Gotowe receptury kulinarne
Transkrypt
Gotowe receptury kulinarne
Gotowe receptury kulinarne WYDAWCA ........................... Gmina Alwernia ul. Zbigniewa Gęsikowskiego 7 32-566 Alwernia tel. 12 / 283 11 15, 283 11 75 fax. 12 / 283 17 92 e-mail: [email protected] | [email protected] www.alwernia.pl OPRACOWANIE ........................... Promocja Gminy Alwernia Beata Kucharczyk PRZEPISY ........................... Koło Gospodyń Wiejskich w Mirowie ZDJĘCIA ........................... KGW Mirów, Zbiory Urzędu Miejskiego w Alwerni, Samorządowego Ośrodka Kultury w Alwerni i LGD Partnerstwo na Jurze SKŁAD / DRUK ........................... www.subforma.pl WSTĘP ........................... Kuchnia polska ze względu na burzliwą historię dziejów, jest bardzo różnorodna. Rodzima tradycja kulinarna, na przestrzeni wieków, ulegała wpływom innych kultur. Mimo to, dzięki przywiązaniu do własnych korzeni i podtrzymywaniu tradycji w regionalnych kuchniach ludowych oraz w zaciszu niektórych domów, polska kultura kulinarna zdołała przetrwać próbę czasu. Zauważalne obce wpływy to - z kuchni włoskiej - wzbogacenie diety o warzywa i przyprawy, z kuchni francuskiej - urozmaicanie jadłospisu, nowe techniki gotowania i przygotowania potraw (blanszowanie, zapiekanie, faszerowanie) oraz wpływ orientu m.in. stosowanie przypraw korzennych i bakalii. W Małopolsce stanowiącej kiedyś część Galicji, zauważalne są ponadto wpływy kuchni austriackiej (sernik po wiedeńsku), węgierskiej (gulasz) czy ukraińskiej (barszcz ukraiński). W Gminie Alwernia, z racji swego położenia, tradycje kulinarne są charakterystyczne dla kuchni krakowskiej Regionu Małopolski. Najważniejszą pozycją w jadłospisie był chleb. Jadano również kasze, przede wszystkim gryczaną, jaglaną i jęczmienną. Jedzono bardzo dużo warzyw: groch, kapustę, cebulę, pietruszkę. Potrawy przyprawiano koprem i czosnkiem. Z mięsa jadano głównie wieprzowinę i drób. Najczęściej je pieczono, czasem duszono lub gotowano. Jadano także wędliny: kiełbasy, kiszki nadziewane kaszą, szynki. Jedzono dużo nabiału, jaj, serów. Ser wykorzystywano ponadto do ciast, pierogów. Zwyczajowe potrawy w Gminie Alwernia to m.in. flaczki z kaszą, parzybroda oraz pieczone ziemniaki przygotowywane na ognisku, czyli „Ziemniaki po cabańsku”. Od najdawniejszych czasów przepisy kulinarne były przekazywane z pokolenia na pokolenie przede wszystkim ustnie, dziewczęta pomagające swoim matkom uczyły się od nich sposobów przygotowywania jedzenia. Podstawą kuchni było gospodarstwo domowe, kupowano jedynie sól i przyprawy. Spożywano to, czego dostarczyło pole, ogród warzywny, sad, obora, kurnik, jak również grzyby i owoce leśne i ryby z rzeki lub stawu. Panie z Koła Gospodyń Wiejskich z Mirowa w Gminie Alwernia, które kultywują dawne tradycje i chcą je zachować dla następnych pokoleń, podzieliły się z nami przepisami na potrawy, które przygotowywały ich babcie i mamy i nadal są przygotowywane w ich domach, na co dzień i od święta. Znajdujące się tutaj przepisy można unowocześnić o składniki dostępne obecnie, aby sprostały naszym smakom i przyzwyczajeniom kulinarnym. Mamy nadzieję, że będzie to swoista książka kucharska, oferująca gotowe receptury kulinarne na "smaki Alwerni", a zaprezentowane potrawy posmakują i zagoszczą na naszych stołach, dzięki czemu nasza lokalna tradycja będzie kultywowana nadal i nie pójdzie w zapomnienie. Koło Gospodyń Wiejskich w Mirowie KGW Mirów w nowych strojach ludowych. Skład KGW Mirów: Maria Brzezoń, Irena Duda, Bożena Górecka, Zofia Gradus, Lucyna Guguła, Bronisława Jochymek, Zofia Jochymek, Krystyna Matiasik, Wanda Matiasik, Krystyna Mazgaj, Kazimiera Musiak, Danuta Uroda, Dorota Wontarczyk, Jan Brzezoń, Krzysztof Jochymek, Andrzej Wontarczyk KGW Mirów na imprezach w 2014 roku 10. Małopolski Festiwal Smaku Jarmark Strzelankowy w Alwerni Majówka u Bernardynów w Alwerni Ziemniaczysko pod Lipowcem SPIS TREŚCI str. 5 CHLEB NA ZAKWASIE 7 8 9 9 9 10 10 10 11 12 12 12 13 13 13 14 Pieczone ziemniaki czyli „Ziemniaki po cabańsku” 16 produkt tradycyjny Chrzanolandii Gołąbki Groch z kapustą Kapusta faszerowana Placki ziemniaczane z sosem grzybowym Kasza z boczkiem i kiełbasą Bigos staropolski Kapusta zasmażana POTRAWY mięsne Gulasz wołowy Pieróg z mięsem Schab z cebulką Kasza z mięsem Placuszki z kurczaka Kurczak z borowikami Mięso z sosem na dziko Gulasz z leśnymi grzybami Klops z nadzieniem 17 18 18 18 19 19 19 ZUPY POTRAWY warzywno mięsne Parzybroda potrawa zgłoszona na produkt tradycyjny Chrzanolandii Zupa dyniowa Flaki z kaszą Krupnik Zupa ogórkowa Grochowa z zacierką Zupa selerowa Zupa cebulowa Barszcz czerwony z fasolą (ukraiński) Zupa klopsowa Owsianka Żur kiszony Żur biały Barszcz chrzanowy Zaciurka na mleku Zupa ziemniaczana RYBY 21 22 23 24 24 24 25 25 25 Ryba z grzybami Wigilijne śledzie po mirowsku Sałatka śledziowa 27 27 27 POTRAWY mączne SURÓWKI 29 30 30 30 31 31 Pierogi Racuchy na kwaśnym mleku Leniwe pierogi Kluski tlone Kopytka ziemniaczane Kluski ziemniaczane Ogórki kiszone Ogórki konserwowe Buraczki konserwowe Buraczki w zalewie Sałatka z ogórków Powidła domowe ze śliwek węgierek Domowy majonez Domowy ser żółty Smalec 35 35 35 36 36 36 37 37 37 Surówka z kalarepy Buraczki Buraczki czerwone z majonezem 33 33 33 PRZETWORY CIASTA NALEWKI Nalewka z dzikiej róży Nalewka z pigwy Nalewka malinowa Jałowcówka Kminkówka Nalewka z winogron i liści wiśni Nalewka z wiśni Śliwowica Staropolski likier wiśniowy 47 47 47 48 48 48 49 49 49 Mazurek orzechowy Mazurek królewski Kruchy placek z jabłkami Chrust Chrust na piwie Serowiec Kruszonka Sernik Sernik gotowany Pempuchy Ciasto kruche z owocami Drożdżowe Drożdżowe z kruszonką Drożdżowe ze śliwkami Piernik Babka Babka majonezowa Rogaliki drożdżowe Ciasteczka serowe Szarlotka z masą budyniową 39 40 40 40 41 41 41 42 42 42 43 43 43 44 44 44 45 45 45 Chleb na Zakwasie ........................... Składniki: Wykonanie: 1 szklanka mąki żytniej 1 kg mąki pszennej ¾ szklanki otrąb pszennych 4 szklanki wody (przegotowanej i ostudzonej) ¾ szklanki słonecznika łuskanego ½ szklanki siemienia lnianego 3 łyżeczki soli 3 dag drożdży 1 łyżka miodu zakwas z poprzedniego pieczenia I etap: 1 szklanka mąki żytniej, 1 szklanka wody oraz zakwas wymieszać i pozostawić na 10 godzin pod przykryciem. Zakwas można przyrządzić wg przepisu: II etap: Po 10 godzinach dodać mąkę pszenną, siemię, słonecznik, otręby, sól i 3 szklanki wody i drożdże rozpuszczone w 1 łyżce miodu, jak nie ma miodu, można rozpuścić w cukrze. Wyrobić łyżką lub ręką kilka minut. Pozostawić na około 2 godziny pod przykryciem. III etap: Jak ciasto wyrośnie, można odłożyć 2 łyżki ciasta do słoika (na zakwas - do przyszłego pieczenia chleba), zakręcić i wstawić do lodówki (można trzymać do 2 tygodni). Na blaszkę lub blaszki wysmarowane tłuszczem, nałożyć ciasto trochę więcej niż do połowy i zostawić na ½ godziny do wyrośnięcia. Piekarnik nagrzać do temperatury około 220 stopni, piec od 60 - 70 minut. Chleb wyciągamy ciepły z blachy. w szklanym naczyniu łączymy 100 g mąki żytniej i 100 ml letniej wody o temperaturze 37-40 stopni, mieszamy dokładnie składniki uzyskując konsystencję bardzo gęstej śmietany. Naczynie przykrywamy lnianą ściereczką i stawiamy w ciepłym miejscu na 12 godzin, przez 4 kolejne dni dodajemy po 50 g mąki żytniej i 50 g wody i odstawiamy w ciepłe miejsce. Gotowy zakwas powinien znacznie powiększyć swoją początkową objętość i mieć kwaskowaty zapach 5 ZUPY Parzybroda Parzybroda potrawa zgłoszona na produkt tradycyjny Chrzanolandii przedstawiana w Plebiscycie „Jak u Mamy” na 10. Małopolskim Festiwalu Smaku ............................. Składniki: 1 kg białej kapusty 15 dag marchwi 70 dag ziemniaków 10 dag cebuli 60 dag boczku 2 łyżki smalcu 2 łyżki mąki 1 szklanka przecieru z pomidorów świeżych pokrojony lubczyk sól, pieprz do smaku Wykonanie: Kapustę pokroić na duże kawałki, marchewkę zetrzeć na tarce i to razem gotować. Ziemniaki pokroić w kostkę i gotować je osobno w osolonej wodzie. Boczek pokroić w kosteczkę i usmażyć go, a potem dodać do gotującej kapusty. Cebulę pokroić w pół plasterki, podsmażyć na złoty kolor i wrzucić do kapusty. Ugotowane ziemniaki, odcedzić i dołożyć do kapusty. Do wszystkiego dołożyć jeszcze przecier z pomidorów świeżych, pokrojony lubczyk i przyprawić do smaku. Na końcu zrobić zasmażkę z mąki i zagęścić potrawę. 7 Zupa Dyniowa ............................. Składniki: 2 kg miąższu z dyni 20 dag pietruszki 20 dag marchwi 15 dag selera 20 dag cebuli 5 ząbków czosnku śmietana 40 dag kiełbasy ziele angielskie, liść laurowy, lubczyk, pieprz, sól, natka pietruszki Wykonanie: Zupa na 5 litrów. Dynię pokroić w dużą kostkę, warzywa również pokroić i gotować razem do miękkości, do gotujących warzyw dodać ziele, liście laurowe, lubczyk dodać w całości zielony, po ugotowaniu wyjąć lubczyk, liście, ziele. Resztę składników zmiksować razem ze zmiażdżonym czosnkiem i śmietaną. Osobno pokroić kiełbasę w kostkę i podsmażyć, a następnie dodać do zmiksowanej masy. Na koniec zagotować i dodać drobno pokrojoną zieleninę. Doprawić pieprzem i solą. Podawać na gorąco z grzankami lub chlebem. Zupa Dyniowa 78 Flaki z kaszą Krupnik potrawa nagrodzona w Plebiscycie Jak u Mamy na 9. Małopolskim Festiwalu Smaku ............................. ............................. Składniki: Składniki: 3 kg flaków wołowych 1 kg kaszy 2 szt. marchewki 2 szt. pietruszki kawałek selera sól, pieprz majeranek gałka muszkatołowa 2 marchewki 2 pietruszki ½ selera 3 grzybki suszone 3 łyżki kaszy mazurskiej 2 ziemniaki 2 l wody przyprawy Wykonanie: Wykonanie: Pokrojone flaki ugotować. Dodać startą marchewkę, pietruszkę i selera. Jak flaki będą miękkie wsypać kaszę i pogotować, a potem dodać wszystkie podane przyprawy. Marchewkę, pietruszkę i seler utrzeć na tarce o grubych oczkach, ziemniaki pokroić w kostkę. Wszystko to włożyć do garnka, dodać resztę składników i gotować do miękkości. Zupa ogórkowa ............................. Składniki: 2 ogórki kiszone 1 marchewka 1 pietruszka ½ cebuli 3 ziemniaki Wykonanie: Ziemniaki pokroić w kostkę, marchewkę, pietruszkę i seler zetrzeć na tarce o grubych oczkach, dodać wody i gotować. Gdy warzywa będą miękkie dodać utarte ogórki i jeszcze przez chwilę pogotować, doprawić do smaku. Do zupy można dodać śmietany. 9 Grochowa z zacierką ............................. Składniki: 20 dag grochu łuszczonego 10 dag boczku wędzonego 20 dag kiełbasy 1 duża cebula 1 marchewka jajko grysik przyprawy Wykonanie: Groch gotować z liściem laurowym, zielem angielskim, solą. Boczek, kiełbasę i cebulę pokroić w kostkę i usmażyć na patelni. Jak groch będzie miękki dodać usmażone produkty i startą marchewkę. Na talerz wysypać trochę grysiku, wbić jajko i dosypując stopniowo grysik wyrobić zbite ciasto i zetrzeć na tarce o grubych oczkach do zupy. Pogotować przez chwilę. Zupa selerowa ............................. Składniki: 1 kg selera 2 ziemniaki 2-3 l wody wywar mięsny 2-3 łyżki śmietany Wykonanie: Wszystkie składniki ugotować do miękkości, doprawić solą, pieprzem Zupa cebulowa ............................. Składniki: 1 kg cebuli 2 łyżki masła 3 l rosołu ½ łyżeczki gałki muszkatołowej 6 kromek chleba 15 dag żółtego sera Wykonanie: Cebulę zeszklić na maśle, dodać rosół i zagotować. Doprawić solą, pieprzem i gałką muszkatołową. Chleb pokroić w kostkę, zrobić grzanki. Ser zetrzeć na drobnym tarle. Nalać zupę na talerz, wsypać garść grzanek i posypać startym serem. 10 Barszcz czerwony z fasolą (ukraiński) ............................. Składniki: 1 kg buraków czerwonych 2 marchewki 2 pietruszki mały seler ocet winny lub jabłkowy czosnek natka pietruszki jajka śmietana 5 dużych ziemniaków wywar mięsny fasola czerwona ugotowana pieprz, sól, liść laurowy, ziele angielskie Wykonanie: barszcz UKRAIŃSKI Buraki, marchew, pietruszki, seler obrać i zetrzeć na tarce na wiórki, ziemniaki obrać i pokroić w kostkę. Wszystko wrzucić do ok. 3 litrów gotującej się wody. Dodać 5 łyżek octu, 3 ząbki czosnku, wywar mięsny, sól, pieprz, listek laurowy, 3 ziarenka ziela angielskiego, fasolę. Wszystko gotować, aż warzywa zmiękną, ok. 30 min. Jajka ugotować na twardo. Ułożyć na talerzu jajko, zalać barszczem, dodać 1 łyżkę śmietany i obsypać zieloną pietruszką. 11 Zupa klopsowa ............................. Składniki do wywaru: Składniki do klopsików: marchewka pietruszka seler 2-3 listki laurowe ziele angielskie sól trochę octu i cukru 30 dag mięsa mielonego jajko cebula pół bułki Wykonanie: Wodę osolić, dodać marchewkę, pietruszkę, selera, liście laurowe, ziele angielskie i gotować do miękkości. Osobno połączyć mięso mielone, jajko, zeszkloną cebulę, zamoczoną bułkę, przyprawę i wymieszać (jak na sznycle). Formować kulki i wrzucić do gotowego wywaru i gotować do miękkości. Po tym czasie wyciągnąć na talerz klopsy. Zaciągnąć wywar mąką ze śmietaną (albo samą mąką). Dodać do smaku trochę octu i cukru. Włożyć z powrotem klopsiki. Zupę podaje się z ziemniakami (można je okrasić słoninką i boczkiem). Owsianka Żur kiszony ............................. ..................... Składniki: Składniki: 2 łyżki płatków owsianych pół szklanki mleka pół szklanki wody sól 1 szklanka mąki żytniej 1 l wody ząbek czosnku Wykonanie: Wykonanie: Wodę zagotować, dodać owsiankę i przez trzy minuty pogotować. Potem wlać mleko i zagotować, posolić do smaku. Do potrawy można dodać rodzynki. W szklanym słoju lub garnku kamiennym rozmieszać mąkę z wodą, dodać czosnek, przykryć gazą i pozostawić w ciepłym miejscu do zakiszenia (ok. 5 dni). Żur można wykorzystać do przyrządzenia zupy – białego żurku z jajkiem lub kiełbasą albo stosować go, jako napój. 12 Żur biały ............................. Składniki: żur kiszony wywar z grzybów śmietana cebula masło Wykonanie: Wywar z grzybów zalać kiszonym żurem, po zagotowaniu dodać szklankę śmietany, drobno pokrojoną i zrumienioną na maśle cebulę. Doprawić solą, pieprzem. Podawać z uszkami, jajkiem lub białą kiełbasą. Barszcz chrzanowy ............................. Składniki do wywaru: ½ szklanki śmietany 2 szklanki ugotowanego kiszonego żuru 1 liść laurowy 30 dag białej kiełbasy 2-3 ziarna ziela angielskiego 10 dag wędzonego boczku 2 łyżeczki majeranku 2 jajka ugotowane na twardo sól, pieprz 1 cebula ugotowane ziemniaki do podania 2 suszone grzyby 2 ząbki czosnku Wykonanie: Obrać cebulę i czosnek, pokroić na ćwiartki. Grzyby umyć i namoczyć w ½ szklanki wody. Kiełbasę nakłuć w kilku miejscach. Boczek pokroić w kostkę. Zagotować 3 szklanki wody, dodać grzyby, cebulę oraz czosnek, lekko posolić. Włożyć kiełbasę i połowę boczku, gotować na małym ogniu przez 30-40 min – do miękkości. Po 20 minutach gotowania dodać liść laurowy, ziele angielskie i pieprz. Ugotowaną kiełbasę pokroić w krążki i włożyć z powrotem do zupy. Grzyby pokroić w paski i też dodać do zupy. Wlać żur, wsypać rozkruszony majeranek i zagotować. Zdjąć z ognia i połączyć ze śmietaną. Jajka pokroić na ósemki, rozłożyć na talerzach i zalać zupą. Pozostały boczek wysmażyć na suchej patelni. Ziemniaki przełożyć do oddzielnej miseczki i polać tłuszczem ze skwarkami. Zaciurka na mleku ............................. Składniki: 1,5 szklanki mąki 1 jajko woda ok. 1 l mleka szczypta soli Wykonanie: Z mąki, jajka, wody zarobić ciasto, nie powinno być zbyt twarde. Zagotować mleko i wrzucać do niego małe kawałki ciasta ( można rwać lub formować małe kuleczki wielkości orzecha laskowego). Gotować ok. 2 minut od wypłynięcia, posolić do smaku. 13 Zupa Ziemniaczana Zupa ziemniaczana ............................. Składniki: 4 ziemniaki (na osobę) 1 cebula 25 dag kiełbasy sól, pieprz łyżka oleju Wykonanie: Cebulę pokroić w kostkę, wlać do garnka olej, wrzucić cebulę i zeszklić. Zestawić z ognia, wrzucić ziemniaki pokrojone w kostkę. Zalać wodą i gotować prawie do miękkości. Następnie dodać kiełbasę pokrojoną w plasterki i gotować tak, aby ziemniaki były miękkie, osolić, doprawić pieprzem i dodać majeranku. 14 POTRAWY warzywno-mięsne Ziemniaki po CABAŃSKU Pieczone ziemniaki czyli „Ziemniaki po cabańsku” produkt tradycyjny Chrzanolandii wg KGW Mirów ............................. Składniki: 8 kg ziemniaków 1,2 kg kiełbasy 80 dag boczku wędzonego 3 duże cebule 20 dag marchwi 3 łyżki smalcu natka pietruszki natka koperku sól, pieprz do smaku Wykonanie: Ziemniaki obrać i pokroić w słupki. Od boczku odkroić skórę, posmarować nią garnek i wyłożyć na dno. Boczek, kiełbasę pokroić w kostkę, cebulę pokroić w pół plastry, marchewkę w plastry, a natkę pietruszki i koperku drobno pokroić. W garnku układać warstwami: ziemniaki, kiełbasa, boczek, cebula, marchew, natka, posolić, oprószyć pieprzem i kolejno układać tak samo warstwy. Na wierzch przykryć liściem z kapusty. Piec na ognisku około 1 godziny. 16 Gołąbki ............................. Składniki: 1 kg kapusty 75 dag mięsa mielonego 5 jaj 2 cebule ¾ szklanki kaszy jęczmiennej ¾ szklanki grysiku sól, pieprz Wykonanie: Kapustę poszatkować. Wszystko razem wymieszać, uformować gołąbki, obtoczyć w bułce i zapiec na oleju. Układać w rondlu, zalać wrzącą wodą, dodać wywar z rosołu i gotować 45 min. Gołąbki można podawać z sosem grzybowym lub pomidorowym. GOŁĄBKI 177 Groch z kapustą ............................. Składniki: 1 kg kapusty kiszonej 0,5 kg grochu łuskanego 0,5 kg boczku sól, pieprz do smaku Wykonanie: Kapustę wypłukać (żeby nie była za kwaśna) i wstawić do garnka, gotować. Osobno ugotować groch. Boczek pokroić w kostkę, podsmażyć na złoty kolor. Gdy groch będzie się już rozgotowywał, a kapusta będzie miękka, połączyć obydwa składniki i jeszcze razem gotować, dodać podsmażony boczek, sól, pieprz do smaku i jeszcze razem pogotować. Może to być potrawa wigilijna, wtedy nie dodawać boczku. Kapusta faszerowana ............................. Składniki: Wykonanie: 2 małe główki młodej kapusty 1 szklanka kaszy jęczmiennej 2,5 szklanki wody 30 dag mięsa mielonego z łopatki 1 jajko 1 cebula 1 łyżka masła lub smalcu sól, pieprz do smaku 1 szklanka przecieru z pomidorów Główki kapusty umyć, pokroić w ćwiartki wraz z głąbem włożyć do garnka z wodą, parzyć aż zmięknie. Ostudzić, wyjąć z wody, lekko odcisnąć. Przygotować farsz. Kaszę ugotować na miękko, dodać mielone mięso, cebulę usmażyć na maśle (smalcu). Dodać do farszu jajko, sól, pieprz do smaku, wyrobić składniki. Farszem przekładać liście kapusty, obwiązać nitką, układać w rondlu głąbem do spodu. Podlać wodą lekko osoloną, dusić na małym ogniu pod przykryciem, aż będzie miękkie. Ćwiartki wyjąć na półmisek, usunąć nitki. Z wywaru zrobić sos. Wlać przecier z pomidorów i zagotować. Dodać 1 łyżkę mąki rozrobioną wodą, doprawić solą, pieprzem i zagotować. Polać sosem kapustę faszerowaną, ułożoną na półmisku. Placki ziemniaczane z sosem grzybowym ............................. Składniki: Wykonanie: 1 kg ziemniaków 1 cebula 1-2 jajek 4 łyżki mąki sól, pieprz tłuszcz do smażenia (smalec lub olej) 20 dag świeżych grzybów 2 łyżki słodkiej śmietanki 1 mała cebulka Ziemniaki obrać i zetrzeć na tarce o drobnych oczkach. Dodać cebulę pokrojoną w drobną kosteczkę, jajka, mąkę, sól i pieprz. Wszystko razem wymieszać. Smażyć na patelni nakładając łyżką małe placuszki na rumiano. Osobno zrobić sos grzybowy. Grzyby oczyścić, wypłukać, pokroić w paseczki. Zagotować je w małej ilości wody i odcedzić. Pokroić małą cebulkę w piórka, zeszklić ją na oleju i dodać odcedzone grzybki, podlać 4 łyżki wody i pogotować z 10 min. Następnie dodać śmietanę i można oprószyć mąką i chwilę jeszcze podsmażyć. Sosem polać placki ziemniaczane. 18 Kasza z boczkiem i kiełbasą ............................. Składniki: 20 dag boczku 30 dag kiełbasy 2 pomidory 2 cebule przyprawy kasza jęczmienna lub gryczana Wykonanie: Boczek, kiełbasę, cebulę pokroić w kostkę i usmażyć. Dodać pomidory i dusić. Doprawić do smaku i wykładać na ugotowaną na sypko kaszę. Bigos staropolski Kapusta zasmażana ............................. ............................. Składniki: Składniki: 1 kg kapusty białej 2 duże cebule 2 łyżki smalcu 2 duże łyżki mąki sól, pieprz i trochę octu mała główka kapusty świeżej 80 dag kapusty kiszonej 50 dag wieprzowiny 50 dag kiełbasy zwyczajnej 2 cebule kilka suszonych grzybów 5 łyżek powideł śliwkowych 1 szklanka czerwonego wytrawnego wina po kilka ziaren pieprzu, ziela angielskiego, jałowca, sól Wykonanie: Kapustę pokroić w kostkę, gotować w osolonej wodzie. Jak się zagotuje, odcedzić i zalać nową, gotującą wodą. Cebulę pokroić w pół krążki i usmażyć na złoty kolor, a następnie dodać mąkę i ciągle mieszając zrobić zasmażkę. Potem połączyć ją z kapustą i przyprawić do smaku, pogotować około 5 minut mieszając, aby się nie przypaliła. Wykonanie: Wieprzowinę obsmażyć na patelni i razem z drobno pokrojoną cebulą dusić pod przykryciem około 45 minut. Podobnie poddusić także kiszoną kapustę i umyte grzyby. Świeżą kapustę poszatkować, pozostawić lekko posoloną na misce na 15 minut, a następnie dodać do uduszonej wieprzowiny. Mięso wyjąć, pokrajać w kostkę i przełożyć do dużego rondla. Dodać obydwie kapusty, pokrojoną w pół plasterki kiełbasę, przyprawy i powidła. Dusić na małym ogniu około godziny. Przed końcem gotowania dodać wino. 19 POTRAWY mięsne Gulasz Wołowy Gulasz wołowy ............................. Składniki: 1 kg wołowiny 2 cebule 1 łyżeczka przecieru pomidorowego ząbek czosnku kminek mielony, liść laurowy, ziele angielskie, sól, pieprz Wykonanie: Mięso pokroić w kostkę i smażyć, dodać pokrojoną cebulę i czosnek oraz przecier pomidorowy. Dusić do zrumienienia cebuli. Zalać wodą, przyprawić i pogotować aż mięso będzie miękkie. Na koniec zagęścić mąką. Podawać z kluskami ziemniaczanymi. 21 Pieróg z mięsem ............................. Składniki: Ciasto (na dwa pierogi): 1 podwójny filet z kurczaka przyprawy olej 2 szklanki mąki krupczatki 1 łyżeczka soli 1 łyżeczka cukru 175 ml letniej wody 3 dag drożdży 1 łyżka oleju Wykonanie: Do miski wsypać mąkę, cukier, sól. Drożdże rozpuścić w wodzie i dodać olej. Wlać do mąki i rozmieszać. Następnie ugnieść ciasto i pozostawić do wyrośnięcia na około 1 - 1,5 godziny. Po wyrośnięciu ponownie ugnieść ciasto, rozdzielić na 2 porcje i rozwałkować na 2 kółka o grubości ok. 3mm. Mięso pokroić w kostkę. Dodać przyprawę i podsmażyć. Pozostawić do wystygnięcia. Następnie mięso rozłożyć na cieście i uformować dwa duże pierogi. Piec w rozgrzanym piekarniku w temperaturze 200 stopni przez ok. 25 min. Podawać z sosem czosnkowym i surówką. Pieróg z mięsem 227 Schab z cebulką Schab z cebulką ............................. Składniki: pieczeń (pokrojona w plastry ok 1cm) cebula (pokrojona w plastry) sos pomidorowy przyprawy: sól, pieprz czarny, ziele angielskie, jałowiec, liść laurowy, majeranek, rozmaryn, bazylia, cebula, czosnek Wykonanie: Pokrojone w plastry mięso zostawiamy w przyprawach na ok. 2 godziny. Po tym czasie układamy w naczyniu żaroodpornym naprzemiennie mięso, cebulę, mięso, cebulę… (tworząc roladę). Następnie całość zalewamy sosem pomidorowym. Dusimy w piekarniku bez przykrycia. 23 Kasza z mięsem Placuszki z kurczaka ............................. ............................. Składniki: Składniki: 30 dag mielonego mięsa 0,5 kg pomidorów bez skórki 1-2 cebule 4 ząbki czosnku olej, sól, pieprz, cukier, zioła ser żółty kasza ½ kg fileta z kurczaka Zaprawa: 1 łyżeczka soli 1 cebula 2 łyżki oleju 2 ząbki czosnku Wykonanie: Wykonanie: Drobno posiekaną cebulę zeszklić na oleju, dodać mielone mięso i smażyć przez chwilę, aż lekko zbrązowieje, dodać pomidory, rozgnieciony czosnek, zioła, pół łyżeczki cukru, sól i pieprz. Gotować, często mieszając. Jeśli sos zacznie się zbytnio zagęszczać dodać wody (albo wina lub wywaru z warzyw). Ugotować ć na talerze, polać sosem kaszę. Wyłożyć pać tartym serem. i posypać Mięso pokroić w kostkę. Zalać zaprawą na 12 godzin. Przed pieczeniem dodać 2 żółtka ubite, następnie ubić osobno 2 białka i dodać 1 łyżkę mąki ziemniaczanej, 1 łyżkę mąki pszennej, wymieszać. Piec jak racuchy. Kurczak z borowikami ............................. Składniki: Składniki do sosu borowikowego: filet z kurczaka przyprawy jajko, mąka i bułka tarta – do panierki 50 dag borowików 10 dag cebuli 1 łyżka masła 1 łyżka mąki Wykonanie: Fileta przekroić na mniejsze plastry, ubić, posypać przyprawami i odstawić w chłodne miejsce na 30 minut. Następnie panierować jak kotlety i usmażyć. Borowiki pokroić w plastry, cebulę w pół plastry i dusić na masełku, doprawić do smaku solą i pieprzem, jak się grzybki usmażą podlać wodą, następnie rozrobić jedną łyżkę mąki w ¼ szklanki wody, połączyć to z grzybkami, żeby zrobił się gęsty sosik. Fileta ułożyć na talerzu, położyć obok grzybki, posypać wszystko natką pietruszki. Można podawać z ziemniakami lub pieczywem. 24 Mięso z sosem na dziko ............................. Składniki: filet z kurczaka lub wieprzowina cebula śmietana przyprawy: sól, suszone jagody jałowca, ziarna pieprzu i ziela angielskiego, goździki, listek laurowy Wykonanie: Mięso i cebulę pokroić w kostkę, udusić. Dodać przyprawy a następnie śmietanę i dusić w dalszym ciągu. Jak zgęstnieje zalać wodą według uznania i doprawić do smaku. Na koniec zagęścić mąką. Potrawę można podawać z ziemniakami lub kaszą. Gulasz z leśnymi grzybami ............................. Składniki: Wykonanie: 1 kg mięsa z łopatki wieprzowej 0,5 kg grzybów leśnych (prawdziwki, koźlaki, maślaki) 6 ogórków konserwowych 2 małe cebule 2 łyżki mąki 1 łyżka masła kilka ziaren ziela angielskiego sól mały słoik przecieru z pomidorów 1 litr wody Mięso umyć, pokroić w kostkę. Wodę zagotować. Roztopić masło na patelni, wrzucić mięso i chwilę podsmażyć. Dodać podsmażone mięso do zagotowanej wody i gotować powoli. Umyte grzyby, pokroić w paski, obgotować w niewielkiej ilości wody, odlać wodę, grzyby wrzucić do mięsa i dalej powoli gotować. Ogórki obrać ze skórki, pokroić w pół plasterki i wrzucić do garnka z mięsem, grzybami i dalej gotować. Cebulę pokroić w piórka i usmażyć na tłuszczu na rumiano, a potem wrzucić do gulaszu bez tłuszczu. 2 łyżki mąki zrumienić lekko na tłuszczyku z cebuli. Gdy mięso i pozostałe składniki będą miękkie, dodać przecier pomidorowy, sól, pieprz do smaku. Zrobić zasmażkę ze zrumienionej mąki, wlać i chwilę pogotować. Klops z nadzieniem ............................. Składniki: Do nadzienia: 1 kg mięsa mielonego z łopatki 2 jajka 1 czerstwa bułka 2 ząbki czosnku sól, pieprz 1 łyżka smalcu 3 jajka lub wiejska kiełbasa albo wieprzowa polędwiczka lub połowa fileta z kurczaka Wykonanie: Do mięsa mielonego wbić jajka, dodać zamoczoną i odciśniętą bułkę, czosnek przecisnąć przez praskę, dodać sól, pieprz do smaku i wszystko razem wymieszać. Foremkę wysmarować i posypać bułką tartą, wyłożyć połowę masy mięsnej. Dodać do środka do wyboru (polędwiczkę, kiełbasę, jajka na twardo lub paski fileta z kurczaka posypanego przyprawami). Wyłożyć drugą połowę masy mięsnej, wygładzić i na wierzch rozłożyć łyżkę smalcu. Piec w piekarniku na rumiano około godziny. 25 RYBY Ryba z grzybami ............................. Składniki: Składniki do sosu: 1 kg ryby bez ości przyprawy jajko, mąka i bułka tarta – do panierki ¾ szklanki oleju ½ kg świeżych grzybów 6 cebul ½ szklanki wody sos pomidorowy 1/3 słoiczka przecieru pomidorowego 2 łyżki octu Wykonanie: 2 łyżki cukru Rybę pokroić na kawałki, przyprawić, panierować i upiec na patelni. Grzyby i cebulę pokroić i dusić w rondlu przez 30 min, przyprawić do smaku solą i pieprzem. Następnie dodać do sosu: wodę, sos i przecier pomidorowy, ocet i cukier. Wszystko zagotować i wymieszać. Następnie jak przestygnie sos, poukładać na przemian, rybę z sosem. Posypać zieloną pietruszką. Sałatka śledziowa Wigilijne śledzie po mirowsku ............................. ............................. Składniki: Składniki: 6 płatów śledzi 2 cebule musztarda, olej, ocet szklanka mleka 0,5 kg śledzi marynowanych 30 dag cebuli 30 dag jabłek 0,5 l śmietany sól, pieprz do smaku Wykonanie: Płaty śledziowe wypłukać w zimnej wodzie i lekko odcisnąć, włożyć do miski, zalać mlekiem i odstawić na 5- 6 godzin. Odsączyć z mlekai smarować musztardą i pokroić na 5 cm kawałki. Układać w słoju warstwy: cebula pokrojona w krążki i sparzona wrzątkiem, warstwa śledzi posmarowanych musztardą, warstwa oleju. Całość skropić octem i zalać olejem. Pozostawić na kilka godzin w chłodnym miejscu. 27 Wykonanie: Śledzie, cebulę i jabłka pokroić w drobną kostkę. Wlać śmietanę, dodać do smaku sól i pieprz. Wymieszać. POTRAWY mączne PIEROGI PIEROGI ............................. Farsz z kwaszonej kapusty Składniki na ciasto: 70 dag mąki 2 jajka szczypta soli przegotowana, letnia woda 80 dag kapusty drobno posiekać, udusić z tłuszczem, dodać posiekaną i przesmażoną cebulę (można również dodać ugotowane drobno posiekane grzyby i trochę wywaru, chwilę poddusić), trochę bułki tartej, sól, pieprz. Farsz z mięsem Wykonanie: Z mąki, szczypty soli, jajek zagnieść ciasto dolewając po trochu letniej wody. Dobrze wyrobione ciasto powinno być dość wolne, nie lepić się do rąk i stolnicy. Ciasto można przykryć ściereczką, aby nie obsychało. Kolejno rozwałkować i szklanką wyciąć 5-6 cm krążki. Nałożyć farsz, złożyć na pół i zlepić mocno brzegi, aby pierogi nie otwierały się w czasie gotowania. Gotować w dużej ilości osolonej wody. Gdy wypłyną na wierzch, gotować jeszcze 4-5 minut, wyjąć łyżką cedzakową i dobrze osączyć. Przełożyć na półmisek i polać, zależnie od nadzienia (tłuszczem ze skwarkami, przesmażoną cebulą, masłem lub śmietaną). 40 dag gotowanego mięsa (z rosołu) i namoczoną, odciśniętą bułkę zemleć na maszynce. Dodać do tego pokrojoną w kostkę i zarumienioną cebulkę, jajko, przyprawić do smaku pieprzem i solą. Wszystko razem wymieszać. Farsz z serem 40 dag sera białego zemleć, dodać jajko, cukier i cukier waniliowy (można rodzynki). Wszystko razem wymieszać. 29 Racuchy na kwaśnym mleku ............................. Składniki: ½ l kwaśnego mleka mąki - tyle ile wchłonie ciasto 1 jajko szczypta soli cukier puder do posypania Wykonanie: Wszystkie składniki wymieszać, aby uzyskać jednolitą masę. Na rozgrzany olej nakładać łyżką ciasto i smażyć. Po upieczeniu posypać cukrem pudrem. Do ciasta można również dodać pokrojone lub starte jabłka. Leniwe pierogi ............................. Składniki: 80 dag sera białego 3 jajka 10 dag mąki pszennej 5 dag masła do polania 2 dag bułki tartej cukier do posypania sól Wykonanie: Ser świeży dobrze odciśnięty przepuścić przez maszynkę. Mąkę przesiać na stolnicy, dodać ser, żółtka, ubitą pianę oraz sól, wyrobić ciasto. Z ciasta uformować gruby wałek o średnicy ok. 3 cm, spłaszczyć, kroić w skośne kawałki szerokości 2-3 cm. Leniwe pierogi wrzucać partiami na wrzącą, osoloną wodę, zamieszać, przykryć. Gdy się zagotują, wybierać łyżką cedzakową na półmisek. Polać stopionym masłem, zmieszanym ze zrumienioną bułeczką. Do pierożków można podawać śmietanę. Kluski tlone ............................. Składniki: 1 kg mąki żytniej ½ kg mąki jęczmiennej woda 8 szt. ziemniaków Do pomaszczenia: tłuszcz ze skwarkami, grzyby, cebula Wykonanie: Mąkę żytnią i mąkę jęczmienną wymieszać dokładnie na sucho, po czym tlić w żeliwnym garnku na złoty kolor. Gdy już jest zrumieniona zalać wrzącą wodą z ugotowanymi, dokładnie utłuczonymi ziemniakami i mieszając gotować na wolnym ogniu 15 minut. Wody dodać tyle, ile zabierze mąka. Na patelni przygotować wcześniej tłuszcz ze skwarkami, grzybami i cebulą zeszkloną. Nabierać łyżką i polewać tłuszczem. 30 Kopytka ziemniaczane ............................. Składniki: ½ kg ziemniaków 1 jajko mąka - tyle ile wchłonie ciasto 10 dag słoninki Wykonanie: Ziemniaki obrać, ugotować i wystudzić. Następnie przepuścić przez praskę do miseczki, dodać jajko, mąkę i wyrobić ciasto. Potem formować wałeczki i kroić po skosie kopytka. Wrzucić do wrzącej, osolonej wody. Gdy wypłyną chwilę jeszcze pogotować i odcedzić. Osobno stopić słoninkę. Okrasić nią kopytka na talerzu. Kluski ziemniaczane ............................. Składniki: 1 kg ziemniaków mąka ziemniaczana 1 jajko Wykonanie: Ziemniaki ugotować, ostudzić i zemleć. Ułożyć je równo w naczyniu, podzielić na cztery części nożem, wyjąć ¼ część i dołączyć do reszty, tak aby zostało puste miejsce w wielkości ¼ ogółu i wypełnić je mąką ziemniaczaną, dodać jajko i wyrobić ciasto. Formować kulki i na środku robić palcem gniazdko. Gotować na osolonym wrzątku. 31 Surówki Surówka z kalarepy ............................. Składniki: 1 kalarepa łyżka majonezu sól, pieprz Wykonanie: Kalarepę obrać, zetrzeć na tarce o grubych oczkach. Dodać majonez, sól, pieprz i wymieszać. Buraczki ............................. Składniki: 1 kg buraków ćwikłowych ocet sól, pieprz olej szczypta cukru Wykonanie: Buraczki umyć, obrać i zetrzeć na tarce o dużych oczkach, doprawić solą, octem, pieprzem i olejem, można dodać szczyptę cukru. Buraczki można spożyć od razu, albo jako przetwór na zimę. Buraczki czerwone z majonezem ............................. Składniki: 1 kg buraczków 1 duża cebula 2 łyżki majonezu sól, ocet, cukier do smaku można dodać kminek Wykonanie: Buraczki ugotować, obrać i zetrzeć na tarce o dużych oczkach. Cebulę pokroić drobno. Dodać przyprawy, majonez i wymieszać. 33 Przetwory Ogórki kiszone ............................. Składniki: 1 kg ogórków 2 łyżeczki soli 1 l wody koper chrzan liście wiśni lub z czarnej porzeczki czosnek, gorczyca Wykonanie: Do garnka kamiennego lub dużego słoja ułożyć część przypraw, szczelnie poukładać ogórki, dodać na wierzch resztę przypraw. Zagotować wodę z solą i zalać ogórki. Przykryć i pozostawić do zakwaszenia na kilka dni. Ogórki konserwowe ............................. Składniki: ogórki przyprawy: koper, gorczyca biała, chrzan, pieprz czarny, ziele angielskie, czosnek, liść laurowy Zalewa: 3 l wody 1,5 szklanki octu 3 łyżki soli 8 łyżek cukru Wykonanie: Wszystkie składniki na zalewę zagotować i ostudzić. Ogórki wypłukać i wkładać do słoików. Do każdego litrowego słoika dać przyprawy i zalać zalewą. Słoiki zakręcić i pasteryzować około 10 minut. Buraczki konserwowe ............................. Składniki: Wykonanie: 6 kg buraków Buraki ugotować i zetrzeć. Wszystkie składniki do zalewy razem pogotować, a potem odstawić na 12 godzin. Zalewę przecedzić i wlać do startych buraków. Nałożyć do słoików i gotować 20 min. Zalewa: 3 szklanki cukru 2 łyżki soli 2 szklanki octu 6 cebul (pokroić) 6 ząbków czosnku (posiekać) 15 listków laurowych 15 ziarenek ziela angielskiego 15 ziarenek pieprzu 6 goździków 35 Buraczki w zalewie ............................. Składniki: 3 kg małych buraków 1 litr wody 2 łyżki octu 1 łyżeczka soli 2 łyżeczki cukru Wykonanie: Wodę, ocet, sól i cukier zagotować i ostudzić. Buraki gotować w łupinach. Obrać i włożyć do słoików. Zalać ostudzoną zalewą. Gotować małe słoiki 15 min, a duże 30 min. Sałatka z ogórków ............................. Składniki: Wykonanie: 4 kg ogórków 25 dag cebuli 25 dag marchwi 10 dag pietruszki natki 1 szklanka octu 1 szklanka oleju ½ szklanki cukru 3 łyżki soli 15 ziaren ziela 15 ziaren pieprzu Ogórki pokroić w plastry, cebulę i marchew zetrzeć na tarce, natkę pokroić. Wszystkie składniki wymieszać i pozostawić na 2 godziny. Potem wkładać do słoików i pasteryzować. Powidła domowe ze śliwek węgierek ............................. Składniki: 2 kg śliwek węgierek 60 dag cukru Wykonanie: Śliwki węgierki umyć i wypestkować. Włożyć do garnka, podlać ½ szklanki wody i zagotować, mieszając przez godzinę. W następnym dniu smażyć na wolnym ogniu również przez godzinę. W trzecim dniu powtórzyć to samo. W czwartym dniu dodać cukier i przez godzinę smażyć na wolnym ogniu, lekko przestudzić, nakładać do słoiczków, zamknąć i pasteryzować przez 10-15 min. 36 Domowy majonez ............................. Składniki: 1 szklanka oleju 1 jajko troszkę soli 1 łyżeczka octu Wykonanie: Wszystkie składniki włożyć do wąskiego pojemnika i blenderować nie mieszając. Domowy ser żółty ............................. Składniki: 1kg białego sera 1l mleka ¼ kostki masła 1jajko ½ łyżeczki sody 2 łyżeczki soli 1 łyżeczka żelatyny przyprawy (kminek) Wykonanie: Do garnka wlać mleko, dodać rozdrobniony ser i podgrzewać aż do powstania serwatki (nie gotować). Ser przecedzić, przełożyć do rondla i dodać pozostałe składniki i mieszając podgrzewać do uzyskania jednolitej masy. Wylać do formy i pozostawić do ostygnięcia. Smalec ............................. Składniki: 1 kg łopatki bez kości 1 kg boczku surowego 3 kostki smalcu 3 duże cebule Sól, pieprz, bazylia Wykonanie: Mięso łopatki i boczek zemleć, roztopić dwie kostki smalcu, dołożyć zmielone produkty i usmażyć na rumiano. Cebulę pokroić w kosteczkę, podsmażyć na złoty kolor z pozostałym smalcem. Potem wszystko razem połączyć, doprawić do smaku i jeszcze na chwilę podsmażyć. Ostudzone zlać najlepiej do kamiennego garnka lub pojemników. 37 Ciasta Mazurek Orzechowy Mazurek Orzechowy ............................. Ciasto: 50 dag mąki 20 dag masła 20 dag cukru pudru 2 jajka 2 łyżki miodu 2 łyżki mleka ciepłego 1 łyżka sody Posypka na 1 placek: Masa budyniowa: 20 dag orzechów grubo posiekanych 10 dag cukru 12 dag masła 2 łyżki miodu ½ l mleka 15 dag cukru pudru 1 czubata łyżka mąki ziemniaczanej 1 czubata łyżka mąki pszennej 25 dag masła Wykonanie: Mąkę przesiać, dodać sodę i masło, posiekać nożem. Dodać przesiany cukier, jajka. Miód roztopić w ciepłym mleku, dodać do wszystkiego i zagnieść ciasto. Ciasto podzielić na trzy części, dwie upiec. Posypka: Wszystko to usmażyć na słabym ogniu, na złoty kolor. Gorące położyć na trzecią część surowego ciasta, upiec. Masa: Ugotować gęsty budyń. Ostudzony budyń dodawać po łyżce do masła cały czas ucierając. Przełożenie placka: Placek – masa – placek – masa – placek z orzechami 39 Mazurek Królewski ............................. Składniki: Biszkopt: Masa budzniowa: 30 dag mąki 15 dag cukru 2 łyżki miodu 1 jajko 15 dag masła 1 łyżka sody 1 łyżka wody 4 jajka 1 szklanka cukru ½ szklanki mąki pszennej ½ szklanki mąki ziemniaczanej 2 łyżki wody 1 łyżka proszku do pieczenia 15 dag cukru ½ l mleka 1 czubata łyżka mąki ziemniaczanej 1 czubata łyżka mąki pszennej wanilia 25 dag masła Wykonanie: Wszystko razem zagnieść i zrobić z tego dwa placki. Upiec. Biszkopt: Białka ubić, dodać cukier i ubić, a następnie dodać żółtka i ubić. Dodać mąkę, proszek do pieczenia, wodę i wymieszać. Upiec. Masa: Ze składników zrobić budyń, ostudzić. Utrzeć masło i dodać budyń. Przełożenie placka: Ciasto I – masa – biszkopt – masa – ciasto I – polewa Kruchy placek z jabłkami ............................. Składniki: Beza: 5 żółtek 3 szklanki mąki 3 łyżeczki proszku do pieczenia ½ szklanki cukru pudru 25 dag masła 1 kg jabłek 5 białek 1 szklanka cukru 2 łyżki mąki ziemniaczanej Wykonanie: Zagnieść ciasto i podzielić na dwie nierówne części i schłodzić w lodówce. Większą część rozwałkować do blachy i na to pokroić jabłka w kostkę. Z białek ubić pianę, dodać cukier i ubijać, a na koniec dodać mąkę ziemniaczaną i delikatnie wymieszać. Bezę wyłożyć na jabłka i zetrzeć na wierzch mniejszą część ciasta. Piec w temperaturze 180 stopni przez około 45 min. Chrust ............................. Składniki: ½ kg mąki 5 żółtek trochę kwaśnej śmietany sól łyżka spirytusu lub octu cukier puder wanilia tłuszcz do smażenia (smalec lub olej) Wykonanie: Na stolnicy przesiać mąkę, dodać żółtka, sól, spirytus i tyle śmietany, aby ciasto było trochę twardsze niż na pierogi. Wyrobić, zbić drewnianym wałkiem, aż pojawią się pęcherzyki. Wałkować nieduże cienkie placki pokrajać na paski, naciąć w środku i przewinąć. Kłaść na mocno rozgrzany olej, smażyć z obu stron na jasno złoty kolor. Wyjąć na serwetkę, aby obciekło z tłuszczu. A następnie posypać cukrem pudrem wymieszanym z wanilią. 40 Chrust na piwie ............................. Składniki: 6 żółtek 1/3 szklanki piwa mąka - ile zabierze ciasto Wykonanie: Na stolnicy przesiać mąkę, dodać żółtka, piwo i wyrobić. Ciasto ma być trochę twardsze niż na pierogi. Zbić drewnianym wałkiem, aż pojawią się pęcherzyki. Wałkować nieduże cienkie placki pokrajać na paski, naciąć w środku i przewinąć. Kłaść na mocno rozgrzany oleju, smażyć z obu stron na jasno złoty kolor. Wyjąć na serwetkę, aby obciekło z tłuszczu. A następnie posypać cukrem pudrem. Serowiec Kruszonka ............................. Ciasto: Masa serowa: 40 dag mąki (2,5 szklanki) 2 jajka 2 łyżki kakao 2 łyżeczki proszku do pieczenia 1 szklanka cukru 20 dag masła 1 kg sera 7 jajek 1/5 szklanki cukru 20 dag masła 2 łyżki mąki ziemniaczanej wanilia Wykonanie: Ciasto:Wszystko razem zarobić i zmrozić. Kiedy będzie zrobiona masa serowa, wyciągnąć ciasto, podzielić na dwie części. Pierwszą zetrzeć na spód blaszki, nałożyć masę serową, zetrzeć drugą część. Masa: Ser zmielić, dodać do niego stopniowo masło (zimne), wrzucić żółtka, cukier. Wszystko razem wymieszać, dodać bakalie, pianę z białek i wymieszać. Piec około 60 minut w temp. 180 stopni. Sernik ............................. Składniki: 1 kg sera 10 jaj (żółtka) ½ l śmietany 18 % 6 łyżek mąki ziemniaczanej 1 łyżeczka proszku do pieczenia 1,5 szklanki cukru 3 paczki herbatników lub kruchy spód Wykonanie: Ser i żółtka zmiksować. Potem dodać śmietanę i budyń, miksować. Białka ubić z cukrem, dodać do masy serowej. Dodać proszek do pieczenia i dobrze wymieszać. Ułożyć herbatniki na blachę i wyłożyć ser. Piec 1 godzinę w temp. 180 stopni. 41 Sernik gotowany ............................. Ciasto: Masa serowa: 25 dag masła 3 żółtka i 1 jajko 4 łyżki śmietany 0,5 szkl. cukru 3 szkl. mąki 2 łyżeczki proszku do pieczenia 1 kg sera 1,5 szklanki cukru 3 żółtka 0,5 szklanki mleka 2 łyżki mąki ziemniaczanej Wykonanie: Wyrobić ciasto kruche na stolnicy i podzielić je na trzy równe części i je upiec. Masa: Utrzeć cukier z żółtkami, dodać ser i nadal ucierać. Zagotować masę na małym ogniu, cały czas mieszając. Kiedy zacznie wrzeć, wlać mleko wymieszane z 2 łyżkami mąki ziemniaczanej i gotować, aż masa ponownie zacznie wrzeć. Gorącą masę wylać na ciasto. Przełożenie placka: Ciasto – masa serowa – ciasto – masa serowa – ciasto – polewa Pempuchy ............................. Składniki: ½ kg sera białego 5 jajek mąka olej do smażenia cukier puder do posypania Wykonanie: Do naczynia włożyć ser, jajka i mąki ile przyjmie, aby zrobiła się gęsta masa. Olej rozgrzać w rondlu do gorąca, łyżką wkładać masę na rozgrzany olej i piec na rumiano, jak pączki. Wyciągać na bibułkę, układać na talerz i posypywać cukrem pudrem. Ciasto kruche z owocami ............................. Składniki: 1 masło 4 żółtka do ciasta 4 łyżki śmietany ½ szklanki cukru 3 szklanki mąki proszek do pieczenia 1 dżem lub owoce kisiel wiśniowy 4 białka i ½ szklanki cukru Wykonanie: Mąkę, masło, żółtka, śmietanę, cukier i proszek zagnieść i wyrobić ciasto. Potem 2/3 ciasta wyłożyć na blachę, ułożyć na nim owoce. Białka ubić z ½ szklanki cukru, dodać kisiel wiśniowy. Ubite białka wyłożyć na owoce i na wierzch ułożyć rozwałkowane kawałki z pozostałego ciasta. Piec 40 min. 42 Drożdżowe ............................. Składniki: 1 kg mąki pszennej 1 ½ szklanki mleka (letnie) 20 dag cukru 4 jajka 15 dag masła wanilia 7 dag drożdży Wykonanie: Żółtka rozkłócić z mlekiem, dodać stopione masło, drożdże rozrobione 4 łyżkami mleka, a następnie resztę składników. Zrobić gęste ciasto. Z białek ubić pianę i dodać do ciasta. Ciasto zawinąć w serwetę i włożyć do letniej wody. Gdy wypłynie ciasto podzielić na trzy placki i upiec z dowolnymi dodatkami. Drożdżowe z kruszonką ............................. Ciasto: Kruszonka: 1 kg mąki 5 dag drożdży 3 łyżki oleju 0,5 szklanki cukru 3 jajka szczypta soli 0,5 szklanki cukru 15 dag masła 2 łyżki smalcu 0,5 łyżeczki proszku do pieczenia około 1 szklanki mąki Wykonanie: Zrobić zaczyn z drożdży, wody i trochę mąki. Pozostawić do wyrośnięcia. Potem dodać mąkę, olej, jajka, sól, cukier i wyrobić ciasto, aż będzie odchodziło od ręki. Wyłożyć na wysmarowaną brytfankę. Na wierzch poukładać owoce, np. śliwki lub jabłka. Osobno zrobić kruszonkę z podanych składników, czyli wszystko razem wygnieść i wyłożyć grudki na owoce. Piec w piekarniku około 40 minut. Drożdżowe ze śliwkami ............................. Ciasto: Kruszonka: 2,5 szklanki mąki 3 dag drożdży ¾ szklanki mleka 5 czubatych łyżek cukru 3 żółtka wanilia 1 łyżeczka płaska soli 9 dag mąki (¾ szklanki) 5 dag cukru wanilia 5 dag roztopionego masła Wykonanie: Drożdże rozetrzeć z łyżką cukru, następnie dodać 4 łyżki mleka, odstawić na 10 minut w ciepłym miejscu. Pozostałe mleko wlać do rondla, dodać masło i cukier postawić na małym ogniu i doprowadzić do roztopienia masła i cukru. Odstawić do przestudzenia. Do miski przesiać mąkę z solą, dodać mleko z masłem i cukrem, wyrośnięte drożdże, żółtka, wanilię. Dokładnie wymieszać łyżką. Masa powinna być dość gęsta. Przykryć ścierką, odstawić na 15 minut. Przełożyć ciasto do formy i wyrównać powierzchnię. Przykryć ściereczką, odstawić w ciepłe miejsce do ponownego wyrośnięcia na 25-30 minut. Kiedy ciasto wyrasta przygotować kruszonkę: mąkę wymieszać z cukrem i wanilią wlać gorące masło wymieszać. Piec 40-45 minut w 180 stopniach. 43 Piernik ............................. Ciasto: Masa budyniowa: 60 dag mąki 4 całe jajka 15 dag masła 0,5 szklanki cukru 1,5 szklanki miodu 1,5 łyżeczki sody 4 łyżeczki przypraw (goździki, cynamon, imbir, gałka muszkatołowa, kardamon, kminek kolendra) lub przyprawa do piernika 3 szklanki mleka ½ szklanki cukru 2 kopiate łyżki mąki pszennej 1 kopiata łyżka mąki ziemniaczanej 0,5 kg masła Powidło śliwkowe do posmarowania placków Wykonanie: Ciasto: Masło utrzeć z cukrem, dodać jajka, miód, przyprawy i mąkę. Zostawić w garnku, przykryć ścierką na 5 dni (raz dziennie pomieszać). Ciasto podzielić na trzy części i upiec w temp. 180 stopni na złoty kolor. Masa: 2,5 szklanki mleka, cukier zagotować. 0,5 szklanki mleka wymieszać z mąką. Ugotować budyń. Ostudzić. Utrzeć masło dodając budyń. Przełożenie ciasta: Ciasto – powidła – masa – ciasto – powidła – masa – ciasto – dekoracja Babka Babka majonezowa ............................. ............................. Składniki: Składniki: 4 jajka 1 szklanka cukru 1 szklanka oleju 1 szklanka wody 2,5 szklanki mąki wanilia 1 łyżka proszku do pieczenia 5 jajek, 1 szklanka cukru, ½ szklanki mąki ziemniaczanej ½ szklanki mąki 2 łyżeczki proszku do pieczenia 3 łyżki majonezu Wykonanie: Wykonanie: Białka ubić, dodać cukier, jak będą ubite dodać żółtka i jeszcze ubić. Następnie wsypać resztę składników i delikatnie wymieszać. Piec około 30 minut. Całość dokładnie wymieszać. Podzielić na 2 części. Do drugiej części dodać 3 łyżki kakao. Wylać do form. Piec około 60 minut w temperaturze 180 stopni. Posypać całość cukrem pudrem. 44 Rogaliki drożdżowe ............................. Składniki: Wykonanie: 15 dag masła 15 dag smalcu 1 jajko wanilia 2 szklanki mąki 3 dag drożdży 2 łyżki mleka szczypta soli cukier lub posiekane orzechy włoskie Drożdże rozpuścić w mleku, dodać łyżkę mąki, odstawić do wyrośnięcia. Masło, smalec posiekać z mąką, jajkiem, wanilią, dodać szczyptę soli, wlać wyrośnięty rozczyn drożdżowy i wyrobić ciasto. Formować małe rogaliki, namaczać w cukrze lub orzechach z jednej strony i układać na blaszce, gdy podrosną piec w piekarniku na rumiano w temperaturze 180 stopni. Ciasteczka serowe ............................. Składniki: Wykonanie: 25 dag masła 25 dag białego sera 25 dag mąki 0,5 łyżeczki proszku do pieczenia Z wszystkich składników wyrobić ciasto. Rozwałkowywać, szklanką wykrawać kółka, wkładać po ósemce jabłka i złożyć. Układać na posmarowanej blaszce i piec na złoty kolor. Szarlotka z masą budyniową ............................. Ciasto ciemne: Ciasto jasne: 4 jajka 4 łyżki cukru 4 łyżki mąki łyżeczka proszku do pieczenia 2 łyżki kakao 4 jajka 4 łyżki cukru 4 łyżki mąki łyżeczka proszku do pieczenia Masa jabkowa: 2 kg jabłek żelatyna (3 galaretki zielone) Masa budyniowa: 1,5 kostki masła 0,5 litra mleka ¾ szklanki cukru 2 łyżki mąki ziemniaczanej 2 łyżki mąki pszennej Wykonanie: Ciasto ciemne: Ubić białka na sztywną pianę, dodaćcukier. Ubijać do rozpuszczenia cukru,następnie dodać żółtka i dalej ubijać.Dodać mąkę, proszek do pieczenia, kakao i delikatnie wymieszać. Wylaćciasto na blaszkę wyłożoną papierem do pieczenia. Ciasto piec 20 minut w temperaturze 180 stopni. Ciaso jasne: Ubić białka na sztywną pianę, dodaćcukier. Ubijać do rozpuszczenia cukru,następnie do 45 dać żółtka i dalej ubijać.Dodać mąkę, proszek do pieczenia i delikatnie wymieszać. Wylać ciasto nablaszkę wyłożoną papierem dopieczenia. Ciasto piec 20 minut w temperaturze 180 stopni. Masa jabłkowa: Jabłka obrać i usmażyć na koniec dodać galaretki, rozpuścić. Masa budyniowa: Większą część mleka z cukrem ugotować, resztę składników wymieszać z pozostałą ilością mleka i wlać do gotującego się mleka.Ostudzić zrobiony budyń. Masło ucierać i stopniowo dodawać do niegobudyń. Ucierać na gładką masę. Na ciemny biszkopt dać tężejące jabłka, na jabłka jasny biszkopt. Nawierzch jasnego wykładamy masę i dekorujemy według uznania. Nalewki Nalewka z dzikiej róży ............................. Składniki: 2 l zmrożonej dzikiej róży 1 kg cukru 3l wody przegotowanej 1 kieliszek spirytusu Wykonanie: Owoce zmrożonej dzikiej róży umyć, wsypać do 5 litrowego dymiona i zasypać ½ kg cukru, potrząsać raz dziennie przez dwa dni, aby cukier się rozpuścił. Po dwóch dniach wlać wodę gotowaną, zamieszać, założyć rurkę, pozostawić na miesiąc. Po tym czasie zagotować pozostały cukier. Przez szmatkę przecedzić zawartość z dymiona, owoce wyrzucić, a do zrobionej nalewki dodać zagotowany, wystudzony cukier, wymieszać i dodać spirytus. Założyć z powrotem rurkę, jak przestanie chodzić, zlać do butelek albo pozostawić w dymionie i wynieść do chłodnego miejsca, aby leżakowało. Nalewka z pigwy ............................. Składniki: ½ l wódki ½ l spirytusu 1 kg cukru 60 dag owoców pigwy Wykonanie: Umyte owoce przekroić na połówki, wydrążyć gniazda nasienne. Pokroić na drobne części. Następnie włożyć do słoja, zasypać cukrem i zalać alkoholem, żeby owoce nie sfermentowały. Słój odstawić na 4 tygodnie. Codziennie należy wstrząsnąć kilkakrotnie słojem. Po tym czasie przecedzić. Zlać do butelek i odstawić na pół roku, aby nalewka dojrzała. Nalewka malinowa ............................. Składniki: 1,5 kg dojrzałych malin lub jeżyn 1 kg cukru 1 l spirytusu laska wanilii Wykonanie: Dojrzałe owoce bez szypułek zmiksować, dodać cukier i cukier waniliowy. Przełożyć do słoja, przykryć gazą i zostawić na 2 dni w ciepłym, słonecznym miejscu. Po dwóch dniach dodać spirytus i dobrze wymieszać, zostawić na 3 dni. Po trzech dniach zlać przez gazę i odstawić do sklarowania. Po kilku dniach przecedzić przez filtr rozlać do butelek i odstawić na 6 miesięcy. 47 Jałowcówka ............................. Składniki: 35 dag suszonych lub 75 dag świeżych jagód jałowca 2 łyżki cukru 1 l czystej wódki Wykonanie: Owoce opłukać osączyć i przełożyć do gąsiorka lub dużego słoja. Dodać cukier i wódkę. Szczelnie zamknąć i odstawić w ciemne chłodne miejsce na 6 tygodni, co 2-3 dni potrząsać. Po sześciu tygodniach zlać płyn znad owoców i odstawić na 2 tygodnie do sklarowania. Po tym czasie przefiltrować, dodać do owoców i odstawić w ciemne miejsce na 3 miesiące. Po tym czasie jałowcówka ma właściwy smak. Kminkówka ............................. Składniki: 0,5 l spirytusu 1 szklanka wody 25 dag cukru 1-2 łyżki świeżych zielonych nasion kminku Wykonanie: Kminek opłukać na sitku. Wodę zagotować z cukrem, ostudzić, połączyć ze spirytusem i zalać kminek w słoju. Odstawić na 1 tydzień. Po tym czasie przefiltrować i zlać do butelek, odstawić na 2-3 tygodnie. Doskonała po sutym i tłustym posiłku. Nalewka z winogron i liści wiśni ............................. Składniki: 2,5 l wody 450 liści wiśni 2 kg winogron ciemnych 1,5 l spirytusu 1,5 łyżki kwasku 2,5 kg cukru Wykonanie: Winogrono od chwili zagotowania, gotować pod przykryciem 40 min. Przecedzić przez gęste sito lub gazę, aby został czysty płyn. Do płynu dodać kwasek i cukier. Rozmieszać i dolać spirytus. Jeszcze raz wymieszać, rozlać do butelek i zostawić do leżakowania na 6 mies. 48 Nalewka z wiśni ............................. Składniki: 100 liści wiśni 1 kg wiśni z pestkami ¾ l spirytusu 1 l wody Wykonanie: Wiśnie z liśćmi zagotować w 1 l wody, od chwili zagotowania gotować 10 min. Przecedzić przez gęste sito, dodać cukier, rozmieszać. Dolać do przestudzonego płynu spirytus rozmieszać i rozlać do butelek. Zostawić na 2 miesiące do leżakowania. Śliwowica ............................. Składniki: 1 kg wypestkowanych węgierek ½ l wódki ½ l spirytusu ½ kg cukru Wykonanie: Śliwki włożyć do słoja, zalać wódką i spirytusem. Zamknąć i odstawić na kilka dni w słoneczne, a następnie w chłodne miejsce. Po paru dniach płyn zlać, a owoce zasypać cukrem i odstawić na 1 miesiąc w ciepłe miejsce. Uzyskany likier przecedzić i połączyć z wcześniej uzyskaną nalewką, zlać do butelek. Staropolski likier wiśniowy ............................. Składniki: dowolna ilość wiśni spirytus cukier woda Wykonanie: Dowolną ilość wiśni włożyć do dużego słoja lub gąsiora i zalać spirytusem, tak aby były przykryte. Dobrze zamknąć i odstawić w ciemne miejsce najwyżej na 1 miesiąc. Po tym czasie zlać nalewkę przez filtr. Na każdy 1 litr nalewki zrobić syrop z 1 kg cukru i ½ l wody. Przestudzonym syropem zalać wiśnie i odstawić na następne 2 tygodnie. Po tym czasie zlać syrop i połączyć z wcześniej zlaną nalewką. Mieszać ostrożnie dolewając nalewkę do syropu. Dobrze połączone zlać do butelek. Najlepsze do spożycia po 3 miesiącach. 49 Informacje o regionie Gmina Alwernia Malowniczo położona na styku dwóch jednostek geomorfologicznych: Grzbiecie Tenczyńskim, będącym częścią Jury Krakowsko – Częstochowskiej oraz Dolinie Górnej Wisły, należącej do Kotliny Oświęcimskiej. Prawie dwie trzecie obszaru gminy, ze względu na wartości przyrodnicze, duże obszary leśne i piękne widoki, należy do Jurajskiego Parku Krajobrazowego i objęte jest strefą krajobrazu chronionego. Alwernia to znane od dawna, miejsce pielgrzymek do barokowego klasztoru OO. Bernardynów z cudownym obrazem Jezusa Miłosiernego „Ecce Homo”. Co roku w oktawę Bożego Ciała odbywa się tu odpust zwany „Strzelanką alwernijską” - od dawnego zwyczaju strzelania z moździerzy. Inne zabytkowe kościoły to Kościół w Porębie Żegoty p.w. św. Marcina i Małgorzaty, gdzie na przełomie XIX -XX wieku przeniesiono marmurowe ołtarze pochodzące z Katedry Wawelskiej oraz Zespół Kościoła Parafialnego p.w. św. Wawrzyńca w Regulicach, w którym znajdują się zabytkowe organy. W Alwerni znajduje się najstarsze w Polsce Małopolskie Muzeum Pożarnictwa z wyjątkowo cennymi eksponatami wozów konnych z lat 1910-1913, oraz samochodów pożarniczych: „mercedes” z 1926 r., fiat typu 621 L z 1938 r. oraz zrekonstruowany dodge z 1942 r. W gminie Alwernia można zobaczyć obiekty zarówno zabytkowe takie jak np. ruiny Pałacu rokokowo-klasycystycznego Szembeków w Porębie Żegoty z XVIII w. oraz bardzo nowoczesne na miarę XXI w. czego przykładem jest widoczny od strony autostrady A4 niezwykły kompleks 13 kopuł Wytwórni filmowej Alvernia Studios w Nieporazie. Niebywałą atrakcję stanowi „Ekomuzeum Alwernia” obejmujące rynek w Alwerni z unikatowymi domami podcieniowymi z XIX i XX wieku, Warsztat rzemiosła garncarskiego z Izbą Tradycji Regionalnych w Regulicach oraz Zespół osobliwości geologiczno-przyrodniczych Jury (arkoza kwaczalska, Skały Gaudynowske i krasowe źródełka w Brodłach i Regulicach). Przez Alwernię prowadzą liczne szlaki piesze i rowerowe wiodące obok zabytków historii i przez najciekawsze zakątki gminy: lokalne: szlak czerwony, pomarańczowy, czarny „Dwa zamczyska i pierścień Regulic” regionalne: Szlak Papieski, Szlak Architektury Drewnianej międzynarodowe: Kraków –Morawy-Wiedeń Greenways, Eurovelo R4, Szlak Maryjny Ciekawą ofertę dla turystów poszukujących ciszy, przyjaznej atmosfery i wiejskiego klimatu stanowi duża ilość terenów zielonych, popularne kąpielisko na zalewie „Skowronek” w Alwerni z zapleczem rekreacyjnosportowym, łowiska dla wędkarzy nad Wisłą. Mile widziani goście znajdą tu wspaniałe miejsca do rekreacji i odpoczynku. Zapraszamy do Gminy Alwernia – wszystkich pragnących wypocząć, zwiedzić przepiękne okolice i spotkać się z lokalną kulturą i tradycją. KULTURA i TRADYCJA W Gminie Alwernia działa sześć Kół Gospodyń Wiejskich: w Grojcu, Kwaczale, Mirowie, Nieporazie, Okleśnej i Regulicach. Działają prężnie w upowszechnianiu kultury i tradycji polskiej wsi oraz w krzewieniu folkloru. Mówią gwarą, odśpiewują przyśpiewki i piosenki związane z życiem na wsi, przygotowują regionalne potrawy, wykonują rękodzieło ludowe: hafty, kwiaty bibułkowe, szydełkowe robótki. Swoimi umiejętnościami chwalą się na dożynkach, imprezach sołeckich, gminnych, czy regionalnych. Biorą udział w konkursach kulinarnych, kiermaszach świątecznych, wystawach rękodzieła kultywując i promując zanikające już tradycje, aby zachować je dla następnych pokoleń. Tradycje regionalne i folklor podtrzymywane są również dzięki zespołom ludowym działającym w sołectwach Gminy Alwernia. Odnoszą one sukcesy na przeglądach regionalnych i ogólnopolskich, rozsławiając i promując naszą Małą Ojczyznę. Są to: - Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Ludowej Teatr "Tradycja" z Okleśnej. Stowarzyszenie liczy kilkadziesiąt osób, skupia artystów ludowych oraz artystów amatorów. Teatr posiada grupy śpiewacze: żeńską i męską oraz teatralne: dorosłych i dzieci. Inspiracją do działalności jest pasja kultywowania tradycji teatralnych i artystycznych gminy. Teatr Tradycja występuje na estradach, na dożynkach, imprezach gminnych, średnio 40 razy w roku, zdobywając liczne nagrody i wyróżnienia. Repertuar stanowią piosenki, kabarety oraz widowiska z miejscowymi obrzędami od Bożego Narodzenia do Wielkanocy, jak również obrzędami "Majówki" i "Kalwaryjki". Teksty przedstawień i występów oparte są na podstawie tych zapamiętanych przez najstarszych mieszkańców gminy. - Zespół Pieśni i Tańca "Krakowiaczek" z Grojca Zespół pielęgnuje tradycje i prezentuje piękno kultury ludowej wielu polskich regionów a przede wszystkim regionu krakowskiego. Ma już liczne osiągnięcia i uczestniczył w wielu festiwalach m.in. w Bułgarii, Francji, Nowym Sączu, Łoniowej, Wygiełzowie. - Zespół Ludowy Mirowianie Zespół występuje na licznych imprezach i przeglądach folklorystycznych, przedstawia tradycyjne obrzędy i przyśpiewki ludowe naszego regionu. - Zespół Dziecięcy „Teatrzyk Pod Chmurką” z Mirowa Zespół kultywuje rodzime tradycje ludowe oraz rozwija pasje teatralne zrzeszonych dzieci. Uczestniczy w przeglądach i konkursach związanych z obrzędami, zwyczajami i tradycjami ludowymi oraz występuje na imprezach gminnych i regionalnych. LOKALNE RZEMIOSŁO - PRACOWNIA RZEŹBY RĘCZNEJ I GALERIA DRZEWIEJ Zofia i Edward Góreccy, Poręba Żegoty - WARSZTAT GARNCARSKI Jan Głuszek, Brodła WARTO ZOBACZYĆ - Barokowy klasztor i kościół oo. Bernardynów w Alwerni - Ekomuzeum Alwernia - Zabytkowy zespół urbanistyczny Alwerni, osobliwości geologiczno-przyrodnicze Jury, rzemiosło i tradycje - Małopolskie Muzeum Pożarnictwa w Alwerni - Zespół pałacowo- parkowy w Porębie Żegoty. - Kościół w Porębie Żegoty pw. św. Marcina i Małgorzaty - Zespół Kościoła Parafialnego pw. św. Wawrzyńca w Regulicach. - Platformy widokowe: na Wzgórzu "Kamionka" w Kwaczale, na Wzgórzu „Chełm” w Podłężu, na Wzgórzu "Grzmiączka" w Regulicach, w Grojcu WARTO WIEDZIEĆ - Z Alwerni pochodzą bracia: Andrzej Grabowski (aktor) i Mikołaj Grabowski (aktor, reżyser) - Alwernia słynie jako ośrodek kultu obrazu Pana Jezusa Ecce Homo. Słynące z licznych przypadków łask i cudów dzieło znajduje się w ołtarzu specjalnej kaplicy kościoła pw. Stygmatów św. Franciszka przy klasztorze OO. Bernardynów w Alwerni. - W klasztorze OO. Bernardynów mieszkańcy Alwerni przedstawiają Misteria Bożego Narodzenia i Męki Pańskiej. Co roku w oktawę Bożego Ciała odbywa się tu odpust, tzw. „Strzelanka Alwernijska” - swoją nazwę zawdzięcza głośnym zwyczajom strzelania na wiwat ze specjalnych moździerzy - Obok klasztoru znajduje się najgłębszy wąwóz lessowy w Polsce - ma 15 m głębokości - W Kościele w Porębie Żegoty znajdują się marmurowe ołtarze pochodzące z Katedry Wawelskiej, a przeniesione tu na przełomie XIX -XX wieku. - Od strony północnej Grojca tuż przy autostradzie A4 znajduje się wyrobisko starego kamieniołomu wapienia z dobrze zachowanym korpusem pieca do wypalania wapna. - W 1676 w Alwerni przebywał Jan III Sobieski jadący z Częstochowy do Krakowa, a w 1787 roku Stanisław August Poniatowski podróżując po kraju odwiedził klasztor OO. Bernardynów w Alwerni i zatrzymał się w pobliskiej Porębie Żegoty. - „Matką Chrzestną” miasta Alwernia jest Ewa Wachowicz – miss Polonia 1992 roku, a obecnie autorka programu kulinarnego TV „Ewa gotuje” „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”. Publikacja „Smaki Alwerni” współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju - „Małe projekty” Osi IV Leader, Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 20072013. Instytucja zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi ŁĄCZY nas tradycja