Alternatywne metody zarządzania ryzykiem

Alternatywne metody zarządzania ryzykiem ubezpieczeniowym.
Skuteczne i efektywne zarządzanie ryzykiem ubezpieczeniowym jest
jednym z najważniejszych aspektów działalności ubezpieczeniowej. Właściwa
dywersyfikacji ponoszonego ryzyka jest nierzadko kwestią przetrwania dla firm
ubezpieczeniowych. Nadmierna koncentracja na np. danym obszarze
geograficznym stwarza, bowiem zagrożenie niewypłacalności i bankructwa.
Tradycyjnym i najbardziej rozpowszechnionym sposobem radzenia sobie z tym
problemem jest oczywiście reasekuracja. Na początku lat 90 –tych pojawiły się
jednak alternatywne metody przenoszenia ryzyka poza daną firmę
ubezpieczeniową. Tym nowym narzędziem są tzw. katastroficzne instrumenty
finansowe. Ich ojczyzną są Stany Zjednoczone, co jest jak najbardziej naturalne
zważywszy, że kraj ten posiada najlepiej rozwinięte rynki finansowe oraz jest
szczególnie narażony na różnego rodzaju katastrofy naturalne. Za bezpośredni
impuls, który dał podstawy do stworzenia pierwszych tego typu instrumentów
uważa się huragan Andrew z 1992 r. a dokładnie wielomiliardowe straty, które
spowodował. Amerykańskie kompanie ubezpieczeniowe żyją w ciągłej obawie
przed totalną katastrofą w rodzaju potężnego trzęsienia ziemi w Kaliforni czy
huraganu pustoszącego wschodnie wybrzeże. Dzisiaj dochodzi do tego jeszcze
groźba totalnych ataków terrorystycznych. Takie scenariusze są jak najbardziej
prawdopodobne i praktycznie nie do przewidzenia. Ich skutki w postaci strat są
wręcz niewyobrażalne i mogą sięgać dziesiątków miliardów dolarów.
Odpowiedzią na to zagrożenie jest powstanie właśnie nowych instrumentów
finansowych obejmujących katastroficzne obligacje oraz pochodne instrumenty
finansowe.
CAT Bonds
Jednym z najbardziej rozpowszechnionych nowych metod zabezpieczenia
firmy ubezpieczeniowej przed niewypłacalnością jest emisja obligacji
katastroficznych (catastrophe bonds, CAT bonds, „Act of God” bods, insurancelinked bonds). Jest to instrument bezpośrednio powiązany z możliwością
wystąpienia klęski, za której skutki odpowiada dany emitent. Polega to na tym,
że gdy straty spowodowane katastrofą przekroczą pewien określony pułap,
obligacja taka staje się bezwartościowa i emitent zostaje zwolniony z obowiązku
jej spłacenia. W ten sposób potencjalny inwestor nabywa część ryzyka firmy
ubezpieczeniowej, za co oczywiście jest wynagradzany odpowiednio wyższym
oprocentowaniem. Dużą zaletą tego rozwiązania jest to, że firma w zasadzie od
razu po wystąpieniu klęski dysponuje funduszami niezbędnymi do wypłaty
odszkodowań.
Katastrofalne kontrakty terminowe
W 1992 giełda Chicago Board of Trade rozpoczęła notowania
katastrofalnych kontraktów futures ( Insurance Catastrophe Futures). Niestety
po kilku latach, ze względu na małe zainteresowanie instrumentem i co za tym
idzie niską płynność, notowania zostały zawieszone.
Katastrofalny futures jest kontraktem terminowym, dla którego
instrumentem bazowym jest indeks mierzący wartość strat w danym regionie
kraju na określonym przedziale czasowy (kwartał). Przepływ gotówki następuje
pomiędzy stronami w zależności od relacji rzeczywistej wartości indeksu do
wartości wykonania.
CAT options
O wiele większą popularność niż kontrakty terminowe zdobyły
katastrofalne opcje. Wynikało to m.in. z tego, że ich asymetryczny charakter
bardziej odpowiadał specyfice rynku. Są one bardziej zbliżone do tradycyjnych
umów reasekuracyjnych. Podobnie jak przy futures budowane są na bazie
indeksu mierzącego wartość strat w danym regionie kraju na określonym
przedziale czasowy. W przypadku opcji notowanych na Chicago Board of Trade
obliczany jest indeks PCS (Property Claim Services), gdzie wartość indeksu 10
pkt. odpowiada stratom 1 mld. USD. Indeks ten jest obliczany przeważnie dla
kwartalnych przedziałów czasowych, z wyjątkiem kilku regionów, których
specyfika wymaga liczenia dla okresów rocznych (Kalifornia). Okresy te
nazywane są okresami ekspozycji. Później następuje trwający od 6 do 12
miesięcy okres szacowania strat. Opcje są rozliczane dopiero na końcu tego
drugiego okresu.
Opcje CAT można wykorzystywać przede wszystkim do bieżącego
uzupełniania ewentualnych luk w programie reasekuracji. Mogą być również
używane do geograficznej dywersyfikacji ryzyka (poprzez jednoczesne
wystawianie i kupowanie opcji na różne regiony).
Katastrofalne swapy
Ostatnim z tej grupy instrumentów jest katastrofalny swap (catastrophe
swap). Technicznie przypomina on połączenie dwóch umów reasekuracyjnych.
Firmy wymieniają między sobą częściowe zobowiązania z tytułu dwóch
rodzajów ubezpieczeń (grup ryzyka). Bardzo przypomina to standardową
reasekurację ma jednak charakter dwustronny. Instrument ten bardzo szerokie
możliwości geograficznej dywersyfikacji ryzyka. Obecnie istnieje również
giełda CATEX prowadząca właśnie obrót swapami katastrofalnymi.
Wydaje się, że rynek katastrofalnych instrumentów będzie się rozwijał.
Dają one bowiem firmom ubezpieczeniowy nowe możliwości zarządzania
ryzykiem, często szybsze, tańsze i bardziej elastyczne niż tradycyjna
reasekuracja. Dodatkowo dają ubezpieczycielom dostęp do często bardzo
zasobnych i pojemnych rynków finansowych. Z kolei inne grupy inwestorów
dostają możliwość inwestycji w nowy instrument. Daje to też możliwość
dodatkowej dywersyfikacji portfeli, jako że katastrofalne instrumenty są
przeważnie bardzo słabo skorelowane z tradycyjnymi instrumentami
finansowymi.
Autor: Michał Hnatiuk, KN Manager
http://knmanager.ae.wroc.pl