Wydział Ogrodniczy UR – historia i teraźniejszość

Wydział Ogrodniczy UR
– historia i teraźniejszość
Stanisław Mazur
N
auczanie ogrodnictwa w Krakowie ma ponad stuletnią
tradycję. Pierwsze badania
z zakresu ogrodnictwa zapoczątkowane zostały już w końcu XVIII
wieku i związane były z działalnością Komisji Edukacji Narodowej. Pierwsze kursy ogrodnicze przeprowadzono w 1890 r.
w Ogrodzie Doświadczalnym Uniwersytetu Jagiellońskiego, a od 1892 r.
prowadzone były już przez Studium Rolnicze Wydziału Filozoficznego. Zajęcia
praktyczne i pokazy odbywały się w ogrodzie doświadczalnym, założonym w 1893
roku przez profesora Józefa Brzezińskiego
na polu doświadczalnym Uniwersytetu.
Pierwszymi wykładowcami ogrodnictwa
byli profesorowie UJ Edward Janczewski
oraz Józef Brzeziński. Profesor Janczewski był z zamiłowania ogrodnikiem, interesującym się głównie sadownictwem.
Profesor Brzeziński, początkowo asystent profesora, był absolwentem Szkoły
Ogrodniczej przy Warszawskim Ogrodzie
Pomologicznym i studiów przyrodniczych
w Paryżu.
Prof. Edward
Janczewski
Prof. Józef Brzeziński
Po I wojnie światowej w 1919 roku
w Studium Rolniczym UJ powstała Katedra Ogrodnictwa, której kierownictwo objął profesor Brzeziński, pionier naukowego
ogrodnictwa i prezes Towarzystwa Ogrodniczego w Krakowie. Teren doświadczalny na krakowskim Prądniku Czerwonym
otrzymał nazwę Ogrodu Warzywno–Owocowego i Pola Doświadczalnego. W 1924 r.
profesor Janczewski zainicjował dwuletni
kurs ogrodnictwa przy Wydziale Rolniczym
6/2013
Wydział Ogrodniczy
UJ, przekształcony następnie w 1938 roku
w trzyletnie studia ogrodnicze. Po II wojnie w 1945 roku Katedra Ogrodnictwa UJ
wznowiła działalność, a jej kierownikiem
został profesor Stefan Ziobrowski. Był on
znanym społecznikiem, upowszechniał
wiedzę ogrodniczą i botaniczną, organizując kursy doszkalające dla ogrodników,
także amatorów. Specjalizacja ogrodnicza
została utworzona w roku akademickim
1948/1949. W 1953 roku powstała Wyższa Szkoła Rolnicza, na którą przeniesiono
z Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydziały
Rolniczy i Leśny. Na Wydziale Rolniczym
nowej uczelni znalazła się także Katedra
Ogrodnictwa. W tym czasie Katedra wzbogaciła się o bazę dydaktyczną w postaci
ogrodu doświadczalnego i szklarni przy
Al. 29 Listopada, a w 1950 roku otrzymała
w użytkowanie gospodarstwo sadownicze
w Garlicy Murowanej o powierzchni 71 ha.
W 1966 roku powstał Oddział Ogrodniczy.
Dwa lata później, l lipca 1968 roku, został
utworzony odrębny Wydział Ogrodniczy.
W jego skład wchodziły początkowo trzy
instytuty: Instytut Przyrodniczych Podstaw
Produkcji Roślinnej, Instytut Ochrony Roślin oraz Instytut Produkcji Ogrodniczej.
Pierwszym dziekanem został późniejszy
wieloletni rektor Akademii, prof. Tadeusz
Wojtaszek. Dzięki jego staraniom, w latach
1973–1976 Wydział Ogrodniczy zyskał
nowoczesną bazę dydaktyczną i badawczą, w postaci budynku dydaktycznego,
szklarni (powierzchnia 0,8 ha) oraz przechowalni, a studenci –
domy studenckie oraz
centrum kultury. Profesor Wojtaszek był też
pierwszym redaktorem
naczelnym AURY w latach 1973–1978. Wokół
budynków Wydziału
założono kolekcję denProf. Tadeusz
drologiczną, spełniającą
Wojtaszek
funkcje dydaktyczne,
a w szklarniach przygotowano bogatą kolekcję roślin ozdobnych. Katedry wyposażono w nowoczesny sprzęt, wykorzystywany w badaniach i w dydaktyce.
W roku 2009 Wydział wzbogacił się
o nową szklarnię dydaktyczno-badawczą,
która należy obecnie do najnowocześniejszych tego typu obiektów w Polsce. Ponadto powstała dydaktyczna kolekcja bylin
i roślin jednorocznych, która w sezonie
wegetacyjnym jest wizytówką Wydziału.
Obecnie na Wydziale studiuje w trybie
stacjonarnym i niestacjonarnym około 1000
studentów. W latach 2011–2012 przygotowano nowe programy kształcenia zgodnie
z wytycznymi Krajowych Ram Kwalifi-
15
solwenta umiejętności i kompetencje
społeczne, pozwalające na podjęcie pracy w sektorze florystyki profesjonalnej
i komercyjnej, na poziomie przyjętym
w krajach Unii Europejskiej. Studia podyplomowe terenów zieleni przeznaczone są dla absolwentów studiów wyższych
związanych zawodowo z projektowaniem,
zakładaniem i pielęgnacją terenów zieleni
oraz sztuką ogrodową.
Wydział Ogrodniczy współtworzy
również międzywydziałowe studia biotechnologii oraz architektury krajobrazu.
Oferta kształcenia na kierunku ogrodnictwo jest stale modyfikowana przez
wprowadzanie nowych przedmiotów oraz
specjalizacji. W celu podniesienia jakości
kształcenia zajęcia prowadzą także specjaliści z innych uczelni (AGH, Politechnika Krakowska, Uniwersytet Jagielloński),
wydziałów UR (Wydział Leśny, Inżynierii
Produkcji i Energetyki, Inżynierii Środowiska i Geodezji) oraz pracownicy Urzędu
Kolekcja roślin ozdobnych oraz szklarnie dydaktyczno-badawcze
Miasta Krakowa.
W kształceniu na Wydziale Ogrodniczym kładzie się duży nacisk na zdobywanie podstawowych umiejętności
praktycznych, przygotowując w ten sposób absolwentów do pracy w zawodzie.
W dwustopniowym systemie nauczania, na studiach stacjonarnych I stopnia
praktyka zawodowa stanowi nieodłączną
część programu. Studenci mogą odbywać
praktyki w szklarniach i stacjach doświadczalnych Wydziału, położonych niedaleko
od centrum Krakowa, oraz w firmach zajmujących się branżą ogrodniczą w Polsce. Część studentów odbywa praktyki za
granicą: w Wielkiej Brytanii, Szwajcarii,
Austrii, Niemczech, gdzie poznaje zasady funkcjonowania gospodarstw ogrodniczych różnego typu, mając równocześnie
okazję do doskonalenia umiejętności językowych. Prowadzona jest także coraz
liczniejsza wymiana studentów na studia
i praktyki w ramach europejskiego Programu Erasmus. Dzięki studiom i stażom
w uczelniach zagranicznych poprawiają
Budynek Wydziału Ogrodniczego
się szanse absolwentów także na europejskim rynku pracy.
kacji. Programy te opisano za pomocą pięć modułów kształcenia – ścieżek temaStudenci Wydziału Ogrodniczego
efektów kształcenia, czyli oczekiwanych tycznych: ogrodnictwo z marketingiem; uczestniczą w pracach naukowo-bau absolwenta kompetencji społecznych, sztuka ogrodowa; agroekologia i ochrona dawczych, działając w sekcji Koła Naa także wiedzy i umiejętności jej stosowa- roślin; bioinżynieria oraz rośliny zielarskie ukowego Ogrodników przy katedrach
nia w praktyce. Na Wydziale prowadzone i prozdrowotne. Na drugim stopniu można Wydziału, a także w sekcjach międzysą studia pierwszego stopnia – inżynier- wybrać siedem specjalności: rośliny wa- wydziałowych.
skie, drugiego – magisterskie, trzeciego rzywne; rośliny ozdobne; sadownictwo;
Umiejętność komunikacji społecznej,
– doktoranckie w trybie stacjonarnym sztuka ogrodowa; agroekologia i ochrona która stanowi ważne wyposażenie zawoi niestacjonarnym oraz studia podyplo- roślin; bioinżynieria oraz rośliny zielarskie dowe absolwenta, studenci zdobywają nie
mowe (studia podyplomowe terenów zie- i prozdrowotne.
tylko realizując program kształcenia i przeleni i florystyka). Na pierwszym stopniu
Studia podyplomowe florystyka dają bywając w środowisku akademickim, ale
kształcenia na kierunku ogrodnictwo jest studentom wiedzę oraz oczekiwane u ab- także uczestnicząc w inspirowanych przez
16
6/2013
Wydział Ogrodniczy użytecznych społecznie działaniach, takich jak organizacja Dni
Owada, Święta Ogrodów, wystaw ogrodniczych czy Nocy Naukowców.
W roku jubileuszowym na Wydziale Ogrodniczym zatrudnionych jest 126
pracowników. Spośród 87 nauczycieli
akademickich 15 to profesorowie tytularni, 24 – doktorzy habilitowani, a 48 –
doktorzy.
Wydział ma uprawnienia do przeprowadzania przewodów i nadawania stopni
doktora oraz doktora habilitowanego nauk
rolniczych w zakresie ogrodnictwa. Ma
również uprawnienia do występowania
o nadanie tytułu naukowego profesora nauk rolniczych, a także pozytywną
czteroletnią akredytację Polskiej Komisji
Akredytacyjnej. W ustalonych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego kategoriach jednostek naukowych Wydział
uzyskał w 2010 roku najwyższą kategorię
(A) za jakość działalności naukowej i badawczo – rozwojowej.
Jednostki Wydziału współpracują
z licznymi placówkami naukowymi na
świecie. Na szczególne podkreślenie zasługuje współpraca z USDA–ARS Vegetable Crop Research Unit oraz Department of Horticulture, University of Wisconsin-Madison w USA; Julius Kühn
–Institut (JKI), Quedlinburg w Niemczech oraz Diversity Arrays Technology,
Yarralumla w Australii. Współpracujemy
również z licznymi ośrodkami naukowymi w Polsce, w tym m.in. z Instytutem
Ogrodnictwa w Skierniewicach, Instytutem Biopolimerów i Włókien ChePrace studentów w tunelu foliowym
Pracownia mikroskopowa – sala dydaktyczna
micznych w Łodzi, Bankiem Patogenów
Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu,
jak również z polskimi spółkami hodowlano-nasiennymi. Formą współpracy są
nie tylko wspólne projekty badawcze i publikacje naukowe, ale również wymiana
pracowników.
Strukturę Wydziału tworzy obecnie
osiem katedr: Katedra Botaniki i Fizjologii Roślin; Dendrologii i Architektury
Krajobrazu; Genetyki, Hodowli i Nasiennictwa; Ochrony Roślin; Roślin Ozdobnych; Roślin Warzywnych i Zielarskich;
Sadownictwa i Pszczelnictwa oraz Katedra Uprawy Roli i Nawożenia Roślin
Ogrodniczych. Długa tradycja studiów
ogrodniczych w Krakowie sprawia, że kadra naukowo–dydaktyczna Wydziału ma
duże doświadczenie w kształceniu i różnokierunkowych pracach badawczych.
Przy Wydziale działa Polskie Towarzystwo Nauk Ogrodniczych (PTNO),
utworzone w 1987 roku z inicjatywy
Polskiej Akademii Nauk dla integracji ogrodniczej społeczności naukowej.
Pierwszym prezesem Zarządu Głównego
PTNO był profesor Tadeusz Wojtaszek.
Głównym celem działalności Towarzystwa jest rozwijanie społecznej, naukowej, dydaktycznej i popularyzatorskiej
aktywności członków we wszystkich
dziedzinach nauk ogrodniczych, ze szczególnym uwzględnieniem sadownictwa,
warzywnictwa, kwiaciarstwa, hodowli
roślin, terenów zieleni i pszczelnictwa.
PTNO wydaje „Folia Horticulturae”, naukowe czasopismo ogrodnicze w języku
angielskim.

Prof. dr hab. inż. Stanisław Mazur – Katedra
Ochrony Roślin; dziekan Wydziału Ogrodniczego
UR w Krakowie.
6/2013
17