Przyczyny agresji u dzieci oraz niektore metody ich zapobiegania.

Przyczyny agresji u dzieci
oraz niektóre metody ich zapobiegania.
Agresja jest zachowaniem wrodzonym – skłonność do walki pozwala ludziom przetrwać.
Nie rodzimy się z umiejętnością współżycia z innymi. Dziecko nie poradzi sobie samo z
tłumieniem agresywnych odruchów, musimy je tego nauczyć.
Wyróżniamy kilka rodzajów agresji. Ze względu na sposób manifestacji agresja może być:
- symboliczna – skierowana na przedmioty symbolizujące ofiarę,
- słowna – obrażanie, wyśmianie, straszenie, grożenie, poniżenie,
- fizyczna – uderzenie, potrącenie, kopnięcie, pobicie.
Przyczyny złego zachowania dzieci są następujące:
- wychowanie zbyt rygorystyczne lub zbyt pobłażliwe,
- wymagania przerastające możliwości dziecka,
- zazdrość,
- problemy rodzinne,
- nieregularny tryb życia.
Poszukując źródeł agresji należy wspomnieć o koncepcji, jaką jest modelowanie. Modelem
może być ojciec, matka, rówieśnik, film, bohater książkowy.
Źródłem przemocy mogą być media. Telewizja i gry komputerowe często pokazują świat
zdeformowanych wartości moralnych. Oglądanie przemocy i gwałtu wzmaga agresywne
zachowania dzieci, które są bezkrytyczne wobec tego co widzą, w najlepszym razie stają się
obojętne na przemoc.
Niepowodzenia w nauce i brak sukcesów w szkole także mogą być źródłem agresji lub
autoagresji. Dodatkowo stres szkolny jest potęgowany drugą karą, jaką niejednokrotnie jest
reakcja rodziców. Uczniowie przeżywają w szkole stresy, gdyż na lekcjach spotykają się
z zastraszeniem, agresją lub niesprawiedliwością nauczycieli. Skutkiem stresu szkolnego mogą
być zachowania agresywne skierowane wobec słabszych, młodszych uczniów.
Szkoła jest jedną z przyczyn występowania agresji u dzieci. Innymi przyczynami zachowań
agresywnych mogą być:
- zdezorganizowana rodzina, ubóstwo, przemoc,
- środowisko koleżeńskie, grupy destruktywne,
- upadek autorytetów i klarownych wartości,
- negatywna rola mass mediów, kultury masowej,
- pokusy stwarzane przez kulturę rozwijającej się konsumpcji,
- zaburzenia socjalizacyjne w osobowości nieletnich.
Najbardziej niepokojące są przejawy przemocy występujące w rodzinach. Wyróżnia się
szereg czynników powodujących, że rodzice stosują przemoc wobec dzieci, a czynnikami
tymi mogą być:
- brak wiedzy i umiejętności wychowawczych,
- niedojrzałość rodziców,
- niezaspokojone potrzeby emocjonalne rodzica,
- wygórowane oczekiwania,
- trudne doświadczenia z dzieciństwa,
- sytuacje kryzysowe rodziny,
- brak czasu ze strony rodziców,
- alkoholizm, narkomania.
Młodzi ludzie powinni umieć doświadczać tego, że również złość, wściekłość i agresja
należą do natury każdego człowieka. Dlatego także mogą je odczuwać i wyrażać, bez
jednoczesnego strachu czy poczucia winy, bowiem dopiero da się je kontrolować i
konstruktywnie przezwyciężać. Sposób, w jaki udzie radzą sobie ze swoimi uczuciami i
uczuciami innych, jest decydującym kryterium przy określaniu tego, jak żyją oni ze sobą i
jak potrafią się porozumieć.
Trzeba wiele czasu i środków przeznaczyć na umiejętne ograniczenie agresywności ludzi.
Podstawowym problemem w pracy wychowawczej placówek oświatowych powinno być
radzenie sobie z rozpowszechnioną „wewnątrzuczniowska” agresją interpersonalną. Można
to robić poprzez wprowadzenie programów dotyczących sposobów radzenia sobie z
przemocą, prowadzenie warsztatów psychologicznych promujących różne style życia,
dalekie od agresji, uczyć młodzież nazywać i wyrażać uczucia.
Wychowując młode pokolenie musimy mieć świadomość, że kiedyś ono będą
wychowawcami („dziecko to jutro” – J. Korczak) i nie wolno nie dostrzegać przejawów
agresji, ani tym bardziej ich lekceważyć.
Prowadzenie w szkołach zajęć pozalekcyjnych daje młodym nie tylko możliwość
wszechstronnego rozwoju, ale również łagodzi napięcie, zmniejsza stres a tym samym
polepsza komunikację międzyludzką.
Jedną z metod przeciw agresji jest rozwój czytelnictwa, który w szkole w XXI wieku
powinien być priorytetem. Szczególną uwagę należy zwrócić na rozpowszechnianie
głośnego czytania.
Tam ,gdzie prowadzone jest głośne czytanie, można zaobserwować u uczniów poprawę
umiejętności językowych, skłonność do krytycznego myślenia, większą gotowość do nauki i
wzrost czytelnictwa. A ponadto – wzmacnia się więź pomiędzy czytającym nauczycielem a
uczniem, w klasach rośnie poczucie humoru i spada ilość chuligańskich zachowań.
Czy jakakolwiek metoda niewymagająca szkoleń i inwestycji, przynosi takie efekty?
W Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 9 w Koninie wprowadzam na
różnych zajęciach głośne czytanie i rozpowszechniam czytelnictwo wśród uczniów, do
czego zachęcam wszystkich nauczycieli, wychowawców i rodziców.
Wanda Szczepaniak
Bibliografia:
1. Grochulska J., Agresja u dzieci, WSiP, Warszawa 1993.
2. Grochulska J., Reedukacja dzieci agresywnych, WSiP, Warszawa 1982.
3. Skorny Z., Mechanizmy regulacyjne ludzkiego zachowania, PWN, Warszawa 1989.