wino, papież i kosmici

felieton
Marek Kondrat
AKTOR, REŻYSER, MIŁOŚNIK WIN, BIZNESMEN. DWADZIEŚCIA PIĘĆ LAT TEMU ZREZYGNOWAŁ Z ETATU I ZOSTAŁ WOLNYM STRZELCEM.
NADZWYCZAJ CENI SOBIE NIEZALEŻNOŚĆ I WOLNOŚĆ OD PRZYMUSU ROBIENIA CZEGOKOLWIEK. OD PONAD DZIESIĘCIU LAT
ROZWIJA PASJĘ WINIARSKĄ I PODKREŚLA, ŻE STANOWI ONA WAŻNĄ CZĘŚĆ JEGO ŻYCIA. MÓWI O SOBIE: „MAM CHARAKTER
WINOPODOBNY. JESTEM CZŁOWIEKIEM PRZEWIDYWALNYM, CIĄGŁYM I NIE MARTWI MNIE SPECJALNIE UPŁYW CZASU. JESTEM CICHYM
CZŁOWIEKIEM, A WINO KOJARZY MI SIĘ PRZEDE WSZYSTKIM Z CISZĄ. WINO MA W SOBIE PORZĄDEK I JA MAM W SOBIE HARMONIĘ”.
Dolina Rodanu jest jednym z największych i najstarszych regionów winiarskich Francji, historycznie sięgającym tradycji celtyckich, dokumentowanych
od początku VI wieku p.n.e. Côtes du Rhône jest obszarem wyraźnie
podzielonym geograficzno-klimatycznie na dwie części: północną (od miasteczka Vienne do Valence) i południową (pomiędzy Montelimar a Avignon).
Co ciekawe, obie części różnią się znacznie, jeśli chodzi o główne uprawy
czerwonych winogron: w części północnej królem jest Sarah, w części
południowej dopuszczono do upraw kilkanaście szczepów, z których
podstawowymi są: Grenache, Syrah, Mourvèdre, Carignan i Cinsaut.
Skomplikowany francuski system apelacyjny (Appellation d'Origine
Contrôlée, AOC) umożliwia lokowanie na tych samych obszarach kolejnych,
jakby piętrowych apelacji (obszarów o kontrolowanej jakości wytwarzania) pod
warunkiem zachowania odmienności. W Côtes du Rhône są trzy poziomy:
AOC z wyróżnionym okręgiem (np. AOC Châteauneuf-du-Pape czy AOC
Hermitage), AOC Côtes du Rhône-Villages (z dodatkiem nazwy gminy) oraz
podstawowe AOC (dla każdego wina wytworzonego w obrębie regionu).
Północna część Côtes du Rhône jest odmienna klimatycznie od południa. Silny jest tu wpływ Masywu Centralnego. Chłodny mistral łagodzi skutki
kontynentalnego lata, a zimą zapewnia osłonę przed mroźnymi wpływami
północy. Mniejsze opady równoważone są meandrującym Rodanem i dużo
większym nachyleniem stoków utrzymującym poranne mgły dłużej i obficiej.
Przyjmuje się powszechnie, iż ten subregion jest pierwotnym siedliskiem
Syrah (dla anglojęzycznych – Shiraz). I chociaż Syrah jest jedyną dopuszczoną
w tej części regionu odmianą winorośli, to jednak większość wytwarzanych tu
czerwonych win jest blendami – z wyjątkiem AOC Coronas wszystkie inne
apelacje podregionu mogą, i bardzo często stosują, domieszki białych winogron (Viognier, Marsanne i Roussanne). Nie są to udziały błahe, sięgają bowiem
10–20%. Dodają one winom (główne apelacje: Crozes-Hermitage, Hermitage,
Saint-Joseph) finezji i pięknej, harmonijnej struktury, a także niepowtarzalnych,
trudnych do pomylenia zapachów zielonych oliwek i wędzonego boczku.
98 WITTCHEN
Południe Côtes du Rhône jest wyraźnie zdominowane przez wpływy śródziemnomorskie. Łagodne, bezśnieżne zimy i upalne lata są przyczyną lekkich problemów z wodą – w regionie jest dozwolona w ograniczonym zakresie sztuczna
melioracja. Wielość szczepów winorośli (8 czerwonych i 5 białych) jest z jednej
strony świetnym tworzywem dla sztuki winiarskiej, z drugiej zaś – pewnym
problemem dla jakości. Zdarza się bowiem, iż niskoplenne Shiraz i Mourvèdre
są wypierane (nie całkiem legalnie) przez wysokowydajne Carignan i Cinsaut.
Najsławniejszą apelacją południa doliny Rodanu jest AOC Châteauneuf-du-Pape. W dosłownym tłumaczeniu oznacza ona „nowy zamek papieski”,
a dotyczy średniowiecznego epizodu w historii Kościoła: w 1308 roku papież
Klemens V, wcześniejszy arcybiskup Bordeaux, został wyniesiony na tron
papieski przez króla Francji i jako całkowicie mu podporządkowany został osadzony w Avignonie. 70-letnia tzw. niewola awiniońska papiestwa przyniosła
miastu nie tylko trwałe miejsce w historii, ale także znaczący postęp i prestiż
w produkcji wina. Dostarczając wina na papieski stół w XVI wieku, apelacja
otworzyła swoje możliwości w następnych wiekach. Cieszyły się one wielką
popularnością niezmiennie do początku XX wieku, kiedy zaniedbania I wojny
światowej i masowe podrabianie win przyniosły znaczne pogorszenie reputacji
regionu. W 1923 roku za sprawą barona Pierre’a le Roya określono reguły
produkcyjne, stanowiąc nie tylko przyszłą gwarancję jakości, ale też kładąc
podwaliny pod współczesny system apelacyjny we Francji. Rygoryzm
przestrzegania przepisów produkcyjnych w gminie Châteauneuf-du-Pape stał
się w świecie przysłowiowy – obejmuje on nie tylko tak drobiazgowe elementy,
jak konieczność nasadzeń lawendy i tymianku pomiędzy winnicami, ale również
ustanowiony w 1954 roku przez radę municypalną zakaz przelotów, startów
i lądowań nad terytorium gminy niezidentyfikowanych obiektów latających.
Trudno się zatem dziwić, że wina papieskie osiągają tak wysoką jakość.
Strażnicy poprawności cały czas pozostają czujni – na uroczystej sesji
w 2007 roku władze Châteauneuf podtrzymały opinię o UFO, zabraniając
jakiejkolwiek kosmicznej interwencji na swoim terytorium.
Fot. Andrzej Świetlik
WINO, PAPIEŻ I KOSMICI