z ukraińskim miastem Dunajowce,
z którym w 2005 roku również podpisany został akt nawiązania współpracy. Celem
współpracy jest poznanie kultury, historii i gospodarki obu miast.
22
Mocną stroną miasta Turku jest infrastruktura techniczna. Dobrze rozbudowana sieć
energetyczna, wodociągowa i kanalizacyjna stanowi bodziec będący zachętą do inwestowania.
Turek jest miastem skanalizowanym niemal w stu procentach.
W mieście znajduje się 7 przedszkoli, gdzie opieką otoczonych jest 717 dzieci, 3 szkoły
podstawowe o łącznej liczbie 2.212 uczniów, 2 gimnazja, w których uczy się 1.386 uczniów,
a także 2 szkoły ponadgimnazjalne, do których uczęszcza 3.599 uczniów.
Mieszkańcy znajdują opiekę medyczną w 3 przychodniach medycyny rodzinnej oraz 34
gabinetach specjalistycznych, w tym w 15 gabinetach stomatologicznych. Na terenie miasta
działają też 4 podmioty w zakresie higieny szkolnej, które świadczą usługi we wszystkich
szkołach i przedszkolach, prowadzone przez miasto.
Na dzień 31 grudnia 2004 r. miasto Turek zamieszkiwało ogółem 30.776 osób.
Struktura wiekowa mieszkańców Turku – dane na dzień 31.12.2004 r.
20805
67,6%
6692
21,7%
osoby w wieku przedprodukcyjnym
3279
10,7%
osoby w wieku produkcyjnym
osoby w wieku poprodukcyjnym
Dane Urzędu Miejskiego w Turku.
Według danych, na koniec 2004 roku miasto zamieszkiwało 21,7% osób w wieku
przedprodukcyjnym (6.692 mieszkańców), czyli dzieci i młodzież do 18. roku życia.
67,6% stanowili mieszkańcy w wieku produkcyjnym (20.805 osób). Najmniej liczną grupę
tworzą osoby najstarsze, w wieku poprodukcyjnym (3.279 osób). Tacy mieszkańcy stanowią
zaledwie 10,7% ogółu. Powyższe dane napawają optymizmem, ponieważ osoby najstarsze
to najmniejsza grupa procentowa mieszkańców, zaś liczba osób w wieku przedprodukcyjnym
jest dwukrotnie wyższa. Układ ten sprawia, iż Turek jest miastem demograficznie młodym.
23
Poniższy wykres informuje o tym, jak te proporcje demograficzne w Turku wyglądają
na tle kraju oraz województwa wielkopolskiego.
Porównanie danych procentowych dotyczących ludności kraju, województwa wielkopolskiego
oraz miasta Turku – dane na 31.12.2004 r.
70,0
63,5
64,1
67,6
60,0
50,0
40,0
30,0
21,2
22,2
21,7
20,0
15,3
13,7
10,7
10,0
0,0
ludność w wieku
przedprodukcyjnym
Polska
ludność w wieku
produkcyjnym
województwo wielkopolskie
ludność w wieku
poprodukcyjnym
miasto Turek
Badanie własne Centrum AV.
Dane wyraźnie wskazują, że Turek w przypadku najmłodszej grupy wiekowej znajduje
się dokładnie pomiędzy województwem a krajem. Najlepiej wypada tu województwo: ma
najwyższy wskaźnik procentowy dzieci i młodzieży. W pozostałych grupach ekonomicznych
proporcje demograficzne w Turku wyglądają lepiej, zarówno na tle średniej ogólnopolskiej, jak
i średniej wojewódzkiej: w Turku jest wyższy niż w kraju i województwie wskaźnik osób
w wieku między 18 a 65 rokiem życia, a najniższy odsetek osób powyżej 65 lat.
Należy jednak zaznaczyć, że wg danych GUS, tendencje demograficzne w całym kraju
wskazują, że wkrótce będziemy mieli do czynienia ze zwiększającą się liczbą osób w wieku
poprodukcyjnym, co jest spowodowane różnymi czynnikami, do których możemy zaliczyć m.in.
malejącą dzietność rodzin, migrację oraz wydłużający się przeciętny czas trwania życia.
24
2.2. PROBLEMY SPOŁECZNE Z PERSPEKTYWY OŚRODKA
POMOCY SPOŁECZNEJ
Według ustawy o pomocy społecznej, pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej
państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji
życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby
i możliwości (art. 2. 1).
Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia
niezbędnych potrzeb oraz umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności
człowieka (art. 3. 1).
Ustawa o pomocy społecznej stwierdza, że udziela się pomocy osobom i rodzinom
w szczególności z powodu: 1) ubóstwa; 2) sieroctwa; 3) bezdomności; 4) bezrobocia;
5) niepełnosprawności; 6) długotrwałej lub ciężkiej choroby; 7) przemocy w rodzinie;
8) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności; 9) bezradności w sprawach
opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach
niepełnych lub wielodzietnych; 10) braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży
opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze; 11) trudności w integracji osób, które
otrzymały status uchodźcy; 12) trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu
karnego; 13) alkoholizmu lub narkomanii; 14) zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej;
15) klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Za realizację zadań z zakresu pomocy społecznej na terenie miasta odpowiedzialny jest
Ośrodek Pomocy Społecznej.
Do jego obowiązków należy:
•
prowadzenie diagnostyki jednostkowej i środowiskowej;
•
bezpośrednie i pośrednie udzielanie świadczeń (w tym organizowanie opieki i usług
domowych);
•
współpraca z organizacjami i instytucjami, a zwłaszcza z samorządem lokalnym;
•
aktywizowanie środowiska lokalnego.
25
Osoby objęte pomocą społeczną w latach 2002-2004
2500
2017
1781
2000
1825
1500
1000
500
0
2002
2003
2004
liczba osób objętych pomocą społeczną
Dane Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Turku.
W gminie miejskiej Turek liczba beneficjentów korzystających z pomocy społecznej
utrzymuje się w miarę na stałym poziomie. Spadek liczby osób objętych pomocą w roku 2004
spowodowany był zmianą przepisów prawa, tj. zmianą ustawy o pomocy społecznej z dnia
12 marca 2004 r. oraz wejściem w życie ustawy o świadczeniach rodzinnych z dniem 1 maja
2004 r. 191 osób otrzymujących renty socjalne przeszło do systemu ZUS, a 94 osoby pobierające
świadczenia z tytułu potrzeby ochrony macierzyństwa otrzymały świadczenia rodzinne.
Rodzaje pomocy udzielanej przez MOPS w latach 2002-2004 (liczba osób)
2200
2000
1800
2017
1781
1727
1600
1400
1200
1000
800
642
528 568
600
400
247 184 156
200
0
34 39
pieniężne
rzeczowe
2002
udzielenie porad
2003
21
opieka
psychologiczna
6
6
7
udzielenie
schronienia
2004
26
Analiza danych pozwala stwierdzić, iż najczęściej udzielaną przez MOPS formą pomocy
są świadczenia pieniężne. Ich liczba na przestrzeni lat 2002-2004 ulegała znacznym wahaniom;
w roku 2003 miał miejsce znaczny wzrost tego rodzaju wsparcia, po czym w roku 2004 nastąpił
spadek tego typu świadczeń poniżej poziomu z roku 2002 (odpowiednio: 1.781 – 2.017 – 1.727
osoby). Podobna tendencja zauważalna jest w przypadku liczby osób objętych opieką
psychologiczną – z 34 w 2002 r., poprzez 39 osób w roku następnym, aż do 21 w roku 2004.
Wzrasta natomiast liczba osób, którym przyznano różnego rodzaju świadczenia rzeczowe
(odpowiednio: 528 – 568 – 642 osoby). Bardzo duży spadek liczby osób odnotowano
w przypadku liczby udzielonych porad. W roku 2002 udzielono 247 porad, w roku 2003 – 184,
natomiast w roku 2004 – tylko 156. W analizowanym okresie udzielano również wsparcia
w postaci schronienia. Pomoc ta polegała na udostępnianiu mieszkań przekazanych przez
Burmistrza Miasta w ramach porozumienia z MOPS-em. W latach 2002-2004 objęto tym
świadczeniem niewielką liczbę osób, odpowiednio: 6 – 6 – 7.
Na wykresie poniżej przedstawiono wysokość środków finansowych, pozostających
w dyspozycji Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Turku.
Wielkość wydatków przeznaczonych na udzielenie pomocy społecznej w latach 2002-2004 (w zł)
1658077,17
1800000
1600000
1534229,81
1672420,00
1530964,06
1470946,42
1400000
1200000
1000000
800000
506078,64
600000
400000
200000
0
wielkość środków z budżetu miasta
2002
wielkość środków z budżetu państwa
2003
2004
Dane liczbowe uwzględniają wielkości przeznaczone na zadania własne, pochodzące
z budżetu miasta, oraz na zadania zlecone, pochodzące z budżetu państwa. Analizując wysokość
27
nakładów przeznaczonych na pomoc społeczną w Turku, należy zauważyć, że nakłady
finansowe przeznaczane na wspomaganie osób i rodzin w roku 2004 znacznie spadły
w porównaniu z latami ubiegłymi. Taki stan rzeczy jest efektem znacznego zmniejszenia się
ilości środków pochodzących z budżetu państwa, co spowodowane zostało wprowadzeniem
w życie ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Przyczyny przyznania pomocy społecznej w 2004 roku
3000
2554
2224
2000
1000
740
710
153
0
129
liczba osób
niepełnosprawność
bezrobocie
alkoholizm
ubóstwo
bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych
inne
Z diagnozy wynika, że przyczynami zwracania się o pomoc są:
•
bezrobocie (2554 beneficjentów z 807 rodzin),
•
ubóstwo (2.224 osoby z 718 rodzin),
•
bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa
domowego (740 osób ze 187 rodzin, w tym 451 osób ze 145 rodzin niepełnych
oraz 328 osób z 49 rodzin wielodzietnych),
•
niepełnosprawność (710 osób z 283 rodzin),
•
alkoholizm (153 osoby z 69 rodzin),
•
inne (129 osób z 37 rodzin). W tej kategorii zawiera się m.in. przemoc w rodzinie.
28
Struktura demograficzna odbiorców pomocy społecznej w roku 2004
600
519
500
409
400
326
307
300
200
169
155
134
87
100
0
poniżej 15
r.ż.
16-21
22-30
31-40
41-50
51-60
61-70
powyżej
71 r.ż.
liczba osób
Z analizy struktury demograficznej wszystkich beneficjentów ośrodka pomocy
społecznej wynika, że najliczniejszą grupę odbiorców stanowią osoby poniżej 15 roku życia
(519, tj. 24,67% łącznej liczby osób otrzymujących świadczenia z pomocy społecznej). Liczba ta
wskazuje, że kwestia dziecka w mieście jest przedmiotem szczególnego zainteresowania władz
samorządowych. Kolejną grupą wiekową są osoby między 31 a 40 rokiem życia – 409,
tj. 19,44% ogółu. Następnie pod względem liczebności odbiorców plasują się osoby w wieku
między 41 a 50 rokiem życia – 326, tj. 15,49%, w wieku między 22 a 30 lat – 307 osób,
tj. 14,59%, a także między 51 a 60 lat – 169, czyli 8,03%. Osoby w przedziale wiekowym 16-21
lat stanowią grupę 155 beneficjentów, tj. 7,37%. Najmniej liczne są grupy osób najstarszych:
między 61 a 70 rokiem życia odnotowano 87 osób (4,13%), natomiast w wieku powyżej 71 lat –
134 osoby, tj. 6,37%.
Jeśli chodzi o odbiorców pomocy społecznej ze względu na aktywność zawodową, to ich
struktura wygląda następująco:
29
Struktura odbiorców pomocy społecznej ze względu na aktywność zawodową w 2004 r.
825
bezrobotny bez zasiłku
bezrobotny na zasiłku
53
115
emeryt
rencista
226
uczy się
108
studiuje
31
133
nie pracuje
56
pracuje dorywczo
278
pracuje
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
liczba osób
Na powyższym wykresie uwzględniono jedynie osoby dorosłe (powyżej 18 roku życia),
a więc osoby, które otrzymały status osób zdolnych do podjęcia pracy zarobkowej. Łącznie
tworzą one grupę 1.825 osób, poza tym poszczególne osoby mogą występować w więcej niż
jednej kategorii. Analizując strukturę odbiorców ze względu na aktywność zawodową można
łatwo wywnioskować, że najliczniejszą grupą są osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku – jest
ich 825, co stanowi aż 45,21% ogólnej liczby osób otrzymujących wsparcie z pomocy
społecznej. Następne grupy pod względem liczby tworzą: renciści – jest ich 226, co stanowi
12,38%; osoby niepracujące, ale nie zarejestrowane w urzędzie pracy jako osoby bezrobotne
(133, tj. 4,29%); emeryci (115, tj. 6,30%), a także osoby uczące się (108, tj. 5,92%). Natomiast
najmniejsze grupy odbiorców pomocy to: pracujący dorywczo (56 osób, tj. 3,07%), bezrobotni
z prawem do zasiłku (53 osoby, tj. 2,90%) oraz osoby, które podjęły studia (31 osób, tj. 1,70%).
W związku z wejściem w życie ustawy o świadczeniach rodzinnych w 2004 r., Burmistrz
Miasta Turku powołał Wydział Świadczeń Rodzinnych, który zajmuje się:
•
świadczeniami rodzinnymi,
•
stypendiami szkolnymi,
•
zasiłkami szkolnymi,
•
dodatkami mieszkaniowymi oraz informacją o zasobach mieszkaniowych.
30
W okresie zasiłkowym od 1 maja 2004 r. do 31 sierpnia 2005 r. przyznano następujące
świadczenia:
Rodzaj świadczenia
Liczba rodzin objętych
Kwota
świadczeniem
(w złotych)
Zasiłek rodzinny
wraz z dodatkami
1.411
4.848.186,0
185
361.008,0
58
344.533,0
Zasiłek pielęgnacyjny
Świadczenie pielęgnacyjne
Dane Wydziału Świadczeń Rodzinnych Urzędu Miejskiego w Turku.
Rok szkolny 2004/2005
Rok szkolny 2005/2006
Świadczenia pomocy
Liczba
Liczba
materialnej
przyznanych
Kwota
przyznanych
świadczeń
Stypendia szkolne
Zasiłki szkolne
świadczeń
Kwota
(w złotych)
363
17.215,0
341
16.285,0
-
-
3
350
Rok
Liczba przyznanych
Kwota
dodatków mieszkaniowych
(w złotych)
2002
2.047
260.287,95
2003
2.065
287.356,77
2004
2.116
273.945,36
2005
1.925
237.266,44
31
Zasoby mieszkaniowe miasta Turku na dzień 30.11.2005 r.
Ilość mieszkań
Ilość mieszkań
ogółem
komunalnych
1548
Ilość mieszkań
Liczba osób
socjalnych, w tym
oczekujących na
nowo wybudowane
przydział mieszkania
91, w tym nowo
1457
wybudowanych 19
115
Dane Urzędu Miejskiego w Turku.
Według danych z dnia 30.11.20005 r., miasto Turek dysponuje 1.548 mieszkaniami,
w tym 1.457 mieszkaniami komunalnymi i 91 socjalnymi. Liczba osób oczekujących na
przydział mieszkania wynosi 115.
2.3 KWESTIA OPIEKI NAD DZIECKIEM
Polityka społeczna zajmuje się dziećmi jako grupą wymagającą szczególnej troski
i ochrony. Działalność na rzecz dzieci polega przede wszystkim na ochronie ich praw,
wyrównywaniu szans życiowych poprzez ułatwienie dostępu do oświaty, służby zdrowia,
wypoczynku oraz asekurowaniu w obliczu ryzyka życiowego.
System opieki nad dziećmi potrzebującymi wsparcia organizują instytucje państwowe,
samorządy, organizacje pozarządowe.
Na system ten składają się:
domy pomocy społecznej dla dzieci specjalnej troski,
pogotowia opiekuńcze,
domy dziecka,
ośrodki szkolno-wychowawcze dla dzieci i młodzieży,
ogniska wychowawcze – placówki środowiskowe zapobiegające niedostosowaniu
społecznemu i osamotnieniu dzieci i młodzieży oraz zapewniające pomoc rodzicom
mającym trudności w wychowaniu dzieci,
wioski dziecięce,
ośrodki adopcyjno-opiekuńcze,
rodziny zastępcze,
rodzinne domy dziecka,
młodzieżowe ośrodki wychowawcze.
32
Wszystkie te placówki wyrównują szanse dzieci i młodzieży, niemniej dziecko,
dla pełnego i harmonijnego rozwoju swojej osobowości, powinno wychowywać się
w środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia.
W celu uzyskania informacji o problemach dzieci i młodzieży w lokalnym systemie
kształcenia i wychowania, rozesłane zostały ankiety do 3 szkół podstawowych, 2 gimnazjów, 2
szkół ponadgimnazjalnych i szkoły specjalnej, funkcjonujących na terenie miasta Turek.
Pozwalają one zdiagnozować środowisko szkolne pod kątem występowania zachowań o cechach
patologii społecznej wśród uczniów oraz przekazują informacje o realizacji działań opiekuńczowychowawczych, profilaktycznych i leczniczych, prowadzonych wśród dzieci i młodzieży.
Problemy społeczne występujące na terenie szkół
Obecność poszczególnych cech
Lp.
Cechy patologii społecznej
występuje (liczba wskazań
i ujawnionych
przypadków)
nie występuje
1.
Konflikty z rodzicami (opiekunami)
6 (48)
1
2.
Konflikty z rodzeństwem
4 (21)
2
3.
Konflikty z nauczycielami
6 (16)
1
4.
Konflikty z kolegami szkolnymi
7 (138)
5.
Kłamstwa
5 (40)
6.
Wagary
8 (80)
7.
Alkoholizowanie się
5 (15)
3
8.
Narkotyzowanie się
2 (6)
4
9.
Palenie papierosów
8 (125)
10.
Ucieczki z domu
3 (7)
11.
Kradzieże
8 (30)
1
4
Agresja i przemoc, w tym:
12.
- poniżanie
7 (34)
- zastraszanie
6 (17)
- znęcanie się
5
- bicie
5 (35)
1
- wymuszanie pieniędzy
5 (7)
1
- zmuszanie do palenia papierosów
5
13.
Autoagresja
3 (5)
14.
Przestępczość ujawniona
5 (38)
15.
Niszczenie mienia szkolnego
5 (22)
4
1
33
16.
Drugoroczność
7 (66)
17.
Udział w grupach negatywnych
3 (20)
2
18.
Opieka kuratora sądowego
6 (30)
1
19.
Przemoc w rodzinie
6 (42)
1
20.
Zaniedbanie przez dom
6 (77)
21.
Wykorzystywanie seksualne
1 (3)
6
Badanie własne Centrum AV
Najczęściej występujące problemy uczniów w środowisku szkolnym
138
125
80
77
Najczęściej występujące
problemy
66
48
42
40
0
40
konflikty z kolegami szkolnymi
wagary
drugoroczność
przemoc w rodzinie
80
120
160
palenie papierosów
zaniedbanie przez dom
konflikty z rodzicami
kłamstwa
Badania własne Centrum AV.
Określając stopień nasilenia problemów społecznych, występujących na terenie szkoły
oraz w domu rodzinnym, pedagodzy korzystali z zamkniętego zestawu kategorii, mając
do wyboru 21 zmiennych. Stwierdzając obecność lub brak poszczególnych cech, podawano
jednocześnie (o ile było to możliwe) liczbę ujawnionych przypadków. Określając problemy
uczniów i szkoły w pytaniach otwartych, wskazywano głównie na trudności finansowe rodzin
oraz zjawiska patologiczne występujące w domu, odnoszące się m.in. do niewydolności
wychowawczej i alkoholizmu rodziców (pedagodzy alarmują, że z roku na rok wzrasta liczba
dzieci nie mogących liczyć na pomoc ze strony domu rodzinnego, nawet w zakresie pomocy
w nauce i właściwych wzorców). Problemami są także: wagarowanie uczniów, konflikty
rówieśnicze, drugoroczność i agresja wśród młodzieży. Uczniowie znajdują się też pod
negatywnym wpływem starszych kolegów; z tego powodu piją alkohol i zażywają narkotyki.
34
W szkołach pracują pedagodzy szkolni, logopedzi (zatrudnieni ze środków własnych
miasta) oraz pielęgniarki i higienistki szkolne. Wszystkie placówki prowadzą dożywianie
uczniów w postaci obiadów.
Szkoły oferują swoim wychowankom różnorodne zajęcia pozalekcyjne, m.in.. zajęcia
sportowo-rekreacyjne, teatralne, filmowe, taneczne, plastyczne, muzyczne, z zakresu edukacji
regionalnej, działalność chórów szkolnych oraz kółka dziennikarskie i przedmiotowe.
Organizacją czasu wolnego dzieci i młodzieży zajmuje się również Urząd Miejski w Turku wraz
ze stowarzyszeniami funkcjonującymi na terenie miasta (m.in. z 10 organizacjami sportowymi
oraz
Towarzystwem
Przyjaciół
Dzieci,
Związkiem
Harcerstwa
Polskiego,
Polskim
Towarzystwem Zapobiegania Narkomanii i Stowarzyszeniem „Przystań"). W roku 2004
działania te, w poszczególnych dziedzinach, przybierały następującą formę:
1. W dziedzinie sportu:
•
szkolenie dzieci i młodzieży w różnych dyscyplinach, udział w zawodach, organizacja
imprez sportowo-rekreacyjnych, wspieranie obozów treningowych dla dzieci, organizacja
otwartych mistrzostw i zawodów sportowych.
2. W obszarze przeciwdziałania alkoholizmowi (dla dzieci i młodzieży z rodzin uzależnionych
od alkoholu):
•
profilaktyczna działalność w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych
i przeciwdziałania narkomanii poprzez realizację pozalekcyjnych zajęć sportowych
dla dzieci i młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniem okresu przerwy świątecznej,
•
organizacja wypoczynku letniego,
•
działalność profilaktyczna dla dzieci i młodzieży, mająca na celu przeciwdziałanie
uzależnieniom oraz zapobieganie podejmowaniu innych zachowań ryzykownych,
•
dofinansowanie szkoleń profilaktycznych, organizowanych dla dzieci, młodzieży
i nauczycieli.
Szczególną troską otacza się uczniów z wadami wymowy oraz mających trudności
z koncentracją. W placówkach przeprowadzane są również zajęcia profilaktyczne, które
skutecznie łagodzą zjawiska patologiczne i zapobiegają ich występowaniu. W szkołach
podstawowych, w poszczególnych obszarach, prowadzone są następujące zajęcia:
z zakresu profilaktyki uzależnień: m.in. „Drugi Elementarz czyli Program Siedmiu
Kroków”, „Trzeci Elementarz czyli Program Siedmiu Kroków”, „Znajdź właściwe
rozwiązanie”;
z zakresu profilaktyki przemocy i agresji, m.in. „Bezpieczna szkoła”, oraz pogadanki na
lekcjach wychowawczych i zajęciach z dziećmi ze świetlicy profilaktycznoSTRATEGIA INTEGRACJI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY MIEJSKIEJ TUREK
35
wychowawczej. Ponadto w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej prowadzone są
zajęcia z udziałem psychologów i pedagoga szkolnego na temat konstruktywnego
przezwyciężania złości i agresji;
z zakresu ochrony przed sektami: m.in. pogadanki i prelekcje;
inne, m.in. „Moje dziecko idzie do szkoły”, różnorodne zajęcia z zakresu profilaktyki
zdrowia (m.in. dotyczące szkodliwości palenia tytoniu oraz problemu AIDS), zajęcia na
temat sposobów radzenia sobie ze stresem oraz budowania poczucia własnej wartości.
Poza w/wym. zajęciami szkoły realizują również programy profilaktyczne i naprawcze,
wśród których należy wymienić takie programy, jak „Bezpieczna szkoła” oraz „Program
Wychowawczy Szkoły”.
W gimnazjach, w poszczególnych obszarach, prowadzone są następujące zajęcia
profilaktyczne:
z zakresu profilaktyki uzależnień, m.in. „Eden”, „Do góry nogami”, pogadanki
z udziałem psychologa i pedagoga oraz projekcje filmów edukacyjnych;
z zakresu profilaktyki przemocy i agresji, m.in. WDŻ, spotkania z przedstawicielami
Policji dotyczące postaw wobec przemocy i agresji, Szkolne Dni Przeciw Przemocy
i Agresji, nauka asertywnych zachowań poparta projekcją filmu edukacyjnego
„Asertywność”. Ponadto, w jednym z gimnazjów przeprowadzono anonimową ankietę na
temat „Przemocy w szkole”;
z zakresu ochrony przed sektami, m.in. WDŻ, pogadanki na lekcjach religii
i wychowawczych, prowadzone przez nauczycieli i Policję;
inne, m.in. zajęcia promujące zdrowy styl życia (projekcja filmu „Bulimia i anoreksja”),
aktywny tryb życia, profilaktykę AIDS i HIV. Ponadto organizowane są pokazy
pierwszej pomocy przedmedycznej.
W Ośrodku Szkolno-Wychowawczym, w poszczególnych obszarach, prowadzone są
następujące zajęcia:
z zakresu profilaktyki uzależnień oraz przemocy i agresji; zajęcia prowadzone przez
wychowawców, pedagoga i psychologa;
inne, m.in. udział w projekcie edukacji prozdrowotnej „Zdrowy styl życia” oraz udział
w realizacji projektu MENiS dotyczącego pozalekcyjnych zajęć w zakresie sportu.
Poza w/wym. zajęciami ośrodek realizuje również program profilaktyczny „Eden”.
W liceum ogólnokształcącym, w poszczególnych obszarach, prowadzone są następujące
zajęcia:
36
z zakresu profilaktyki uzależnień: zajęcia o charakterze warsztatowym, m.in.: „Narkotyki
– to nie dla mnie!”, „Przyczyny i mechanizmy uzależnienia”;
z zakresu profilaktyki przemocy i agresji: zajęcia w formie krótkich wykładów
i pogadanek, m.in. „Agresja, przemoc, mobbing – istota zjawiska i sposoby
zapobiegania”;
inne, m.in. zajęcia profilaktyczne z zakresu chorób układu krążenia, chorób zakaźnych
(HIV, WZW), chorób nowotworowych (program „Różowa wstążeczka”), wad cew
nerwowych oraz program profilaktyki problemowej pt. „Stres pod kontrolą”.
Poza w/wym. zajęciami szkoły realizują również programy profilaktyczne i naprawcze.
Wśród nich należy wymienić „Szkolny program profilaktyki”, który bazuje na programie „Podaj
dłoń” Davida V. Johnsona. Ponadto realizowane są takie programy jak: „Różowa wstążeczka”,
„Stres pod kontrolą”, „Słuchaj głosu serca” – program autorski.
W Zespole Szkół Technicznych, w poszczególnych obszarach, prowadzone są
następujące zajęcia profilaktyczne:
z zakresu profilaktyki uzależnień: zajęcia warsztatowe dla uczniów, spotkania dla
rodziców i szkolenia dla nauczycieli. Zajęcia prowadzone są przez pedagoga
i psychologa szkolnego we współpracy ze specjalistami z innych instytucji;
z zakresu profilaktyki przemocy i agresji: zajęcia dla uczniów i nauczycieli (szkolenie,
jak radzić sobie z agresją uczniów);
z zakresu ochrony przed sektami: zajęcia prowadzone przez dzielnicowego KPP oraz
sympozja;
inne, m.in. zajęcia na temat prawidłowej komunikacji, walka ze stresem, zajęcia
integracyjne, rozwój umiejętności społecznych, anoreksja, bulimia, AIDS, HIV, przyjaźń,
miłość oraz zajęcia myślenia twórczego.
Poza w/wym. zajęciami szkoła realizuję również programy profilaktyczne i naprawcze,
wśród których należy wymienić „Szkolny program profilaktyczny” oraz „Program
wychowawczy”.
Nauczyciele kształtują wśród młodzieży postawy charytatywne i propagują idee
wolontariatu poprzez prowadzenie różnych akcji, m.in. „Wielkiej Orkiestry Świątecznej
Pomocy”, „Góry grosza” i Banku Żywności, oraz udział w zbiórkach zabawek, odzieży itp.
Ponadto uczniowie szkół funkcjonujących na terenie miasta biorą udział w realizacji programu
„Bezpieczna zima”, który zakłada stworzenie systemu wsparcia dla osób niepełnosprawnych
i starszych, potrzebujących pomocy w okresie zimowym.
37
2.4 KWESTIA OSÓB BEZROBOTNYCH
Statystyki dotyczące bezrobocia w znacznym stopniu zniekształcają obraz zjawiska
ze względu na duży stopień tzw. bezrobocia utajonego oraz powszechności pracy „na czarno”.
Bezrobocie powoduje stałe obniżanie się standardu życia wielu i rozszerzanie obszaru patologii
społecznej.
Bezrobotnym, zgodnie z definicją ustawową, jest osoba pozostająca bez pracy, ale jednocześnie zdolna i gotowa do jej podjęcia w pełnym wymiarze czasu. Bezrobocie, przyczyniając
się do zubożenia materialnego, w bezpośredni sposób wpływa na poziom życia rodzin,
wywierając nań negatywne skutki, zwłaszcza w postaci:
•
dezintegracji rodziny,
•
zmniejszenia siły wsparcia emocjonalnego i solidarności między członkami rodziny,
•
zwiększenia ryzyka zaistnienia patologii życia społecznego.
Długookresowe bezrobocie ma wpływ na ekonomiczną i psychospołeczną sferę życia
człowieka bezrobotnego oraz na jego rodzinę. Jednym z pierwszych skutków utraty pracy jest
obniżenie standardu życia rodziny, także wtedy, gdy otrzymywane są świadczenia kompensujące
płacę.
Sytuacja materialna osób dotkniętych bezrobociem zależy od ich standardu życia
w czasie trwania zatrudnienia, a zwłaszcza od posiadanych dóbr trwałego użytku, oszczędności
i długów. Duże znaczenie ma poziom, od którego zaczyna się proces degradacji ekonomicznej
i społecznej. W najbardziej dramatycznej sytuacji są rodziny świadczeniobiorców pomocy
społecznej, które od dawna korzystały z systemu wsparcia socjalnego z powodu na przykład
niskich dochodów, wielodzietności, inwalidztwa. Trudności finansowe w takich rodzinach
prowadzą do drastycznych ograniczeń wydatków nawet na podstawowe potrzeby bytowe.
Problem bezrobocia dotyczy nie tylko osoby nim dotkniętej, lecz także całej rodziny.
Pogorszenie stanu funkcjonowania rodziny jest proporcjonalne do okresu pozostawania bez
pracy, co przejawia się problemami opiekuńczo-wychowawczymi, przemocą czy zanikiem
autorytetu rodzicielskiego. Może także prowadzić do rozpadu rodziny. W tych okolicznościach
pojawia się również groźba przyjmowania przez dzieci negatywnych wzorów osobowych,
a w konsekwencji dziedziczenia statusu bezrobotnego. Wzrost liczby bezrobotnych świadczeniobiorców powoduje przyrost ilości zadań z zakresu pomocy społecznej oraz zwiększenie puli
wydatków na udzielanie pomocy. Sytuacja taka wymusza również konieczność dostosowania
dotychczasowych form działania do nowych potrzeb. Ponieważ możliwości budżetu państwa
i samorządu lokalnego są ograniczone, podstawowego znaczenia w pomocy w wychodzeniu
38
z bezrobocia nabiera praca socjalna, która przyjmuje zróżnicowane formy. Praca socjalna
prowadzona przez pracowników socjalnych to między innymi pomoc w planowaniu nowych
koncepcji życia zawodowego, rozbudzanie motywacji do działania ukierunkowanego na zatrudnienie oraz technika kontaktu, która pozwala na uzależnienie pomocy – formy, wysokości
i okresu wypłacania świadczenia – od aktywności bezrobotnego i jego rodziny. Niepokojący jest
wpływ bezrobocia na zachowania patologiczne. Szczególnie niebezpiecznym zjawiskiem staje
się przemoc w rodzinie. Długie pozostawanie bez pracy stymuluje procesy dezintegracji życia
rodzinnego. Przymusowa bezczynność zawodowa i nieuregulowany tryb życia wyzwalają
zachowania dewiacyjne, skierowane na rodzinę i lokalne środowisko społeczne. Negatywne
emocje związane z sytuacją bezrobocia przenoszone są na najbliższych – ofiarami przemocy
i złego traktowania są najczęściej kobiety i dzieci. Długotrwałe bezrobocie, z jego negatywnymi
konsekwencjami psychospołecznymi, wymaga stosowania odpowiednich form oddziaływań.
Stopa bezrobocia w kraju, województwie i powiecie w latach 2003 i 2004
25,0
22,6
20,0
20,0
22,5
19,1
17,1
16,2
15,0
10,0
5,0
0,0
2003
Polska
2004
województwo wielkopolskie
powiat turecki
Dane Głównego Urzędu Statystycznego.
Powiat turecki charakteryzuje się jednym z wyższych, w porównaniu do stopy
procentowej Polski oraz stopy województwa, wskaźników bezrobocia, który jest rozumiana jako
procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo, ale bez
osób odbywających czynną służbę wojskową oraz pracowników jednostek budżetowych,
prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego. Można
jednakże zaobserwować na powyższym wykresie, że stopa bezrobocia w roku 2004 w stosunku
do roku 2003 maleje zarówno w kraju, jak i województwie oraz nieznacznie w powiecie.
39
Bezrobotni i osoby aktywne zawodowo w mieście Turku – dane na 31.12.2004 r.
1239
6,3%
1641
8,4%
16708
85,3%
osoby aktywne zawodowo
bezrobotni mężczyźni
bezrobotne kobiety
Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Turku.
Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Turku na koniec 2004 roku w mieście
zarejestrowanych było 2.880 osób bezrobotnych, w tym 1.641 kobiet i 1.239 mężczyzn. Na tle
ogólnej liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym (19.588 osób) bezrobotni stanowią 14,7%
łącznej liczby osób w wieku produkcyjnym.
Bezrobotni pod względem wieku i płci w Turku – dane na 31 grudnia 2004 r.
600
504
500
437
400
381
355
307
300
272
319
245
200
100
29
0
18-24 l.
25-34 l.
35-44 l.
45-54 l.
26
55-59 l.
5
0
60-64 l.
bezrobotne kobiety
Najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowią osoby między 18 a 24 rokiem życia, w
rejestrach figuruje ich 818 – w tej kategorii przewagę liczebną mają kobiety (437 kobiet na 381
mężczyzn). Następna pod względem liczebności jest grupa osób w wieku 25-34 lat.
40
Odnotowano tu 811 osób poszukujących zatrudnienia, w tym 504 kobiety oraz 307 mężczyzn.
Bezrobotni w wieku między 35 a 44 rokiem życia stanowią grupę 627 osób (272 mężczyzn oraz
355 kobiet), natomiast osoby między 45 a 54 rokiem życia to 564 zewidencjonowanych
(245 mężczyzn oraz 319 kobiet). Najmniej bezrobotnych odnotowano wśród mieszkańców
w wieku 55-59 lat (29 mężczyzn oraz 26 kobiet) i w przedziale wiekowym 60-64 lata – tylko
5 mężczyzn. Jak można zauważyć, poza dwoma najstarszymi grupami we wszystkich innych
kategoriach wiekowych przewagę liczebną mają kobiety.
Wykres zaprezentowany poniżej dotyczy poziomu wykształcenia osób bezrobotnych,
zamieszkujących miasto Turek.
Bezrobotni według wykształcenia i płci w Turku– dane na dzień 31.12.2004 r.
550
503
500
484
450
450
401
400
354
350
300
250
219
223
200
150
100
115
77
54
50
0
wyższe
średnie
zawodowe
średnie ogólne
zasadnicze
zawodowe
podstawowe
bezrobotne kobiety
Wykres pokazuje, że największą grupę bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem
zasadniczym zawodowym (934 osoby). Tę grupę tworzy 484 mężczyzn oraz 450 kobiet. Znacznie
mniejszą grupę tworzą osoby z wykształceniem co najwyżej podstawowym. W tej 755-osobowej
grupie znajduje się 401 mężczyzn oraz 354 kobiety. Podobną liczebnie grupę (726 osób) tworzą
osoby z wykształceniem średnim zawodowym. Znalazło się w niej 223 mężczyzn oraz 503
kobiety. Dwie ostatnie kategorie bezrobotnych to grupy najmniej liczne i tworzą je osoby
z wykształceniem średnim ogólnokształcącym (296, tj. 77 mężczyzn i 219 kobiet) oraz
z wykształceniem wyższym (169 osób, tj. 54 mężczyzn i 115 kobiet).
Warto opisać również sytuację osób bezrobotnych ze względu na ogólny staż pracy.
41
Bezrobotni według ogólnego stażu pracy i płci w Turku – dane za rok 2004
500
450
450
386
400
350
326
289
300
244
250
200
160
150
203
181
211
166
148
88
100
50
25 3
0
bez stażu
do 1 roku
1-5 lat
5-10 lat
10-20 lat
20-30 lat
powyżej 30
lat
bezrobotne kobiety
Najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowią osoby, które pracowały od roku do 5 lat –
836. W tej kategorii zewidencjonowano 386 mężczyzn oraz 450 kobiet. 500 osób legitymuje się
stażem pracy od 10 do 20 lat – 211 mężczyzn i 289 kobiet. Nieco mniej (486) tworzy grupę
osób, które nigdy jeszcze nie pracowały i nie zdołały uzyskały jakiegokolwiek stażu pracy (160
mężczyzn oraz 326 kobiet). Następną grupę stanowią osoby o stażu między 5 a 10 lat (447 osób,
tj. 203 mężczyzn i 244 kobiety). Stażem pracy od 20 do 30 lat legitymuje się 314 osób
(166 mężczyzn i 148 kobiet), a stażem do 1 roku – 269 osób (88 mężczyzn oraz 181 kobiet).
Najmniejszą grupę tworzą osoby o największym stażu pracy: powyżej 30 lat pracy. Takich osób
w rejestrach figuruje 28, w tym 25 mężczyzn i tylko 3 kobiety.
Jeśli chodzi o czas pozostawania bez pracy, dane świadczą o tym, że w gminie miejskiej
Turek występuje problem bezrobocia długotrwałego. W ewidencji PUP Turek na koniec 2004 r.
figurowało 939 osób pozostających bez pracy ponad 24 miesiące, w tym 260 mężczyzn i aż 679
kobiet. W pozostałych kategoriach grupy nie przekraczają 500 osób, a zatem są o połowę
mniejsze. Nie ma też w nich dużych rozbieżności pod względem podziału według płci.
Z zadowoleniem można przyjąć fakt, że kategoria osób pozostająca bez pracy do 1 miesiąca
stanowi najmniejszą grupę liczebną (170 osób, tj. 126 mężczyzn i 56 kobiet).
Wszystkie kategorie czasu pozostawania bez pracy przedstawione zostały na poniższym
wykresie.
42
Bezrobotni wg czasu pozostawania bez pracy i płci w Turku – dane na 31.12.2004 r.
679
700
600
500
400
300
200
100
172
126
277
271
250
197
186
222
260
196
56
0
do 1 m-ca
1-3 m-ce
3-6 m-cy
6-12 m-cy
12-24 m-ce powyżej 24 mcy
bezrobotne kobiety
2.5 ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH
Definiując problem alkoholizmu, przyjmuje się, że jest to całokształt problemów
związanych z używaniem napojów alkoholowych. Rozumie się przez to zarówno upośledzenie
decyzji dotyczących rozpoczynania picia alkoholu, jak i polegających na niemożności
przerwania picia alkoholu.
Problem alkoholizmu rozpatrywany jest w dwóch płaszczyznach:
•
jako choroba alkoholowa (utrata kontroli picia, niemożność utrzymania się
w abstynencji);
•
jako zagadnienie spożycia napojów alkoholowych i akceptowanych przez
społeczeństwo wzorów picia, co stwarza konieczność poszukiwania alkoholu.
Jedną z grup dysfunkcyjnych, która objęta jest pomocą, stanowią osoby uzależnione
od alkoholu. Nadużywanie napojów alkoholowych stanowi dziś bezsprzecznie jeden z poważniejszych problemów w naszym społeczeństwie. Szerzące się zjawisko alkoholizmu dotyka
wielu mieszkańców kraju i nie respektuje płci, wieku ani statusu intelektualnego. Jego rozmiary
i niszczycielskie działanie dają się obserwować wśród klientów pomocy społecznej.
43
Spośród 1.825 osób ubiegających się o pomoc z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej
w 2004 r. 153 osoby z 69 rodzin swą trudną sytuację życiową tłumaczyły problemem alkoholowym. Stanowi to 8,38% wszystkich osób wspartych z systemu pomocy społecznej w mieście.
Aby eliminować niekorzystny wpływ alkoholizmu na społeczność miasta, konieczne jest
prowadzenie działań o charakterze profilaktycznym oraz różnych form promocji zdrowego stylu
życia. Ich realizacja prowadzona jest w oparciu o uchwalany corocznie przez Radę Miejską
Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Finansowanie tych
działań odbywa się ze środków pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż
napojów alkoholowych.
Głównymi realizatorami programu są:
1. Ośrodek Wsparcia dla Osób z Problemami Uzależnień, którego podstawowym celem
jest:
-
diagnozowanie potrzeb w zakresie przeciwdziałania patologiom społecznym,
-
opracowanie projektów programów dotyczących zwalczania patologii społecznych,
w tym zwłaszcza Miejskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych,
-
udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie,
-
prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej, skierowanej
w szczególności do dzieci i młodzieży,
-
prowadzenie pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych,
-
współpraca z organizacjami i instytucjami statutowo działającymi w zakresie
zwalczania patologii społecznych i bezpieczeństwa.
2. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, której zadaniem jest
inicjowanie działań w zakresie prowadzenia zadań związanych z profilaktyką
i rozwiązywaniem problemów alkoholowych, określonych w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia
26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
oraz podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby
uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa
odwykowego.
W 2004 r. Zespół ds. prowadzenia rozmów interwencyjno-motywacyjnych z osobami
uzależnionymi od alkoholu, zwłaszcza ze sprawcami przemocy w rodzinie, w celu
zmobilizowania ich do podjęcia leczenia wezwał na rozmowy 370 osób, z czego stawiło się 250
osób. W trakcie działań skierowano do Sądu Rejonowego w Turku 13 wniosków o leczenie
44
odwykowe. Efektem pracy Zespołu jest poprawa w zachowaniu i zmniejszenie przypadków
nadużywania alkoholu przez osoby uzależnione. Ponadto duża liczba osób uzależnionych, która
została wezwana na posiedzenie Zespołu, rozpoczęła zajęcia w Ośrodku Wsparcia dla Osób
z Problemami Uzależnień.
Natomiast Zespół ds. opiniowania i kontrolowania zasad przestrzegania ustawy
o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w zakładach pracy i placówkach
gastronomicznych w 2004 r. spotkał się 21 razy. W trakcie spotkań opiniowano wnioski
o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza
miejscem sprzedaży (sklep) – 13 wniosków – oraz w miejscu sprzedaży (gastronomia) – 12
wniosków. Na sprzedaż napojów alkoholowych do 4,5% zawartości alkoholu oraz piwo złożono
10 wniosków. Pozostałe wnioski złożono na sprzedaż napojów alkoholowych wszystkich
rodzajów, tj. zawierających do 4,5% alkoholu oraz piwo, powyżej 4,5% do 18% zawartości
alkoholu oraz powyżej 18% zawartości alkoholu. Wszystkie w/wym. wnioski zaopiniowano
pozytywnie.
W analizowanym okresie dokonano również kontroli sprzedaży alkoholu pod względem
zgodności z przepisami ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
W tym celu skontrolowano 138 placówek handlowo-gastronomicznych:
1. Posiadające zezwolenia na sprzedaż alkoholu do spożycia poza miejscem sprzedaży – 97
placówek.
2. Posiadające zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia w miejscu
sprzedaży – 41 placówek.
Środki finansowe służące rozwiązywaniu problemów uzależnień w latach 2002-2004
(wielkość wydatków ogółem w zaokrągleniu do tys. zł)
385
400
350
318
308
300
250
200
150
100
50
0
2002
2003
2004
Dane Ośrodka Wsparcia dla Osób z Problemami Uzależnień w Turku.
45
Z zestawienia danych za lata 2002-2004 wynika, że wielkość środków przeznaczanych
przez miasto na rozwiązywane problemów alkoholowych ulega nieznacznym wahaniom
(z 318.044 zł w roku 2002, poprzez nieznaczny spadek do 308.234 zł, do 385.434 zł w roku
2004).
2.6. KWESTIA PRZESTĘPCZOŚCI
Przestępczość jest jednym z tych zjawisk społecznych, które odciskają dotkliwe piętno
na funkcjonowaniu lokalnej społeczności. Jest to margines życia społecznego, ale intensywność
zdarzeń oraz częstotliwość, z jaką występują, mogą mieć wpływ na formowanie się postaw
i zachowań ludzi tworzących społeczność miasta.
Z danych Komendy Powiatowej Policji w Turku wynika, że w roku 2004 odnotowano
łącznie 773 czyny przestępcze dokonane przez ponad pięciuset sprawców – w większości
mężczyzn (478). W rozbiciu na poszczególne kategorie wiekowe sprawców dane przedstawiają
się następująco:
Sprawcy przestępstw z podziałem na kategorie wiekowe – dane na koniec 2004 r.
100
96
90
86
83
85
80
70
63
60
48
50
41
40
30
20
10
15
5
0
do 13 lat
13-16
17-20
21-24
25-29
30-39
40-49
50-59
60 lat i
powyżej
liczba sprawców
Dane Komendy Powiatowej Policji w Turku.
46
Łącznie zaewidencjonowano 522 sprawców z 9 grup wiekowych. Niepokojący jest fakt
dużej przestępczości u nieletnich i młodzieży do 20. roku życia. Ogółem odnotowano tu 184
sprawców, co stanowi aż 35,25% ogółu. Przeważają sprawcy w wieku między 13 a 16 lat (96)
oraz 17-20 lat (83). Natomiast tylko 5 sprawców w chwili popełniania przestępstwa miało mniej
niż 13 lat. Z grup dorosłych najmniejszy udział w popełnianiu przestępstw mają osoby powyżej
60. roku życia (15, tj. 2,87%). W pozostałych grupach wiekowych liczba sprawców waha się
między 63 a 86.
Należy teraz określić kategorie przestępstw popełnionych w Turku w 2004 r. Sytuację tę
obrazuje poniższy wykres.
Przestępczość na terenie miasta w rozbiciu na kategorie – dane za rok 2004
454
225
200
189
197
175
150
147
125
100
78
75
38
50
33
24
18
25
0
kradz ie ż e łącz nie
bójki, roz boje
łącz nie
20
prz e stę pstwa
prz e ciwko rodz inie
i opie ce
liczba sprawców
prz e stę pstwa
drogowe
prz e stę pstwa z
ustawy o
prz e ciwdz iałaniu
narkomanii
liczba czynów
W 2004 r. najczęściej popełnianym przestępstwem okazała się kradzież – ogółem
odnotowano 454 czynów tego rodzaju (58,73% łącznej liczby zdarzeń) popełnionych przez 147
sprawców. Wśród nich wyszczególniono 215 kradzieży cudzej rzeczy (53 sprawców), 203
kradzieże z włamaniem (53 sprawców), a także 36 kradzieży z włamaniem do samochodu (41
sprawców). Pozostałe przestępstwa występują znacznie rzadziej. Doszło do 8 bójek lub pobić
(13 sprawców) oraz 16 rozbojów i wymuszeń rozbójniczych (25 sprawców).
47
Z pozostałych kategorii przestępstw dominowały przestępstwa drogowe – 197
przypadków dokonanych przez 189 sprawców. Należy zauważyć, że w 2004 r. nieletni do 17.
roku życia popełnili ogółem 97 przestępstw oraz brali udział w dokonywaniu kolejnych 81
czynów przestępczych.
Wybrane kategorie przestępstw charakteryzujących przestępczość nieletnich – dane za 2004 r.
39
40
35
30
25
25
23
22
20
17
15
10
10
5
1
2
1
10
1
1
3
2
4
1
0
przestępstwa popełnione przez nieletnich
udział nieletnich
zabójstwo
uszczerbek na zdrowiu
bójka lub pobicie
kradzież cudzej rzeczy
kradzież z włamaniem
rozbój, kradzież rozbójnicza, wymuszenie rozbójnicze
przestępstwa z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii
przestępstwa drogowe
Z wykresu wynika, że nieletni najczęściej popełniają przestępstwa z kategorii rozbojów,
kradzieży rozbójniczych i wymuszeń rozbójniczych – w roku 2004 odnotowano 39 takich
zdarzeń popełnionych przez sprawców nieletnich (40,21% łącznej liczby przestępstw
dokonanych przez takich sprawców). Nieletni dokonali również 22 przestępstw z ustawy
o przeciwdziałaniu narkomanii, a także 17 kradzieży cudzej rzeczy i 10 kradzieży z włamaniem.
Pozostałe przestępstwa zostały popełnione przez nieletnich w pojedynczych przypadkach.
Natomiast współudział nieletnich w popełnianiu przestępstw może także budzić niepokój.
Nasilenie tego typu przypadków jest widoczne przede wszystkim w kategoriach kradzieży
i rozbojów.
48
W roku 2004 Zespół ds. Nieletnich i Patologii Sekcji Prewencji Komendy Powiatowej
Policji w Turku, mając na względzie zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom i młodzieży,
realizował oraz wdrożył, m.in. na terenie miasta Turek, długofalowe programy prewencyjne
„Bezpieczna Szkoła” oraz „Z Pyrkiem bezpieczniej”. Założeniem pierwszego z nich jest
promowanie tematyki prewencji kryminalnej, dotyczącej bezpieczeństwa dzieci, w trakcie
spotkań w ramach prowadzonych akcji profilaktycznych oraz stworzenie jednolitych form
współdziałania Policji, szkoły i rodziców, zmierzających do wyeliminowania lub znacznego
ograniczenia wszelkich zagrożeń. Program ten jest adresowany nie tylko do dzieci, ale również
do rodziców i nauczycieli. Natomiast założeniem programu „Z Pyrkiem bezpieczniej” jest
wieloletnia i ciągła praca z dziećmi odbywającymi naukę szkolną, mająca na celu uzyskanie
wymiernych efektów w zakresie ograniczania zjawisk społecznie szkodliwych, takich jak
przestępczość, demoralizacja, narkomania, alkoholizm i inne przejawy patologii społecznych.
W analizowanym okresie Komenda Powiatowa Policji w Turku, obok działań
wykrywczych, realizowała również zadania o charakterze zapobiegawczym w ramach
„Wielkopolskiego Sąsiedzkiego Programu Przeciwdziałania Przestępczości”. Jego działania
ukierunkowane są przede wszystkim na wtórną prewencję kryminalną – redukującą liczbę
przestępstw (tzw. prewencję fizyczną) oraz prewencję społeczną, mającą na celu edukację,
poradnictwo oraz pomoc społeczną.
Komenda Powiatowa w Turku podejmuje również działania edukacyjno-informacyjne,
ukierunkowane na zdecydowane ograniczenie popytu i podaży środków odurzających wśród
nieletnich. Działania te realizowane są w ramach programu „Uwaga zagrożenie”, który ma na
celu
konsolidację
współpracy
pomiędzy
pionami
służb
policyjnych,
a
podmiotami
państwowymi, samorządowymi i społecznymi, realizującymi zadania wynikające z Ustawy
o przeciwdziałaniu narkomanii.
Z uwagi na ważkość problematyki bezpieczeństwa dzieci i młodzieży oraz
przeciwdziałania przestępczości i patologiom społecznym, w roku 2005 kontynuowano
realizację w/wym. programów. W ramach podjętych działań w I półroczu roku przeprowadzono
248 spotkań z uczniami szkół, 221 spotkań z przedstawicielami szkół (pedagogami), 62
spotkania z rodzicami oraz zorganizowano 3 turnieje prewencyjne, po 1 konkursie, festynie,
inscenizacji teatralnej i 9 pokazów.
W roku 2004 funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji w Turku zajmowali się
również problematyką przemocy domowej. W analizowanym okresie z tego tytułu
przeprowadzono 898 interwencji domowych, w tym 173 dotyczących przemocy w rodzinie
(procedura Niebieska Karta). W wyniku przemocy domowej pokrzywdzonych zostało 305 osób,
49
w tym: 168 kobiet, 13 mężczyzn, 64 dzieci do 13 lat oraz 60 małoletnich w wieku między 13
a 18 lat. Łącznie stwierdzono 165 sprawców przestępstw domowych, w tym: 5 kobiet, 159
mężczyzn oraz jednego małoletniego. W danych KPP w Turku odnotowano także 147 sprawców
przemocy domowej pod wpływem alkoholu. W tej liczbie znajdują się 2 kobiety i aż 145
mężczyzn. Spośród tych osób do izby wytrzeźwień przewieziono 18 – 2 kobiety oraz 16
mężczyzn. Kolejnych 60 mężczyzn przewieziono do policyjnych pomieszczeń dla osób
zatrzymanych do wytrzeźwienia. W 8 przypadkach konieczna okazała się pomoc medyczna
(2 pokrzywdzonych oraz 6 sprawców). Na miejscu interwencji obecnych było 167 dzieci, lecz
żadne z nich nie musiało zostać przewiezione do szpitala, placówki lub być oddanych pod opiekę
osoby spokrewnionej. Łącznie przesłano 379 informacji do instytucji świadczących pomoc
ofiarom przemocy domowej.
2.7. KWESTIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
W rozumieniu ustawy o pomocy społecznej, niepełnosprawność oznacza stan fizyczny,
psychiczny lub umysłowy, powodujący trwałe lub okresowe utrudnienie, ograniczenie bądź
uniemożliwienie samodzielnej egzystencji. Tymczasem obecnie niepełnosprawność jest również
rozumiana jako wynik barier społecznych, ekonomicznych oraz fizycznych, jakie jednostka
napotyka w środowisku zamieszkania. W związku z tym polityka społeczna powinna promować
aktywne działania na wszystkich szczeblach życia społecznego oraz aktywnie wspierać wszelkie
działania na rzecz równouprawnienia osób niepełnosprawnych, a także przeciwdziałać ich
dyskryminacji i tworzyć mechanizmy wyrównujące szanse życiowe oraz warunki do korzystania
z przysługujących im praw.
Zarówno Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jak i Kasa Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego w Turku nie dysponują danymi określającymi ilość osób niepełnosprawnych.
Poniższe dane otrzymane zostały z Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności
w Koninie.
Informacje określające dane liczbowe dotyczą dorosłych niepełnosprawnych, orzekanych
w okresie od 2.07.1999 r. do 1.07.2005 r., oraz niepełnosprawnych dzieci, orzekanych w okresie
od 12.01.2002 r. do 1.07.2005 r. Z danych tych wynika, że zarejestrowano łącznie 1.927 osób
niepełnosprawnych, w tym 347 dzieci oraz 1.580 dorosłych. Stopień niepełnosprawności został
orzeczony tylko w przypadku osób dorosłych. I tak, orzeczenie o niepełnosprawności I stopnia
posiada 377 osób, II stopnia – 605, natomiast III stopnia – 598 mieszkańców.
50
Na
terenie
miasta
działają
instytucje
wyspecjalizowane
w
pomocy
osobom
niepełnosprawnym. Są to zwłaszcza Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum
Pomocy Rodzinie, Regionalne Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym,
Polski Związek Niewidomych, Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Stowarzyszenie
Niepełnosprawnych Ruchowo „TO MY” oraz Stowarzyszenie Nauczania Integracyjnego Dzieci
i Młodzieży.
W przedszkolach, szkołach i gimnazjach funkcjonujących na terenie miasta Turku
istnieją oddziały i klasy integracyjne. Ich prowadzenie wymaga utworzenia klas o mniejszej
liczbie uczniów, zatrudnienia nauczyciela wspomagającego, a przede wszystkim usunięcia barier
architektonicznych. Jest to przedsięwzięcie bardzo kosztowne, zważywszy jednak, że sprawa
dzieci niepełnosprawnych jest przedmiotem dużej troski władz samorządowych, tworzenie
takich oddziałów jest zadaniem priorytetowym. Dzieci niepełnosprawne dowożone są do szkół
samochodem przystosowanym do przewozu osób niepełnosprawnych.
W miarę rzeczywiste i aktualne dane można uzyskać analizując wyniki Narodowego
Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 roku. Wg Spisu, w Turku mieszka ogółem
3.186 osób niepełnosprawnych, co przy ogólnej liczbie 30.777 mieszkańców stanowi 10,35%
ogółu mieszkańców miasta, w tym 1.464 mężczyzn i 1.722 kobiety. Z tej ogólnej liczby osób
niepełnosprawnością prawną legitymuje się 2.530 osób, w tym 1.205 mężczyzn oraz 1.325
kobiet. Osoby niepełnosprawne tylko biologicznie stanowią grupę 656 osób, w tym 259
mężczyzn oraz 397 kobiet.
Osoby niepełnosprawne w Turku pod względem płci, ekonomicznych grup wiekowych, poziomu
wykształcenia oraz kategorii niepełnosprawności – dane za 2002 r. (liczba osób)
NIEPEŁNOSPRAWNI MIESZKAŃCY
TURKU
3.186
PŁEĆ
niepełnosprawni mężczyźni
niepełnosprawne kobiety
1.464
1.722
EKONOMICZNE GRUPY WIEKOWE
przedprodukcyjny
produkcyjny
poprodukcyjny
przedprodukcyjny
produkcyjny
poprodukcyjny
91
988
385
58
866
798
51
POZIOM WYKSZTAŁCENIA
wyższe
policealne
średnie
zasadnicze
podstawowe
i niżej
wyższe
policealne
średnie
zasadnicze
podstawowe
i niżej
78
18
332
423
557
59
48
405
264
920
KATEGORIA
NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
prawnie
tylko biologicznie
prawnie
tylko biologicznie
1.205
259
1.325
397
Dane pochodzą z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002
Jeśli chodzi o wyszczególnienie osób niepełnosprawnych według ekonomicznych grup
wieku, to najliczniejszą grupę stanowią osoby w wieku produkcyjnym, następnie są osoby
starsze, w wieku poprodukcyjnym. Najmniejszą grupę tworzą dzieci i młodzież do 18 roku
życia. Najwięcej osób niepełnosprawnych legitymuje się wykształceniem co najwyżej
ukończonym podstawowym, najmniej zaś, zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet,
wykształceniem policealnym. Wśród osób niepełnosprawnych jest 567 osób aktywnych
zawodowo (332 mężczyzn i 235 kobiet). Tę grupę tworzy 406 pracujących (247 mężczyzn i 159
kobiet) oraz 161 bezrobotnych (85 mężczyzn i 76 kobiet). Odnotowano także bardzo liczną
grupę niepełnosprawnych biernych zawodowo – jest tu aż 2.617 osób, tj. 1.131 mężczyzn i 1.486
kobiet.
2.8. IDENTYFIKACJA NAJWAŻNIEJSZYCH PROBLEMÓW
SPOŁECZNYCH
Identyfikacja problemów społecznych jest jednym z najważniejszych elementów każdego
postępowania diagnostycznego, mającego określić zasadnicze problemy i ewentualne kierunki
ich rozwiązywania.
Podstawowym narzędziem badawczym, za pomocą którego identyfikowano problemy
społeczne miasta, była ankieta rozesłana do osób mających wpływ na kształt lokalnej polityki
społecznej, między innymi do osób reprezentujących wybrane instytucje lokalne, takie jak
ośrodek zdrowia, kościół, szkoła, organizacje pozarządowe, a także do lokalnych przedsiębiorców, pracowników socjalnych MOPS, radnych, mieszkańców miasta. Z nadesłanych
odpowiedzi wyłonił się obraz najistotniejszych kwestii dotykających lokalną społeczność.
52
Słabe strony miasta
Najczęściej wymienianą słabością miasta jest duża ilość bezrobotnej młodzieży oraz
niewystarczająca ilość miejsc dla dzieci i młodzieży, w których mogłyby spędzać wolny czas.
Mieszkańcy skarżą się także na alkoholizm, przemoc w rodzinie oraz niekontrolowaną sprzedaż
alkoholu. Nie czują się też bezpieczni z powodu wzrastającej przestępczości, szczególnie
ze strony młodzieży pozostającej bez opieki.
Mieszkańcom brakuje imprez kulturalno-oświatowych dla młodzieży oraz dorosłych.
Uciążliwy jest także brak miejskich toalet, ścieżek rowerowych.
Najważniejsze problemy społeczne w mieście
Za najważniejsze problemy w mieście uznano bezrobocie i alkoholizm. Problemem jest
również starzenie się społeczeństwa miasta, zwiększająca się liczba osób starszych, samotnych,
chorych i niepełnosprawnych. Mieszkańcy wskazują na konieczność profilaktyki i przeciwdziałania przestępczości wśród nieletnich oraz wspierania rodzin dysfunkcyjnych.
Szczególnie narażone grupy społeczne
Za szczególnie narażonych uznano bezrobotnych, dzieci i młodzież, a zwłaszcza
młodzież pozbawioną pracy i wzorców moralnych, a także osoby wywodzące się z rodzin
patologicznych. Za osoby, których również dotykają lokalne problemy społeczne, uznano matki
samotnie wychowujące dzieci, osoby chore, osoby starsze i rencistów, a także osoby niezaradne
życiowo (często całe rodziny), rodziny wielodzietne i ubogie oraz ludzi mających niewystarczające wykształcenie. Narażone są również rodziny dotknięte przemocą domową i/lub chorobą
alkoholową.
Kwestie uznane za najistotniejsze w tworzeniu strategii
Ankietowani wskazali problemy (3 najważniejsze kwestie z zamkniętego katalogu),
na których powinna skupić się lokalna strategia rozwiązywania problemów społecznych miasta.
Prezentowane są one poniżej według liczby wskazań.
53
Najważniejsze kwestie społeczne w Turku
16
16
15
13
14
13
12
12
10
9
10
7
8
5
6
4
2
0
ilość wskazań
pomoc dla dzieci i młodzieży w poszukiwaniu form spędzania wolnego czasu
pomoc bezrobotnym w przekwalifikowaniu się i znalezieniu pracy
pomoc rodzionom dotkniętym problemem uzależnień
pomoc rodzinom dotkniętym przemocą domową
pomoc osobom i rodzinom ubogim
pomoc ludziom starym, samotnym
pomoc dla samotnych kobiet w ciąży i matek, które są w trudnej sytuacji życiowej
pomoc osobom nie radzącym sobie z opieką i wychowaniem dzieci
pomoc osobom niepełnosprawnym
Badanie własne Centrum AV.
Powyższy wykres określa, które kwestie społeczne, wskazane przez respondentów,
powinny stać się przedmiotem szczególnej troski samorządu lokalnego.
W
celu
rozwiązywania
lokalnych
problemów
społecznych
należy,
zdaniem
respondentów, informować społeczeństwo o zaistniałych problemach i wskazywać wzorce ich
rozwiązywania. Władze lokalne powinny być zaktywizowane do częstszych spotkań
z mieszkańcami. Powinno być także prowadzone szeroko pojęte doradztwo, w tym telefoniczne,
anonimowe, gdzie każdy może zgłosić nurtujący go problem i otrzymać fachową pomoc.
54
2.9. ANALIZA SWOT
Bardzo użyteczną metodą przy określaniu priorytetów rozwojowych jest – coraz
powszechniej stosowana w pracach nad strategią – analiza SWOT. Nazwa „SWOT” jest
akronimem angielskich słów: Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony),
Opportunities (szanse w otoczeniu), Threats (zagrożenia w otoczeniu). Analiza SWOT jest
efektywną metodą identyfikacji słabych i silnych stron organizacji oraz badania szans i zagrożeń,
jakie stoją przed organizacją. Analizę tę można z powodzeniem zastosować do dowolnego
przedsięwzięcia, włącznie z programowaniem strategicznym. Wnikliwe opracowanie SWOT jest
istotnym etapem procesu planowania strategicznego. Przy właściwym opracowaniu stanowi
punkt wyjściowy dla określania celów strategicznych oraz projektów socjalnych.
Analiza SWOT została przygotowana w miejscowym Ośrodku Pomocy Społecznej
na podstawie ankiety zbudowanej przez Ośrodek Kształcenia Służb Publicznych i Socjalnych
w Częstochowie. Ankieta została przesłana do: Burmistrza, radnych miasta, kierowników
wydziałów, m.in. spraw społecznych, gospodarki mieszkaniowej, strategii i rozwoju,
oraz pracowników socjalnych i członków Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych.
Przedstawione poniżej czynniki obejmują:
•
siły – wewnętrzne uwarunkowania o pozytywnym wpływie na sytuację społeczną,
•
słabości – wewnętrzne uwarunkowania o negatywnym wpływie na sytuację
społeczną,
•
szanse – zewnętrzne uwarunkowania o pozytywnym wpływie na realizację celów,
•
zagrożenia – zewnętrzne uwarunkowania o negatywnym wpływie na realizację celów.
Wynik prac obrazują prezentowane poniżej zestawienia.
KWESTIE DZIECI, MŁODZIEŻY I RODZINY
Mocne strony
instytucje zajmujące się problematyką dzieci i młodzieży współpracują ze sobą,
pracownicy służb społecznych działają aktywnie na rzecz pomocy dzieciom
i młodzieży,
na terenie miasta powoływane są nowe organizacje pozarządowe,
samorząd wspiera organizacje pozarządowe i grupy nieformalne pracujące na rzecz
dzieci, młodzieży i rodziny,
miasto propaguje ideę wolontariatu na rzecz dzieci i młodzieży.
55
Słabe strony
zatrudnienie
kadry
merytorycznej
w
systemie
pomocy
społecznej
jest
niewystarczające w stosunku do potrzeb,
utrudniony dostęp do placówek resocjalizacyjnych oraz placówek dla nieletnich
i samotnych matek z dziećmi, a także ośrodków wsparcia dla rodzin w kryzysie,
nie są przeprowadzane specjalistyczne analizy jakościowe w zakresie potrzeb dzieci
i młodzieży.
Szanse
wzrasta świadomość społeczna władz samorządowych,
wzrasta znaczenie organizacji pozarządowych na rzecz pomocy dzieciom i młodzieży,
wejście Polski do Unii Europejskiej jest szansą na poprawę polityki społecznej
na rzecz dzieci, młodzieży i rodziny,
szkoły prowadzą programy profilaktyczne,
dzieciom i młodzieży oferowane są różne formy spędzania wolnego czasu.
Zagrożenia
występują zagrożenia funkcjonowania rodziny: uzależnienia, rozpad więzi
rodzinnych, bezrobocie, przemoc w rodzinie, ubóstwo,
istnieje zjawisko uzależnienia się od pomocy społecznej, wyuczonej bezradności
oraz dochodzi do rozpadu więzi społecznych i zaniku kontroli społecznej, a także
do marginalizacji i alienacji grup i osób,
współpraca między szkołą a rodziną nie stoi na wysokim poziomie.
KWESTIA OSÓB BEZROBOTNYCH
Mocne strony
wzrasta znaczenie wykształcenia jako wartości,
istnieją lokalne przedsięwzięcia warte upowszechnienia,
pracownicy OPS są przygotowani do pracy z osobami bezrobotnymi.
Słabe strony
osoby bezrobotne nie podnoszą swoich kwalifikacji,
wysoka stopa bezrobocia,
wysokie bezrobocie długotrwałe, zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet,
występuje zjawisko dziedziczenia bezrobocia,
niski poziom wykształcenia osób bezrobotnych długotrwale,
brak organizacji pozarządowych pomagających osobom bezrobotnym.
56
Szanse
istnieją lokalne i regionalne działania skierowane do długotrwale bezrobotnych,
władze lokalne i regionalne współpracują z partnerami społecznymi w ramach
rozwiązywania problemów osób bezrobotnych i długotrwale bezrobotnych.
Zagrożenia
wzrasta bezrobocie długotrwałe oraz zjawisko dziedziczenia bezrobocia,
rozwija się zjawisko wykluczenia społecznego w niektórych grupach społecznych,
w zbiorowościach dotkniętych długotrwałym bezrobociem zachodzi zjawisko
osłabienia instytucji rodzinnych,
istnienie zjawiska nielegalnego zatrudnienia,
zbyt wolno wzrasta mobilność zawodowa.
KWESTIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Mocne strony
w sferze niepełnosprawności funkcjonują różnorodne, aktywnie działające
organizacje pozarządowe,
instytucje samorządowe i pozarządowe współpracują ze sobą,
środowisko osób niepełnosprawnych jest zaangażowane w działalność samopomocy,
w środowisku rozpowszechniane są pozytywne wzorce postaw charytatywnych
i filantropijnych.
Słabe strony
niedostateczny przepływ informacji między podmiotami pomocowymi,
na terenie miasta istnieją bariery utrudniające pełny udział osób niepełnosprawnych
w życiu społecznym,
potrzeby osób niepełnosprawnych nie są dostatecznie rozpoznawanie w kontekście
środowiska lokalnego,
niewystarczająca oferta pomocy osobom niepełnosprawnym,
niewystarczająca baza rehabilitacyjna dla osób niepełnosprawnych.
Szanse
w środowisku lokalnym wzrasta społeczna akceptacja osób niepełnosprawnych,
sektor publiczny współpracuje z pozarządowym w dziedzinie pomocy osobom
niepełnosprawnym,
w mediach upowszechniana jest problematyka niepełnosprawności w celu
kształtowania pozytywnych postaw,
57
likwidowane są bariery architektoniczne.
Zagrożenia
środki pozabudżetowe i pomocowe nie są w dostatecznym stopniu wykorzystywane,
sytuacja ekonomiczno-gospodarcza kraju nie sprzyja pomocy osobom niepełnosprawnym,
zmniejsza się liczba miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych,
wzrasta zapotrzebowanie na placówki opieki stacjonarnej, usługi opiekuńcze
i stacjonarne.
KWESTIA LUDZI STARYCH
Mocne strony
osoby starsze mają dostęp do jednostek pomocy społecznej,
kadra posiada profesjonalne przygotowanie w dziedzinie spraw osób starszych,
nie dochodzi do marginalizacji i izolacji placówek pomocy społecznej,
w pracy wykorzystywane są opracowania społeczne,
zmniejsza się liczba osób oczekujących na umieszczenie w DPS,
osoby starsze mogą się realizować w organizacjach samopomocowych,
w zakresie pomocy osobom starszym wykorzystywana jest pomoc wolontariuszy.
Słabe strony
brak własnych opracowań naukowych dotyczących sytuacji osób starszych,
liczba osób zatrudnionych w ośrodkach pomocy społecznej, a zajmujących się
problematyką osób starszych jest niewystarczająca,
obieg informacji o formach pomocy społecznej mógłby być sprawniejszy,
miasto nie dysponuje małymi formami pomocy społecznej dla osób starszych (domy
dziennego pobytu, rodzinne domy pomocy społecznej),
zmienia się model rodziny z wielopokoleniowej na jedno-, dwupokoleniową.
Szanse
osoby starsze są traktowane podmiotowo,
nie istnieje problem ujawniających się enklaw starości.
Zagrożenia
system oświaty w kraju nie jest w pełni uwrażliwiany na problem ludzi starszych,
standardy usług nie są dostosowywane do wymogów Unii Europejskiej,
wzrasta liczba osób starszych,
infrastruktura nie jest dostosowana do osób starszych,
działania podmiotów na rzecz osób starszych nie są koordynowane,
58
nie jest prowadzone dokładne rozpoznanie potrzeb wśród osób starszych,
młodzi ludzie migrują na inne tereny,
nieprawidłowa polityka mieszkaniowa,
niska świadomość społeczna dotycząca osób starszych,
niekorzystne zjawiska demograficzne.
KWESTIA OSÓB UZALEŻNIONYCH
Mocne strony
kadra jest przygotowana do pracy z osobami uzależnionymi,
środki pochodzące z zezwoleń są prawidłowo wykorzystywane,
w mieście istnieją organizacje pozarządowe zajmujące się osobami uzależnionymi,
władze lokalne współpracują z organizacjami pozarządowymi w obszarze uzależnień,
rozwija się współpraca z Kościołem.
Słabe strony
miasto nie dysponuje miejscami pobytu dla ofiar przemocy,
między organizacjami działającymi w obszarze uzależnień nie ma dobrego
przepływu informacji oraz wymiany doświadczeń,
społeczności lokalne nie włączają się w działania pomocowe,
niewystarczający stan zatrudnienia w lecznictwie,
brak zakładów lecznictwa odwykowego.
Szanse
uzależnienie traktowane jako problem społeczny,
fachowcy różnych dziedzin zainteresowani są współpracą na rzecz przeciwdziałania
uzależnieniom,
istnieje system wsparcia dla osób i rodzin wymagających specjalistycznej pomocy.
Zagrożenia
działania podejmowane na rzecz osób uzależnionych nie są skuteczne i efektywne.
KWESTIA OSÓB BEZDOMNYCH
Mocne strony
miasto jest w stanie określić liczbę bezdomnych,
dostrzegana jest różnorodność problemu bezdomności,
stosowane są działania zapobiegające bezdomności,
miasto współdziała z różnymi podmiotami w ramach pomocy bezdomnych,
59
miasto posiada wiedzę dotyczącą miejsc grupowania się osób bezdomnych,
bezdomni są informowani o swoich prawach i możliwości pomocy.
Słabe strony
w mieście występuje problem bezdomności,
brak organizacji pozarządowych, które niosłyby pomoc bezdomnym,
nie opracowano indywidualnych programów wychodzenia z bezdomności,
służby nie są dostatecznie angażowane do działań na rzecz bezdomnych,
istnieje problem minimalizowania zjawiska bezdomności w społeczności lokalnej,
nie zorganizowano struktury stacjonarnej dla bezdomnych oraz odpowiedniej
infrastruktury na poziomie lokalnym dla osób wychodzących z bezdomności,
nie wypracowano określonego standardu usług dla osób bezdomnych.
Szanse
istnieją programy w zakresie budownictwa ogólnego,
dostępne są programy rządowe przeciwdziałające bezdomności.
Zagrożenia
zjawisko bezdomności nie jest przedstawiane w mediach w sposób obiektywny,
społeczeństwo nie akceptuje osób bezdomnych.
ROZWÓJ KADR I SŁUŻB POMOCOWYCH
Mocne strony
istnienie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie na szczeblu samorządu
powiatowego pomaga w rozwiązywaniu lokalnych problemów społecznych,
miasto posiada wyspecjalizowaną kadrę pomocy społecznej oraz pracowników
kompleksowo zajmujących się rodzinami z różnymi problemami,
pracownicy prowadzą działania socjalne z rodziną.
Słabe strony
pracownicy są przeciążeni dużą ilością zadań,
placówki oświatowe zajmujące się kształceniem w zakresie usług opiekuńczych są
trudno dostępne.
Szanse
kadra pomocy społecznej stale doskonali swoje kwalifikacje zawodowe oraz bierze
udział w szkoleniach,
istnieje współpraca z jednostkami pomocy społecznej prowadzonymi przez inne
podmioty.
60
Zagrożenia
ilość wykwalifikowanej kadry w stosunku do potrzeb jest niewystarczająca.
POZIOM ZASPOKAJANIA POTRZEB UZNANYCH ZA PODSTAWOWE
Mocne strony
miasto posiada dostęp do szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, przeznaczonych dla młodzieży niepełnosprawnej,
na terenie miasta istnieją tereny rekreacyjne i wypoczynkowe,
budowane są nowe mieszkania komunalne i socjalne,
istnieje potencjał przedsiębiorstw budowlanych,
infrastruktura komunalna jest dobrze rozwinięta,
miasto dysponuje dobrze rozwiniętą siecią telekomunikacyjną.
Słabe strony
miasto nie posiada dobrze rozwiniętej bazy zabezpieczającej potrzeby społeczne,
oświata i nauka nie są dostatecznie finansowane,
społeczeństwo ma utrudniony dostęp do opieki medycznej,
mieszkańcy mają złą sytuację mieszkaniową,
niewystarczająca ilość mieszkań komunalnych i socjalnych,
miasto nie posiada dobrze rozwiniętej sieci komunikacyjnej.
Szanse
zwiększa się dostęp do szkół ponadgimnazjalnych, wyższych i językowych,
wzrasta poziom wykształcenia mieszkańców,
wykorzystywane są środki pomocowe na ochronę środowiska,
postępują przekształcenia gospodarcze.
Zagrożenia
zasoby naturalne i bazy surowcowe nie są w pełni racjonalnie wykorzystywane,
nowe źródła energii nie są wykorzystywane,
nie opracowano kompleksowych rozwiązań technicznych i prawnych w zakresie
ochrony i wykorzystywania środowiska naturalnego,
rozwija
się
przemysł
i
transport
uciążliwy
dla
środowiska
naturalnego
i zanieczyszczający środowisko,
nie jest rozwijana agroturystyka,
położenie regionu nie jest korzystne dla komunikacji,
nie ma dobrych powiązań sieci dróg lokalnych z krajowymi.
61
2.10. ZASOBY UMOŻLIWIAJĄCE ROZWIĄZYWANIE
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
Zasobami umożliwiającymi rozwiązywanie problemów społecznych określamy instytucje
znajdujące się na terenie miasta lub obejmujące swym zasięgiem działania jej mieszkańców,
które funkcjonują w obszarze polityki społecznej i rozwiązują dane problemy. Są to zarówno
jednostki samorządowe, jak i niepubliczne, na przykład organizacje pozarządowe.
2.10.1 INSTYTUCJE OFERUJĄCE POMOC I WSPARCIE
W Turku funkcjonuje szereg instytucji oferujących pomoc i wsparcie. Należą do nich:
2 środowiskowe domy samopomocy, 1 ośrodek wsparcia dla osób z problemami uzależnień,
7 mieszkań chronionych, 4 świetlice profilaktyczno-wychowawcze, 2 świetlice środowiskowe
oraz 1 placówka socjalizacyjna, 1 ośrodek adopcyjno-opiekuńczy, 73 rodziny zastępcze
i 1 warsztat terapii zajęciowej. Wykaz tych jednostek podajemy w formie kart zasobów.
MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ
Turek, ul. Konińska 4
1. PODMIOT PROWADZĄCY:
Gmina miejska Turek
2. CO OFERUJE (ZAKRES USŁUG):
Ośrodek realizuje zadania wynikające z ustawy o pomocy społecznej, prowadzi rządowe
i lokalne programy osłonowe, specjalistyczne usługi opiekuńcze oraz pomoc sąsiedzką,
koordynuje rozwiązywanie problemów społecznych w mieście.
3. DO KOGO SKIEROWANA JEST OFERTA JEDNOSTKI (KATEGORIE I ILOŚĆ KLIENTÓW):
Oferta jednostki jest skierowana do mieszkańców miasta, którzy znajdują się w trudnej sytuacji
materialnej i społecznej.
4. FORMY DOKSZTAŁCANIA KADRY ZATRUDNIONEJ W OPS:
Ośrodek zatrudnia 24 osoby, w tym 10 pracowników socjalnych. Dyrektor ośrodka posiada
wykształcenie wyższe kierunkowe oraz specjalizację II stopnia z zakresu organizacji pomocy
społecznej. Kierownik działu świadczeń posiada wykształcenie średnie kierunkowe oraz
ukończoną specjalizację z zakresu organizacji pomocy społecznej. Spośród pracowników
socjalnych 5 osób ma wykształcenie wyższe kierunkowe, a pozostałe – wykształcenie średnie
kierunkowe.
62
Pracownicy MOPS biorą udział w licznych szkoleniach, dotyczących m.in. przeciwdziałania
narkomanii, zasad pisania projektów z EFS, dotacji z EFS, przeciwdziałania przemocy
w rodzinie, kontraktu socjalnego. W marcu 2004 r. pracownicy powołali stowarzyszenie „TU
i TERAZ” i pracują w nim jako wolontariusze.
5. PROPOZYCJE W ZAKRESIE ROZWOJU PLACÓWKI (POTRZEBY):
Konieczne jest zatrudnienie: zastępcy kierownika placówki, głównego specjalisty pracy
socjalnej, 3 pracowników socjalnych.
POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE
Turek, ul. Łąkowa 1
Starostwo Powiatowe w Turku
2. CO OFERUJE (ZAKRES USŁUG):
Realizacja zadań z zakresu pomocy społecznej i rehabilitacji społecznej.
3. DO KOGO SKIEROWANA JEST OFERTA JEDNOSTKI (KATEGORIE I ILOŚĆ KLIENTÓW):
PCPR realizuje następujące formy pomocy:
-
pomoc dla rodzin zastępczych,
-
pomoc dla pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczowychowawczych,
-
pomoc dla osób niepełnosprawnych, w tym dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych,
zaopatrywanie osób niepełnosprawnych w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze,
sprzęt rehabilitacyjny,
-
usuwanie barier architektonicznych, komunikacyjnych i technicznych,
-
rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych,
-
poradnictwo rodzinne.
OŚRODEK WSPARCIA DLA OSÓB Z PROBLEMEM UZALEŻNIEŃ
Gmina miejska Turek
2. CHARAKTERYSTYKA DZIAŁANIA:
o
realizacja programu psychoterapii uzależnienia od alkoholu,
o
prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej, skierowanej
w szczególności do dzieci i młodzieży.
63
3. KATEGORIA KLIENTA ORAZ ILOŚĆ OSÓB OBJĘTYCH OPIEKĄ W ROKU 2004:
Dorosłe dzieci alkoholików (21 porad), osoby uzależnione od alkoholu (1.888 porad), osoby
współuzależnione – alkohol (290 porad), osoby uzależnione od narkotyków (18 porad), osoby
współuzależnione – narkotyki (60 porad), konsultacje psychologiczne (243 porady).
Dokształcanie kadry terapeutycznej ośrodka w celu nabywania i ciągłego doskonalenia
umiejętności w pracy na rzecz niesienia pomocy osobom uzależnionym oraz ich rodzinom.
ŚRODOWISKOWY DOM SAMOPOMOCY
Turek, ul. Matejki 1
Gmina miejska Turek
Terapia zajęciowa, socjoterapia, poradnictwo, praca socjalna, wsparcie socjalne.
Osoby chore i zaburzone psychicznie (40).
-
zwiększenie liczby dostępnych miejsc w placówce,
-
rozszerzenie zakresu oferty terapeutycznej.
PORADNIA PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA
Turek, ul. Kościuszki 6
Starostwo Powiatowe w Turku
Diagnoza trudności szkolnych, orzecznictwo (kwalifikowanie do form kształcenia), poradnictwo
dla nauczycieli i dla młodzieży, poradnictwo zawodowe, pomoc w zakresie trudności w uczeniu
się (zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, treningi ortograficzne), poradnictwo rodzinne i terapia
rodzin, zajęcia integracyjne dla młodzieży, diagnoza i terapia zaburzeń mowy, przesiewowe
badania wzroku i słuchu dla dzieci i młodzieży, terapia zaburzeń emocjonalnych u dzieci, terapia
dzieci o specjalnych potrzebach rozwojowych.
Rodzice dzieci z trudnościami szkolnymi (od zerówki do 18 roku życia) oraz z trudnościami
wychowawczymi, zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzeniami zachowania się, nauczyciele,
64
dzieci z trudnościami w uczeniu się oraz o specjalnych potrzebach rozwojowych, dzieci
i młodzież z trudnościami emocjonalnymi. Łącznie 2.582 osób.
Zapotrzebowanie na środki materialne w celu dalszego specjalistycznego kształcenia kadry oraz
w celu wyposażenia placówki w pomoce do pracy (np. sprzęt do sali terapeutycznej).
MIEJSKI DOM KULTURY
Turek, ul. Kościuszki 12
Gmina miejska Turek
2. CHARAKTERYSTYKA DZIAŁANIA.
Organizacja imprez: dla szkół, przedszkoli, cyklicznych, okazjonalnych, dla niepełnosprawnych,
organizacja imprez zleconych, zespoły, koła zainteresowań.
3. KATEGORIA KLIENTA ORAZ ILOŚĆ OSÓB OBJĘTYCH OPIEKĄ W ROKU 2004.
Dzieci, młodzież, dorośli, emeryci, renciści, osoby niepełnosprawne. Szacunkowa liczba
uczestników – 34.000 osób.
-
zwiększenie ilości godzin dla instruktorów prowadzących zespół artystyczny i koła
zainteresowań,
-
uruchomienie nowych sekcji zainteresowań,
-
wyposażenie pracowni w nowoczesny sprzęt,
-
zwiększenie ilości imprez dla osób niepełnosprawnych,
-
poszukiwanie nowych partnerów do realizacji zadań statutowych.
WARSZTAT TERAPII ZAJĘCIOWEJ PRZY SP. Z O.O.„SINTUR”
Turek, ul. Kolska 19
„Sintur” Sp. z o.o.
Rehabilitacja społeczna, medyczna, psychologiczna oraz zawodowa osób niepełnosprawnych,
niezdolnych do podjęcia pracy zawodowej ze względu na stan zdrowia (niepełnosprawność
stopnia znacznego i umiarkowanego).
Osoby niepełnosprawne od 18. roku życia (25).
Zwiększenie środków finansowych na działalność ze względu na zwiększające się potrzeby.
65
ZAKŁAD OPIEKUŃCZO-LECZNICZY S.C.
B. FELISIAK, E. JAWORSKA, B. KISZEWSKA
Turek, ul. Poduchowne 1
Zakład Opiekuńczo-Leczniczy S.c.
Udzielanie świadczeń zdrowotnych, obejmujących swoim zakresem pielęgnację, opiekę
i rehabilitację osób nie wymagających hospitalizacji, a których stan zdrowia nie pozwala
na przebywanie w swoim środowisku domowym, przygotowanie rekonwalescenta na powrót do
rodzinnego środowiska, przygotowanie chorego i jego rodziny do samoopieki i samopielęgnacji
w warunkach domowych,
Osoby starsze, wymagające długotrwałej opieki i pielęgnacji, z dużymi deficytami samoobsługi
i samoopieki, osoby w okresie rekonwalescencji po pobycie w szpitalu, osoby ze schorzeniami
neurologicznymi, z przewlekle postępującymi chorobami mięśni i stawów, ze schorzeniami
geriatrycznymi. Łącznie – 394 osoby.
Budowa windy wewnętrznej w celu transportu ciężko chorych starszych osób, zamontowanie
klimatyzatorów wewnętrznych, przerobienie balkonu w celu dostosowania do wymogów
bezpieczeństwa.
ŚRODOWISKOWY HUFIEC PRACY NR 15-18
Turek, ul. Szeroka 2
Wielkopolska Wojewódzka Komenda OHP
Poznań, ul. 28 czerwca 56 r. 211
-
ukończenie szkoły i zdobycie zawodu przez młodzież,
-
zajęcia edukacyjne i kursy zawodowe w ramach projektu „Twoja wiedza – Twój sukces”
ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
Młodzież w wieku 15-25 lat (450).
Uruchomienie Kuratorskiego Ośrodka Pracy z Młodzieżą, utworzenie Gimnazjum dla Dorosłych
oraz zdobycie bazy do cotygodniowej opieki dla młodzieży.
66
SPECJALNY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY IM. KORNELA
MAKUSZYŃSKIEGO
Turek, Pl. Sienkiewicza 3
Samorząd Powiatowy
Nauczanie, wychowanie, opieka, przygotowanie uczniów do życia, nauka zawodu, indywidualne
zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze. Objęcie uczniów zajęciami specjalistycznymi: logopedia,
rewalidacja, gimnastyka korekcyjno-kompensacyjna. Inna pomoc psychologiczno-pedagogiczna:
dogoterapia, muzykoterapia, terapia pedagogiczna.
Dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym oraz
głębokim.
Pozyskanie budynku dla potrzeb szkoły; objęcie dzieci wczesnym wspomaganiem; stworzenie
Szkolnego Centrum Informacji; zapewnienie opieki psychologicznej w pełnym wymiarze czasu
pracy; systematyczne doposażenie placówki w sprzęt i pomoce dydaktyczne; zorganizowanie
świetlicy socjoterapeutycznej.
2.10.2. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE
W mieście funkcjonuje 1 fundacja, 50 stowarzyszeń, 3 parafie Kościoła katolickiego,
Ewangelicki Zbór Braterski, Kościół Ewangelicznych Chrześcijan oraz Sala Królestwa
Świadków Jehowy. Do tych stowarzyszeń i organizacji należą w szczególności:
STOWARZYSZENIE
ŚWIETLIC
PROFILAKTYCZNO-WYCHOWAWCZYCH
„AZYL” W TURKU
-
prowadzenie świetlic profilaktyczno-wychowawczych w Szkołach Podstawowych nr 1,4 i 5
oraz Gimnazjach nr 1 i 2,
-
opieka nad dziećmi z rodzin dysfunkcyjnych, z problemem uzależnień, niewydolnych
wychowawczo, najuboższych,
-
zajęcia profilaktyczne, opiekuńczo-wychowawcze, dydaktyczne, terapeutyczne,
67
-
organizowanie opieki w okresie ferii zimowych, wakacji,
-
dożywianie.
Oferta skierowana do dzieci w szkołach podstawowych i młodzieży w gimnazjach. W roku 2004
objęto opieką 160 dzieci.
-
zakup sprzętu audiowizualnego, komputera,
-
zakup sprzętu komputerowego,
-
poszerzenie oferty o pracę z psychologiem.
STOWARZYSZENIE „PRZYSTAŃ” W TURKU
Stowarzyszenie „Przystań”
Turek, ul. Korytkowska 11
Prowadzenie klubu młodzieżowego i świetlicy środowiskowej.
Świadczenie porad psychologicznych dla dzieci i młodzieży, porad prawnych, udzielanie
bezpłatnych korepetycji, organizowanie imprez kulturalnych (koncerty, konkursy, festiwale),
zajęcia psychoedukacyjne, profilaktyczne dla dzieci i młodzieży, zajęcia kulturalne, plastyczne,
muzyczne, taneczne.
Dzieci i młodzież (120 tygodniowo na zajęciach klubu młodzieżowego), dorośli (280 – imprezy
kulturalne), dzieci i młodzież (420 – udział w imprezach kulturalno-artystycznych).
Utworzenie grupy dla rodziców (szkoła dla rodziców), porady rodzinne, warsztaty artystyczne
(taniec, poezja, teatr, muzyka), wycieczki dla dzieci i młodzieży, dalsza modernizacja obiektu,
uzupełnienie sprzętu nagłaśniającego, komputerowego.
STOWARZYSZENIE „TU I TERAZ”
Stowarzyszenie „Tu i Teraz” działające przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Turku,
ul. Konińska 4.
68
Celem Stowarzyszenia jest zapobieganie wykluczeniu i marginalizacji społecznej poprzez:
wszechstronne
działania
na
rzecz
bezrobotnych,
bezdomnych,
osób
starszych,
niepełnosprawnych, rodzin, w tym rodzin niepełnych, oraz innych jednostek i grup społecznych
wymagających wsparcia; przeciwdziałanie patologiom społecznym; pomoc osobom i rodzinom
w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych osób i rodzin; promocja zatrudnienia
i aktywizacja zawodowa; działania na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijanie kontaktów
i współpracy między społeczeństwami.
Dzieci i młodzież z terenu miasta.
Dalsze prowadzenie (przez cały rok 2006) Punktu Wsparcia „Wspólnymi Siłami” dla rodziców
i dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo, stworzenie zajęć tematycznych dla dzieci,
warsztaty muzyczne, plastyczne dla około 25 osób; prowadzenie Klubu Seniora „Promyk”
(przez cały rok 2006); zorganizowanie konferencji na temat przemocy domowej dla osób
pracujących na terenie miasta Turka i mających styczność w swojej pracy zawodowej z ofiarami
przemocy „Przemocy domowej można powiedzieć NIE” (luty 2006 r.); udział w programach
ogłaszanych przez Urząd Miasta i innych organizatorów.
TURECKIE STOWARZYSZENIE NA RZECZ PRZYWRACANIA RODZINY „DAJMY
SZANSĘ”
Tureckie Stowarzyszenie na Rzecz Przywracania Rodziny „Dajmy szansę”
-
całodobowa opieka i wychowanie dzieci czasowo lub trwale pozbawionych opieki rodziców
własnych w ramach Domu dla Dzieci i Młodzieży,
-
poradnictwo i szkolenia dla kandydatów na rodziców adopcyjnych w ramach Ośrodka
Adopcyjno-Opiekuńczego.
Świetlica środowiskowa (45), Dom dla Dzieci i Młodzieży (50), Ośrodek AdopcyjnoOpiekuńczy (20).
69
W związku z posiadanymi zasobami lokalowymi planowane jest uruchomienie grupy
interwencyjnej dla dzieci w sytuacji kryzysowej oraz ośrodka interwencji kryzysowej dla ofiar
przemocy w rodzinie.
POLSKI CZERWONY KRZYŻ – ZARZĄD REJONOWY
Turek, ul. 3 Maja 2
Polski Czerwony Krzyż – Zarząd Okręgowy
Poznań, ul. Górna Wilda
-
wydawanie odzieży używanej, sprzętu gospodarstwa domowego, krwiodawstwo,
-
pomoc w razie klęsk żywiołowych i losowych.
Rodziny najuboższe, bezdomni, matki samotnie wychowujące dzieci.
Szkolenia z udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej, noclegownia, dożywianie (punkt
żywieniowy).
PKPS – PUNKT USŁUG OPIEKUŃCZYCH
Turek, ul. Dobska 12
Polski Komitet Pomocy Społecznej – Wielkopolski Zarząd Wojewódzki
Poznań, ul. Krasińskiego 3/5
Punkt oferuje usługi opiekuńcze w domu chorego, osoby niepełnosprawnej wynikające z ustawy
o pomocy społecznej.
Oferta jest skierowana do mieszkańców miasta wymagających pomocy w funkcjonowaniu
w lokalnym środowisku.
70
POLSKIE TOWARZYSTWO ZAPOBIEGANIA NARKOMANII
ODDZIAŁ TERENOWY W TURKU
Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii
Zarząd Główny w Warszawie
-
prowadzenie działalności profilaktycznej (spotkania z dziećmi i młodzieżą, spotkania
z rodzicami, prowadzenie szkoleń w zakresie przeciwdziałania zjawiskom uzależnień,
organizowanie imprez sportowo-rekreacyjnych o charakterze profilaktycznym),
-
udzielanie pomocy psychologicznej i terapeutycznej osobom uzależnionym i ich rodzinom,
-
wspieranie inicjatyw i ruchów abstynenckich.
Osoby zagrożone uzależnieniem od substancji psychoaktywnych, osoby uzależnione od
substancji psychoaktywnych, osoby współuzależnione (rodzice, opiekunowie prawni osób
uzależnionych), osoby współpracujące z osobami zagrożonymi uzależnieniem (nauczyciele,
pedagodzy). Szacunkowa liczba osób objętych programem – 400-500 osób.
-
kontynuacja bieżącej działalności profilaktycznej,
-
ubieganie się o dofinansowanie prac stowarzyszenia z różnych źródeł finansowych.
POLSKI ZWIĄZEK EMERYTÓW, RENCISTÓW I INWALIDÓW
ZARZĄD W TURKU
Turek, ul. 3-go Maja 2
Zarząd Okręgu Konin, ul. 3-go Maja 19
-
pomoc i poradnictwo w sprawach życiowych, urzędowych,
-
organizowanie cyklicznych spotkań,
-
organizowanie wigilijnego spotkania, Dnia Babci, Dziadka, Dnia Inwalidy, Dnia Seniora,
-
festyny i pikniki,
-
wieczorki taneczne,
-
wycieczki do teatru, wyjścia do kina,
-
imprezy okolicznościowe – imieniny, urodziny itp.
71
Członkowie Związku (329 emerytów, 384 rencistów oraz członkowie ich rodzin).
-
utworzenie punktu lub domu dziennego pobytu,
-
pomoc w prowadzeniu spraw związku.
POLSKI ZWIĄZEK NIEWIDOMYCH
Turek, ul. 3 Maja 2
Polski Związek Niewidomych Okręg Wielkopolski w Poznaniu
Poznań, ul. Mickiewicza 29
-
zrzeszanie osób niewidomych i słabowidzących, organizowanie im pomocy,
-
pomoc w szkoleniach rehabilitacyjnych,
-
udział w turnusach rehabilitacyjnych,
-
zaopatrywanie w sprzęt,
-
nauka samodzielności, czynności samoobsługowych, pisma Brajla,
-
pomoc w likwidacji barier architektonicznych, komunikacyjnych i technicznych.
Koło PZN zrzesza 160 członków i pięcioro dzieci.
-
otrzymanie biura bez barier,
-
pomoc osoby sprawnej w pracy biurowej,
-
zainstalowanie sygnalizacji na przejściach dla pieszych na ul. Łąkowej w pobliżu szpitala.
ŚRODOWISKOWY DOM SAMOPOMOCY W TURKU
Turek, ul. Poduchowne 1
Regionalne Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Turku
Rehabilitacja lecznicza, terapia zajęciowa, podstawowe świadczenia pielęgniarsko-lecznicze,
zajęcia rekreacyjno-kulturalne.
Osoby niepełnosprawne intelektualnie (33 uczestników ze znacznym i umiarkowanym stopniem
niepełnosprawności).
72
Prowadzenie terapii logopedycznej dla uczestników, organizowanie imprez kulturalnych
i integracyjnych, również dla osób spoza placówki, terapia i poradnictwo psychologa
dla uczestników i ich rodziców/opiekunów.
Samorząd współpracuje z instytucjami należącymi do sektora pozarządowego, a współpraca ta jest uregulowana aktami prawa. W roku 2004 w ramach współpracy prowadzone było:
•
zlecanie realizacji zadań własnych (32 przypadki),
•
wsparcie rzeczowe, np. sprzęt, wyposażenie (3 przypadki),
•
wsparcie lokalowe (5 przypadków).
2.11. PODSUMOWANIE CZĘŚCI DIAGNOSTYCZNEJ
Dokonujący diagnozy problemów społecznych na terenie miasta zespół korzystał
z szeregu możliwości, jakie stwarza funkcjonowanie jednostek organizacyjnych samorządu
terytorialnego, jednostek pozarządowych oraz instytucji współdziałających w szeroko
rozumianym obszarze polityki społecznej. Nie poprzestając na analizie źródeł zastanych,
którymi dysponują Ośrodek Pomocy Społecznej, Policja, Powiatowy Urząd Pracy i inne,
korzystano ze wskazanych przy sporządzaniu analiz diagnostycznych źródeł wywołanych,
tj. badań ankietowych i analizy SWOT.
Dopiero
sumując
powyższe,
nakładając
wyniki
diagnozy
zakres
możliwości
kompetencyjnych samorządu lokalnego, wynikający z regulacji prawnych, możemy wskazać
najważniejsze obszary problemowe, których rozwiązanie powinno stać się przedmiotem działań
samorządu lokalnego, a jest treścią części programowej niniejszego dokumentu.
Zespół przygotowujący dokument uznał, że grupami w największym stopniu narażonymi
na wykluczenie społeczne, dla których należy zaprogramować działania, są osoby ubogie, w podeszłym wieku oraz niepełnosprawne. Uznano także, że równie ważne jest wspieranie rodziny, którą
należy wzmocnić tak, by w skuteczniejszy sposób mogła opierać się kryzysom powodowanym przez
czynniki i kwestie zewnętrzne, takie jak np. bezrobocie, czy też czynniki wewnętrzne, powodujące
rozpad pożycia, np. problem alkoholowy. W pośredni sposób na funkcjonowanie lokalnej społeczności wpływa również kondycja i działalność organizacji pozarządowych oraz charakter współpracy
między nimi a samorządem lokalnym. Tworząc politykę społeczną na poziomie lokalnym zgodnie
z zasadami pomocniczości i partycypacji należy wziąć pod uwagę powyższe kwestie
i zaprogramować odpowiednie działania, aby ich dokuczliwość systematycznie spadała.
73
3. CZĘŚĆ PROGRAMOWA
W tej części strategii zawarte są programy szczegółowe polityki i pomocy społecznej,
przeznaczone do realizacji na terenie miasta Turku. Zostały one ujęte w formie misji, celów
strategicznych, celów szczegółowych i kierunków działań.
74
3.1. MISJA
Miasto Turek dąży do zapewnienia swoim mieszkańcom
wysokiego poziomu życia poprzez zrównoważony
rozwój gospodarczy oraz profesjonalną pomoc
społeczną, prowadzącą do integracji społeczności
lokalnej.
75
3.2. CELE STRATEGICZNE I KIERUNKI DZIAŁAŃ
Cel strategiczny 1
Integracja z lokalną społecznością
osób zagrożonych marginalizacją społeczną
Cele szczegółowe:
1. Ograniczanie ubóstwa i zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego osobom najuboższym.
2. Przeciwdziałanie bezdomności oraz wspieranie osób i rodzin w procesie wychodzenia
z bezdomności.
3. Tworzenie warunków dla satysfakcjonującego życia seniorom.
4. Umożliwienie osobom niepełnosprawnym pełnego udziału w życiu społecznym.
Kierunki działań do celu szczegółowego 1.
1. Udzielanie pomocy materialnej zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, innymi ustawami
i uchwałami Rady Miejskiej.
2. Opracowywanie co roku bilansu potrzeb w zakresie pomocy społecznej.
3. Badanie i monitorowanie bezpieczeństwa socjalnego osób korzystających ze wsparcia
materialnego.
4. Rozwijanie szeroko rozumianego poradnictwa dla osób długotrwale korzystających
z pomocy społecznej, w tym tworzenie biur porad społecznych, przeciwdziałanie
bezradności tej grupy osób.
5. Realizowanie programów służących zaspokajaniu podstawowych potrzeb dzieci z rodzin
ubogich – dożywianie w szkołach, wyprawka szkolna, dopłata do przedszkola,
wypoczynek wakacyjny, bilety na imprezy sportowe i kulturalne.
6. Tworzenie i wspieranie programów wsparcia rodzin wielodzietnych zagrożonych
ubóstwem: pomoc materialna, poradnictwo; system ulg: opłaty w placówkach
oświatowych, bilety rodzinne do kina, na basen itp.
7. Współpraca z organizacjami pozarządowymi w zakresie pomocy materialnej dla rodzin
będących w trudnej sytuacji życiowej oraz innych form wsparcia tych rodzin.
76
8. Wspieranie programów propagujących i promujących wśród środowisk zagrożonych
utratą bezpieczeństwa socjalnego postaw aktywnych, pomocy sąsiedzkiej, inicjowanie
powstania grup samopomocy.
9. Przeciwdziałanie wszelkim formom dyskryminacji w środowisku lokalnym ludzi
biednych i zagrożonych wykluczeniem społecznym (praca socjalna, kampanie medialne).
10. Wspieranie inicjatyw propagujących integrację środowisk z grup ryzyka socjalnego
ze społecznością lokalną oraz przeciwstawiających się stereotypom na temat osób
korzystających z pomocy społecznej, bezrobotnych, bezdomnych i uzależnionych.
11. Zwiększanie ilości lokali socjalnych na potrzeby osób o niskich dochodach.
1. Praca socjalna z osobami zagrożonymi bezdomnością, polegająca m.in. na poradnictwie
w zakresie możliwości pomocy w opłacie czynszu celem zapobieżenia eksmisji
i bezdomności, informowaniu o zamianie mieszkań, poradnictwie specjalistycznym:
prawnym, psychologicznym.
2. Udzielanie rodzinom zagrożonym utratą mieszkania pomocy finansowej w opłacie
czynszu (dodatki mieszkaniowe, zasiłki celowe).
3. Zapewnienie schronienia dla osób bezdomnych, m.in. poprzez tworzenie sieci mieszkań
chronionych, noclegowni, ogrzewalni.
4. Wspieranie bezdomnych poprzez działania osłonowe, m.in. pomoc materialną, rzeczową,
medyczną, poradnictwo specjalistyczne, opracowywanie indywidualnych programów
wychodzenia z bezdomności.
5. Utworzenie jadłodajni lub uruchomienie punktu wydawania ciepłych posiłków.
1. Stałe diagnozowanie potrzeb i bezpieczeństwa socjalnego ludzi starych.
2. Zapewnienie usług opiekuńczych i wspierających ludziom starym w miejscu
zamieszkania.
3. Rozwój placówek wsparcia dziennego dla osób starych, m.in. utworzenie domu
dziennego pobytu, klubu seniora.
4. Wspieranie rodzin opiekujących się starszym, całkowicie niesamodzielnym członkiem
rodziny (usługi opiekuńcze, poradnictwo psychologiczne, medyczne).
5. Udzielanie pomocy materialnej dla emerytów i rencistów z grupy ryzyka socjalnego
(pomoc w zakupie leków, opału, dodatki mieszkaniowe).
77
6. Aktywizowanie ludzi starych poprzez edukację, kulturę, rekreację, sport i turystykę
oraz programy edukacyjne.
7. Wspieranie rozwoju różnych form twórczości seniorów.
8. Współpraca w w/wym. zakresie organów publicznych, organizacji pozarządowych,
Klubów Seniora, klubów osiedlowych, organizacji, związków emerytów i innych.
9. Współpraca z Policją w zakresie ochrony osób starych jako potencjalnych ofiar nadużyć,
przestępstw, oszustw, przemocy.
10. Organizacja sieci mieszkań chronionych zapewniających dogodne warunki życia dla
osób starych.
11. Propagowanie informacji o małych formach pomocy społecznej, m.in. rodzinnych
domach pomocy, zakładach opiekuńczo-leczniczych.
12. Współpraca z jednostkami ochrony zdrowia w zakresie tworzenie i realizowania
programów profilaktycznych oraz propagowanie zachowań prozdrowotnych.
13. Odbudowa więzi społecznych – upowszechnienie pomocy w formie usług sąsiedzkich.
14. Zaktywizowanie młodzieży do podejmowania działań na rzecz ludzi starszych – rozwój
wolontariatu.
1. Podnoszenie świadomości społecznej na temat osób niepełnosprawnych oraz ich praw
i uprawnień, w szczególności poprzez rozpowszechnianie informacji o prawach
i uprawnieniach osób niepełnosprawnych oraz dostępnych formach pomocy za pośrednictwem Internetu i mediów lokalnych (prasa, radio, telewizja kablowa).
2. Organizowanie spotkań z przedstawicielami organizacji pozarządowych, działających
na rzecz osób niepełnosprawnych, oraz spotkań indywidualnych z organizacjami pozarządowymi celem bieżącej wymiany doświadczeń.
3. Zapewnienie osobom niepełnosprawnym dostępu do opieki medycznej i rehabilitacji
poprzez zwiększenie dostępu osób niepełnosprawnych do opieki medycznej i zabiegów
rehabilitacyjnych poprzez opracowanie bazy informacyjnej o świadczeniodawcach,
udzielanych zabiegach i warunkach korzystania z nich.
4. Bieżące informowanie niepełnosprawnych o możliwościach dofinansowania uczestnictwa
osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych oraz możliwościach zakupu sprzętu rehabilitacyjnego.
5. Systematyczne świadczenie osobom niepełnosprawnym w miejscu ich zamieszkania
usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami
psychicznymi.
78
6. Wspieranie profesjonalnych form pomocy przy udziale wolontariuszy.
7. Tworzenie mieszkań chronionych dla osób niepełnosprawnych.
8. Zapewnienie osobom niepełnosprawnym prawa do życia w środowisku wolnym od barier
funkcjonalnych, w tym w szczególności poprzez kontynuację łamania barier architektonicznych w miejscach publicznych.
9. Wspieranie rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych poprzez systematyczną
współpracę z PCPR oraz PUP i informowanie środowiska o istniejących możliwościach
zatrudnienia.
10. Edukacja dzieci i młodzieży – kształtowanie właściwych postaw wobec osób
niepełnosprawnych (utworzenie klas integracyjnych od przedszkola).
Odpowiedzialni za realizację kierunków działań:
Rada Miejska i Burmistrz Miasta, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej i inne jednostki
organizacyjne gminy miejskiej Turek.
Środki Finansowe:
Budżet miasta Turku, środki pozyskane z funduszy zewnętrznych: rządowych, pozarządowych,
programów celowych.
Partnerzy:
Instytucje
rządowe,
naukowe,
samorządowe,
organizacje
społeczne
ze
szczególnym
uwzględnieniem organizacji pożytku publicznego.
79
Cel strategiczny 2
Budowa systemu wspierającego rodzinę
Cele szczegółowe:
1. Pomoc w likwidacji przyczyn dysfunkcji oraz wspieranie i usprawnianie systemu
wsparcia dla rodziny: psychologicznego, prawnego, socjalnego.
2. Zapewnienie dzieciom i młodzieży odpowiednich warunków do życia i rozwoju, zgodnie
z ich potrzebami i przysługującymi im prawami.
3. Współpraca z instytucjami i organizacjami zajmującymi się opieką i pomocą rodzinie.
1. Systematyczna praca socjalna z rodzinami z problemami opiekuńczo-wychowawczymi.
2. Wspieranie materialne rodzin z systemu pomocy społecznej i świadczeń rodzinnych.
3. Udzielanie rodzinom pomocy psychologicznej, prawnej i socjalnej.
4. Prowadzenie grup wsparcia i grup samopomocowych, w szczególności dla samotnych
matek.
5. Podejmowanie inicjatyw i nowatorskich rozwiązań na rzecz ochrony macierzyństwa
i dziecka w rodzinie.
6. Wspieranie działań mających na celu tworzenie na terenie miasta mieszkań socjalnych,
przeznaczonych w szczególności dla rodzin w kryzysie, samotnych matek.
1. Zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci i młodzieży z rodzin ubogich:
•
organizacja i finansowanie dożywiania w trakcie nauki w szkole,
•
zapewnienie odzieży, wyposażenia w artykuły szkolne,
•
organizacja i finansowanie wypoczynku letniego i zimowego,
•
organizowanie akcji charytatywnych dla pozyskiwania środków na pomoc dzieciom.
2. Szkolenie i podnoszenie kwalifikacji kadry specjalistów do pracy z rodziną i dziećmi
oraz w zakresie zaspokojenia potrzeb dzieci w placówkach.
3. Tworzenie warunków do realizacji programów socjoterapeutycznych.
4. Tworzenie
interdyscyplinarnych
zespołów
specjalistów
do
spraw
interwencji
w sytuacjach zagrażających dzieciom i młodzieży.
80
5. Rozwój nowych form działań osłonowo-aktywizujących na rzecz dzieci i młodzieży
niepełnosprawnej.
6. Tworzenie i wdrażanie programów w zakresie wyrównywania szans edukacyjnych dzieci
i młodzieży.
1. Wykorzystanie potencjału partnerów społecznych w realizacji pomocy dziecku
i rodzinie.
2. Zintegrowanie działań na rzecz dziecka i rodziny ze środowiskiem lokalnym,
w szczególności z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, sądem, Policją, instytucjami
oświatowymi, zakładami opieki zdrowotnej, kościołami i związkami wyznaniowymi
oraz z organizacjami społecznymi.
3. Inicjowanie i rozwój różnych form integracji rodzin ze społecznością lokalną –
wspieranie wypoczynku rodzinnego, organizowanie imprez integracyjnych i kulturalnych, festynów, spartakiad we współpracy z organizacjami pozarządowymi.
4. Upowszechnianie informacji o podmiotach świadczących pomoc dziecku i rodzinie oraz
współuczestnictwo w kampaniach medialnych organizowanych przez inne podmioty.
5. Przygotowanie lokalnego programu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną.
Rada Miejska i Burmistrz Miasta, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Szkoły i inne jednostki
organizacyjne gminy miejskiej Turek.
Środki Finansowe:
Partnerzy:
Instytucje
rządowe,
naukowe,
samorządowe,
organizacje
społeczne
ze
szczególnym
81
Cel strategiczny 3
Redukowanie bezrobocia
i aktywizacja osób pozostających bez zatrudnienia
Cele szczegółowe:
1. Monitoring socjalny – wypracowanie form postępowania wobec osób w sytuacji
kryzysowej długotrwałego pozostawania bez pracy.
2. Rozwijanie aktywnych form pomocy osobom bezrobotnym, w tym szczególnie
bezrobotnym długotrwale i kobietom.
1. Objecie pracą socjalną osób długotrwale bezrobotnych, tak by zachęcać je do systematycznego poszukiwania zatrudnienia. W szczególności należy dążyć do udzielenia
osobom bezrobotnym wszechstronnej pomocy w zakresie: poradnictwa, zapoznania
z aktywnymi technikami poszukiwania pracy.
2. Objęcie pomocą materialną rodzin dotkniętych problemem bezrobocia.
3. Współpraca pracowników socjalnych i doradców zawodowych w zakresie organizacji
szkoleń i zmiany kwalifikacji osób bezrobotnych.
4. Współudział w programach realizowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego przez
instytucje rynku pracy.
5. Większe zaangażowanie się organizacji pozarządowych w udzielanie wsparcia osobom
bezrobotnym.
1. Stała współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie rozwoju form zatrudnienia
na terenie miasta:
•
organizacja prac społecznie użytecznych,
•
organizacja prac interwencyjnych i robót publicznych,
•
promowanie klubów pracy i szkoleń.
2. Bieżący monitoring ofert programowych i ewentualne opracowanie projektów mających
na celu rozwiązywanie problemu bezrobocia, w szczególności wśród kobiet i osób
długotrwale bezrobotnych.
82
3. Tworzenie przez władze na terenie miasta sprzyjającego klimatu dla organizacji
pozarządowych mogących zorganizować Klub lub Centrum Integracji Społecznej.
4. Tworzenie na terenie miasta sprzyjającego klimatu dla potencjalnych inwestorów,
mogących tworzyć nowe miejsca pracy.
Rada Miejska i Burmistrz Miasta, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Jednostki
Organizacyjne Samorządu Miejskiego.
Środki Finansowe:
programów celowych, funduszy strukturalnych.
Partnerzy:
Instytucje rządowe, samorządowe, pracodawcy, organizacje społeczne ze szczególnym
83
Cel strategiczny 4
Budowa zintegrowanego systemu profilaktyki
i rozwiązywania problemów uzależnień
Cele szczegółowe:
1. Zapobieganie powstawaniu nowych problemów uzależnień.
2. Zmniejszanie rozmiarów problemów, które aktualnie występują.
3. Zwiększenie zasobów niezbędnych do radzenia sobie z już istniejącymi problemami.
4. Przeciwdziałanie przemocy domowej.
Kierunki działań do celów szczegółowych 1-4.
1. Promowanie zdrowego stylu życia, wolnego od nałogów.
2. Kontynuowanie form profilaktyki, kierowanej w szczególności do dzieci i młodzieży.
3. Budowanie skutecznych form kontroli prawnej i społecznej nad szkodliwymi formami
postępowania osób nadużywających alkoholu.
4. Zwiększenie skuteczności i dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla
osób uzależnionych i zagrożonych uzależnieniem.
5. Zwiększanie świadomości osób młodych odnośnie zagrożeń wynikających ze stosowania
używek.
6. Zwiększenie skuteczności pomocy dla ofiar przemocy domowej, m.in. poprzez zintegrowany program działań.
7. Zapewnienie dostępu do usług zakładu lecznictwa odwykowego.
Rada Miejska i Burmistrz Miasta, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, jednostki organizacyjne
gminy miejskiej Turek.
Środki Finansowe:
Partnerzy:
Instytucje
rządowe,
naukowe,
samorządowe,
organizacje
społeczne
ze
szczególnym
84
Cele i kierunki działań są realizowane zgodnie z przyjmowanym corocznie przez Radę
Miejską Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, zawierającym
szczegółowe działania w tym zakresie.
85
Cel strategiczny 5
Monitoring problemów społecznych
i rozwój współpracy z organizacjami pozarządowymi
Cele szczegółowe:
1. Ocena stanu potrzeb społecznych.
2. Ocena możliwości skutecznego reagowania na pojawiające się kwestie społeczne.
3. Zwiększenie współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi.
Kierunki działań do celów szczegółowych 1-3.
1. Systematyczny monitoring problemów społecznych realizowany przez pracowników
Ośrodka Pomocy Społecznej.
2. Systematyczna analiza zasobów finansowych przeznaczonych na realizację zadań
własnych i zleconych.
3. Coroczne informowanie radnych i decydentów o istniejących potrzebach i kwestiach
społecznych.
4. Analiza świadczonej pomocy ze względu na efektywność i właściwość adresatów.
5. Zwiększenie liczby pracowników socjalnych do poziomu zgodnego z ustawą.
6. Ciągłe podnoszenie kwalifikacji przez kadrę pomocy społecznej w celu lepszego
rozpoznawania i reagowania na pojawiające się kwestie społeczne.
7. Systematyczny monitoring istniejących i rozpoczynających się programów celowych
i funduszy, służący ewentualnemu pozyskiwaniu środków zewnętrznych na rozwiązywanie lokalnych potrzeb społecznych.
8. Doskonalenie systemu informacyjnego o możliwościach udzielania pomocy społecznej
i wsparcia mieszkańcom miasta, np. poprzez BIP, prasę lokalną, telewizję kablową.
9. Kontynuacja systematycznej współpracy samorządu lokalnego z organizacjami
pozarządowymi.
10. Utworzenie Centrum Wolontariatu i Organizacji Pozarządowych.
Rada Miejska i Burmistrz Miasta, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
86
Środki Finansowe:
Partnerzy:
Instytucje
rządowe,
naukowe,
samorządowe,
organizacje
społeczne
ze
szczególnym
87
3.3. MONITORING I WDRAŻANIE STRATEGII
3.3.1. MONITORING I EWALUACJA
Skuteczność funkcjonowania przyjętej strategii zależeć będzie od:
a.
monitoringu i ewaluacji,
b.
budowy programów celowych, rozwijających przyjęte kierunki działań.
Monitoring i ewaluacja zapisów strategicznych polegają na systematycznej ocenie
realizowanych działań oraz modyfikacji kierunków działania w przypadku istotnych zmian
społecznych, które mogą pojawić się poprzez zmianę regulacji prawnych czy też narastanie
poszczególnych dolegliwości społecznych.
Całościowa ocena wymaga odpowiedzi na pytania o zgodność ocenianej polityki
z przyjętymi wartościami i zasadami. Ewaluacja jest działalnością z natury normatywną, gdyż
z jednej strony wykorzystuje się w niej istniejące normy, z drugiej zaś w jej wyniku mogą
pojawić się propozycje wprowadzenia nowych norm i procedur. Jest także działalnością
instrumentalną, ponieważ jej podstawowym celem jest dostarczenie podmiotom polityki
społecznej praktycznej wiedzy potrzebnej przy podejmowaniu decyzji.
Elementami skutecznego monitoringu i ewaluacji będą przede wszystkim:
a. Zespół wdrażający strategię.
Zespół powinien zostać powołany przez burmistrza odrębnym zarządzeniem, a w jego
skład mogą wejść m.in.: zastępca Burmistrza, przewodniczący Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, kierownik
Ośrodka Wsparcia dla Osób z Problemami Uzależnień, przewodniczący Komisji Oświaty,
Kultury i Sportu, przewodniczący Komisji Zdrowia, Przewodniczący Komisji Budżetowej Rady
Miejskiej, kierownik Wydziału Spraw Społecznych, przedstawiciel Policji – Wydziału
Prewencji, pedagodzy szkolni, przedstawiciele organizacji pozarządowych.
b. Roczna ocena wdrażania strategii.
Zespół wdrażający strategię winien się zbierać przynajmniej raz w roku i ocenić poziom
wdrażania poszczególnych celów i kierunków działań. Zespół swoją ocenę powinien przekazać
burmistrzowi i radzie, sugerując przyjęcie proponowanych rozwiązań, np. programów celowych,
programu rozwiązywania problemów alkoholowych etc.
88
3.3.2. CECHY PROGRAMÓW I PROJEKTÓW
Strategia integracji i rozwiązywania problemów społecznych będzie skuteczna, o ile
przedstawiciele samorządu lokalnego znajdą zasoby umożliwiające budowę i realizację
programów celowych zgodnych z przyjętymi kierunkami działań. Programy można realizować
w okresach rocznych, dłuższych lub krótszych, w zależności od charakteru danego projektu.
Przy budowie projektów znaczenie będą miały środki, które Rada Miejska rocznie będzie
przeznaczała na ten cel. Projekty można realizować w ramach:
a.
własnych zasobów samorządu (np. projekty MOPS),
b.
poprzez organizacje pozarządowe,
c.
poprzez inne instytucje zewnętrzne.
Projekty i programy mogą być przyjmowane przez Radę Miejską stosownymi
uchwałami, które winny przybierać formułę załączników do niniejszej strategii.
Projekty i programy realizowane w ramach strategii powinny być zgodne z przyjętymi
kierunkami działań. Ponadto powinna je cechować:
1.
Efektywność – jest to jedna z najbardziej pożądanych cech polityki społecznej i jednocześnie kryterium jej oceny. Stosowana jest w polityce społecznej w znaczeniach
nadawanych jej przez ekonomię, prakseologię i socjologię. Jest to relacja między
osiągniętymi bądź planowanymi celami (korzyściami) danego działania a ponoszonymi lub
planowanymi nakładami. Można tego dokonać dwoma sposobami: osiągając maksymalny
stopień realizacji celu przy danym nakładzie zasobów (zwiększenie wydajności)
lub używając minimalnego nakładu środków, by w jak największym stopniu zbliżyć się
do realizacji celu (oszczędzanie zasobów). Efektywne programy, realizowane w ramach
strategii, rozwiązują jedną kwestię społeczną, nie przyczyniając się do powstania nowych.
Służą zachowaniu równowagi między interesami różnych grup społecznych oraz podnoszą
poziom zaspokajania potrzeb społeczeństwa, oszczędnie i wydajnie dysponując posiadanymi
środkami.
2.
Skuteczność – jest to zgodność między stanem rzeczy, określanym jako skutek danego
działania, a zakładanym celem. Skuteczność jest stopniowalna: za skuteczne uznaje się nie
tylko działania, których skutki są tożsame z celem, ale i te, które zbliżają do jego
osiągnięcia. Skuteczność jest oceną, dla której punktem odniesienia jest wzorzec stanu
docelowego. Ten stan docelowy w polityce społecznej może być postrzegany bardziej
konkretnie – jako pożądane i zaplanowane zmiany w jakiejś dziedzinie życia społecznego
(np. ograniczanie obszarów biedy).
89
3.
Celowość – jest to cecha oznaczająca dotarcie z danym programem do środowiska osób
rzeczywiście go potrzebujących. Ocena celowości powinna się opierać na rzetelnie
przeprowadzonej diagnozie problemu.
90
4. UWAGI KOŃCOWE
Zapisy zawarte w strategii będą realizowane w ramach kierunków poszczególnych
działań, w zależności od posiadanych przez samorząd i pozyskanych z zewnątrz środków
finansowych.
Inne dokumenty programowe w zakresie lokalnej polityki społecznej powinny być zgodne
z wytyczonymi w niniejszym dokumencie celami strategicznymi i kierunkami działań.
W szczególności powinny je rozwijać i uszczegóławiać. Odnosi się to do programów
przyjmowanych przez organy samorządu corocznie, jak i dokumentów wieloletnich, m.in. do:
•
Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
•
Programu Profilaktyki i Opieki Nad Dzieckiem i Rodziną,
•
Programu Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi,
•
Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie,
•
Programu Przeciwdziałania Narkomanii.
Autorzy niniejszego dokumentu pragną złożyć serdeczne podziękowania tym wszystkim,
którzy przyczynili się do identyfikacji najważniejszych problemów społecznych środowiska
lokalnego oraz mają nadzieję na dalszą współpracę prowadzącą do zmiany społecznej.
91

Strategia rozwiązywania problemów społecznych za

Transkrypt

Podobne dokumenty

Czytaj dalej - Gimnazjum nr 1

INSTRUKCJA sprawdzania stanu punktów programu „Społem

Generuj PDF

Notka o trenerze - Turecki Inkubator Przedsiębiorczości

Turek, dnia 06.10.2016r. Regulamin konkursu wiedzy

Warsztaty Saksofonowe 2017 - Państwowa Szkoła Muzyczna I

Import z Chin krok po kroku - wprowadzenie dla przedsiębiorców