Przyroda, historia, kultura Ziemi Ryckiej

Transkrypt

Przyroda, historia, kultura
Ziemi Ryckiej
ISBN 978-83-935441-9-6
Europejski Fundusz Rolny
na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie." Publikacja współﬁnansowana ze środków Unii Europejskiej
w ramach działania 431 Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013- Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Europejski Fundusz Rolny
na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
Szanowni Państwo
Oddajemy w Państwa ręce niniejszą publikację ukazującą piękno krajobrazu ziemi ryckiej oraz jej burzliwą historię. Stanowi ona jednocześnie
zaproszenie do odwiedzenia ciekawych miejsc i ciekawych ludzi powiatu ryckiego.
Głównym celem działalności Lokalnej Grupy Działania „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” z siedzibą w Rykach jest wspieranie rozwoju obszarów
wiejskich oraz aktywizacja społeczności lokalnej. Za pośrednictwem naszej grupy zrealizowano wiele projektów, których celem jest wyrównanie
poziomu jakości życia mieszkańców wsi w stosunku do innych krajów europejskich. Środki finansowe pozyskane z Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2007-2013 przeznaczone zostały na rozwój przedsiębiorczości w regionie a także poprawę jakości życia mieszkańców. Dzięki
wsparciu finansowemu można zauważyć wiele zmian zachodzących w naszych gminach. Zmodernizowano i wyposażono świetlice wiejskie, zrewitalizowano centra miejscowości, powstała infrastruktura rekreacyjno-turystyczna, sportowa, wyznaczono i oznakowano ścieżki rowerowe, szlak
kajakowy, odrestaurowano miejsca zabytkowe, zrealizowano projekty aktywizujące społeczność lokalną, zakupiono instrumenty muzyczne i stroje
ludowe. Doceniając zachodzące zmiany nie zapomniano o ochronie dziedzictwa przyrodniczego, historycznego i kulturowego.
Niniejsza publikacja uwzględnia zmiany jakie zaszły w naszym regionie dzięki wykorzystaniu środków unijnych. Jest źródłem wiedzy o najpiękniejszych zakątkach naszej ziemi. Promuje lokalne dziedzictwo historyczne, przyrodnicze i kulturowe. Ukazane są w nim warte uwagi walory
krajobrazowe i architektoniczne. Przybliżyliśmy działalność lokalnej grupy działania oraz powiatu i gmin będących Partnerami naszej organizacji.
Dziękujemy wszystkim, którzy udostępnili nam materiały do niniejszego albumu.
Prezes Zarządu LGD
Anna Wąsowska
Уважаемые господа
Мы отдаем в ваши руки настоящую публикацию, отображающую живописность пейзажей рыцкой земли и ее бурную историю. Она одновременно является
приглашением посетить интеренсные места и встретиться с инетересными людьми рыцкого повята.
Главной целью деятельности Локальной Группы Действия Лучшее Будущее Рыцкой Земли со штабом в городе Рыки является поддержка развития сельских
территорий, а также активизация местной общественности. При содействии нашей группы реализованы многие проекты, целью которых является выравнивание уровня качества жизни жителей сельской местности относительно других европейских стран. Финансовые средства, выделенные в рамках Программы
Развития Сельской Местности на 2007 – 2013 год, были предназначены на развитие предпринимательской деятельности в регионе, а также улучшение качества жизни жителей. Благодаря финансовой поддержке заметны многие изменения, происходящие в наших гминах. Проведена модернизация и восстановление сельских клубов, воссозданы также центральные части населенных пунктов, создана инфраструктура для туризма, отдыха, спорта, проложены и
обозначены велосипедные дорожки, маршруты для путешествий на байдарке, реставрированы исторические достопримечательности, внедрены проекты
активизирующие местную общественность, приобретены музыкальные инструменты и народные костюмы. Отдавая должное происходящим изменениям,
мы не забыли также о сохранении природного, исторического и культурного наследия.
В настоящей публикации взяты во внимание изменения, произошедшие в нашем регионе благодаря помощи из средств Европейского Союза. Это источник
знаний о наиболее прекрасных уголках нашей земли. Он славит местное историческое, природное и культурное наследие. В нем представлены достойные
внимания архитектурные и природные достопримечательности. Мы приблизили деятельность Локальной Группы Действия, а также повята и гмин, являющихся партнерами нашей организации.
Мы благодарим всех тех, кто предоставил нам материалы для настоящего альбома.
Председатель Правления ЛГД
Анна Вонсовска
Ladies and Gentlemen
We offer you this publication, which shows the beauty of Ryki landscape and its turbulent history. The publication is also an invitation to visit interesting places and interesting people of Ryki district.
The main objective of the Local Action Group „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” in Ryki is to support rural development and activation of the local
community. Through our group large number of projects have been implemented, which aimed at leveling the quality of life of rural inhabitants in
relation to other European countries. The funds raised from the Rural Development Program for 2007-2013 were subscribed for the development of
entrepreneurship in the region as well as improving the quality of life of inhabitants.
Due to financial support many changes in our municipalities can be noted. Modernization and retrofitting of day-care rooms, revitalization of city
centers, sport, recreation and tourism infrastructure has been established, bicycle and canoe trails has been set and marked, historical places has
been restored, the activation of the local community through particular project implementation, the purchase of musical instruments and national
costumes. Appreciating the changes, the importance of natural environment protection and the historical and cultural heritage has not been forgotten. This publication takes into account the changes that have been implemented in our region thanks to the EU funds management. It is a source of
knowledge about the most beautiful places of our region. It promotes local, natural and cultural heritage. It presents valuable landscape and architecture virtues. We have taken a closer look on the local action group’s, district’s and municipalities’(our partners) activity.
We would like to thank everyone who provided us with any kind of information for this album.
LAG CEO
Anna Wąsowska
1
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania
„Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej”
z/s w Rykach
ul. Wyczółkowskiego 10A
08-500 Ryki
www.lokalnagrupadzialania.pl
[email protected]
tel. 81 8652095
Объединение Локальная Группа Действия
„Лучшее Будущее Рыцкой Земли”
Ул. Вычулковского 10А
08-500 Рыки
[email protected]
tel. 81 8652095
Nakład / Тираж / Circulation: 2000 egz. / экз. / copies
Zebranie i przygotowanie materiałów do publikacji, projekt graficzny, redakcja, skład i korekta: /
Графика, редактирование, верстка и правка /
Graphic design, editing, composition and proofreading:
Типография Awi-Graf Ивона Копытовска
Drukarnia Awi-Graf Iwona Kopytowska
ул. Коперника 3-5
ul. Kopernika 370-241 Щецин
70-241 Szczecin
тел. 91 812 55 97
tel. 91 812 55 97
www.awigraf.pl
www.awigraf.pl
[email protected]
[email protected]
Redaktor Naczelny / Главный Редактор / Editor in Chief: Iwona Kopytowska / Ивона Копытовска
Współpraca redakcyjna / Редакторское сотрудничество / Editor: Anna Wąsowska / Анна Вонсовска
Tekst / Текст / Text: Iwona Kopytowska, Anna Wąsowska / Ивона Копытовска, Анна Вонсовска
Zdjęcie na okładce / Фото на обложке / Cover photo:
Wieprz w okolicach Korzeniowa / Река Вепш близ деревни Коженюв / Wieprz river near Korzeniów
fot. Mateusz Jaworski / фото Матеуш Яворский
Materiały źródłowe / Исходные материалы / Resources:
dr hab. Piotr Łuczkiewicz z Instytutu Archeologii UMCS w Lublinie,
Gminny Ośrodek Kultury w Stężycy,
Miejsko-Gminne Centrum Kultury w Rykach,
Urząd Gminy w Ułężu,
Urząd Miejski w Dęblinie,
Urząd Gminy w Nowodworze,
Towarzystwo Przyjaciół Stężycy,
Zespoły dziecięco-młodzieżowe,
Stowarzyszenie Integracji Społecznej Gminy Ryki,
ZS im. Kajetana hr. Kickiego w Sobieszynie-Brzozowej.
dr. hab. Петр Лучкевич - Институт Археологии UMCS в Люблине
Гминный Центр Культуры в д. Стенжица,
Гминно – городской Центр Культуры в г. Рыки,
Администрация гмины в д. Улэнж,
Администрация г. Дэмблин,
Администрация гмины в Новодвур,
Объединение Приятелей Стенжицы,
Детско – юношеские ансамбли,
Объединение Общественной Интеграции Гмины Рыки,
Комплекс школ им. Каетана гр. Кицкого в Собещине – Бжозовей
ISBN 978-83-935441-9-6
Publikacja współfinansowana jest ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach IV Osi Priorytetowej – LEADER
z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Publikacja powstała w ramach działania „Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja”.
Publikacja jest nieodpłatna.
Публикация профинансирована за счет средств Европейского Союза из Европейского Сельскохозяйственного Фонда в пользу развития Сельской Местности в рамках
IV Приоритетной Оси - LEADER из Программы Развития Сельской Местности на 2007-2013 год Публикация подготовлена в рамках действия «Функционирование
локальной группы действия, присвоение навыков и активизация». Данная публикация бесплатна.
The publication is co-financed by the European Union through the European Agricultural Fund for Rural Development within the Priority Axis IV - LEADER from Rural Development
Program 2007-2013. This publication was prepared under “Functioning of the local action group, acquiring skills and activation”. The publication is free of charge.
3
LGD „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej”
ЛГД „Лучшее Будущее Рыцкой Земли”
LAG “Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej”
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania
z/s w Rykach
ul. Wyczółkowskiego 10A
08-500 Ryki
[email protected]
tel. 81 8652095
S
О
L
Jest to obszar o wysokim potencjale
przyrodniczym i kulturowym, których bardzo ważnym walorem jest
czyste środowisko. Oferta turystyczna
skierowana jest do miłośników przyrody, historii, wędkarstwa, kajakarstwa, sportów motorowych oraz osób
aktywnie spędzających wolny czas. Z
myślą o nich zostały wytyczone oznakowane szlaki kajakowe oraz ścieżki rowerowe. Intensywnie powstają
kwatery agroturystyczne.
Это местность с высоким природным и
культурным потенциалом, а одним из
главных ее достоинств является чистота
окружающей среды. Туристические предложения предназначена для любителей
природы, истори, рыбалки, гребли на
байдарках, мотоспортов, а также для людей предпочитающих активный отдых. С
мыслью о них проложены обозначенные
маршруты для путешествий на байдарках
и велосипедные дорожки. Быстро растет
количество агротуристических баз.
It is an area of high natural and cultural potential, where clean environment is a very important advantage.
The tourist offer is addressed to nature, history, fishing, canoeing, motor
sport lovers and those who actively
spend their free time. With those in
mind, canoe and bicycle trails have
been set out and marked. Also, intense growth of agri-tourism farms is
noted.
towarzyszenie Lokalna Grupa
Działania „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” zarejestrowane zostało w
Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu
10 września 2008 roku. Swym zasięgiem obejmuje teren 3 gmin powiatu ryckiego: gminę wiejsko-miejską
Ryki, gminy wiejskie Stężyca i Ułęż.
4
бъединение Локальная Группа Действия „Лучшее Будущее Рыцкой Земли” зарегистрировано в Государственном
Судебном Реестре 10 сентября 2008 года.
Его деятельность охватывает 3 гмины
рыцкого повята: сельско – городскую
гмину Рыки и сельские гмины Стенжица
и Уленж.
ocal Action Group association
“Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej”
was registered in the National Court
Register on 10 September 2008. Coverage area includes three municipalities of Ryki district: urban-rural Ryki
municipality, Stężyca and Ułęż rural
municipalities.
Szlak wodny na Wiśle / Водный маршрут по Висле / Vistula waterway
fot. z archiwum LGD „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” / фот. из архива ЛГД „Лучшее Будущее Рыцкой Земли” photo. LAG “Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” archive.
Wyjątkowość przyrodnicza tych terenów sprawiła, iż Dolina Wieprza oraz
Dolina Wisły zostały objęte szczególną ochroną programu Unii Europejskiej NATURA 2000.
Благодаря неповторимой природе Долина
Вепша и Долина Вислы особо охраняются
в рамках программы Европейского Союза ПРИРОДА 2000.
The unique nature of the area made
Wieprz and Vistula valleys part of a
special European Union protection
program called Natura 2000.
Речная сеть местности - это река Висла и
Sieć rzeczną obszaru stanowi rzeka ее притоки: Вепш и Окшейка. В Вепш впаWisła wraz z dopływami: Wieprzem дают реки: Свинка, Залесянка и Иренка.
i Okrzejką. Do Wieprza swoje ujścia
Необыкновенно живописной местностью
mają: Świnka, Zalesianka oraz Irenka.
можно любоваться во время путешествий
Niezwykłe malownicze obszary moż- на байдарке. В рамках реализованного
na podziwiać podczas spływów kaja- проекта сотрудничества под названием
kowych. W ramach zrealizowanego «Создание маршрута для путешествий
projektu współpracy pn. „Utworzenie на байдарке по Прадолине Вепша» на
szlaku kajakowego Pradoliną Wie- отрезке 123 км обозначен маршрут для
prza” na odcinku 123 km oznako- путешествий на бйдарке по реке Вепш.
wany został szlak kajakowy na rzece Свое начало маршрут берет в населенном
Wieprz. Swój początek ma w miej- пункте Рокитно (любартовский повят),
scowości Rokitno (powiat lubartow- а далее проходит через гмины Улэнж и
ski), przebiega przez gminy Ułęż i Рыки, вплоть до устья Вислы в ДэмблиRyki, aż do ujścia Wisły w Dęblinie. не. Проект реализовали 4 партнерские
Projekt zrealizowany został przez 4 Локальные Группы Действия. Проект был
partnerskie Lokalne Grupy Działania. отмечен в конкурсе на Лучший ТуристиWyróżniony został w konkursie na ческий Продукт Любельского Воеводства
Najlepszy Produkt Turystyczny Woje- в 2014 году.
wództwa Lubelskiego w 2014 roku.
The area of the river network consists
of the Vistula River with its tributaries: Wieprz and Okrzejka. To Wieprz
the mouths have Świnka, Zalesianka
and Irenka.
Remarkable scenic areas can be enjoyed while canoeing. As a part of a
realized cooperation project entitled
“The establishment of Wieprz proglacial valley canoeing trail” 123 kilometers long canoeing trail was marked
on the Wieprz River. The trail starts
in Rokitno (Lubartów district), runs
through Ułęż and Ryki municipalities, to the Vistula River’s mouth.
The project was realized by 4 partner
Local Action Groups. The project was
awarded in the contest for the Best
Tourist Product of Lublin Province in
2014.
5
Infrastruktura turystyczna na szlaku kajakowym / Туристическая инфраструктура на маршруте / Canoe trail tourist infrastructure
fot. z archiwum LGD „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” / фот. из архива ЛГД „Лучшее Будущее Рыцкой Земли” / photo taken from „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” LAG archives
Szlak wodny na Wieprzu / Водный маршрут по Вепшу / Wieprz waterway
6
Rozlewisko Wisły w Paprotni / Дельта Вислы в деревне Папротня / Vistula River Marsh in Paprotnia
Żurawie / Журавли / Crane
fot. z archiwum LGD „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” /
фот. из архива ЛГД „Лучшее Будущее Рыцкой Земли” /
photo taken from „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” LAG
archives
Rzeka Wieprz / Река Вепш / Wieprz River
archives
Miejsce dla miłośników wędkarstwa /
Место для любителей рыбалки /
Place for fishing lovers
7
archives
Obrzęd weselny w wykonaniu KGW z Gminy Ryki / Свадебный обряд в исполнении Сельского Клуба Домохозяек из гмины Рыки / Wedding rite performed by KGW from Ryki municipality
Obrzęd związany z Dziękczynieniem za plony w wykonaniu Klubu Aktywnych Kobiet ze Stężycy /
Обряд связанный с воздаянием благодарности за плоды в испонении Клуба Активных Женщин из деревни Стенжица /
Rite associated with harvest thanksgiving performed by Active Women’s Club from Stężyca.
Jednym z przedsięwzięć określonych
w Lokalnej Strategii Rozwoju jest
Tradycja i kultura bogactwem obszaru. Przedsięwzięcie realizowane było
przez Lokalną Grupę Działania „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” m.in.
w ramach realizacji projektu współpracy Kuźnia Regionalnych Artystów
– „Mistrz” o akronimie „KRAM”. W
ramach projektu współpracy zorganizowano i przeprowadzono warsztaty obrzędowo – teatralne z wiedzy
o regionie LGD, dotyczące: tradycji i
obyczajów ludowych oraz zwyczajów
ludowych z okresu Międzywojennej
Polski (Boże Narodzenie, Wesele,
Wielkanoc i Święto Dziękczynienia
za plony).
8
Одной из инициатив, указанных в Локальной Стратегии Развития является
инициатива Традиция и культура как богатсво местности. Инициатива была осуществлена Локальной Группой Действия
„Лучшее Будущее Рыцкой Земли”, в том
числе в рамках реализации проекта сотрудничества Кузница Артистов Региона
- «Мастер с акронимом «КРАМ». В рамках
проекта сотрудничества организованы и
проведены обрядно - театральные мастер
- классы, тестирующие знания о регионе
ЛГД, касающиеся: традиции и народных
обычаев со времен Междувоенной Польши (Рождество Христово, Свадьбы, Пасха и Праздник Воздаяния Благодарности
за плоды.
One of the projects set out in the Local Development Strategy is called the
area tradition and culture wealth. The
project was realized by the Local Action Group “Lepsza Przyszłość Ziemi
Ryckiej” as a part of cooperation
with Kuźnia Regionalnych Artystów
– “Mistrz” acronym “KRAM”. As a
part of cooperation, ritual and theater
workshops were conducted basing on
the knowledge on LAG region including tradition and folk customs as well
as folk customs in the Poland’s interwar period (Christmas, Wedding,
Easter and harvest thanksgiving).
Obrzęd wielkanocny w wykonaniu KGW z gminy Ułęż /
Свадебный обряд в исполнении Сельского Клуба Домохозяек из гмины Рыки /
Easter rite performed by KGW from Ułęż municipality
Obrzęd bożonarodzeniowy w wykonaniu KGW z gminy Ryki /
Свадебный обряд в исполнении Сельского Клуба Домохозяек из гмины Рыки /
Christmas rite performer by KGW from Ryki municipality
Obrzęd związany z dziękczynieniem za plony w wykonaniu Klubu Aktywnych Kobiet ze Stężycy /
Обряд связанный с воздаянием благодарности за плоды в испонении Клуба Активных Женщин из деревни Стенжица /
Rite associated with harvest thanksgiving performed by Active Women’s Club from Stężyca
9
Festiwal Muzyki Ranczerskiej „Wilkowyjce” / Фестиваль Ранчерской Песни «Вильковыйце» /
Promocja dorobku artystycznego lokalnych artystów odbywa się poprzez
organizację i uczestnictwo w imprezach i przedsięwzięciach organizowanych na szczeblu gminnym, wojewódzkim, ogólnopolskim. W roku
2014 aż 3 grupy artystów (Gimnazjum Publiczne im. Stefana Batorego
w Stężycy, KGW Rososz, KGW Ułęż)
uczestniczyło w Finale Piosenki Ranczerskiej w miejscowości Kikół. Do
półfinału dotarło też KGW Leopoldów. Organizatorem festiwalu jest
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju
Wsi.
Поплуляризация культурных достижений местных артистов происходит путем
организации и участия в мероприятиях
организуемых в масштабе гмины, воеводства, а также на общегосударственном
уровне. В 2014 году 3 группы артистов
(Публичная Гимназия им. Стефана Батория в Стенжице, Сельский Клуб Домохозяек Росош, Сельский Клуб Домохозяек
Уленж) участвовали в Финале Конкурса
Ранчерской Песни в местности Кикул.
До полуфинаоа дошел также Сельскогий
Клуб Домохозяек Леопольдув. Организатором фестивая является Министерство
Селького Хозяйства и Развития Села.
Niezwykłym dorobkiem artystycznym może poszczycić się również
młodzież zamieszkująca obszar LGD.
Swoje umiejętności artystyczne prezentuje podczas imprez oraz spotkań.
Niewątpliwym sukcesem było zmierzenie się w ogólnopolskim Festiwalu
Piosenki Ranczerskiej „Wilkowyjce”,
w którym zdobyli I miejsce w kategorii skecz. Festiwal ten ma na celu
popularyzację autorskich kompozycji
oraz skeczy kabaretowych związanych z serialem „Ranczo”. Promuje
też polską wieś oraz pozyskiwanie dotacji unijnych na jej odnowę i rozwój.
Исключительными артистическими достижениями может гордиться также
молодежь живущая на территории ЛГД.
Молодые люди демонстрируют свои артистические способности на культурных
мероприятиях и встречах. Неопровержимым достижением было соревнование на
общегосударственном Фестивале Ранчерской Песни «Вильковыйце», в котором они заняли I место в категории скетч.
Данный фестиваль ставит своей целью
популяризацию авторских композиций,
а также скетчей связанных с сериалом
«Ранчо». Он также рекламирует польское
село и способствует получению средств
из евросоюза на его модернизацию и развитие.
10
Promotion of local artists’ achievements is conducted by organizing
and participating in events and projects organized at the municipal, provincial and national level. In 2014, 3
groups of artists (Stefan Batory Public
Secondary School in Stężyca, KGW
Rososz, KGW Ułęż) competed in
Rancher Song Final in Kikół. KGW
Leopoldów reached semi-finals. The
festival is being organized by the
Ministry of Agriculture and Rural
Development.
The youth living in the LAG region
can also be proud of their unique
artistic heritage. Their skills are presented during event and meetings.
Undeniable success was competing
in national Rancher Song Festival
“Wilkowyjce” and winning 1st place
in sketch category. The aim of the festival is to popularize original compositions and comedy sketches associated with the show „Rancho”. Also, it
promotes Polish villages and acquires
EU funds for their renewal and development.
Powiat Rycki
Рыцкий Повят
Ryki District
Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie / Музей Военно - воздушных Сил в г. Дэмблин / Air Force Museum in Dęblin
fot. Iwona Kopytowska / фот. Ивона Копытовска
P
owiat rycki leży w północno-zachodniej części województwa
lubelskiego. Geograficznie położony
jest w południowo-wschodniej części
Nizin Środkowopolskich, w obrębie
trzech mezoregionów: Doliny Środkowej Wisły, Wysoczyzny Żelechowskiej oraz Pradoliny Wieprza. Główną
rzeką przepływającą przez ten teren
jest Wisła, której dopływami są rzeki
Wieprz i Okrzejka oraz strugi wodne
płynące pomiędzy dorzeczem Wisły
i Wieprza. W skład powiatu wchodzą: Miasto i Gmina Ryki, Miasto
Dęblin, Gminy Kłoczew, Nowodwór,
Stężyca i Ułęż. Jego obszar obejmuje
614,7 km2. Powiat odgrywa ważną
rolę w układzie komunikacyjnym
województwa. Przez jego obszar przebiega droga ekspresowa Nr 17 relacji
Warszawa - Ryki - Lublin - Zamość
– Hrebenne i dalej biegnąca do Lwowa, droga krajowa Nr 48: Opactwo
– Dęblin - Moszczanka - Kock oraz
droga Nr 801 (nadwiślańska) łącząca
Warszawę z Puławami przez Dęblin
i Stężycę, a dalej biegnąca do Lublina
przez Kurów i Nałęczów.
Р
ыцкий Повят расположен в северо
- западной части люблинского воеводства. Географически он расположен в
юго - восточной части Среднепольских
Низменностей: Средней Части Долины
Вислы, на Желеховской Возвышенности,
а также Прадолины реки Вепш. Главная
река протекающая на этой территории это Висла, притоками которой являются
реки Вепш, Окшейка, а также речки, протекающие в бассейне Вислы и Вепша. В
состав повята входят: Город и село Рыки,
город Демблин, гмины Клочев, Новодвур,
Стенжица и Уленж. Общая площадь повята составляет 614,7 км2. Повят играет
существенную роль в коммуникационной сети воеводства. Через его территорию проходит скоростная дорога номер
17 Варшава - Рыки - Люблин – Замосць
- Хребенне, далее ведущая до Львова, национальная дорога номер 48: Аббатство
Дэмблин - Мощанка - Коцк, а также дорога номер 801 (надвислянская) соединяющая Варшаву с Пулавами через Демблин
и Стенжицу, далее ведущая до Люблина
через Курув и Наленчув.
Powiat Rycki
Starostwo Powiatowe
w Rykach
ul. Wyczółkowskiego 10 a
08-500 Ryki
tel. 81 865 74 50
www.ryki.powiat
R
yki district lies in the north-western part of the Lublin Province.
It is located in the south-eastern part
of the Central Polish Lowlands, within three mesoregions: middle Vistula
River valley, Żelechów upland and
Wieprz proglacial valley. The main
river running through the area is the
Vistula River, the tributaries of which
are Wieprz and Okrzejka and the water stream flows between the basin of
the Vistula and Wieprz. The district
includes: Ryki city and municipality,
Dęblin city, Kłoczew municipality,
Nowodwór, Stężyca and Ułęż. It occupies 614,7 km2. District plays an
important role in the communication
system of the Province. The expressway No. 17 Warsaw – Ryki – Lublin
– Zamość - Hrebenne runs through
its territories and continues to Lvov,
national road No. 48: Opactwo – Dęblin – Moszczanka – Kock and the
road No. 801 (Vistula) connecting
Warsaw and Puławy through Dęblin
and Stężyca to Lublin through Kurów
and Nałęczów.
11
Zrewitalizowana aleja na placu Orląt / Восстановленная аллея на площади Орлят / Revilatized alley on Eaglets square
Siedzibą powiatu jest miasto Ryki Административный центр повята - го- District’s main office is located in
oddalone o 65 km od Lublina i 100 род Рыки, расположенный на расстоянии Ryki, 65 km from Lublin and 100 km
km od Warszawy.
65 км от Люблина и 100 км от Варшавы. from Warsaw.
Na obszarze powiatu ryckiego godne
zwiedzenia jest miasto Dęblin bogate
w historię i tradycje lotnicze prezentowane w Muzeum Sił Powietrznych
w Dęblinie. Muzeum posiada wiele
historycznych statków powietrznych,
a w pobliżu zwiedzić można liczne
dziewiętnastowieczne
fortyfikacje
Twierdzy Dęblin, Zespół Dworca Kolei Nadwiślańskiej, Pałac Jabłonowskich czy międzynarodowy cmentarz
wojenny przy ulicy Balonnej.
На территории рыцкого повята стоит
посетить город Демблин с богатой историей и традициями, связанными с авиацией, представленными в Музее Военно
- Воздушных Сил. В музее имеется множество антикварных воздушных суден,
а в окрестности можно осмотреть многочисленные фортификации крепости
Демблин, Вокзальный Комплекс Надвислянской Жележной Дороги, Дворец Яблоновских или военное кладбище на улице
Балонной.
O wysokiej randze powiatu świadczy
istniejące lotnisko w Dęblinie, o charakterze wojskowym, użytkowane
przez Wyższą Szkołę Oficerską Sił
Powietrznych. Na lotnisku funkcjonuje Aeroklub Orląt, jeden z prężniejszych klubów tego typu w kraju.
О высоком ранге повята свидетельствует действующий аэропорт в Демблине,
военного типа, используемый Высшей
Офицерской Школой Военно - Воздушных Сил. В аэропорту действует Аэроклуб Орлят, один из наиболее динамично работающих клубов подобного вида в
стране.
12
Dęblin city is worth visiting in Ryki
district. It has a rich aviation history
and traditions presented in the Museum of Polish Air Force in Dęblin.
The museum is in possession of many
historic aircrafts and nearby one can
visit the 19th century Dęblin fortress
fortifications, team Vistula Station
Building, Jabłonowski Palace or international war cemetery dawn the
Balonna Street.
The high rank of the district is evidence by existing military airport in
Dęblin exploited by the Polish Air
Force Academy. At the airport operates Eaglets Aero Club, one of the
most successful clubs of its kind in
the country.
Twiedza Dęblin / Крепость Демблин / Dęblin fortress
fot. z archiwum Urzędu Miejskiego w Dęblinie / фот. из архива Городской Администрации в Демблине / photo taken for the City Hall archive
Fort w Dęblinie / Форт в Демблине / Fort in Dęblin
Pierwsze wzmianki o tej miejscowości pochodzą z końca XIV w. Jednak
jej rozwój łączy się z budową twierdzy
u ujścia rzeki Wieprz do Wisły w latach 1838 – 1878 według projektu rosyjskiego generała Iwana Dehna.
Первые упоминания об этой местности
относятнся к концу XIV в. Однако ее развитие связано со строительством крепости поблизости устья реки Вепш в Вислу
в 1838 - 1878 годах по проекту русского
генерала Ивана Деня.
First references to this place is from
the late 14th century. However, its development is combined with the construction of a fortress at the Wieprz
and Vistula River mouths, in the years
1838 - 1878, designed by the Russian
General Ivan Dehn.
13
Pałac Jabłonowskich / Дворец Яблоновских / Jabłonowski Palace
O atrakcyjności turystyczno - rekreacyjnej miasta decyduje również historia Dęblina i jej materialne ślady.
Godnym uwagi jest Pałac Jabłonowskich mieszczący się na terenie obszaru wojskowego. Wzniesiony w stylu
saskiego rokoka, prawdopodobnie na
gruntach starego dworu Tarłów. Następnie został przebudowany w stylu
klasycystycznym na wzór Warszawskich Łazienek. XVIII wieczny pałac
był pierwszą siedzibą szkoły lotniczej w Dęblinie, w której nauki pobierali wybitni oficerowie, uczestnicy
walk II wojny światowej. Absolwentem szkoły jest m.in. Jan Falkowski
słynny dowódca Dywizjonu 303.
Wartą odnotowania ciekawostką
techniczną jest fakt umieszczenia na
budynku pałacowym w roku 1783
pierwszego w Polsce piorunochronu,
zwanego dawniej konduktorem, czyli
przewodnikiem elektrycznym. Pracami nad zainstalowaniem tego urządzenia kierował proboszcz stężycki
ks. Jowim Fryderyk Bończa Bystrzycki.
14
С точки зрения туристической привлекательности Демблина немаловажна также
его история и ее материальные памятники. Достоен внимания дворец Яблоновских, находящийся на военной территории. Построенный в стиле саксонского
рококо, вероятнее всего - на месте поместья Тарлув. В последствии был пересторен в классицистическом стиле по примеру Варшавских Лазенок. В XVIII веке
дворец был первым штабом школы авиации, в которой получили образование
выдающиеся офицеры, участники битв II
Мировой Войны. Выпускником школы
был, среди проочих, Ян Фальковски - знаеменитый командующий Дивизиона 303.
The tourist and recreation attractiveness of the city is also determined by
the Dęblin history and physical evidence. Jabłonowski Palace placed in
the military area is noteworthy. Built
in Saxon Rococo style, probably on
the grounds of an old Tarlów manor
house. Then, it was rebuilt in the classical style on the model of the Warsaw
Royal Łazienki Museum. The 18th
century was the seat of the first flight
school in Dęblin, where outstanding
officers, participants in the battles of
World War II were taught. Graduates:
Jan Falkowski - famous commander
of Polish 303 Squadron.
Интересной технической подробностью
можно назвать тот факт, что на здании
дворца в 1793 году был размещен первый
в Польше молниеотвод, в давние времена
именуемый «кондуктором», то есть электропроводником. Работами по установке
этого устройства заведовал стенжицкий
приходский ксендз Иовим Фридерик
Боньча Быстшицки.
What is worth noting is the technical fact of placing the first lightning
rod in Poland on the palace in 1783,
formerly called the conductor, which
means that it is electrically conductive. Works on installing this unit
were led by the parson priest Jowin
Fryderyk Bończa Bystrzycki from
Stężyca.
Całość położona na niewielkiej wyniosłości nad brzegiem pięknego stawu, zwrócona była ku południu. Od
zachodu do pałacu przylegała sala
balowa zwana „ogrodem zimowym”.
Przebudowany pałac został dodatkowo wzbogacony słynnym w okolicy
parkiem z dobrze utrzymanym stawem i wyspą, na której wzniesiono
mauzoleum na wzór rzymskiego grobowca Cecylii Metelli zwanego „świątynią wspomnień”. W parku pałacowym, w willi nad stawem, w latach
30-tych mieszkała wraz z mężem pilotem Stefanem znana poetka Maria
Pawlikowska – Jasnorzewska, córka
Wojciecha Kossaka.
Ostatnim właścicielem pałacu był
książę Antoni Jabłonowski, który
brał czynny udział w walce z caratem.
Książę wraz z żoną Pauliną Konstancją hr. Mniszech zostali zesłani na Syberię za udział w przygotowywaniu
powstania antyrosyjskiego.
Все здание расположенное на небольшой
возвышенности над берегом живописного пруда, было развернуто на юг. С запада
ко дворцу примыкал бальный зал, называемый «зимним садом». Перестроенный
дворец был дополнительно обогащен
знаменитым на всю округу парком с ухоженным прудом и островком, на котором
возведен мавзолей наподобие римской
гробницы Цецилии Метелла называемой
«храмом воспоминаний». В придворном
парке, в вилле, над прудом, в 30-е годы
жила вместе с мужем - пилотом Стефаном знаменитая поэтесса Мария Павликовская - Ясножевская, дочь Войцеха
Коссака.
The unit situated on a small eminence
on the banks of a beautiful pond, was
turned towards the south. Ballroom
called „winter garden” adheres to the
west side of the palace. Rebuild palace was enriched with famous park
with a well-kept pond and island
on which there wasthe mausoleum.
It was built on the model of Roman
Tomb of Cecilia Metella called „temple of memories”. A well-known poet
- Maria Pawlikowska-Jasnorzewska,
a daughter of Wojciech Kossak lived
in the palace park villa by the pond, in
1930s, with her husband Stefan who
was a pilot.
Последним владельцем дворца был князь
Антони Яблоновски, которы принял активное участие в борьбе против царизма.
Князь вместе с женой Паулиной Мнишех
были сосланы в Сибирь за участие в организации антироссийского восстания.
The last owner of the palace was
Prince Antoni Jabłonowski, who took
an active part in the fight against the
tsarist. The Prince and his wife Pauline Constance countess of Mniszech
were sent to Siberia for participation
in the preparation of anti-Russian uprising.
15
W 1836 roku pałac został zakupiony przez rząd carski i podarowany
Iwanowi Paskiewiczowi za zasługi
w tłumieniu powstania listopadowego. Paskiewicz założył folwark nazwany od imienia żony (Polki) Ireną.
Tuż obok po 1837 powstała twierdza.
W związku z tym dawny folwark rozrósł się w osadę zwaną łącznie z twierdzą Iwanogrodem. Następnie został
sprzedany rządowi Królestwa Polskiego. Przyczyną sprzedaży dóbr dęblińskich był prawdopodobnie rozkaz
cara zamierzającego wybudowanie
twierdzy przy ujściu Wieprza do Wisły. Od 1915 zaczęto używać nazwy
Dęblin. Dawna część osady nazywana była Ireną - nazwa ta utrzymywała
się do 1954 roku, do uzyskania praw
miejskich przez miasto Dęblin.
16
В 1936 году дворец был выкуплен царским правительством и подарен Ивану
Паскевичу за заслуги в подавлении ноябрьского восстания. Паскевич основал
фольварк, названный от имени жены
(польки) - Ирена. Тут же поблизости после 1837 года построена крепость. В связи
с этим давний фольварк разросся до размеров поселения, котороя, вместе с крепостью, получило название Иваногрод.
В дальнейшем поселение было продано
правительству Польского Королевства.
Причиной продажи демблинских владений был, вероянее всего, приказ царя, собирающегося построить крепость около
устья реки Вепш в Вислу. С 1915 года используется название Демблин. За давней
частью поселения сохранилось название
Ирена - это название использовалось до
1954 года, до получения городских прав
городом Демблин.
In 1836 the palace was purchased by
the tsarist government and given to
Ivan Paskievich for his services in
suppressing of November Uprising.
Paskevich founded a manor, named
after his wife (Pole) Irene. Right next
to, in 1837, the fortress was built.
Therefore, the former manor, along
with the fortress has grown into a
village called Iwanogród. Then it was
sold to the government of the Polish
Kingdom. The reason for selling Dęblin goods was probably the Tsar’s order who intended to build a fortress at
the mouth of Wieprz to Vistula rivers.
The name Dęblin became active in
1915. The old part of the village was
called Irene – the name remained until 1954, when Dęblin was granted the
town charter.
Zespół dworca kolejowego / Вокзальный комплекс / Railway station complex
fot. W. Strigl / В. Штигль
Powstanie dęblińskiego dworca kolejowego przypada na lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte XIX wieku,
rozbudowanego w latach czterdziestych XX wieku. Dworzec kolejowy
został zbudowany ze względów strategicznych między Królestwem Polskim i centralnymi ośrodkami w Rosji
w XIX wieku w porozbiorowej Polsce.
Kolej ta miała przebiegać od granicy
z Prusami na północy przez twierdze
w Modlinie, Warszawie i w Dęblinie, a następnie dalej na południowy
wschód przez Lublin do Kowla. Linia
kolejowa otwarta w sierpniu 1887
roku tzw. Kolej Nadwiślańska, została
sfinansowana przez znanego finansistę, żydowskiego pochodzenia Leopolda Stanisława Kronenberga.
Появление демблинского железнодорожного вокзала пришлось на семидесятые и
восьмидесятые годы XIX века, и был досторен в сороковые годы XX века. Вокзал
был постороен по стратегическим причинам между Польским Королевством и
центральными населенными пунктами в
России в XIX веке после Раздела Польши.
Железная дорога должна была проходить
от границы с Пруссией на севере через
крепость в Модлине, Варшаве и Демблине, и дальше на юго - восток через Люблин до Ковеля. Железнодорожная линия
- так называемя надвислянская железная
дорога, была открыта в августе 1887 года
и была построена при материальной поддержке знаменитого финансиста еврейского происхождения Леопольда Станислава Кроненберга.
Miasto Dęblin położone jest u ujścia
rzeki Wieprz do rzeki Wisła. W walkach z Rosją, właśnie w Dęblinie (dawna nazwa Irena) został przygotowany
zwycięski manewr wojsk polskich
dowodzonych przez Marszałka Józefa
Piłsudskiego w bitwie warszawskiej
później zwany „Cudem nad Wisłą”.
O burzliwej historii miasta świadczy
Międzynarodowy Cmentarz Wojenny
przy ul. Balonnej.
Город Демблин расположен недалеко от
устья реки Вепш в Вислу. В столкновениях с Россией, как раз в Демблине (давнее
название - Ирена), был подготовлен побеный маневр польских войск под командованием Маршала Юзефа Пилсудского в
варшавской битве, в последствии названный «чудом над Вислой». О бурной истории города свидетельствует международное военное кладбище на ул. Балонной.
Establishment of Dęblin Railway Station is dated between the years 1870
and 1880 and developed in the 1940s
of the 20th century. The Railway Station was built for strategic reasons between the Polish Kingdom and central
spots in Russia in the 19th century, in
the post-partition Poland. The railway
was to run from the north border of
Prussia through fortresses in Modlin,
Warsaw and Dęblin, and then, further
on south-east through Lublin to Kovel. The railway line opened in August
1887, so called Vistula River railroad,
was funded by the famous financier,
Leopold Stanisław Kronenberg.
Dęblin city is situated at the mouth
of the Wieprz to Vistula river. During the battles with Russia, a winning
maneuver of Polish troops led by
Marshal Józef Piłsudski was prepared,
in Dęblin(former name Irene), in the
battle of Warsaw, later known as the
„Miracle on the Vistula River”. The
War Cemetery located at Balonna
Street indicates the eventful history of
the city.
17
Dworek w Jagodnem / Поместье В Ягодне / Manor house in Jagodne
Ośrodek wypoczynkowy w Hucie Zadybskiej / Центр отдыха в Хуте Засбыской / Resort Center in Huta Zadybska
fot. z archiwum ośrodka wypoczynkowego / фото. из архива центра отдыха / photo taken from the Resort archives in Huta Zadybska
Wartym zwiedzenia w Dęblinie jest
drewniany kościół z I połowy XVII
wieku, dawna cerkiew unicka, przeniesiony z miejscowości Łosice.
Достоен посещения в Демблине деревянный костел I половины XVII века, бывшая униатская церковь, перенесенная из
местности Лосице.
Kolejną gminą wchodzącą w skład
powiatu ryckiego jest Kłoczew. Godnymi zwiedzenia są: 1) zabytkowy kościół parafialny p. w. Św. Jana Chrzciciela w Kłoczewie, 2) zabytkowy dwór
z XIX wieku w Jagodnem, 3) zespół
dworsko-folwarczny Stare Zadybie.
Очередная гмина, входящая в состав повята - Клочев. Здесь примечатльны: 1)
старинный парафиальный костел св. Иоанна Крестителя в Клочеве, 2) старинное
поместье XIX века в Ягодне, 3) помещицко - фольварчный комплекс «Старе Задыбе».
Gmina pokryta jest dużymi kompleksami
stawów
hodowlanych
w Jagodnem i Rybakach. Ma ona
charakter typowo rolniczy, urozmaicony dolinami i lasami oraz licznymi
zbiornikami wodnymi. Posiada ofertę wypoczynku i rekreacji dla wędkarzy wraz z bazą rekreacyjno-hotelową
w miejscowości Huta Zadybska.
Гмина покрыта крупными комплексами
сельскохозяйственных прудов в Ягодне
и Рыбаках. Это гмина типично сельскохозяйтсвенного типа. Здесь имеется множество объектов для отдыха и ночлега
для любителей рыбалки в местности Хута
Задыбска.
18
A wooden church from the first half
of the 17th century, which is the former Unici Orthodox church, moved
from the Łosice village is worth seeing in Dęblin.
Another municipality in Ryki district
is Kłoczew. Facilities worth seeing:
1) the historic Church of St. John the
Baptist in Kłoczew, 2) historic manor
house of the XIX century in Jagodne,
3) the manor house and the manor
complex Stare Zadybie.
The municipality includes a large
number of rearing-ponds in Jagodne
and Rybaki. It has a typical agricultural character, valleys and forests
and numerous water bodies. It has a
choice of relaxation and recreation for
anglers with a resort base in the village of Huta Zadybska.
Zabytkowy młyn na rzece Śwince / Старинная мельница на реке Свинке / Historic watermill on the Świnka River.
fot. z archiwum Urzędu Gminy w Nowodworze / фот. из архива Городской Администрации в Демблине / photo taken from the City Hall archive in Nowodwór
Gmina Nowodwór obejmuje obrzeże
powiatu ryckiego, sąsiadując z powiatem łukowskim. Obszar gminy
bezpośrednio przylega do granic
Obszaru Chronionego Krajobrazu
„Pradolina Wieprza”. Główną rzeką
przepływającą przez gminę jest rzeka
Świnka, która ma swoje ujście do rzeki Wieprz.
Największymi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi gminy są kompleksy leśne. W Dolinie rzeki Świnka
występują unikatowe gatunki roślin
łąkowych, leśnych oraz liczne ptactwo, które objęte jest ochroną.
Гмина Новодвур охватывает крайнюю
часть рыцкого повята, и расположена по
соседству с луковским повятом. Территория гмины непросредственно примыкает к границам охраняемого ландшафта
«Прадолина Вепша». Крупнейшая река
протекающая через территорию гмины Свинка, впадает в реку Вепш.
Основными природными богатствами
гмины являются лесные массивы. В долине реки Свинки произрастают уникальные виды луговых и лесных растений, а
также обитают охраняемые виды птиц.
The Nowodwór municipality includes
the periphery of Ryki district which
is adjacent to the Łuków district. The
municipality area is directly adjacent
to the boarders of the Protected Landscape Area „Pradolina Wieprza”. The
main river flowing through the municipality is the Świnka River, which
has its mouth in the Wieprz River.
The most valuable advantage of the
municipality natural landscape are
the forest complexes. In the Świnka
River valley there are unique species
of protected plants growing in meadВ гмине Новодвур стоит осмотреть стаows and forests and also numerous
ринную водяную мельницу XIX века на
birds.
W gminie Nowodwór warto zoba- реке Свинке.
czyć zabytkowy młyn wodny z XIX
In the Nowodwory municipality the
wieku na rzece Śwince.
historic watermill from the 19th
century located on the Świnka River
is worth seeing.
19
KGW z Zawitały / Сельский Клуб Домохозяек из Завиталы / KGW from Zawitała
powiatu ryckiego można zwiedzać, Окрестности рыцкого повята можно ос- Sightseeing of Ryki district is possible
korzystając z wybudowanych i ozna- мотреть, проезжая по проложенным и from the bicycle trails.
kowanych ścieżek rowerowych.
обозначенным велосипедным дорожкам.
Tourist trails
Szlaki turystyczne
Туристические маршруты
zlak czerwony – prowadzi w kierunku północnym z Dęblina do
Wilgi przez Podzamcze koło Maciejowic. Długość szlaku 60 km. Odcinek
Dęblin - Maciejowice 32 km. Początek szlaku przy moście na rzece Wiśle.
Красный маршрут - ведет в северном
направлении от Демблина до Вильги через Подзамче мимо Мецеевиц. Длинна
маршрута - 60 км. Отрезок Демблин - Мацеевице - 32 км. Начало маршрута находится около моста над рекой Вислой.
The red trail - leads to the north
from Dęblin to Wilga by Podzamcze
near Maciejowice. The trail length
amounts to 60 km. The Deblin – Maciejowice trail section length is 32 km.
The trail begins at the bridge over the
Vistula River.
Szlak niebieski – „Nadwiślański”
biegnie w kierunku południowym
z Dęblina do Annopola przez Gołąb,
Puławy. Długość szlaku 78 km. Odcinek Dęblin – Puławy 20 km. Początek
szlaku przy dworcu PKP.
Голубой маршрут - «Надвислянский»,
проходит в южном направлении от Демблина до Аннополя через Голомб и Пулавы. Длинна маршрута - 78 км. Отрезок
Демблин - Пулавы - 20 км. Начало маршрута находится около железнодорожного
вокзала.
The blue trail - „Vistula” runs in a
southern direction from Dęblin to
Annopol through Gołąb and Puławy.
Length of the trail is 78 km. The Dęblin – Puławy trail section is 20 km.
The trail begins at the PKP Railway
Station.
Зеленый маршрут - «Генерала Франциска
Клееберга» - ведет на восток от Демблина
до Коцка через Бобровники, Уленж, Собешин, Волю Гловскую, Харлеюв. Длинна
маршрута 72,7 км. Отрезок Демблин - Собешин - 24 км. Начало находится на середине моста над рекой Вислой, а конец - на
военном кладбище в Коцке.
The green trail - „General Franciszek
Kleeberg” - runs to the east from
Dęblin to Kock through Bobrowniki, Ułęż, Sobieszyn, Wolę Głowską,
Charlejów. Length of the trail is 72,7
km. The Dęblin – Sobieszyn trail section is 24 km. The trail begins in the
middle of the bridge over the Vistula,
ends at the military cemetery in Kock.
S
Szlak zielony – „Generała Franciszka
Kleeberga” – prowadzi na wschód od
Dęblina do Kocka przez Bobrowniki, Ułęż, Sobieszyn, Wolę Głowską,
Charlejów. Długość szlaku 72,7 km.
Odcinek Dęblin - Sobieszyn 24 km.
Początek szlaku na środku mostu na
rzece Wiśle, koniec na cmentarzu wojennym w Kocku.
Szlak żółty spacerowy – prowadzi
wokół Dęblina. Początek szlaku jest
przy przystanku PKS Rynek. Łączna
długość trasy 12 km.
20
Маршрут желтый прогулочный - проходит около Демблина. Начало маршрута The yellow walking trail - leads
находится около остановки автовокзала around Dęblin. The trail begins at the
ПКС Рынок. Общая длина трассы - 12 км. PKS Rynek bus stop. The total trail”s
length is 12 km.
S
Szlaki wodne
М
Водные маршруты
Waterways
zlak kajakowy „Pradoliną Wieаршрут для путешествий на байдарке по «Прадолине Вепша» на
prza” na odcinku od miejscowości
Rokitno do Dęblina.
отрезке от местности Рокитно до Демблина.
Szlak kajakowy Wisłą z Kazimierza
Dolnego do Dęblina - rzeka jest tu Маршрут для путешествий на байдарnie do końca uregulowana, co nadaje ке по Висле от Казимежа Дольного до
spływowi uroku. Długość spływu 32 Демблина - река здесь не полностью отkm.
регулирована, что придает гребле особое
очарование. Длина сплава - 32 км.
Odcinek ten można pokonać w ciągu
dwóch dni także łodzią żaglową. Wy- Этот отрезок можно преодолеть в течеmaga to jednak sprzyjających wiatrów нии двух дней также и на парусной лодке.
i odpowiedniego stanu rzeki.
Это, однако, требует сопутсвующего ветра и определенного состояния реки.
Pozostałym gminom powiatu ryckiego, partnerom Stowarzyszenia Lokal- Остальным гминам рыцкого повята na Grupa Działania „Lepsza Przy- партнерам Объединения г «Локальная
szłość Ziemi Ryckiej” poświęcamy Группа Действия» - мы посвятим дальdalszą część publikacji.
нейшую часть публикации.
„Wieprz proglacial” canoe trail from
Rokitno to Dęblin.
Vistula canoe trail from Kazimierz
Dolny to Dęblin - the river here is
not regulated, which makes canoeing
more attractive. The length of the trail amounts to 32 km. The trail can be
covered in two days also by boat. However, this requires favorable winds
and corresponding river level.
We devote the rest of the publication
to other municipalities of the Ryki
district and partners of Local Action
Group Association „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej”.
Rzeka Wisła w Dęblinie / Река Висла в Демблине / Vistula River in Dęblin
Rozlewisko Wisły / Дельта Вислы / Vistula pool
Panorama Nowodworu / Панорама на Новодвур / View of Nowodwór
Swaty / Сваты / Swaty village
21
Gmina Ryki
Гмина Рыки / Ryki Municipality
Urząd Miasta i Gminy Ryki
ul. Karola Wojtyły 29
08-500 Ryki
Tel. 81 865 71 10
www.ryki.pl
Rzeka Wieprz - Sędowice / Река Вепш - Сендовице / Wieprz River – Sędowice
G
Г
R
W skład gminy wchodzi miasto Ryki
i 30 sołectw: Bobrowniki, Brusów,
Budki-Kruków, Chrustne, ChudówNowiny, Edwardów, Falentyn, Janisze,
Karczmiska, Kleszczówka, Krasnogliny, Lasocin, Lasoń, Moszczanka,
Niwa Babicka, Nowa Dąbia, Nowy
Bazanów, Nowy Dęblin, Ogonów,
Oszczywilk, Ownia, Podwierzbie, Potok, Rososz, Sędowice, Sierskowola,
Stara Dąbia, Stary Bazanów, Swaty,
Zalesie.
В состав гмины входит город Рыки и 30
солецтв: Бобровники, Брусув, Будки,
Крукув, Хрустне, Худув - Новины, Эдвардув, Фалентын, Янише, Карчмиска, Клещувка, Красно - Глины, Лясоцин, Лясонь,
Мощанка, Нива Бабицка, Нова Домбя,
Новы Базанув, Новы Демблин, Огонув,
Ощивник, Овина, Подвежбе, Поток, Росош, Сендовице, Серакова, Стара Домбя,
Стары Базанув, Сваты, Залесье.
The Ryki municipality includes the
Ryki city and 30 villages: Bobrowniki, Brusów, Budki-Kruków, Chrustne,
Chudów-Nowiny,
Edwardów,
Falentyn,
Janisze,
Karczmiska,
Kleszczówka, Krasnogliny, Lasocin,
Lasoń, Moszczanka, Niwa Babicka,
Nowa Dąbia, Nowy Bazanów, Nowy
Dęblin, Ogonów, Oszczywilk, Ownia,
Podwierzbie, Potok, Rososz, Sędowice, Sierskowola, Stara Dąbia, Stary
Bazanów, Swaty, Zalesie.
mina Ryki położona jest na pograniczu trzech regionów: Lubelszczyzny, Podlasia i Mazowsza;
w zasięgu Wysoczyzny Żelechowskiej, w części Doliny Wieprza, Zalesianki i Irenki. Położenie przy szlaku
drogowym Warszawa – Lublin (100
km od Warszawy), kolejowym Dęblin – Łuków oraz w pobliżu lotniska
w Dęblinie jest atutem gminy. Gmina
Ryki liczy 21 231 mieszkańców, a jej
powierzchnia obejmuje 161,9 km2.
22
мина Рыки расположена на пограничье трех регионов: Люблинщины,
Полесья и Мазовии; в досягаемости от
Желеховской Возвышенности, частично в нижней части Вепша, Залесянки и
Иренки. Положение вблизи дорожного
маршрута Варшава - Люблин (100 км от
Варшавы), железнодорожного маршрута Демблин - Лукув, а также аэропорта
в Демблине, является преимуществом
гмины. В Гмине Рыки насчитывается 21
231 жителей, а ее поверхность охватывает
161,9 км 2
yki municipality is situated on
the border of three regions:
Lubelszczyzna, Podlasie and Mazovia; in the range of Żelechowska Upland, in part of the Wieprz, Zalesianka and Irene valley. Location on the
route Warsaw - Lublin (100 km from
Warsaw), railway Dęblin - Łuków and
near the airport in Dęblin is an asset
of the municipality. Ryki municipality has 21 231 inhabitants, and its area
covers 161.9 km2.
Tereny leśne - okolice Moszczanki / Леса - окрестности Мощанки / Woodlands – Moszczanka area
Kompleksy leśne, nieskażone środowisko naturalne oraz malownicze
usytuowanie w rejonie stawów czynią
rycki region szczególnie atrakcyjnym
pod względem turystycznym. Istniejący potencjał ziemi ryckiej sprzyja
rozwojowi specyficznych rodzajów
rekreacji takich jak: turystyka jeździecka, piesza, rowerowa, sporty
wodne, kajakarstwo, wędkarstwo
i myślistwo.
Лесные массивы, незагрязненная окружающая среда, а также живописное расположенние в районе прудов делаюют рыцкий
регион особо привлекательным с туристической точки зрения. Существующий
потенциал рыцкой земли способствует
развитию специфических видов отдыха,
таких, как: туризм для любителей верховой езды, пеших походов, велосипедного
и водных видов спорта, путешествий на
байдарках, рыбалка и охота
Podstawą gospodarki gminy jest rolnictwo, ogrodnictwo i przetwórstwo
rolno - spożywcze. Użytki rolne stanowią około 70% całej powierzchni
gminy. Brak większych ośrodków
miejskich i przemysłowych w bezpośrednim sąsiedztwie przyczynia się
do zachowania dobrego stanu środowiska i daje możliwość produkcji
ekologicznej żywności.
Основой экономики гмины является
сельское хозяйство и переработка сельскохозяйственной и продовольсвенной
продукции. Пахотные земли составляют
около 70 % всей поверхности гмины. Отсутвие крупных городских и промышленных центров в непосредстенном соседстве способствует сохранению чистоты
окружающей среды и дает возможность
производства экологически чистых продовольственных продуктов.
Woodlands, unpolluted environment
and scenic location in the region of
the ponds make Ryki region especially attractive for tourists. The Ryki region potential favors the development
of specific types of recreation, such
as: horseback riding, hiking, cycling,
water sports, canoeing, fishing and
hunting.
The fundamental economy of the
municipality is agriculture, horticulture and agro and food processing.
Agricultural land covers 70% of the
total area of the municipality. Lack
of major urban and industrial areas
in the immediate vicinity contributes
to the well being of the environment
and enables the production of organic
food.
23
Ryki z lotu ptaka / Рыки с высоты птиьего полета / Ryki from bird eye perspective
Miasto oraz gmina Ryki należą do
obszarów słabo uprzemysłowionych.
Działalność produkcyjna skupiona
jest przede wszystkim w mieście Ryki
i reprezentowana przez branże takie
jak: przetwórstwo owocowo-warzywne, mleczarstwo, piekarnie, fermy
drobiu, a także zakłady produkujące:
maszyny, urządzenia grzewczo-wentylacyjne, odzież, znicze. Na terenie
gminy dominują drobne gospodarstwa rolne i nastawione na produkcję
wielkotowarową. Specyfiką gospodarstw są uprawy ogrodnicze: malin,
truskawek, porzeczek, wiśni.
24
Город и гмина Рыки относятся к территориям со слабо развитой промышленностью. Производственная деятельность
сосредоточена прежде всего в городе
Рыки и представлена такими отраслями,
как: переработка фруктов и овощей, молочное хозяйство, хлебопекарная промышленность, птицефабРыки, а также
предприятия по производству: машин,
обогревательных и вентиляционных
устройств, одежды и лампад. На территории гмина преобладают мелькие фермы и
настроенные на крупнотоварное производство. Специальностью местных ферм
являются садовые культуры: малина,
клубника, смородина, вишня.
Ryki city and the municipality are
less industrialized areas. Production
is concentrated primarily in Ryki and
represented by industries such as:
fruit and vegetable processing, dairy
industry, bakeries, poultry farms, and
factories producing: machines, heating and ventilation devices, clothing,
and candles. The municipality is dominated by small farms and focused on
large scale producing. The specificity
of horticulture farms are: raspberries,
strawberries, currants, cherries.
Kompleks boisk sportowych „Orlik” / Комплекс спортивных площадок «Орлик» / Complex of sport fields “Orlik”
fot. z archiwum Urzędu Miasta i Gminy Ryki / администрация Города и Гмины Рыки / photo. Ryki City and District Office archive
W ostatnich latach w gminie udało się
zrealizować kilka ważnych dla mieszkańców inwestycji takich jak: poprawa nawierzchni dróg, budowa Szkoły
Podstawowej w Rososzy, sali gimnastycznej w Rykach i w Leopoldowie,
budowa kompleksu boisk sportowych
Orlik 2012, termomodernizacje budynków oświatowych, budowa wodociągu, modernizacja i doposażenie
świetlic wiejskich, remont budynku
dworu klasycystycznego oraz rewitalizacja Starego Rynku w Rykach.
В последние годы в гмине удалось реализовать несколько важных для жителей инвестиций, таких, как: улучшение поверхностей дорог, строительство начальной
школы в деревне Росош, гминастического
зала в городе Рыки и селе Леопольдув,
строительство комплекса спортивных
площадок «Орлик 2012», термомодернизация зданий образовательных учреждений, строительство водопроводов, модернизация и дополнительное оснащение
сельских клубов, ремонт здания классицистического поместья, а также восстановление Старой Городской Площади в
городе Рыки.
In recent years, the municipality
managed to realize some important
projects for inhabitants such as: improving road surfaces, construction
of primary school in Rososza, gym
in Ryki and Leopoldów, construction
of sports fields complex Orlik 2012,
thermal efficiency improvement of
educational buildings, construction
of water sewage system, modernization and retrofitting of day-care
rooms, neoclassical manor house renovation and revitalization of the Old
Town in Ryki.
25
Ośrodek Rewalidacyjno - Wychowawczy w Rykach / Воспитательно - ревалидационный центр в Рыках / Revalization and educational center in Ryki
Przedszkole nr 5 w Rykach / Детский сад номер 5 в Рыках / Preschool No. 5 in Ryki
Gmina posiada dobrze rozwiniętą sieć
placówek oświatowych. Na jej terenie
znajduje się 11 szkół podstawowych
i 4 gimnazja. Ponadto funkcjonują
dwa zespoły szkół zawodowych oraz
liceum ogólnokształcące. Oprócz wymienionych placówek oświatowych
działa również Lubelska Szkoła Wyższa. Dzięki dobremu usytuowaniu
uczelnia ma możliwość korzystania
z kadry naukowej tak znakomitych
ośrodków akademickich, jak Warszawa i Lublin. Uczelnia oferuje studia wyższe, podyplomowe oraz kursy
specjalistyczne.
Od września 2008 roku działa Ośrodek Rewalidacyjno - Wychowawczy. W ośrodku z zajęć korzystają
uczniowie posiadający orzeczenie
o niepełnosprawności z głębokim
upośledzeniem oraz ze sprzężonymi
niepełnosprawnościami (mózgowe
porażenie dziecięce, zespół Retta).
26
В гмине имеется развитая сеть образовательных учреждений. На ее территории находится 11 начальных школ и 4
гимназии. Кроме того, действуют два
комплекса техучулищ, а также общеобразовательный лицей. Кроме упомянутых
учреждений действует также Люблинская Высшая Школа. Благодаря благоприятному расположению учебное заведение
имеет доспут к научным кадрам из таких
престижных образовательных центров,
как Варшава и Люблин. Учебное заведение предлагает высшее и последипломное
образование, а также специалистические
курсы.
The municipality has a well-developed network of educational institutions. On its territory there are 11 primary and 4 secondary schools. There
are also two vocational schools and
a high school. In addition to these
educational institutions there is also
Lubelska Szkoła Wyższa. Due to the
good location, the university is able
to use excellent faculty of academic
centers like Warsaw and Lublin. The
university offers higher education,
postgraduate and specialist courses.
A revalidation and education centre
has functioned in the area since SepС сентября 2008 года действует Ревали- tember 2008.
дационно - Воспитательный Центр. В
The center classes are attended by
центре обучаются ученики, имеющие меpupils with disability degree certifiдицинское заключение по инвалиднсти, с
cate stating profound mental retarтяжелой умственной отсталостью, а такdation and multiple disabilities (cereже с сопряженной инвалидностью (детbral palsy, Rett syndrome).
ский церебральный паралич, синдром
Ретта).
Pałac w Rykach / Дворец в Рыках / Palace in Ryki
27
Ryki
Ryki - panorama miasta / Рыки - панорама города / Landscape od Ryki
M
skich.
iasto jest członkiem stowarzyszenia Unia Miasteczek Pol-
Г
ород является членом объединения
«Союз Польских Городков».
Благодаря совокупности экономических,
Uwarunkowania gospodarcze, etnicz- этнически и исторических факторов гоne, historyczne i gospodarcze wykre- род Рыки стал сильным центром межреowały Ryki na silny ośrodek o znacze- гионального занчения.
niu ponadregionalnym.
Расположеный на важном пути от ЛюPołożone na ważnym szlaku z Lublina блина до Варшавы городок имеет богатую
do Warszawy posiadają bogatą histo- историю. В давние времена Рыки были
rię. Stanowiły niegdyś osadę pośród поселением среди обширных лесных масwielkich obszarów leśnych licznie za- сивов, в которых обитало много диких
mieszkałych przez dziką zwierzynę. животных. С этим фактом свзязывается
Z tym faktem kojarzona jest nazwa название города. С самого начала своего
miejscowości. Od początku swego ist- существования Рыки были королевской
nienia były wsią królewską i taką po- деревней, и оставались таковой до конца
zostały do końca XVIII wieku.
XVIII века.
28
T
he city is a member of the Union
of Polish Towns [Unia Miasteczek
Polskich].
Economic, ethnic and historic conditions made Ryki a strong supra-regional center.
Situated on an important route from
Lublin to Warsaw, Ryki has a rich
history. Once, Ryki was a settlement
located among the forest areas, inhabited by numerous wild animals. The
name of the village is associated with
this fact (ryki - ang. roars). Since its
establishment, it was a royal village,
and the status was kept till the end of
the 18th century.
Stawy ryckie / Рыцкие пруды / Ponds in Ryki
W 1782 roku, dzięki staraniom Stanisława Poniatowskiego - ojca króla
- Ryki uzyskały prawa miejskie. Po
upadku Rzeczpospolitej znalazły się
w zaborze austriackim w Galicji Zachodniej. W czasach Księstwa Warszawskiego należały do departamentu
siedleckiego. W roku 1810 utraciły
prawa miejskie. Po Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku weszły w skład
Królestwa Polskiego.
W 1836 roku dobra rządowe Ryk
sprzedano hrabiemu Janowi Jezierskiemu, który w latach 1836-43 założył 31 stawów hodowlanych, uruchomił 4 młyny i tartak. Gospodarstwo
rybackie było jednym z najlepiej prowadzonych w Królestwie, a Ryki nazywano „stolicą karpia”.
В 1782 году, благдаря стараниям Станис- In 1782, due to efforts of Stanisław
лава Понятовского - отца короля Poniatowski – the king’s father - Ryki
gained a town charter. After the fall of
Рыки получили городские права. После
the Republic, the city was under Ausраспада Речи Посполитой город вошел в
trian rule in Western Galicia. In times
состав «австрийского раздела» и оказался
of Duchy of Warsaw, the city was unв границах Западной Галиции. Во времена
der Siedlce department. In 1810, Ryki
Варшавского Княжества город Рыки приlost their city rights. After the Conнадлежали к седлецкому департаменту. В
gress of Vienna in 1815, Ryki became
1810 году Рыки утратили городские праpart of the Polish Kingdom.
ва. После Венского Конгресса в 1815 году
населенный пункт вошел в состав Поль- In 1836, the government goods of
Ryki were sold to hr. Jan Jezierski,
ского Королевства.
who in the years 1836 - 1843 created
В 1836 году городское имущество было
31 rearing-ponds, built four mills and
продано графу Яну Езерскому, который
a sawmill.
в 1836-43 основал 31 рыбный пруд, запустил 4 мельницы и лесопильню. Рыблов- A fish breeding estate was the fastest
ное хозяйство было одним из наиболее developing one in the Kingdom, and
процветающих в Королевстве, а Рыки Ryki were called the „capital of the
carp”.
были названы «столицей карпа».
29
Ryki - stare kamienice / Рыки - старые дома / Ryki – old house
Otwarcie w 1876 roku bocznego odcinka kolei nadwiślanej łączącej Dęblin z Łukowem przyczyniło się do
szybkiego rozwoju gospodarczego
miasta. W związku z rozkwitem miasta przybywali tu rzemieślnicy, kupcy,
inteligencja. Powstały instytucje, organizacje oraz szkoła.
Открытие в 1876 году бокового отрезка
надвисянской железной дороги, соединяющей Демблин с Луковом, поспособствовало быстрому экономическому росту
города. В связи с бурным развитием сюда
прибывали ремесленники, купцы, интеллигенция. Появились разнообразные учреждения, организации, а также школа.
Opening in 1876 the subsidiary part
of the Vistula railway connecting
Dęblin and Łuków contributed to
the rapid economic development of
the city. With the development came
craftsmen, merchants and intelligence. Institutions, organizations and
schools were established.
Ryki były pierwszą samodzielną Gminą Żydowską. Powstała w 1842 roku,
a w 1866 roku prawie 50% mieszkańców stanowili Żydzi. Podczas II
Wojny Światowej, we wrześniu 1939
roku Ryki zostały zajęte przez wojska
niemieckie. Pod koniec 1940 roku
Niemcy utworzyli tu getto, w którym
zgromadzili ponad 3,5 tysiąca Żydów,
których w maju 1942 roku wywieźli
do obozu zagłady w Sobiborze.
Рыки стали первой самостоятельной еврейской гминой. Гмина была образована
в 1842 году, а в 1866 году почти 50 % ее
жителей составляли евреи. Во времена
II Мировой войны, в сенятбре 1939 года
Рыки были заняты немецкой армией. К
концу 1940 года немцы устроили здесь
гетто, где поместили более 3,5 тысяч евреев, которые в мае 1942 года быди вывезены в концентрационный лагерь в Солибор.
Ryki were the first independent Jewish
municipality. It was founded in 1842,
and in 1866 almost 50% of the population were Jewish. During the World
War II, in September 1939, Ryki were
occupied by German troops. At the
end of 1940, the Germans established
a ghetto, where they gathered more
than 3.5 thousand Jews, who in May
1942 were deported to the Sobibór
extermination camp.
30
31
Kościół p. w. Najświętszego Zbawiciela w Rykach / Костел Пресвятейшего Спасителя в Рыках / Church of the Holiest Saviour
W latach 1956 - 75 Ryki stały się siedzibą powiatu, z dniem 1 stycznia
1957 roku ponownie uzyskały prawa
miejskie.
Bezspornym atutem miasta są zabytki i miejsca pamięci. Godnymi
zwiedzenia są: 1) kościół parafialny
p. w. Najświętszego Zbawiciela wraz
z plebanią murowaną z ok. 1920 r, 2)
pałac, zbudowany jako rezydencja
dla Stanisława Poniatowskiego herbu
Ciołek w połowie XVIII wieku wraz
z parkiem, 3) cmentarz parafialny
tzw. „Stary”, 4) skwer miejski z tablicą upamiętniającą dawną świątynię
i miejsce złożenia prochów starosty
ryckiego Stanisława Poniatowskiego –
ojca ostatniego króla Polski, 5) układ
urbanistyczny „Starego Miasta” 6) zabytkowy młyn przy ul. Młynarskiej.
32
В 1956 - 75 годы Рыки стали администра- In the years 1956-1975 Ryki became
тивным центром повята, а со днем 1 ян- the district seat and within January 1,
варя 1967 года снова обрели городские 1957 it again received city rights.
права.
Monuments and memorials are the
Бесспорные
достопримечательности indisputable advantages of the city.
города - это исторические здания и ме- Facilities worth seeing: 1) the parish
ста памяти. Достопримечательности: 1) Church of the Holiest Saviour with
парафиальный костел Пресвятейшего 1920 brick presbytery, 2) the palace
Спасителя вместе с кирпичным зданием with park, built as a residence for the
плебании, посторенной около 1920 года, Stanisław Poniatowski from Ciołek
2) дворец, постороенный в качестве ре- coat of arms in the middle of the 18th
зиденции для Станисалва Понятовского century, 3) the parish cemetery called
герба Циолек в середине XVIII века вме- „Old”, 4) the city square with a comсте с парком, 3) парафиальное кладбище, memorating plaque of the ancient
так называемое «Старое», 4) городской temple and place of the ashes dispoсквер с памятной таблицей о старинном sition of the Ryki district head Staхраме и месте хранения останков рыц- nislaw Poniatowski - father of the last
кого старосты Станислава Понятовско- Polish king, 5) the „Old Town” urban
го - отца последнего короля Польши, 5) layout, 6) historic mill at Młynarska
урбанистическая схема «старого города», Street.
6) старинная мельница на улице Млынарской.
Obraz „Chrystus na krzyżu” namalowany przez Leona Wyczółkowskiego
Картина «Иисус на кресте» написанная Леоном Вычулковским
“Chrystus na krzyżu” painted by Leon Wyczółkowski
Kościół
p. w. Najświętszego Zbawiciela
Z
Костел Пресвятейшего
Спасителя в Рыках
Church
of the Holiest Saviour
ostał wpisany do rejestru zabyt- Занесен в список исторических памятни- The church was listed in the Register
ków pod nr A/821 z 31.08.1981 ков под номером A/821 со днем 31.08.1981 of Historical Monuments under the
roku.
года.
No. A / 821 on August 31, 1981. The
Budowla powstała w latach 1908- Здание постороено в 1908 - 1914 годах, building was designed by the famous
1914, według projektu znanego ar- по проекту изветсного архитектора Юзе- architect Józef Pius Dziekoński and
chitekta Józefa Piusa Dziekońskiego. фа Пиуса Дзеконьского. Нынешний ка- built in the years 1908 – 1914. The
Obecna murowana świątynia jest менный храм построен в неоготическом present brick church, built on the Latw stylu neogotyckim, wzniesiona na стиле по абрису латинского креста. Храм in cross plan, is in neo-Gothic style. It
planie krzyża łacińskiego. Posiada имеет три названия. Форма здания завер- has three naves. The building’s body is
finished with a three-sided apse.
trzy nawy. Bryła budowli zakończona шена трехсторонней апсидой.
jest trójboczną absydą.
Wieża kościoła dwukondygnacyjna,
zwieńczona hełmem stożkowym, wybudowana jest na planie kwadratu.
W głównym ołtarzu znajduje się zabytkowy obraz pędzla Leona Wyczółkowskiego „Chrystus na krzyżu”
w adoracji królów, świętych, biskupa,
historyków i malarza. Dzieło zostało
namalowane w 1915 roku.
Башня костела - двухуровневая, увенчанная конусообразным шлемом, построена
по абрису квадрата. В главном алтаре находится старинная картина кисти Леона
Вычулковского «Иисус на кресте» в адорации королей, святых, католического
иепископа, историков и художника. Произведение искусства было создано в 1915
году.
A historic painting “Chrystus na
krzyżu” by Leon Wyczółkowski is located in the main altar in the adoration of the kings, saints, bishop, historians and the painter. It was painted
in 1915.
33
Pałac w Rykach / Дворец в Рыках / Palace in Ryki
ot. Iwona Kopytowska / фот. Ивона Копытовска
Z
Pałac w Rykach
Д
Дворец в Рыках
M
Palace in Ryki
espół dworski z I poł. XIX wieku,
ворцовый комплекс с I пол. XIX века,
anor house complex from the
nr rej. 583-62 z 02.04.1962 oraz
регистрационный номер 583-62 со
first half of the 19th century,
A/896 z 31.01.1985.
дня 02.04.1962 и A/896 со дня 31.01.1985. registration No. 583-62 of 02.04.1962
and A / 896 of 31/01/1985.
Budowniczym pałacu był Stanisław Строителем дворца был Станислав ПоPoniatowski wojewoda mazowiecki нятвски - мазовецкий воевода и краков- The builder of the palace was
i starosta krakowski, ojciec króla Sta- ский староста, отец короля Станислава Stanisław Poniatowski - Mazovia
nisława Augusta Poniatowskiego, Августа Понятовского, который в 1759 Province governor and the starost of
który od 1759 objął w Rykach staro- году пришел к власти в старостве в Ры- Krakow, the father of King Stanisław
stwo.
August Poniatowski, who, from 1759,
ках.
became the head of Ryki’s district.
Obiekt ten przechodził burzliwe dzie- У этого объекта бурная история. Он меje. Zmieniał właścicieli tak jak całe нял своих владельцев, как и все рыцкие It had a turbulent history. Owners
ryckie dobra. Był przebudowywany, богатства, неоднкратно был перестроен, were being changed as any other faa nawet całkowicie odbudowany po и даже полностью отстроен после пожа- cilities”. It was partially rebuilt, and
pożarze, który strawił budowlę sto- ра, который поглотил здание сравнитель- after a fire that destroyed the building
sunkowo niedawno, bo w 1980 roku. но недавно - в 1980 году.
relatively recently, in 1980 completely rebuilt. Manor house is one-storey
Dwór jest parterowy, murowany z ce- Дворец - одноэтажный, кирпичный,
high, brick and plastered, built on
gły i otynkowany, zbudowany na pla- оштукатуренный, построенный по абриa rectangular plan. The front of the
nie prostokąta. Od frontu budynek су прямоугольника. Спереди здание украbuilding is ornamented with four-colzdobi portyk o czterech kolumnach шено портиком на четырех тосканских
umn Tuscan portico supporting an
toskańskich podtrzymujących bel- колоннах, поддерживающих антаблемент
entablature with a prominent frieze,
kowanie z wydatnym fryzem, zwień- с выдающимся фризом, увенчанным треtopped with a triangular gable. On
czonym trójkątnym szczytem. Na угольной вершиной. На заднем фасаде на
the rear elevation of the portico axle
elewacji tylnej na osi portyku zloka- оси портика расположен слегка выдаюlocated is slightly marked break with
lizowany jest lekko zaznaczony ryzalit щийся ризалит с треугольной вершиной.
a triangular gable.
z trójkątnym szczytem.
Придворный парк I кв. XIX века преобраManor park from the first quarter of
Park dworski z I ćw. XIX przekształ- зованный в XIX и XX веках - в настоящее
the 19th century was transformed in
cony w XIX i XX - obecnie park miej- время городской парк, с частично сохраthe 19th and 20th century - nowadays
ski, z częściowo zachowanymi aleja- нившимися аллеями, с круглой липовой
the city park, with partially preserved
mi, z kolistą aleją lipową i szpalerem аллеей и липовой шпалерой.
alleys, with a circular lime alley.
lipowym.
34
Cmentarz w Rykach - nagrobek proboszcza ryckiego, księdza Adolfa Kurkowskiego,
zmarłego w 1897 roku /
Кладбище в Рыках - нагробная плита рыцкого приходского ксендза Адольфа Курковского,
умершего в 1897 году. /
Cemetery in Ryki – parson priest Adolf Kurkowski tombstone, deceased in 1897
fot. z archiwum Urzędu Miasta i Gminy Ryki /
администрация Города и Гмины Рыки /
photo. Ryki City and District Office archive
C
Cmentarz tzw. „Stary”
mentarz rzymsko - katolicki
w Rykach został założony przed
1834 roku, wpisany do rejestru zabytków województwa lubelskiego pod
numerem A 1006. Ochroną konserwatorską objęto wszystkie nagrobki
powstałe przed 1945 rokiem.
Р
Кладбище,
так называемое «Старое»
имскокатолическое кладбище в Рыках
основано до 1834 года, занесено в реестр исторических памятников люблинского воеводства под номером A 1006.
Под опекой консерватора находятся все
гробовый плиты положенные ранее 1945
Pochowani są tu powstańcy stycz- года.
niowi, najbliżsi z rodziny malarza Здесь похоронены участники январского
Leona Wyczółkowskiego: matka - восстания, ближайшая родня художниAntonina z Falińskich Wyczółkow- ка Леона Вычулковского: мать Антонина
ska, a także dziadkowie ze strony в девичестве Фалиньска Вычулковска,
matki, ciotki, wujkowie i dalsi krew- а также бабушка и дедушка со стороны
ni, Witold Kossak – brat pisarki Zo- матери, тетти, дяди и дальшие родственfii Kossak-Szczuckiej, Władysław ники, Витольд Коссак - брат писательниSkalski – przemysłowiec, który jako цы Зофии Коссак - Щуцкой, Владислав
pierwszy zastosował w Rykach elek- Скальски
tryczność; żołnierze z czasu II wojny
- промышленный деятель, который вперświatowej; okoliczni właściciele ziemвые использовал в Рыках электричество,
scy, dworscy oficjałowie oraz przemyсолдаты времен II Мировой Войны, местsłowcy i wielu innych zasłużonych dla
ные землевладельцы, викарии, промышRyk i okolic. Cennym pod względem
ленные деятели и многие другие заслуartystycznym jest nagrobek ks. Adolженные для города и окрестностей люди.
fa Kurkowskiego.
Артистическую ценность представляет
нагробный памятник ксендза Адольфа
Куроковского.
Krzyż upamiętniający „Cud nad Wisłą” - Ryki /
Крест в память о «Чуде над Вислой» - Рыки /
Cross commemorating “Miracle on the Vistula”
photo taken from „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” LAG archives
T
Cemetery called „Old”
he Roman Catholic cemetery in
Ryki was founded before 1834,
entered in the register of monuments
of Lublin Province under the No. A
1006. All tombstones created before
1945 are under preservation maintenance.
Insurgents of January Uprising are
buried here along with the nearest
relatives of the painter Leon Wyczółkowski: mother – Antonina Wyczółkowska (birth surname Falińska)
and maternal grandparents, aunts,
uncles and other relatives, Witold
Kossak - brother of the writer Zofia
Kossak-Szczucka, Władysław Skalski
- industrialist who was the first to introduce electricity in Ryki; World
War II soldiers; local landowners, officials, industrialists, and many others
who contributed to Ryki and the surrounding area. The tombstone of the
priest Adolf Kurkowski is artistically
valuable.
35
Pomnik upamiętniający Stanisława Poniatowskiego / Памятник Станислава Понятовского / Monument commemorating Stanisław Poniatowski
Figura Chrystusa Frasobliwego / Фигура Скорбного Христа / Statue of Pensive Christ
Innym miejscem pamięci jest cmentarz parafialny z 1900 roku przy ul.
Królewskiej, a także krzyż upamiętniający „Cud nad Wisłą” z 1920 roku.
Przy ul. Piaskowej zaś Kirkut - miejsce pochówku ludności pochodzenia
żydowskiego.
Na zbiegu ul. Szkolnej i Kościuszki
znajduje się skwer. Do roku 1940 stał
tu Kościół p. w. Św. Jakuba Apostoła, w którym został pochowany starosta rycki Stanisław Poniatowski.
W miejscu pochówku postawiono
obelisk z głazu narzutowego, na którym umieszczono tablicę upamiętniającą ojca ostatniego króla Polski.
36
Очередное памятное место - парафиальное кладбище 1900 года на улице Крулевской, а также крест в память «Чуда над
Вислой» в 1920 году. На улице Пясковой
находится Киркут - место захоронений
еврейского населения.
Another place of memory is the parish cemetery established in 1900
at Królewska Street, as well as a cross
commemorating the „Miracle on the
Vistula” established in 1920. Jewish
cemetery is located at Piaskowa Street
- the burial place of people of Jewish
На перекрестке улиц Школьной и Коorigin.
стюшко находится сквер. До 1940 года
здесь стоял костел Св. Якуба Апостола, There is a square at the junction of
в котором похоронен был рыцкий ста- Szkolna and Kościuszko Street. Until
роста Станислав Понятовский. В месте 1940 there was a Church of St. Jacob
захоронения установлен каменный обе- the Apostle, where Ryki district goлиск, на котором прикреплена таблица в vernor Stanisław Poniatowski was
buried. In the place of the burial, a
память последнего короля Польши.
memorial monument was put up,
where the commemorating plaque
inscription of the last Polish king’s
father was placed.
Młyn Skalskiego / Мельница Скальского / Skalski Mill
Z
Układ urbanistyczny
Starego Miasta
О
Урбанистический план
Старого Города
T
Old Town
urban layout
abudowa starej części miasta Ryki
тличительной особенностью старой
he old part of the Ryki city, at
charakteryzuje się starymi kamieчасти города можно считать старые
the Cicha, Kanałowa, Objazdoniczkami przy ul. Cichej, Kanałowej, дома на улице Тихой, Каналовой, Объяз- wa and Poniatowskiego Streets, is
Objazdowej i Poniatowskiego.
довой и Понятовского.
characterized by the old tenement
buildings.
Godnym zwiedzenia jest zachowany Достойна посещения кирпичная мельmłyn murowany z 1913 roku przy ul. ница 1913 года на улице Млынарской и A preserved brick mill established
Młynarskiej i drewniany dom młyna- деревянный дом мельника, являющи- in 1913 at the Młynarska Street and
rza, stanowiące własność prywatną. еся собственностью частного владель- miller’s wooden house (both private
Zbudowany został przez Władysława ца. Мельница построена Владиславом properties) are worth visiting. The
Skalskiego. Budynek młyna trójkon- Скальским. Здание мельницы - трехуров- mill was built by Władysław Skalski.
dygnacyjny murowany z czerwonej ненвое кирпичное из красного кирпича, I is a three-storey high, red brick
cegły, kryty spłaszczonym dachem покрыто скошенной двускатной крышей. mill building covered with a flat
dwuspadowym. Na osi młyna, od На оси мельницы, с южной стороны на pitched roof. On the axis of the mill,
południa mieściła się parterowa ma- первом этаже было расположено машин- from south, on the ground floor maszynownia. Jako pierwszy w okolicy ное отделение. Это была первая мельни- chine-room was located.
napędzany był silnikiem parowym, a ца работающая на паровом двигателе, а
As the first in the area the mill was
w 1929 roku zamontowano prądnicę в 1929 году здесь была установлена элекpowered by a steam engine, and in
prądu stałego i taką małą elektrow- тростанция, которая впервые в истории
1929 DC generator was installed
nią zaczęto po raz pierwszy w histo- начала снабжать электричестовм город
and for the first time in the history
rii zasilać miasto Ryki. Na początku Рыки. Сначала электричество подавали
such small power plant was powerprąd podawano tylko w określonych только в определенные часы. Его вклюing the Ryki city. At the beginning,
godzinach. Wyłączano go o pierwszej чали в час ночи, когда мельница прекраthe electricity was available only in
w nocy, kiedy to młyn przestawał pra- щала работу. Семья Скальских снабжала
certain hours. The mill was turned
cować. Skalscy dostarczali prąd Ry- Рыки электричеством до 1932 года.
off at 1:00 PM and then the electrickom aż do 1932 roku.
ity was not available. Skalscy were
providing electricity for the Ryki
city until 1932.
37
Zabytkowy dworzec w Leopoldowie / Старинный вокзал в Леопольдове / Historic terminal in Leopoldów
Nieopodal Ryk warto odwiedzić
miejscowość Leopoldów, położoną
na trasie linii kolejowej Dęblin – Łuków, gdzie znajduje się zabytkowy
dworzec. Prawdopodobnie nazwa
stacji Leopoldów powstała od imienia Leopolda Kronenberga polskiego bankiera, finansisty, żydowskiego
pochodzenia. Tuż obok Leopoldowa znajduje się miejscowość Rososz,
z którą związany jest sławny malarz
Leon Wyczółkowski. Właścicielem
dóbr Rososz w latach 1857 – 1875 był
Jan Faliński, dziadek ze strony matki
Leona Wyczółkowskiego. Wczesne
lata artysty upływały na ziemi ryckiej.
Po śmierci ojca rodzina przeniosła
się do majątku w Rososzy. Tu zmarła matka Wyczółkowskiego. Tutaj na
święta i wakacje przyjeżdżał młody
Wyczółkowski. Z tych lat pochodzi
jedna z pierwszych zachowanych prac
artysty: obraz-laurka „Złote gody
dziadków”. W Rososzy powstawały
portrety znajomych i najbliższych. To
tu m.in. był malowany portret babki
Falińskiej.
38
Недалеко от города Рыки стоит посетить
село Леопольдув, расположенное на трассе железной дороги Демблин - Лукув, где
находится старинный вокзал. Название
станции Леопольдув образовано, скорее
всего, от имени Леопольда Кроненберга - польского банкира и финансиста
еврейского происхождения. Рядом с Леопольдовом находится населенный пункт
Росош, с которым связан известный художник Леон Вычулковски. Владельцем
богатств в Росоше в 1857 – 1875 годах был
Ян Фалиньски - дед Леона Вычулковского со стороны матери. Ранние годы
художник провел на рыцкой земле. После
смерти отца семья переехала в поместье
в Росош. Тут умерла мать Вычулковского.
Сюда на праздники и каникулы приезжал
молодой Вычулковски. На это время датируется одна из первых сохранившихся
работ художника: картина - лавр «Золотая свадьба дедушки и бабушки». В Росоше создавались портреты близких и знакомых. Это здесь был написан портрет
бабушки Фалиньской.
The historic terminal near Ryki, in
Leopoldów, situated on the railway
line Dęblin – Łuków is worth visiting.
Probably the Leopoldów railway station’s name originated from the name
of Leopold Kronenberg - Polish banker, financier, of Jewish origin. Next
to Leopoldów is the village Rososz related to the famous painter Leon Wyczółkowski. The owner of the of the
Rososz wealth in years 1857-1875 was
Jan Faliński, Wyczółkowski’s maternal grandfather. The artist spent his
early years on the Ryki lands. After
his father’s death, the family moved to the property in Rososz where
Wyczółkowski’s mother died. Young
Wyczółkowski came here for the holidays. One of the earliest preserved
works of the artist comes from these
years: painting “Złote gody dziadków”. Portraits of friends and nearest
relatives were painted in Rososz, such
as a portrait of his grandmother - Falińska.
Bobrowniki
Dzwonnica kościoła p. w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Bobrownikach /
Звонница костёла Явления Пресвятой Девы Марии в Бобровниках /
Church of the B.V. M. Visitation Belfry in Bobrowniki
H
istoria Bobrownik sięga panowania pierwszych Piastów.
Pierwsza wzmianka o Bobrownikach
pochodzi z 1375 roku. Przez miejscowość tę prowadził szlak bursztynowy, który rozpoczynał się nad
Morzem Czarnym a kończył nad Bałtykiem. Położenie miejscowości na
tak ważnym szlaku handlowym spowodowało, że w XVI w. miejscowość
ta otrzymała prawa miejskie. W latach 1550-1650 nastąpił okres szybkiego rozwoju miasta. Na znaczeniu
Bobrowniki straciły, kiedy to w pobliskim Dęblinie wybudowano twierdzę
zwaną Iwanogrodem. Spowodowało
to odpływ miejscowej ludności do
nowopowstałej osady. Bobrowniki
utraciły prawa miejskie po powstaniu
styczniowym. Obecnie przez tę miejscowość przebiega międzynarodowy
szlak rowerowy o nazwie Bursztynowy Szlak Greenways oraz oznakowany
przez Lokalną Grupę Działania „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” szlak
kajakowy „Pradoliną Wieprza”.
И
стория села Бобровники берёт свое
начало со времён правления первых
Пястов. Первое упоминание о нем встречается в 1375 году. Через эту местность
проходил янтарный путь, от Чёрного до
Балтийского моря. Расположение данной
местности на так значимом торговом
пути способствовало тому, что в XVI веке
местность получила городские права. В
1550-1650 годах наступил период быстрого развития города. Свою значимость
город потерял, когда построили Ивангородскую крепость в недалеко расположенном Демблине. Результатом этого
был отток населения в новое поселение.
Бобровники утратили городские права
после январского восстания. В настоящее
время через этот посёлок проходит международный велосипедный маршрут, который называется Янтарный путь Гринвэйс, а также маршрут для путешествий
на байдарке «Прадолина Вепша», обозначенная Группой локальной деятельности
«Лучшее будущее Рыцкой земли». ” Стоит посетить следующие достопримечательности:
T
he history of Bobrowniki dates
back to the age of Piast rule. First
reference about Bobrowniki was in
1375. The Amber Trail route ran
through the village with the beginning at the Black Sea and the end at
the Baltic Sea. The location of the village on such an important trade route
concluded in receiving the town charter in the 16th century. In the years
1550-1650, there was a period of rapid development of the city. Bobrowniki lost its significance when the fortress, known as Iwanogród was built
in the nearby Dęblin. This resulted
in migration of local people, into the
newly established settlement. Bobrowniki lost its city rights after the
January Uprising. Currently, through
the Bobrowniki runs the international cycling route called Amber Trail
Greenways and a canoe trail called
“Wieprz proglacial valley”, marked
by the Local Action Group „Lepsza
Przyszłość Ziemi Ryckiej”.
Monuments that are worth visiting: 1)
Wartymi zwiedzenia zabytkami są: 1) костёл Явления Пресвятой Девы Ма- church of the B.V. M. Visitation with
1) kościół p. w. Nawiedzenia NMP рии с древесными насаждениями и пле- presbytery and tree stand, 2) parish
z drzewostanem i plebanią, 2) cmen- банией, 2) парафиальное кладбище, 3) cemetery, 3) Jewish cemetery.
tarz parafialny, 3) żydowski kirkut.
еврейское кладбище - киркут.
39
Kościół p. w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Bobrownikach /
Костёл Явления Пресвятой Девы Марии в Бобровниках /
Church of the B.V. M. Visitation in Bobrowniki
Kościół Nawiedzenie NMP
Z
abytkiem, którym Bobrowniki
mogą się poszczycić jest ponad
500 letni Kościół Nawiedzenia NMP.
Костёл Явления Пресвятой
Девы Марии в Бобровниках
Church of the B.V. M. Visitation
T
he monument, which Bobrowniki can boast of, is over 500 years
остопримечательностью,
которой
Бобровники могут гордиться, явля- and it is the old Church of the B. V. M.
Visitation.
Parafia Bobrowniki istnieje od 1503 ется костёл Явления Пресвятой Девы Маroku, a murowana świątynia od roku рии, которому уже более 500 лет.
Bobrowniki parish was established in
1632. Obecny wygląd budowli późno- Парафия Бобровники существует с 1503 1503 and the stone church was built
renesansowej uzyskała w 1790 roku. года, а кирпичный храм с - 1632 года. in 1632. The current appearance of
Kościół jest murowany z cegły, czę- Нынешней внешний вид здания эпохи the late Renaissance buildings was
ściowo z kamienia na zrębie gotyckim. позднего Ренессанса храм получил в 1790. achieved in 1790. The brick church
Fasady zostały zwieńczone szczytami. Костёл построен из кирпича, частично из has partial stone Gothic framework.
W fasadzie zachodniej umieszczono камня на готическом срубе. Фасады увен- Facades were topped with gable
dwa portale z piaskowca. We wnętrzu чаны башнями. В западном фасаде нахо- peaks. The west facade includes two
znajdują się trzy późnobarokowe oł- дятся два портала из песчаника. Внутри sandstone portals. Inside, there are
tarze. Zostały one częściowo przenie- размещены три алтаря позднего барокко. three late Baroque altars which were
sione z cerkwi garnizonowej w Dę- Они частично перенесены из гарнизон- partially transferred from the garblinie. W otaczającym kościół murze ной церкви в Демблине. В огораживаю- rison church in Dęblin. In the wall
znajduje się brama – dzwonnica z po- щей церковь кладке находятся ворота – surrounding the church, there is a
gate belfry tower from the early 18th
czątku XVIII wieku.
колокольня с начала XVIII века.
century.
40
Д
Cmentarz parafialny w Bobrownikach / Парафиальное кладбище в Бобровниках / Parish cemetery in Bobrowniki
Macew na cmentarzu żydowskim w Bobrownikach / Надгробия на еврейском кладбище в Бобровниках / Matzeva in Jewish cemetery in Bobrowniki
Z
Cmentarz parafialny
З
Парафиальное кладбище
najdują się na nim nagrobki
десь находятся надгробные памятниz okresu międzywojennego, a takки с межвоенного периода а также меże groby zaliczane do miejsc pamięci мориальные могилы. По дороге, ведущей
narodowej. Przy drodze prowadzącej к кладбищу, находится cкульптура св.
do cmentarza znajduje się figura Św. Яна Мученика.
Nepomucena.
C
Cmentarz żydowski
mentarz żydowski w Bobrownikach założony został w połowie XIX wieku, obejmuje pow. 1,8
ha. Cmentarz żydowski czynny był
do 1941 roku, kiedy to w masowych
grobach pogrzebano zwłoki pomordowanych w czasie przeprowadzki
Żydów z Bobrownik i Ryk do getta
w Irenie-Dęblinie. W czasie okupacji
cmentarz uległ dewastacji. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi
z 1842 roku.
Еврейское кладбище - Киркут
Е
врейское кладбище в Бобровниках основано во второй половине XIX веке,
оно охватывает свыше 1,8 га. Еврейское
кладбище было открыто до 1941 года, когда хоронили в общих могилах убитых во
время переезда евреев из Бобровников и
Рык в гетто в Ирене-Демблине. Во время
оккупации кладбище разорили. Самый
давний надгробный памятник сохранился ещё с 1842 года.
I
Parish cemetery
t contains the tombstones from
the interwar period, as well as the
graves included in the national memory memorials. By the road leading to
the cemetery is a statue of St. John of
Nepomuk.
T
Jewish cemetery
he Jewish cemetery in Bobrowniki was founded in the middle of
XIX century and covers an area of 1.8
hectares. The Jewish cemetery was
in use until 1941, when in the mass
graves were buried murdered Jewish
people during the removal from Bobrowniki and Ryki to the ghetto in
Irene-Dęblin. During the occupation
period, the cemetery was devastated.
The oldest preserved tombstone is
from 1842.
41
Zespół dworski w Podwierzbiu z XIX wieku - obecnie dom mieszkalny /
Поместье в деревне Подвежбе с XIX века – сейчас жилой дом. /
Manor complex in Podwierzbie from XIX century – currently residential building
Murowany spichlerz Jana Skotnickiego z początku XX wieku w Podwierzbiu /
Кирпичное зернохранилище Яна Скотницкого с начала XX века в деревне /
Z Bobrownikami łączy się wieś Podwierzbie, gdzie urodził się Jan Skotnicki wybitny malarz Młodej Polski.
Naukę pobierał w Akademii Sztuk
Pięknych w Krakowie m.in. u Leona
Wyczółkowskiego. W miejscowości
tej znajduje się zespół dworski z XIX
wieku, którego dzierżawcą był Jan
Skotnicki. Obecnie jest własnością
prywatną, niedostępną do zwiedzania.
42
С Бобровниками соединяется деревня Подвежбе, где родился знаменитый
художник эпохи Молодой Польши, Ян
Скотницки. Он получил образование в
академии искусств в Кракове, был учеником, в том числе, Леона Вычулковского. В
этой местности находится поместье XIX
века, которое арендовал Ян Скотницкий.
В настоящее время поместье является
частной собственностью, и оно не доступно для туристов.
Bobrowniki is connected with Podwierzbie where Jan Skotnicki was
born - an eminent painter of Young
Poland. He studied at the Academy of
Fine Arts in Krakow and was taught,
among other, by Leon Wyczółkowski.
The city includes the 19th century
manor complex which Jan Skotnicki
rented. Currently it is inaccessible for
visiting - it is a private property.
Pomnik Mariana Bernaciaka ps. Orlik w Zalesiu. W tle dom, w którym mieszkał
Памятник Мариана Бернацяка, псевдоним Орлик в селе Залесе. На заднем плане дом, в котором он жил
Monument commemorating Marian Bernacki alias Eaglet in Zalesie and the house he lived in, in the background.
Czas II wojny światowej to okres bardzo aktywnej działalności Polskiego Państwa Podziemnego na terenie
gminy Ryki. Od początku okupacji
niemieckiej działał Związek Walki
Zbrojnej, w 1942 r. przemianowany
na Armię Krajową. Na ziemi ryckiej
dowódcą tych organizacji był ppor.
rezerwy Marian Bernaciak „Orlik”,
urodzony w Zalesiu nieopodal Ryk.
Dzięki jego postawie podczas akcji
„Burza” w lipcu 1944 roku w Dęblinie
uratowano przed zniszczeniem ważne obiekty wojskowe i gospodarcze,
uchroniono ludność przed wywózką i
znęcaniem się przez wycofujących się
żołnierzy niemieckich. 26 lipca 1944
roku oddział „Orlika” wkroczył do
opuszczonych przez okupanta Ryk.
Po zakończeniu wojny rozpoczął się
terror nowej komunistycznej władzy
skierowany przeciwko żołnierzom
ZWZ-AK.
Время II Мировой Войны - это период
активной деятельности Польского Подземного Государства на территории гмины Рыки. С начала немецкой оккупации
действова Союз Вооруженной Борьбы
(Зеспул Вальки Збройней), в 1942 г. его
название изменилось на «Нициональная
Армия» («Армия Крайова», в сокращении
АК). На рыцкой земле командующим этих
организаций был подпоручник резерва
Мариан Бернацяк «Орлик», урожденный
в Залесье недалеко от Рыков. Благодаря
его мужеству во время операции
«Буря» («Бужа») в июле 1944 года в Демблине удалось сохранить от разрушения
важные военные и хозяйственные объекты, а также спасти местных жителей от
депортации и издевательствами со стороны отступающих немецких солдат. 26
июля 1944 года боевой отряд «Орлика»
вошел в покинутые оккупантами Рыки.
По окончании воины начался террор новой коммунистической власти, направленный против солдат Союза Вооруженной Борьбы - Национальной Армии (АК).
The Second World War period was
the time of active operations of the
Polish Underground State in the Ryki
municipality. Since the beginning of
the German occupation the Union
of Armed Struggle was active, renamed Home Army (Armia Krajowa)
in 1942. On the Ryki lands the commander of these organizations was
the reserve second lieutenant Marian Bernaciak alias „Eaglet”, born in
Zalesie near Ryki. Due to his attitude
during the Operation Tempest in July
1944 in Dęblin important military
and economic facilities were saved
from destruction, people were protected from deportation and cruelty
of the retreating German soldiers. On
July 26, 1944 „Eaglet” unit entered the
abandoned city of Ryki by the occupant forces, Ryki. After the war, the
terror of the new communist government regime began, directed against
the ZWZ-AK troops.
43
Przyroda w gminie Ryki
Природа в гмине Рыки
Nature in the Ryki municipaliy
Dolina Wieprza / Долина Вепша / Wieprz valley
N
Н
T
Około 19 % powierzchni gminy Ryki
leży w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu „Pradolina Wieprza”,
który obejmuje dolinę rzeki Wieprz
wraz z fragmentem równiny będącej
pozostałością moreny dennej. W jego
granicach znajduje się kompleks leśny
„ Kleszczówka”.
Около 19% повехности гмины Рыки находится в границах природного парка
«Прадолина Вепша», который охватывает
долину реки Вепш вместе с фрагментом
равнины, являющейся остатком после
морены. В его состав входит лес. «Клешчувка»
About 19% of the Ryki municipality
lies within the Protected Landscape Area „Wieprz proglacial valley”,
which includes the Wieprz River valley’s plain area. It is the residue of the
ground moraine. A forest complex
„Kleszczówka” is located within its
borders.
ajwiększe walory przyrodnicze
w gminie ze względu na ciekawe
formy krajobrazowe oraz różnorodność gatunkową fauny i flory posiadają: Dolina Wieprza, stawy rybackie
oraz dolina dopływu Zalesianki.
44
аиболее ценные природные ресурсы
в этом районе благодаря живописности ландшафтов и разнообразности
флоры и фауны, имеются в таких местах,
как: Долина Вепша, рыболовные пруды, а
также долина притока Залесянки.
he most outstanding natural assets in the municipality by means
of interesting forms of landscape and
biodiversity of flora and fauna are:
Wieprz valley, rearing-ponds and
Zalesianka tributary valley.
Bocian biały / Белый аист / White stork
Perkoz / Поганковые / Grebe
fot. z archiwum drukarni Awi-Graf / photo taken from Awi-Graf printing house archives /фотю из архива типографии Awi-Graf
D
olina Wieprza to korytarz ekologiczny o znaczeniu europejskim, charakteryzujący się bogactwem i różnorodnością. Odnotowano
tu występowanie zimorodka, dudka,
krwawodzioba oraz zaobserwowano
największe w gminie zagęszczenie
gniazd bociana białego.
Atrakcyjnym elementem gminy są
stawy założone przez hrabiego Jana
Jezierskiego w XIX wieku we wschodniej i południowej części miasta Ryki
oraz stawy w Sierskowoli, Janiszach,
w Chrustnem, Swatach i Zalesiu.
Stwierdzono tu gniazdowanie m.in.
bąka, błotniaka stawowego, krakwy,
czterech gatunków perkozów. Żeruje
tu liczna kolonia mewy śmieszki.
Д
W
Привлекательной частью данного района являются пруды, основаные графом
Яном Езерским в XIX веке в восточной
и южной частях города Рыки, а также
пруды в Серсковоли, Янишах, Хрустнем,
Сватах и Залесю. Здесь обнаружено гнездование таких птиц как: выпь, болотный
лунь, серая утка, четыре вида растений из
отряда поганкообразных. Тут кормится
большая колония озерной чайки.
Attractive elements of the municipality includes ponds founded by Jan
hr. Jezierski in the 19th century, in
the eastern and southern parts of the
Ryki city, and ponds in Sierskowola,
Janisze, Chrustne, Swaty and Zalesie.
Nests of bittern, marsh harrier, gadwall as well as four species of grebe
have been noted in the area. It is a
feeding ground of large colonies of
the black-headed gull.
олина Вепша является экологическим
коридором европейской значимости,
для него характерно богатство и разнообразие. Здесь отмечено существование
зимородка, удода, травника, а также в
этом районе замечены наиболее часто
встречающиеся гнёзда белого аиста.
ieprz valley is an important
European ecological corridor,
characterized by its richness and variety. Occurrence of the kingfisher,
hoopoe, and redshank has been noted
and the white stork nests are the most
numerous in the municipality.
45
Żeremie bobrowe / Жереме бобровэ / Beaver lodges
fot. Dariusz Piwoński / фот. Дариуш Пивоньски
Roślinność przybrzeżna Wieprza / Прибрежная растительность реки Вепш / The Wieprz River’s near shore vegetation
Kompleksy leśne są naturalnym siedliskiem i ostoją zwierzyny. Do częstych widoków należą przebiegające
sarny, jelenie, dziki, zające szaraki,
lisy, kuny, a nawet łosie. Lasy obfitują w grzyby, jagody, zwierzynę leśną,
a nadwieprzańskie tereny będące
ostoją ptactwa i roślin stwarzają doskonałe warunki do wypoczynku.
46
Леса являются натуральной средой обитания и убежищем для диких животных.
Чаще всего здесб можно наблюдать косулю, оленей, кабанов, зайцев-русаков,
лис, куниц, а даже лосей. Леса полны грибов, ягод, зверей, а вепшаньский район,
являющийся убежищем для птиц и растений, создаёт очень хорошие условия для
отдыха.
Forest complexes are the game’s natural habitat and sanctuary. A running doe, deer, wild boar, brown hare,
foxes, martens, and even moose are a
common view. Forests are rich in mushrooms, berries, game. The Wieprz
River areas that are the bird and
plant sanctuary create perfect leisure
opportunities.
Tereny leśne w gminie / Лесные участки в гмине / Municipality’s forest area
Stawy, starorzecza oraz otaczające
je łąki o różnym stopniu wilgotności są miejscami o dużym znaczeniu
dla płazów. Na terenie gminy stwierdzono występowanie następujących
gatunków tych zwierząt: traszki zwyczajnej, rzekotki drzewnej, ropuchy
szarej i zielonej, żaby trawnej, śmieszki i jeziorkowej.
Пруды, старицы и окружающие их поляны с разным уровнем влажности, очень
значимы для земноводных. На территории гмины замечены следующие виды
животных: обыкновенный тритон, обыкновенная квакша или древесница, серая и
зелёная жаба, травяная лягушка, озёрная
лягушка, прудовая лягушка.
Ponds, oxbow lakes and surrounding
meadows with different humidity are
places of mainstay for amphibians. In
the municipality the following species
can be found: smooth newt, tree frog,
common and green toad, common
brown frog, marsh frog and pool frog.
Rivers and ponds are mainstay of
В реках и прудах водится несколько ви- several species of fish, such as: pike,
Rzeki i stawy są miejscem występo- дов рыб, в частности: щука, плотва, ка- roach, crucian carp, perch, gudgeon,
wania kilkunastu gatunków ryb m.in.: рась, окунь, пескарь, лещ, обыкновенный bream and loach.
szczupaka, płoci, karasia, okonia, вьюн.
In order to familiarize oneself with
kiełbia, leszcza i piskorza.
Специальные обозначенные туристиче- the most attractive natural areas of
Poznanie najbardziej atrakcyjnych ские маршруты, для пешеходных и вело- the municipalities, one can go to the
przyrodniczo terenów gminy umoż- сипедных прогулок, ведущее через самые walking and cycling trails leading
liwiają wyznaczone piesze i rowerowe интересные места, предоставляют воз- through the most interesting sites.
ścieżki turystyczne prowadzące przez можность наслаждаться всеми красотами
The municipality established twennajciekawsze tereny.
природы гмины.
ty-five natural monuments.
Na terenie gminy ustanowiono dwa- На территории гмины установлено двадdzieścia pięć pomników przyrody.
цать пять памятников природы.
47
Dąb „Poldek” - pomnik przyrody w Leopoldowie
Дуб «Польдэк» - памятник природы в Леопольдове
Oak tree called “Poldek” – natural monument in Lepoldów
fot. Dariusz Piwoński / фот. Дариуш Пивоньски
Stadnina koni przy parafii w Bobrownikach
Конюшня при парафии в Бобровниках
Stud farm next to the parish in Bobrowniki
Park w Rykach / Парк в Рыках / Park in Ryki
48
Życie kulturalne gminy Ryki
Культурная жизньГмины Рыки
The culture life of the Ryki municipality
Zespół Tańca Ludowego „Ryki” w strojach ludowych ziemi ryckiej /
Ансамбль Народного Танца «Рыки» в народных костюмах рыцкой земли /
Folk Dance Group “Ryki” in folk costumes
fot. z archiwum MGCK w Rykach / фото. из архива Гминно-городского Культурного Центра в Рыках / photo taken from the MGCK archive in Ryki
O
rganizatorem i animatorem
życia kulturalnego gminy jest
Miejsko-Gminne Centrum Kultury
w Rykach, zajmujące się popularyzowaniem i promowaniem kultury
lokalnej. Przy MGCK działają koła
zainteresowań, organizowane są różnego rodzaju wystawy, spotkania
i happeningi.
W stałych i doraźnych formach pracy
Centrum rozwija indywidualne zainteresowania kulturalne, upowszechnia różne dziedziny kultury i sztuki:
taniec ludowy i towarzyski, muzykę,
teatr, plastykę i film, uwzględnia wydarzenia historyczne, społeczne i kulturalne.
О
T
С помощью постоянных и временных
форм работы центр помогает развивать
индивидуальную
заинтересованность
культурой, распространяет различные
виды культуры и искусства: народный танец, таней в парах, музыка, театр, изобразительное искусство, проводит исторические, социальные и культурные события.
Within permanent and interim forms
of work, the Center develops individual cultural interests, promotes various fields of culture and art: folk and
social dance, music, theater, visual
arts and film, takes into account historical, social and cultural events.
рганизатором и аниматором культурной жизни гмины является гминно-городской культурный центр в Рыках,
занимающийся популяризацией и рекламой местной культуры. В гминно-городском культурном центре действуют различные кружки, организуются выставки
разного типа, встречи и мероприятия.
he Municipal Cultural Center
(MGCK) in Ryki cares about
the cultural life of the municipality
by popularizing and promoting local
culture. Special interest clubs function within the Municipal Cultural Center; there are also a variety of
exhibition, meetings and happenings
going on.
49
Chór „Relaks” / Хор «Релакс» / Choir „Relaks”
Zespół śpiewaczo - obrzędowy „Pelagia” / Вокально-обрядный ансамбль „Пелагия” / Singing and ritual group „Pelagia”
Wokół Centrum skupione są zespoły: śpiewaczy „Pelagia”, chór „Relaks”,
śpiewaczy KGW „Moszczanka”, taneczne „Mali Przyjaciele”, „Latino”,
„Rytm” i Zespół Tańca Ludowego
„Ryki”, teatralne „Kociaki”, „Tygryski”,
muzyczne „Stereodesant”, „Heavytematyka”.
С культурным центром сотрудничают такие группы как: - вокальный «Пелагия»,
хор «Релакс», вокальный кружок домохозяек «Мошчанка», - танца «Мали Пшиятеле», «Латино», «Ритм» и ансамбль национального танца «Рыки», - театральные
«Котяки», «Тыгрыски», - музыкальные
«Стереодесант», «Хэвитематика».
Zespół „Pelagia” w swoim repertuarze posiada niezliczoną liczbę pieśni,
a Grupa Obrzędowa prezentuje swoje
widowiska na różnych przeglądach
i konkursach zdobywając liczne nagrody.
Ансамбль «Пелагия» имеет в своём репертуаре большое количество песен, а
группа обрядов показывает своё шоу на
разных конкурсах, получая многочисленные награды.
W Gminie Ryki działają 22 Koła
Gospodyń Wiejskich oraz Grupa
Rekonstrukcji Historycznej Żołnierzy Garnizonu Dęblin. Wśród nich
dorobkiem artystycznym mogą poszczycić się również zespoły śpiewacze skupione przy KGW Bazanów,
Sierskowola, Leopoldów, Rososz,
Oszczywilk.
50
В гмине Рыки действуют 22 кружка домохозяек, а также группа исторического
восстановления в составе солдат гарнизона Демблин. Среди них есть вокальные
группы, действующие в кружке домохозяек Базанув, Серковоля, Леопольдув, Росош, Ошчывильк, которые могут похвастаться своим творческим достоянием.
The center associates following groups: vocal “Pelagia”, choir “Relaks”,
vocal KGW (farmers’ wives’ association)“Moszczanka”, dance “Mali
Przyjaciele”, “Latino”, “Rytm”, theatre
“Kociaki”, “Tygryski” and music “Stereodesant”, “Heavytematyka”.
The „Pelagia” repertoire includes innumerable songs and the Ceremonial
Group presents its performances at
various reviews and contests, winning
numerous awards.
In the Ryki municipality there are 22
Farmer’s Wifes’ Associations and Dęblin Reenactment Garrison Troops
Group. The artistic output can also be
noted among vocal groups associated
within KGW Bazanów, Sierskowola,
Leopoldów, Rososz, Oszczywilk.
Zespół śpiewaczy KGW Bazanów
Вокальный ансамбль сельского кружка домохозяек Базанув
Vocal group KGW Bazanów
Zespół śpiewaczy KGW Leopoldów
Вокальный ансамбль сельского кружка домохозяек Леопольдув
Vocal group KGW Leopoldów
Zespół śpiewaczy KGW Moszczanka
Вокальный ансамбль сельского кружка домохозяек Мощанка
Vocal group KGW Moszczanka
Zespół śpiewaczy KGW Sierskowola
Вокальный ансамбль сельского кружка домохозяек Серсковоля
Vocal group KGW Sierskowola
Zespół śpiewaczy KGW Rososz
Вокальный ансамбль сельского кружка домохозяек Росош
Vocal group KGW Rososz
Zespół śpiewaczy KGW Oszczywilk
Вокальный ансамбль сельского кружка домохозяек Ошчывилк
Vocal group KGW Oszczywilk
51
Grupa Rekonstrukcji Historycznej Żołnierzy Garnizonu Dęblin pod dowództwem Mirosława Pilzaka
Группа исторической реконструкции в составе солдат гарнизона Демблин под руководством Мирослава Пильзака
Dęblin Reenactment Garrison Troops Group under command of Mirosław Pilzak
Chór Dziecięcy Grupy Rekonstrukcji pod dowództwem Tadeusza Kucharskiego
Детский хор группы историческоой реконструкции под руководством Тадэуша Кухарского
Children’s choir of the Reenactment Group under the surveillance of Tadeusz Kucharski
18 maja 2014 roku odbyła się 70
rocznica bitwy o Monte Casino. Delegacji rządowej towarzyszył m.in.
Chór Dziecięcy Grupy Rekonstrukcji
Historycznych „Żołnierze Września
1939 Garnizonu Dęblin”. W przeddzień uroczystości państwowych
koncertowali w miejscowości Acquafondata (30 km za Monte Cassino),
gdzie stacjonował podczas działań
wojennych sztab gen. Andersa.
Grupy rekonstrukcji uczestniczą
w wielu uroczystościach patriotycznych, dając oprawę wojskową mszy
świętych, wystawiając poczet sztandarowy i prezentując tematyczne
koncerty pieśni patriotycznych. Za
osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania
i ochrony dóbr kultury nagrodzony
został przez Starostę Ryckiego.
52
18 мая 2014 года состоялось 70-летие
Битвы под Монте-Кассино. Одним из
тех, кто сопровождал правительственную делегацию, был детский хор группы
исторической реконструкции «Солдаты
сентября 1939 гарнизона Демблин». Накануне государственного мероприятия
состоялся концерт в городе Аккуафондата (30 км от границы Монте-Кассино), где
дислоцировался во время военных действий штаб ген. Андерса.
In May 18, 2014 the 70th anniversary of the Battle of Monte Cassino
was held. Government delegation
was accompanied by, among others:
Children’s Choir of Reenactment
Group “Żołnierze Wrsześnia 1939
Garnizonu Dęblin” [Dęblin Garrison
Troops of September 1939]. The day
before the national ceremonies they
performed in Acquafondata (30 km
from Monte Cassino), where the staff
of General Anders stationed during
Группы восстановления участвуют во
the war.
многих патриотических мероприятиях,
выставляя Почётное Знамя и организуя Reenactment groups are involved in a
тематические концерты патриотических number of patriotic ceremonies, setпесен, приёт милитарное оформление ting the military scenery during the
Мессе. За достижения в облости творче- Holy Masses, presenting the colour
ской дейтельности, распростронения и party and performing thematic conсохранение культурных ценностей, по- certs of patriotic songs. For achieveлучили награду от Старосты Рыцкого ments in the field of artistic creation,
popularization and protection of culповята.
tural heritage the group was awarded
by the Ryki district head.
Dziecięcy Zespół Tańca Ludowego „Ryki” / Детский ансамбль народного танца «Рыки» / Children’s Folk Dance Group “Ryki”
Schola dziecięco - młodzieżowa „Niebieskie Owieczki” / Детско-юношеский Хор «Небеске овечки» / „Niebieskie Owieczki” children and youth schola
Niezwykłym dorobkiem artystycznym może poszczycić się Schola
dziecięco - młodzieżowa „Niebieskie Owieczki” prowadzona przez
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju
Dzieci i Młodzieży przy Parafii Najświętszego Zbawiciela w Rykach.
Zespół aktywnie uczestniczy w życiu
społeczności lokalnej, biorąc udział
w imprezach cyklicznych na terenie
powiatu ryckiego m.in.: Dni Ryk, Biesiada z LRY, Jarmark Bożonarodzeniowy, Muzyczne Mikołajki, przeglądy i festyny lokalne. Schola sprawuje
również oprawę wokalno-liturgiczną
na niedzielnych, świątecznych i ślubnych mszach świętych w kościele parafialnym w Rykach.
Незаурядным творческим достоянием
может похвастаться детский молодёжный хор «Небеске Овечки» («Голубые
овечки»), руководителем которого является организация духовного развития детей и молодёжи при парафии Пресвятого
Спасителя в Рыках. Ансамль принимает
активное участие в жизни локального
общества, участвуя в регулярных мероприятиях на территории рыцкого повята,
в частности: Дни Рык, чаепитие с LRY,
Рождественская ярмарка, музыкальные
Миколайки, локальные обзоры и фестивали. Костёльный хор исполняет роль
вокально-литургичного оформления на
воскресной, праздничной и свадебной
литургиях в парафиальном костёле в Рыках.
Za upowszechnianie i ochronę dóbr
kultury, historii i tradycji patriotycznych na terenie Powiatu Ryckiego zespół został nagrodzony przez Starostę
Ryckiego.
За популяризацию и сохранение культурных ценностей, истории и патриотических традиций получили награду от старосты Рыцкого повята.
Schola children - youth „Niebieskie
Owieczki”, which can be proud of the
extraordinary artistic achievements,
is conducted by the Association for
the Development of Children and
Youth, led by the parish of the Holiest Saviour in Ryki. The group participates actively in the life of the local
community, taking part in the events
in the Ryki municipality, such as: Ryki
Days, Gathering with LRY, Christmas
Fair, Musical St. Nicholas’ Day, reviews and local festivals. Schola also
performs on Sundays, Christmas and
wedding Masses in the parish church
in Ryki taking care of the vocal and
liturgical sphere.
The group was rewarded by the
trict’s head for the promotion
protection of cultural, historical
patriotic traditions in the Ryki
trict.
disand
and
dis53
Dziecięcy Zespół Tańca Ludowego „Ryki” / Детский ансамбль народного танца «Рыки» / Children’s Folk Dance Group “Ryki” /
Dziecięcy Zespół Tańca Ludowego
„Ryki” powstał w 1968 roku. Jego założycielem był pan Jan Rogala. Zespół
liczy 130 młodych artystów, działa
przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Rykach, skąd pochodzą
wszyscy tancerze i soliści. Za swoją
artystyczną działalność otrzymał szereg nagród i wyróżnień. Koncertował w wielu miastach, miasteczkach
i wsiach w Polsce. Swoim barwnym
tańcem i śpiewem rozsławiał piękno polskiej kultury poza granicami
kraju. Uczestniczył w międzynarodowych festiwalach folklorystycznych na Węgrzech (1990, 1993, 1998)
Ukrainie (1994), w Bułgarii (1994,
1995, 2003), Turcji (1992, 1995), Syrii (1972), Czechach (2000), Białorusi
(2005), Grecji (2009, 2011), Hiszpanii
(2010) i we Włoszech (2012). W programie zespołu znajdują się polskie
tańce narodowe oraz tańce regionalne (lubelskie, rzeszowskie, sądeckie,
kurpiowskie, wielkopolskie, śląskie,
górali żywieckich).
54
Детский ансамбль народного танца
«Рыки» основан в 1968 году. Его основателем является пан Ян Рогаля. В состав
ансамбля входит 130 молодых исполнителей, он действует при общеобразовательной школе номер 1 в Рыках, из которой
выходят все танцоры и солисты. За свою
творческую дейтельность получил много
призов и наград. Участники ансабля давали концерты во многих городах, селах и
деревнях Польши. Своим ярким танцем и
пением ансамбь прославил красоту польской культуры за пределами страны. Участвовал в международных фольклорных
фестивалях в Венгрии (1990, 1993, 1998),
на Украине (1994), в Болгарии (1994, 1995,
2003), в Турции (1992, 1995), в Сирии
(1972), в Чехии (2000), в Белорусии (2005),
в Греции (2009, 2011), в Испании (2010) и
в Италии (2012).
В программу ансамбля входят польские
народные танцы, а также региональные
танцы (любельские, жешовские, сондеские, курниовские, велькопольские, силезские, горесов живетских).
Children’s Folk Dance Group „Ryki”
was founded in 1968 by Jan Rogal.
The group consists of 130 young artists and is associated with Secondary School Complex No. 1 in Ryki,
where all the dancers and singers
come from. The group has received
a number of rewards for their artistic
activity. The group has performed in
many cities and villages in Poland.
The group promoted the beauty of
Polish culture abroad with their colorful dancing and singing. The group
participated in international folk festivals in Hungary (1990, 1993, 1998),
Ukraine (1994), Bulgaria (1994, 1995,
2003), Turkey (1992, 1995), Syria
(1972), Czech Republic (2000), Belarus (2005), Greece (2009, 2011), Spain (2010) and Italy (2012). The program presented by the group includes
Polish national and regional dances
of Lublin, Rzeszow, Kurpian, Wielkopolska, Silesia, Żywiec highlanders
areas and Sądecki region.
Wieniec dożynkowy KGW Moszczanka
Соломенные венки группы сельского кружка домохозяек «Мошчанка»
KGW Moszczanka harvest wreath
Wieniec dożynkowy KGW Rososz
Соломенные венки группы сельского кружка домохозяек «Росош»
KGW Rososz harvest wreath
Wieniec dożynkowy KGW Bazanów
Соломенные венки группы сельского кружка домохозяек «Базанув»
KGW Bazanów harvest wreath
Celem zespołów ryckich jest ocalenie
od zapomnienia dawnych obrzędów,
zwyczajów oraz pieśni ludowych.
Od szeregu lat uświetniają różnego
rodzaju imprezy o zasięgu nie tylko
powiatowo-gminnym, ale także wojewódzkim oraz ogólnokrajowym.
Целью рыцких ансамблей является сохранение давних обрядов, обычаев и народных песен. На протяжении многих лет
они украшают различного вида мероприятия, не только повятово-гминного масштаба, но также областного и общегосударственного.
Pielęgnowaniem i przekazywaniem
młodym pokoleniom tradycji ludowych i obyczajów zajmują się głównie lokalne grupy Kół Gospodyń
Wiejskich. Jednym ze zwyczajów jest
Ludowe Święto Plonów, na które gospodynie wiją wieńce dożynkowe.
Misternie wykonane prace były wielokrotnie nagradzane podczas konkursów gminnych, powiatowych, wojewódzkich i krajowych.
Заботой и передачей народных обычаев
занимаются локальные группы кружков
домохозяек. Одним из обычаев является
Народный праздник урожая, когда домохозяйки плетут соломенные венки. Искусно сделанная работа была многократно награждена в гминных, повятовых,
районных и общенациональных конкурсах.
Pod względem etnicznym obecna
gmina Ryki w czasach staropolskich
leżała na terenie ziemi stężyckiej,
która obejmowała swym zasięgiem
tereny większe niż dzisiejszy powiat
rycki, ale także część terytorium dzisiejszego powiatu łukowskiego, jak
również powiatu garwolińskiego.
Kultura ludowa gminy jest bardzo bogata i wciąż żywa. Wyrosła na wspólnych doświadczeniach historycznych,
form gospodarowania i warunków
życia dawnej ziemi stężyckiej, której
naturalną granicę stanowiła rzeka
Wieprz.
The objective of Ryki groups is preserving historic rituals, customs and
folk songs. For a number of years,
those groups have been performing
on a variety of events not only on
district and municipal level, but also
on provincial and national levels.
In preserving and passing on to the
younger generations folk and custom
traditions the local groups of Farmer’s Wife Association are mainly
engaged. One of the customs is the
Folk Harvest Festival [Ludowe Święto
Plonów], where housewives prepare
harvest wreaths. The hard work was
multiply awarded in contests at the
municipal, district, provincial and
В этническом отношении настоящая гмиnational levels.
на Рыки во старопольский период находилась на территории стенжицкой земли, In ethnic terms Ryki municipality in
которая охватывала территорию, превы- Old-Polish times was situated in Stęшающую по площади нынешний рыцкий życa land, which was larger in than
повят, а также часть территории нынеш- the present-day Ryki district, but ocнего луковского повята, как и гарволин- cupied the the territory of the present
ского повята. Народная культура гмины Łuków and Garwolin districts. The
невероятно изобильна и жива. Она воз- municipality‘s folk culture is extreросла на совместном историческом опы- mely rich and still alive. It developed
те, формах хозяйствовиния и бытовых on the shared historical experience,
условий давней стенжицкой земли, где forms of farming and living conнатуральной границей была река Вепш. ditions of the former Stężyca land.
The Stężyca land borders were established by the Wieprz River.
55
Zespół Tańca Ludowego „Ryki” / Ансамбль народного танца «Рыки» / Folk Dance Group “Ryki”
Zespół tańca towarzyskiego „Rytm” / Ансамбль парных танцев «Ритм» / Social dance group “Rytm”
Strój noszony na tych ziemiach można zaliczyć do charakterystycznego
mazowieckiego „pasiaka”. Ma wiele
wspólnych cech z sąsiednimi strojami
kołbielskim, łukowskim, puławskim,
radomskim. Posiada jednak własne
charakterystyczne tylko dla tego terenu elementy, np. poprzeczny układ
pasków na spódnicach i fartuchach.
56
Наряды, которые носили в этих местах,
можно отнести к характерному мазовецкому «Пасяку» («Полосатый»). У
него много общего с нарядами соседних
окрестностей: колбельским, лукомским,
пулавским, радомским. Однако у него
также имеются индивидуальные элементы, характерные для данной территории,
в частности: поперечный набор линий на
юбках и фартуках.
Costumes worn in these areas can be
assigned to the characteristic Mazovia costume known as „pasiak”. It has
many common features with neighboring Kołbielsk, Łuków, Puławy and
Radom costumes. However, it has its
own unique elements corresponding
to the area, e.g. crosswise arrangement of stripes on skirts and aprons.
Rekreacja i sport w gminie Ryki
Спорт и отдых в гмине Рыки
Recreation and sport in Ryki municipality
Boisko do siatkówki plażowej / Площадка для пляжного волейбола / Beach volleyball court
S
С
S
Na terenie miasta i gminy Ryki działa
kilkanaście stowarzyszeń sportowych
prowadzących działalność w zakresie
kultury fizycznej i rekreacji, realizując zajęcia sportowe w wielu dyscyplinach.
На территории города и гмины Рыки действует более десяти спортивных организаций, осуществляющих деятельность в
сфере физкультуры и отдыха, в которых
проводятся спортивные занятия по многим дисциплинам.
On the territory of the Ryki city and
municipality, a few sport associations
are focusing in the field of physical
education and recreation, realizing
sports activities in many disciplines.
port w gminie jest istotnym elementem życia wielu jej mieszkańców. Dostrzegając to, samorządy od
wielu lat stwarzają sprzyjający klimat
dla wszelkiego rodzaju przedsięwzięć
kreujących zdrowy styl życia oraz
promujących aktywność fizyczną
i rozwój sportu. Działania te realizowane są nie tylko poprzez budowę infrastruktury sportowo-rekreacyjnej.
порт в гмине - значимый элемент в
жизни многих ее жителей. Замечая
это, органы местного самоуправления
уже многие годы создают благоприятную
атмосеру для всякого вида мероприятий,
популяризирующих здоровый стиль
жизни, физическую активность и развитие спорта. Эти действия осуществляются не только путем строительства инфраструктуры для спорта и отдыха.
port in the municipality is an important part of life for many inhabitants. Recognizing this, self-governments for many years have created
favorable conditions for all kinds of
projects that contribute to healthy
lifestyle and promotion of physical
activity and sport development. These
activities are carried out not only by
the building of sport and recreation
infrastructure.
57
Rycka Liga Koszykówki / Рыцкая Лига Баскетбола / Ryki Baskeball League
Basen w Rykach / Бассейн в Рыках / Swimming pool in Ryki
Najopularniejsze to: piłka nożna
(MKS „Ruch” Ryki, KS „Amator”
Leopoldów-Rososz), tenis stołowy
(UPKS „Arka” Ryki, UPKS „Błękini”, UPKS „Bobry”), kolarstwo, koszykówka (Rycka Liga Koszykówki),
trójbój siłowy (MKS „Tur” Ryki).
Międzynarodowe sukcesy odnoszą
zawodnicy uprawiający trójbój siłowy
zrzeszeni w klubie MKS „Tur” Ryki.
Наиболее популярные виды спорта это:
футбол (МСК «Рух» Рыки, СК «Аматор»
Леопольдув - Росош), настольный тенис
(УПСК «Арка» Рыки, УПСК «Бленкини»,
УПСК «Бобры»), велоспорт, баскетбол
(Рыцкая Лига Баскетбола), силовое троеборье (пауэрлифтинг) (МСК «Тур» Рыки).
Успехов на международной арене достигают спортсмены, занимающиеся силовым троеборьем, из клуба «Тур» Рыки.
The most popular are: football (MCS
„Ruch” Ryki, KS „Amator” Leopoldów-Rososz), table tennis (UPKS
„Arka” Ryki, UPKS „Błękitni”, UPKS
„Bobry”), cycling, basketball (Ryki
Basketball League), triathlon (MKS
„Tur” Ryki). Very successful on the
international level are athletes from
the triathlon club MKS „Tur” Ryki.
One of the most famous events orJedną z najbardziej znanych imprez Одно из наиболее изветсных мероприя- ganized in the municipality area is the
organizowanych na terenach gminy тий, устраиваемых на территории гмины Off-Road Rally „Rykowisko”.
jest Rajd Samochodów Terenowych - Ралли по Бездорожью «Рыковиско».
„Rykowisko”.
58
Boisko w Sierskowoli / Ралли по Бездорожью / Sport field in Sierskowola
Rajd samochodów terenowych / Ралли по Бездорожью «Рыковиско» / Off-Road Rally
Dla miłośników wodnych atrakcji
miasto proponuje pobyt na pływalni w Rykach, która jest miejscem dla
chcących doskonalić swoje umiejętności, a także dla osób szukających
świetnej zabawy, relaksu i odpoczynku.
Для любителей водных аттракционов в
Рыках имеется бассейн - идеальное место
для желающих совершенствовать свои
умения, а также для тех, кто ищет возможности отчино развлечся, расслабиться и отдохнуть.
For the lovers of water attractions the
city offers a swimming pool, a place
for those who want to improve their
skills, as well as for those looking for
fun and relaxation.
59
Nauka jazdy konnej w stadninie „Kasztanka” / Уроки верховой езды в конюшне «Каштанка» / Horseback riding lessons in stud farm “Kasztanka”
Przejażdżki konne w terenie / Верховые прогулки по открытой местности / Horseback riding
Entuzjastów jazdy konnej zaprasza
Gospodarstwo Rolne „Kasztanka”.
Osoby posiadające już umiejętność
jazdy konnej mogą skorzystać z przejażdżek w terenie oraz rajdów. Stajnia
„Kasztanka” znajduje się w spokojnej
wsi Swaty ok. 4 km od Ryk zapewnia
doskonały odpoczynek i relaks, z dala
od miejskiego zgiełku. Jej położenie
pośród lasów, wśród dzikiej przyrody,
sprawia, że jest ona miejscem niezwykle malowniczym. Organizowane są
tam między innymi zajęcia hipoterapii, obozy jeździeckie, kolonie i półkolonie. Ponadto prowadzony jest
pensjonat dla koni, a także zajeżdżane
są młode konie i korygowane końskie
narowy.
60
Энтузиастов верховой езды приглашает
Ферма «Каштанка». Тем, кто уже имеет соответствующие навыки верховой
езды, предлагаются конные прогулки
по открытой местности, а также конные
скачки. Конюшня находится в спокойной
деревне Сваты в отдалении ок. 4 км от
города Рыки и предлагает отличный отдых и релакс, в дали от городской суеты.
Расположение среди лесов, на лоне дикой
природы придает этому месту необыкновенную живописность. Здесь проводятся
заняти по иппотерапии, лагеря верховой
езды и полулагеря. Кроме того, здесь действует пенсионат для лошадей, объезжаются и дрессируются молодые лошади.
The Farm „Kasztanka” invites the
horseback riding enthusiasts . If someone has the horseback riding skills he/
she can participate in horseback tours
and rides in the area. Stable „Kasztanka” is located in the quiet village
Swaty, approximately 4 km from Ryki
and provides perfect relaxation, away
from the city tumult. Its location surrounded by forests, wildlife, makes it
a very scenic place. Organization of
hippotherapy classes, riding camps,
colonies and day camps is also an asset. Also, a horse stud farm is situated
in the area which adapts young horses
to riding and corrects horses habits.
Punkt widokowy - Sarny / Обозрительная площадка - Косули / Vantage point – Sarny
Kolejną atrakcją dla turystów i mieszkańców spędzających aktywnie wolny
czas jest oznakowana, wytyczona sieć
ścieżek rowerowych przez Stowarzyszenie Integracji Społecznej Gminy
Ryki. Powstały tam miejsca postojowe, wiaty i miejsca widokowe. W
ramach szlaku powstały dwie pętle.
Znaczna ich część przebiega wzdłuż
rzeki Wieprz.
Очередным привлекательным для туристов и жителей объектом, активно проводящих свободное время, можно назвать
специально проложенные Объединением Интеграции Общественности Гмины
Рыки велосипедные маршруты. Здесь появились парковки, остановки, и обозрительные площадки. На территории маршрута построены две петли. Основная их
часть сосредоточена вдоль реки Вепш.
Pierwsza „Czerwona” o długości 24
km rozpoczyna się w Rykach i biegnie przez Krasnogliny, Wymysłów,
Bobrowniki, Sędowice i Sarny. Ta
część trasy obejmuje tereny przy ujściu Wieprza do Wisły.
Первый маршрут - «Красный», длинной
24 км, начинается в Рыках и проходит через Красноглины, Вымыслув, Бобровники, Сендовице и Сарны. Эта часть трассы
включает в себя территории, прилегающие к устью Вепша в Вислу.
Druga „Zielona” ma 26 km. Rozpoczyna się w Rykach i prowadzi
przez miejscowość Ogonów, Nowy
Bazanów, aż do Leopoldowa. Trasa
przebiega przez lasy z pięknym drzewostanem z przewagą drzew liściastych, dużą ilością olch oraz bagnami.
Второй - «Зеленый» имеет продолжительность 26 км. Начинается в Рыках и проходит через населенные пункты Огонув,
Нову Базанув - до Леопольдова. Маршрут
проходит через лесополосу, в которой
доминируют лиственные деревья, произрастает преимущественно ольха, имеется
много болот.
Another attraction for tourists and inhabitants spending their free time actively, are the bicycle trails’ networks
marked by the Association of the
Ryki Municipality’s Social Integration
[Stowarzyszenie Integracji Społecznej
Gminy Ryki]. Parking spaces, sheds
and vantage points are established
there. As part of the trail, two loops
were formed. Most of them run along
the Wieprz River.
The first - „Red” with a length of 24
km. Itstarts in Ryki and runs through
Krasnogliny, Wymysłów, Bobrowniki,
Sędowice, and Sarny. This part of the
trail covers the area at the mouth of
Wieprz to Vistula.
The second - „Green” is 26 km long.
It starts in Ryki and runs through
Ogonów, Nowy Bazanów to Leopoldów. The trail runs through the beautiful, mostly broadleaf, stand of trees
with many alders and wetland.
61
Pierwsza pętla „Czerwona”
Первая петля - «Красная»
The 1st „Red” loop
62
Rzeka Wieprz - Sędowice / Река Вепш - Сендовице / Wieprz River – Sędowice
Sędowice - punkt widokowy / Сендовице - обозрительная площадка / Vantage point in Sędowice
Przez miejscowości: Sędowice, Podwierzbie, Bobrowniki przebiega
oznakowany przez LGD szlak kajakowy Pradoliną Wieprza.
Через населенные пункты: Сендовице, Through: Sędowice, Podwierzbie, BoПодвежбе, Бобровники проходит обо- browniki runs marked by LAD Wieзначенный Локальной Группой Действия prz proglacial valley canoeing trail.
маршрут для путешествий на байдарке по
Прадолине Вепша.
63
Druga pętla „Zielona”
Вторая петля - «Зеленая»
The 2nd „Green” loop
64
Punkt postojowy - Krasnogliny / Остановка - Красноглины / Stop point – Krasnogliny
fot. z archiwum LGD „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej”
65
Urząd Gminy Stężyca
Plac Senatorski 1
08-540 Stężyca
tel. 0-81 866 30 38
www.gmina-stezyca.pl
Gmina Stężyca
Гмина Стенжица / Stężyca Municipality
Budynek GOKu w Stężycy z tablicą upamiętniającą odzyskanie praw miejskich
Здание Культурного Центра Гмины в Стенжице с памятной таблицей о возвращении городских прав
GOK building in Stężyca with commemorating plaque on retrieving city rights
G
Г
Południową granicę gminy wyznacza
rzeka Wisła, która przepływa przez
gminę na odcinku 17 kilometrów,
tworząc w południowej części swego koryta starorzecza, wyspy rzeczne
oraz zastoiska powstałe wskutek rozlewania się rzeki i tworzenia odnóg.
Южная граница гмины проходит
по реке Висле, которая протекает
по территории гмины на отрезке
17 км, в южной части ее русла
образовались старицы, речные
острова и озера, образованные
вследствии паводей на реке и
образования рукавов.
mina Stężyca położona jest w zachodniej części powiatu ryckiego, na południowym krańcu Niziny
Mazowieckiej. Sąsiaduje z gminami:
Dęblin i Ryki (powiatu ryckiego) oraz
Sieciechów, Maciejowice, Trojanów
i Kozienice (województwa mazowieckiego).
66
мина Стенжица расположена в западной части рыцкого повята, на южном
конце Мазовецкой Низменности. Соседствует с гминами: Демблин и Рыки
(рыцкого повята) и Сецехув, Мецеевице,
Троянув и Козенице (мазовецкого воеводства).
S
tężyca municipality is located in
the western part of the Ryki district and on the southern end of the
Mazovia Lowland territory. It adjoins
the municipalities: Dęblin and Ryki
(Ryki district) and Sieciechów, Maciejowice, Trojanów and Kozienice
(Mazovia Province).
The southern border of the municipality is marked by the Vistula River,
which flows through the municipality for 17 kilometers, forming oxbow
lakes, islands, and standing water
bodies caused by the river flood and
creating river branches in the southern part of its channel.
Wisła / Висла / Vistula
Powierzchnia gminy wynosi 116,78
km2, co stanowi 18,97 % powierzchni powiatu ryckiego. W skład gminy
wchodzi 15 sołectw: Brzeziny, Brzeźce, Długowola, Drachalica, Kletnia,
Krukówka-Plebanka, Nadwiślanka,
Paprotnia, Pawłowice, Piotrowice,
Prażmów, Rokitnia Nowa, Rokitnia
Stara, Stężyca i Zielonka.
Siedzibą gminy jest Stężyca, zlokalizowana przy drodze wojewódzkiej nr
801, oddalona od Warszawy o 99 km,
od Lublina o 77 km oraz 7 km od Dęblina.
Поверхность гмины - 116,78 км 2, что
составляет 18,97 % поверхности рыцкого повята. В состав гмины входит 15
солецтв: Бжезины, Бжезьце, Длуговоля,
Драхалица, Клетня, Крукувка - Плебанка,
Надвислянка, Папротня, Павловице, Петровице, Пражмув, Рокитня Нова, Рокитня Стара, Стенжица и Зеленка.
Административный центром гмины является Стенжица, расположенная при воеводской дороге номер 801, отдаленная от
Варшавы на 99 км, от Люблина - на 77 км,
и на 7 км от Демблина.
The area of the municipality is 116.78
km2, which represents 18.97% of Ryki
district. The municipality includes
15 villages: Brzezina, Brzeżce, Długowola, Drachalica, Kletnia, Krukówka
-Plebanka, Nadwiślanka, Paprotnia,
Pawłowice, Piotrowice, Prażmów, Rokitnia Nowa, Rokitnia Stara, Stężyca
and Zielonka.
Stężyca municipality seat is located
by the provincial road No. 801, 99 km
from Warsaw, 77 km from Lublin and
7 km from Dęblin.
67
Pastwiska w gminie / Пастбища в гмине / Grazing lands in the municipality
Gmina Stężyca charakteryzuje się
niskim stopniem uprzemysłowienia
i dobrze zachowanym naturalnym
środowiskiem przyrodniczym. Wiodącą formą gospodarki gminy jest
rolnictwo. Użytki rolne stanowią 63%
powierzchni. Produkcja rolna jest
wielokierunkowa. Funkcjonują tu
małe rodzinne gospodarstwa rolne.
Dominujące znaczenie mają uprawy
polowe, hodowla bydła, trzody oraz
drobiu (w miejscowościach Brzeźce, Piotrowice, Długowoli). Wśród
upraw przeważają: żyto, kukurydza,
pszenica, buraki cukrowe oraz warzywa. Na obszarze ziemi stężyckiej
bogate są tradycje upraw ogrodniczych, szczególnie kwiatów.
68
Гмина Стенжица характеризуется низкой степенью развития промышленности и хорошо сохранившейся природной
средой . Ведущей отраслью экономики
гмины является сельское хозяйство.
Пахотные земли составляют 63 % ее поверхности. Сельскохозяйственное производство является многоотраслевым.
Здесь действуют малые семейные фермы.
Преобладают полевые культуры, развито
животноводство, в частности - крупный
рогатый скот, свиноводство и птицеводство (в деревнях Бжезьце, Петровице,
Длуговоля). Среди культур преобладают:
рожь, кукуруза, пшеница, сахарная свекла, а также овощи. На территории стенжицкой земли существуют богатые традиции выращивания садовых культур, в
особенности цветов.
Stężyca municipality is characterized
by a low level of industrialization and
well-preserved natural environment.
Agriculture is the leading form of the
municipality economy. Farmlands
represent 63% of the area. The agricultural production is multifaceted.
Small family farms are the majority.
Predominant are cultivation of crops,
raising cattle, flock and poultry (in
Brzeźce, Piotrowice, Długowola).
Among crops predominate are: rye,
corn, wheat, sugar beets and vegetables. The Stężyca area is known for its
tradition of cultivation horticultural
corps, especially flowers.
Hodowla storczyków doniczkowych w firmie JMP Flowers / Разведение ятрышника в горшках в компании JMP Flowers / Floriculture of potted orchids, JMP Flowers company
Hodowla anturium w firmie JMP Flowers / Разведение антуриум в компании JMP Flowers / Floriculture of anthurium, JMP Flowers company
Największym producentem w gminie, a zarazem najnowocześniejszą
firmą produkującą kwiaty w Polsce
jest JMP Flowers ze Stężycy. Dzięki
doświadczeniu oraz ciągłemu doskonaleniu technik uprawy firma należy
do czołówki światowej w uprawie anturium, róż i orchidei doniczkowej.
Крупнейшей, а также и наиболее современной в гмине компанией, занимающейся выращиванием цветов, является JMP
Flowers из Стенжицы. Благодаря опыту и
постоянному совершенствованию техники выращивания компания стала одним
из мировых лидеров в области выращивания антуриум, роз и орхидеи.
The largest producer in the municipality, and also the most modern company producing flowers in Poland is
JMP Flowers in Stężyca. The company experience and the continuous improvement of cultivation techniques,
contributed towards becoming the
world leader in the cultivation of anthurium, roses and potted orchids.
69
Tereny rekreacyjne na Wyspie Wisła w Stężycy / Места отдыха на острове Висла в Стенжице / Recreation areas on the Vistula Island in Stężyca
Najważniejszym celem stężyckiego
samorządu jest dalszy rozwój przy
wykorzystaniu możliwości i środków budżetu Unii Europejskiej, jak
również wzorcowe wykorzystanie
własnego potencjału gospodarczego i społecznego. Realizację tych
zamierzeń umożliwia współpraca z
mieszkańcami oraz organizacjami
pozarządowymi, takimi jak TPS, czy
Wspólnota Gruntowa w Stężycy.
70
Главной целью самоуправления Стенжицы является дальнейшее развитие при
использовании средств из бюджета Европейского Союза, а также примерное
использование своего экономического и
социального потенциала. Осуществление этих намерений возможно благодаря
содействию с жителями гмины, а также с
внеправительственными организациями,
такими, как КПС или Земельное Сообщество в Стенжице.
Najważniejszym celem stężyckiego
samorządu jest dalszy rozwój przy
wykorzystaniu możliwości i środków budżetu Unii Europejskiej, jak
również wzorcowe wykorzystanie
własnego potencjału gospodarczego i społecznego. Realizację tych
zamierzeń umożliwia współpraca z
mieszkańcami oraz organizacjami
pozarządowymi, takimi jak TPS, czy
Wspólnota Gruntowa w Stężycy.
Pejzaże stężyckie / Пейзажи в Стенжице / Stężyca scenery
fot. Jarosław Wojdat / фот. Ярослав Войдат
Dzięki malowniczym krajobrazom
nadwiślańskim, przybrzeżnym plażom licznych jezior i starorzeczy oraz
przepięknych kompleksów leśnych,
starych kościółków i domów, Stężyca
jest gminą atrakcyjną dla mieszkańców, jak też turystów.
Stężyca, to innowacyjna gmina, posiadająca bogate walory krajobrazowe
i zasoby naturalne (złoża gazu), a jednocześnie innowacyjna, wychodząca
naprzeciw potrzebom współczesnego
rynku. Posiada szerokie możliwości
rozwoju infrastruktury, jak też ekoturystyki i turystyki wodnej, pieszej,
rowerowej, które stopniowo realizuje.
надвислянским пейзажам, прибрежным
пляжам при многочисленных озерах и
старицах, а также прекрасным лесным
массивам, старым костелам и домам,
Стенжица становится особо привлекательной для жителей и туристов гминой.
Within scenic Vistula landscape, coastal lake and oxbow lake beaches
and beautiful forests, old churches
and houses, Stężyca is an attractive
municipality for inhabitants as well as
tourists.
Стенжица - это современная гмина, располагающая на своей территории живописными местами и богатыми природными ресурсами, выходящая навстречу
потребностям современного рынка. Гмина имеет широкие возможности развития
инфраструктуры, а также экологического, водного пешеходного и велосипедного
турзма, что поэтапно осуществляется.
Stężyca is an innovative municipality,
which has a rich landscape and natural resources (gas fields), also innovative, in fulfilling the contemporary market needs. It has an extensive
infrastructure development opportunities including eco and water tourism, hiking, bicycling, which are
gradually being implemented.
71
Szkoła Podstawowa Nowej Rokitni / Начальная школа в Новой Рокитне / Primary School in Nowa Rokitnia
Szkoła w Paprotni z I połowy XX wieku / Школа I половины XX века в деревне Папротня. / School in Paprotnia from the first half of the 20th century
Zespół Placówek Oświatowych w Pawłowicach / Комплекс образовательных учреждений в деревне Павловице / Educational Facilities in Pawłowice
Placówki oświatowe w gminie Stężyca to: Zespół Szkół w Stężycy, Szkoła
Podstawowa w Nowej Rokitni, Zespół
Placówek Oświatowych w Pawłowicach.
Образовательные учреждения в гмине
Стенжица: Комплекс школ в Стенжице,
начальная Школа в деревне Нова Рокитня, Комплекс Образовательных Учреждений в деревне Павловице.
Gmina, która swą obecnością zaznaczyła swoje miejsce w historii Polski łączy tradycję z nowoczesnością,
przeszłość z potrzebami jutra. Wyjątkowość tej gminy tworzy lokalna
historia, miejscowe zabytki, bogactwo zasobów natury i kultury, otwarci i życzliwi ludzie, tradycje ludowe,
piękno przyrody i nieskażone środowisko oraz rozwinięta baza kulturalna
i sportowa.
Гмина, которая своим существованием
оставила след в истории Польши, сочетает традиции и современность, а
прошлое - с нуждами завтрашнего дня.
Уникальность этой гмины создана местной историей, историческим достопримечтельностями, богатством природных
и культурных ресурсов, а также открытостью и доброжелательностью людей,
народными традициями, красотой природы, чистотой окружающей среды и развитой культурной и спортивной базой.
72
Educational facilities in Stężyca
municipality includes: Complex of
Schools in Stężyca [Zespół Szkół
Ogólnokształcących w Stężycy], Primary School in Nowa Rokitna, Education Facilities in Pawłowice.
The municipality, which marked its
place in the Polish history combines
tradition with modernity, the past
with the needs of tomorrow. The
uniqueness of the municipality indicates local history, historical monuments, the wealth of natural and
cultural resources, open and friendly
people, folk traditions, natural beauty and unpolluted environment along
with developed cultural and sport
base.
Stężyca / Стенжица
73
Stężyca
Panorama Stężycy / Панорама на Стенжицу / A panorama of Stężyca
S
С
T
Miejscowość ta, jako część województwa sandomierskiego stała się
ośrodkiem ziemi stężyckiej. Posiadała
wówczas prawa miejskie nadane jej
w 1323 roku przez króla Władysława
Łokietka (odebrano je Stężycy przez
władze rosyjskie w roku 1869 za działalność opozycyjną wobec zaborcy).
Населенный пункт, как часть сандомерского воеводства стал центром стенжицкой земли. В это время он имел городские
права, закрепленные за ним в 1323 году
королем Владиславом Локетком (городские права были отобраны у Стенжицы
в 1869 году российскими властями за антизахватческую опозиционную деятельность).
This city, as a part of Sandomierz province, has became the center of Stężyca land. It then had a town charter,
granted in 1323 by King Władysław
the Elbow-high (Russian authorities
deprived Stężyca its municipal rights
in 1869 because of the opposition activity aimed at the occupants).
tolica gminy, położona jest na
piaszczystej wydmie (120 m
n.p.m.) terasy zalewowej Wisły. Bogata i wspaniała historia królewskiego
miasta Stężycy sięga XIII wieku. Jest
jedną z najstarszych miejscowości
województwa i przez większą część
swych dziejów posiadała prawa miejskie.
74
толица гмины расположена на песчанной дюне (120 над уровнем моря).
Богатая и интересная история королевского города Стенжица уходит корнями в
XIII век. Стенжица - один из старейших
населенных пунктов в воеводстве, и на
протяжении большей части своей истории имел сатус города.
he capital of the municipality is
located on sand dunes (120m
above the sea level) alluvial terrace of
the Vistula River. The rich and great
history of Stężyca royal town dates
back to the 13th century. It is one of
the oldest cities of the province most
of the time of its history, it had a town
charter.
Dawny krajobraz starorzecza Wisły w Stężycy /
Давний вид на страоречье Вислы в Стенжице /
Vistula oxbow lake former landscape in Stężyca
Konie nad brzegiem Wisły / Лошади на берегах Вислы / Horses on the bank of the Vistula
Już w tym czasie istniał tu gród
obronny, osada targowa, bród przez
rzekę oraz przystań dla spływu drewna i statków przewożących towary.
Lokalizacja przy głównych szlakach
drogowych i wodnych sprawiła, że
w XIV wieku miejscowość ta stała
się ważnym ogniwem handlowo –
transportowym. Należy wspomnieć,
że przez ziemię stężycką wiódł Szlak
Bursztynowy od Morza Czarnego
nad Bałtyk.
Bez wątpienia Stężyca odgrywała w ówczesnym czasie ważną rolę
w państwie polskim. Nieprzypadkowo więc wysoka pozycja miasta przyczyniła się w roku 1574 do wyboru
tego miejsca przez prymasa Polski Jakuba Uchańskiego na elekcję nowego
monarchy na obradach szlachty (zwane „Zjazdem w Stężycy”). Otrzymane z rąk królewskich przywileje, doroczne jarmarki i cotygodniowe targi
świadczą o roli i znaczeniu miasta. Na
początku XVI wieku był tu szpital,
łaźnia, młyny.
Wisła/ Висла / The Vistula River
photo taken from „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” LAG archives
Уже в это время здесь существовал оборонный град, торговое поселение, переход через реку и пристань для суден перевозящих товары. Расположение вблизи
главных сухопутных и водных путей стала причиной того, что в XIV веке населенный пункт стал важным торгово - транспортным центром. Нужно помнить, что
через стенжицкую землю проходил Янтарный Путь ведущий от Черного Моря
до Прибалтики.
Back then there was a fortified settlement, a trade settlement, a river
ford and a marina for wood run-off
and for cargo ships. It is located near
main roads and waterways and it helped the city to become an important
transport and trade link in the 14th
century. It is worth mentioning that
the Amber Trail led through the Stężycka land from the Black Sea to the
Baltic Sea.
Без сомнения, Стенжица в то время играла важную роль в польском государстве.
Неудивительно то, что благодаря высокому рангу города, в 1574 примас Польши Якуб Уханьски выбрал его в качетсве
места для выборов нового монарха на
съездах шляхты (назывемого «Съездом
в Стенжице»). Полученные от короля
привилегии, ежегодные ярмарки и еженедельные торговые мероприятия свидетельствуют о значимости города. В начале XVI века здесь находилась больница,
баня, мельницы.
Without doubt, nowadays, Stężyca plays an important role in Polish
country. Not incidentally, the city’s
strong position has contributed to
the fact that is has been chosen by the
Polish Primate Jakub Uchański for
a place to elect a new monarch in a
gentry sitting (called Zjazd w Stężycy)
in 1574. Royal privileges, annual fairs
and weekly markets showed the importance of the city. At the beginning
of the 16th century there used to be a
hospital, a bathhouse and mills there.
75
Wisła zimą / Висла зимой / Vistula in winter
fot. Jarosław Wojdat / фот. Якуб Войдат
W 1591 roku sprowadzono do Stężycy zakon franciszkanów, dla których
Jerzy Ossoliński – podskarbi królewski ufundował kościół i klasztor.
W 1749 roku Wisła zniszczyła południową część miasta, zabierając ratusz, kościół i klasztor.
В 1591 году в Стенжицу был призван орден францисканцев, для которых Ежи
Оссолиньски - королевский казначей,
основал костел и монастырь. В 1749 году
Висла затопила южную часть города,
уничтожив при этом ратуш, костел и монастырь.
In 1591 the Franciscan order was
brought to Stężyca. Jerzy Ossoliński
– a royal treasurer funded a church
and a monastery for them. In 1749
the Vistula River destroyed the southern side of the city, taking away the
town hall, church and monastery.
Kolejnym, znaczącym wydarzeniem,
które miało miejsce na terenie Stężycy był rokosz wojewody krakowskiego i byłego starosty stężyckiego, Mikołaja Zebrzydowskiego. Na kartach
historii Stężyckiej zapisane są również
m.in. powstania: listopadowe i styczniowe.
Следующим важным событием, имевшим
место на территории Стенжицы, стал
бунт краковского воеводы и бывшего
стенжицкого старосты, Миколая Зебжидовкого. На страницах истории Стенжицы записаны в том числе и два восстания:
ноябрьское и январское.
Another meaningful event that took
place in Stężyca was the uprising of
Cracow’s governor and Stężcyca’s
District Governor, Mikołaj Zebrzydowski. Other historical events of
Stężyca are, for example, November
and January Uprising.
76
Ulica Królewska w Stężycy / Улица Крулевска в Стенжице / Królewska Street in Stężyca
Rzeka Wisła ze starorzeczami / Песчаные отмели на Висле / Sandbanks on the Vistula river
Obecnie o dawnej świetności Stężycy
świadczą doskonale zachowane, ocalałe budynki sakralne, a także staropolski układ rynku i ulic. Ślady targowiska przedlokacyjnego widoczne są
w przebiegu ul. Królewskiej i Senatorskiej. Jednocześnie pomiędzy tymi
ulicami i Podwalem zachowała się
północna część miasta lokacyjnego
z dawnym placem rynkowym. Obecnie centrum tej malowniczej miejscowości stanowi plac równoległy do
Wisły, będący rozszerzeniem traktu
z Brześcia i Bobrownik.
В настоящее время о былом величии
Стенжицы свидетельствуют отлично сохранившиеся, уцелевшие здания храмов,
а также старопольская модель расположения городской площади и улиц. Следы
былой торговой площади догородского
периода заметны по расположению улиц
Крулевской и Сенаторской. Одновременно, между этимим двумя улицами и Подвалем сохранилась северная часть города
из городского периода с давней рыночной площадью. В настоящее время центр
этого живописного города - это площадь,
расположенная параллельно по отношению к Висле, и представляющая собой
расширение тракта ведущего из Бреста и
местности Бобровники.
Nowadays the evidence of former
glory of Stężyca can be seen in a perfectly preserved sacred buildings as
well as in the Old Polish town square
and roads arrangement. Traces of
market places from a period before
a charted was granted can be seen on
Królewska and Senatorska streets. At
the same time, between these streets
and Podwale, the northern part of the
chartered city preserved itself with a
former market square. Nowadays, the
town center of this picturesque place
is a square, parallel to the Vistula river. It also is an extension from Brześć
and Bobrowniki routes.
77
Wyspa Wisła / Остров Висла / The Vistula Island
fot. z archiwum Wyspy Wisła / фот. из архива Острова Вислы / photo from The Vistula Island archives
Stężyca to wyjątkowe miejsce, w którym można spotkać wyjątkowych ludzi kochających i dbających o swoją
miejscowość. Działa tu Towarzystwo
Przyjaciół Stężycy powołane do życia
w 1977 roku, opierające działalność na
pracy społecznej jego członków (których obecnie jest ponad 2000 osób).
Towarzystwo wspiera rozwój społeczny, kulturalny, gospodarczy i turystyczny Stężycy. Jest inspirującym
przykładem aktywnego i efektywnego społeczeństwa obywatelskiego na
poziomie lokalnym. Na terenach będących własnością Wspólnoty Gruntowej w Stężycy wspólnie z TPS zrealizowano inwestycję Wyspa Wisła,
największą w Polsce inwestycją zrealizowaną przez organizację pożytku
publicznego.
78
Стенжица это уникальное место, где
можно встретить удивительных людей,
любящих свой город и заботящихся о
нем. Здесь действует Общество Приятелей Стенжицы, основанное в 1977 году,
базирующее свою деятельность на общественной работе его членов (количество
которых в настоящее время составляет
более 2000 человек). Общество поддерживает общественное, культурное, экономическое и туристическое развитие
Стенжицы. Это вдохновляющий пример
активно и эффективно действующего
гражданского общества на локальном
уровне. На территориях, являющихся
собственностью Земельного Сообщества
в Стенжице совместно с Обществом Приятелей Стенжицы (ОПС) реализована инвестиция «Остров Висла», - крупнейшая
в Польше инвестиция реализованная общественно полезной организацией.
Stężyca is an exceptional place in
which one can meet exceptional people, who love and care about their
city. Towarzystwo Przyjaciół Stężycy
(Stężyca’s Friends Association) functions here and it was brought into being in 1977. It focuses on social work
of its members (over 2000 people)
and supports Stężyca’s social, cultural,
economic and tourist development.
It is an inspirational example of an
active and effective civic society on
a local level. In the area which was a
common land in Stężyca, alongside
with the TPS (Stężyca’s Friends Association), the Wyspa Wisła investment
was undertaken. It was the biggest
investment in Poland that has been
undertaken by a public benefit organization.
Wejście główne do kościoła parafialnego p. w. Św Marcina / Главный вход в парафиальный костел св. Марчина / The main entrance to St. Martin’s Parish Church
O dawnej świetności Stężycy i okolic
świadczą zabytki godne zwiedzenia:
1) Kościół p. w. Św. Marcina wraz
z dzwonnicą i plebanią, 2) kościół
filialny p. w. Przemienienia Pańskiego, 3) Kościół parafialny p. w. Św.
Sebastiana w Brzezinach, 4) kościół
parafialny p. w. Św. Jakuba w Piotrowicach, 5) Muzeum Ziemi Stężyckiej.
О былом величии Стенжицы и ее окрестностей свидетельствуют исторические
досторпимечательности, достойные осмотрения: 1) Костел Св. Марчина со звонницей и плебанией, 2) филиальный костел
Преображения Господня, 3) парафиальный костел Св. Себастьяна в Бжезинах, 4)
парафиальный костел Св. Якуба в Петровицах, 5) Музей Стенжицкой Земли
The evidence of Stężyca’s former glory can be seen in these worth seeing
monuments: 1) St. Martin’s Church
with belfry and presbytery 2) The subsidiary Church of the Transfiguration
3) St. Sebabastian’s Parish Church in
Brzeziny, 4) St. Jacob’s Parish Church
in Piotrkowice, 5) Stężyca Land Museum
79
Ołtarz główny w kościele p. w. Św Marcina / Главный алтарь в костеле Св. Марчина / The main altar in St. Martin’s Church
W
Kościół parafialny
p. w. Św. Marcina
pisany do rejestru zabytków
pod nr A/977, to najstarszy
zabytek ziemi stężyckiej, najprawdopodobniej powstały jeszcze za czasów Władysława Jagiełły. Przyjęło
się, że umowną datą jego powstania
jest 1434 rok. Obecną swoją postać
uzyskał w latach 1522 - 32 i późniejszych remontach za sprawą Piotra
Molendy. Jest to budowla murowana,
późnogotycka, z barokowym wystrojem wnętrza. Stalle pochodzą z XVIII
wieku ze zniszczonego kościoła zakonu cystersów w Lubiążu. Liczne przebudowy wprowadziły w niej elementy
renesansowe. Inicjatorem przebudowy był ks. Jan Wyszka.
80
Парафиальный костел Св.
Марчина
З
анесен в список исторических памятников под номером A/977, является
старейшей исторической достопримечательностью, появившейся еще во времена Владислава Ягелло. Общепринятая
условная дата его образования - это 1434
год. Свой современный облик приобрел в
1522 - 32 годах, а также при последующих
ремонтах по инициативе Петра Моленды. Это кирпичное здание, построенное
в позднеготическом стиле, внутренняя
часть храма выполнена в стиле барокко.
Деревянные сиденья датируются на XVIII
век и были перевезены из уничтоженного ордена цистерианцев в местности
Любенж. Многочисленные перестройки
вовнесли в стилистику храма элементы
ренессанса. Инициатором перестройки
был лсенд Ян Вышка.
L
St. Martin’s
Parish Church
isted in the Register of Historical
Monuments (rejestr zabytków)
under No. A/977. It is the odlest monument of Steżyca land, most probably
built in Władysław Jagiełło (Jogaila)
days. The provisional date of its creation is 1434. The present-day form
has been acquired thanks to Piotr
Molenda in the years 1522 – 1532 and
further renovations. It is a late-Gothic, brick construction with baroque
interior. The choir stalls originate
from the 18th century, from a ruined
Cistercian church in Lubiąż. Many
conversions introduced renaissance
elements in the church. A priest - Jan
Wyszka was the conversion’s initiator.
Murowana dzwonnica przy kościele p. w. Św Marcina / Каменная звонница при костеле Св. Марчина / A brick belfry at St. Martin’s Church
Plebania przy kościele p. w. Św Marcina / Плебания при костеле Св. Марчина / A presbytery at St. Martin’s Church
Prostokątną nawę i nieco węższe prezbiterium opinają uskokowe przypory. Od południa do nawy przylega
kaplica Matki Boskiej Różańcowej
i mała kruchta, a od północy kaplica
Miłosierdzia Bożego i zakrystia.
Прямоугольный неф и немного более узкий пресвитерий окружен контрфорсами. С южной стороны к нефу примыкает
часовня Розарийной Божьей Матери, а
также небольшая крухта, а с севера - цасовня Св. Валентина и ризница.
Zewnętrzne ściany zdobią podwójne
fryzy z cegieł ułożonych kantem oraz
dekoracyjne romby ułożone w zendrówki. Wejścia główne posiadają
wspaniałe portale gotycko - renesansowe wykonane z piaskowca z tarczami herbowymi Polski i Litwy, natomiast portal wejścia do kruchty został
przyozdobiony herbami Odrowążów
i Grzymałów.
Внешние стены украшены двойными
фризами из кирпича выложенного ребром, а также декоративные ромбы выложенные из выжженного кирпича. Главные
входы выполнены в виде грандиозных готическо - ренессансных порталов построенных из песчаника, с гербовыми щитами Польши и Литвы, а портал, ведущий
в крухту, украшен гербами Одровенз и
Гжимала.
Na terenie przyległym do kościoła
znajduje się klasycystyczna, dwukondygnacyjna murowana dzwonnica z II poł. XIX wieku oraz plebania
z I poł. XX wieku.
A rectangular nave and a bit narrower presbytery are clung by recessed
buttresses. The nave is adjoined from
the south by Our Lady of the Rosary
chapel and a small porch and from
the north by St. Valentine’s Chapel
and a sacristy.
External walls are decorated with
two-layered friezes made of bricks
laid edgeways and with ornamental
rhombus arranged with over-burnt
bricks. Main entrances are decorated
with wonderful Gothic-Renaissance
portals made of sandstone with Polish
and Lithuanian escutcheons. Porch
entrance is decorated with a portal
with Odrowąż and Grzymała coat of
На территории примыкающей к костелу
arms.
находится классицистическая, двухуровневая каменная звонница II половины Adjacent to the church there is a clasXIX века, а также плебания I половины sicistic, two-story, brick belfry from
XX века.
the second half of the 19th century
and a presbytery from the first half of
the 20th century.
81
Ołtarz Chrystusa Miłosiernego / Фигура Милосердного Христа / The Altar of Merciful Jesus
Kaplica Matki Boskiej Różańcowej / Цасовня Розарийной Божьей Матери / The Chapel Our Lady of the Rosary
82
83
Kościół filialny p. w. Przemienienia Pańskiego / Филиальный костел Преображения Господня / The subsidiary Church of the Transfiguration
Kościół filialny
p. w. Przemienienia Pańskiego
Филиальный костел
Преображения Господня
W
З
Stojąca obecnie budowla powstała
w latach 1790 – 1827 i jest kościołem
w stylu barokowym, jednonawowym,
z półkolistą absydą. Fasada zwieńczona jest trójkątnym szczytem. Elewację frontową ozdabia porte – fenetre
z balkonem. Przy kościele znajduje
się rzeźba Matki Boskiej z 1863 roku.
W świątyni znajdują się relikwie św.
Antoniego.
Нынешнее здание было построено в 1790
- 1827 годах и представляет собой костел
в стиле барокко, однонефный, с полукруглой апсидой. Фасад увенчан треугольной вершиной. Фронтовый фасад
украшен высокими окнами типа «порт
- фенетр» с балконом. Около костела находится скульптура Божьей Матери 1863
года. В храме хранятся мощи св. Антония.
pod nr rej. A/893. Początkowo był drewniany i został zniszczony w XIV wieku, murowany postawiono w XV wieku. Był wznoszony
parokrotnie. Zniszczeń dokonywała
najczęściej rzeka Wisła, ale ostatniego zniszczenia przed powstaniem
dzisiejszej świątyni dokonał pożar
w lipcu 1790 roku. Wewnątrz kościoła znajdują się obrazy i rzeźby uratowane z poprzedniej świątyni.
84
анесен в список исторических памятников под номером A/893. Сначала
был деревянным, был разрушен в XIV
веке, после чего был отстроен из камня в
XV веке. Несколько раз заново отстраивался. Разрушения были чаще всего связаны с рекой Вислой, но последнее из них,
случившееся перед постройкой святыни
в ее нынешнем виде, произошло вследствии пожара в июле 1790 года. Внутри
костела имеются картины и скульптуры
уцелевшие из прежних храмов.
L
The subsidiary Church
of the Transfiguration
Monuments (rejestr zabytków)
under the No. A/893. Initially it was
a wooden construction and was destroyed in the 14th century. A brick
version was built in the 15th century.
It was raised several times. It was mot
of the time destroyed by the Vistula
river but the final destruction - before
the current temple was erected - was
caused by fire in July 1790. There are
paintings and sculptures saved from
the former temple inside the church.
The current construction was built
in the years of 1790 - 1827 and it is
a Baroque-style, single-nave church
with a semi-round apse. The facade
is crowned with a triangular top.
The front elevation is decorated with
porte-fenetre with a balcony. There is
a Virgin Mary sculpture from 1863
near the church and St. Anthony’s relics in the temple.
Ołtarz główny w kościele / Главный алтарь в костеле / Main altar in the church
Figura przed kościołem / Скульптура перед костелом / Statue in front of the church
85
Brama prowadząca do kościoła / Ворота ведущие в костел / Gate at the church’s entrance
Dzwon umieszony w bramie kościelnej / Колокол расположенный при входе в костел / Bell placed in the church’s gate
86
Brzeziny
Brzeziński pejzaż / Панорама на Бжезины / Brzeziny landscape
fot. Jarosław Wojdat / Ярослав Войдат
B
Б
B
Kolejnymi udokumentowanymi właścicielami Brzezin byli Mikołaj i Karolina z Książąt Doliwa Gozdzki de
Nassau, od 1823 roku senator Hieronim książę Radziwiłł, a następnie
Andrzej Geimser będący sędzią Trybunału Handlowego w latach 18231833. Na przełomie XIX i XX wieku
wieś przeszła w ręce rodziny Kryńskich, a następnie Ożarowskich.
Следующими упомянутыми в документах владельцами деревни были Миколай
И Каролина из князей Долива Гродски
Да Носсо, с 1823 года - сентатор Иероним
Радзивилл, а впоследствии - Анджей Геймзер, судья Торгового Суда в 1823 - 1833
годах. На переломе XIX и XX веков деревня перешла в руки семьи Крыньских, а
позднее - Озаровских.
The next documented owners of
Brzeziny were: Mikołaj and Karolina
from the Duchy of Nassau, from 1823
senator Hieronim - a Radziwił prince,
then Andrzej Geimser - a judge of the
Tribunal of Commerce in the years
of 1823 - 1833. Between 19th and
20th century the village became the
property of Krzyńscy family and then
Ożarowscy family.
rzeziny są wsią położoną w gminie stężyckiej. Pierwsze wzmianki
o miejscowości pochodzą z XVI wieku, kiedy to została ujęta w lustracji
dóbr królewskich. W XVII wieku wieś
była własnością Franciszka i Zuzanny Chomentowskich. W tym okresie
Brzeziny były pustoszone przez przechodzące armie polskie, cesarskie,
kozackie.
жезины - это деревня, расположенная
с стенжицкой гмине. Первые упоминания об этой местности относятся к
XVI веку, когда она была впервые описана в перечне королевских богатств. В
XVII веке деревня была собственностью
Франциска и Зузанны Хоментовских. В
этот период Бжезины периодически разорялись проходящими через местность
польской, императорской и козацкой армиями.
rzeziny is a village located in
Stężyca municipality. The first
references to the village appear in the
16th century when it was recorded in
the royal estates survey. In the 17th
century the village was the property of Franciszek Chomentowski and
Zuzanna Chomentowska. Back then,
Brzeziny was plundered by Polish,
Imperial, Cossack armies.
87
Kościół parafialny p. w. Św. Sebastiana / Парафиальный костел Св. Себастьяна / St. Sebastian’s Parish Church
W
p. w. Św. Sebastiana
pod nr rej, A/89, w części
drewniany, a w części murowany. Wybudowany został w 1683 roku przez
ówczesnego właściciela tego terenu
Franciszka Socha Chomentowskiego.
Świątynia została wzniesiona w stylu
eklektycznym, na planie krzyża greckiego. Główna nawa budowli przechodzi bezpośrednio w zamknięte,
trójboczne prezbiterium. W ramieniu
północnym znajduje się niewielka zakrystia.
Południowe ramię wyznacza murowana kaplica wybudowana prawdopodobnie na prośbę króla Jana III
Sobieskiego. Niewątpliwą ozdobą
kościoła są ponad stuletnie organy.
Chór jest podwieszany, podparty
drewnianymi słupami.
88
З
Парафиальный костел
Св. Себастьяна
анесен в список исторических памятников под номером A/89.ю частично
деревянный, частично каменный. Был
построен в 1683 году тогдашним владельцем этой территории Франциском Сохой Хоментовским. Храм был постоен в
эклектическом стиле, по абрису греческого креста. Главный неф здания переходит
непосредственно в замкнутый, трехсторонний пресвитерий. В северном крыле
находится небольшая ризница.
Южное крыло обозначено часовней построенной, скорее всего, по просьбе
короля Яна III Собеского. Бесспорным
украшением костела являются столетний
орган. Хор подвешен, его подпирают деревянные столбы.
L
St. Sebastian’s
Parish Church
Monuments under the No. A/89,
wooden - bricked. It was built in 1683
by the then owner of this area - Franciszek Socha Chomentowski. The
temple was erected in eclectic style,
and was based on a plan of a Greek
cross. The main nave of the construction becomes a closed, three-sided
presbytery. On the north arm there is
a small sacristy.
The south arm is marked by a brick
chapel built probably by request of
the King of Poland Jan III Sobieski.
Undoubtedly, the church is graced by
the organs which are over 100 years
old. The choir is suspended, supported by wooden columns.
Ołtarz główny w kościele / Главный алтарь в костеле / Main altar in the church
Chór w kościele p. w. Św. Sebastiana / Главный алтарь в костеле Св. Себастьяна / Choir in St. Sebastian’s church
89
Zbiorowa mogiła żołnierzy AK na cmentarzu przykościelnym w Brzezinach /
Братская могила солдат Армии Крайовой (АК) на прикостельном кладбище в Бжезинах /
The mass grave of AK (the Polish Home Army) soldiers on the churchyard in Brzeziny
Na cmentarzu przykościelnym znajduje się zbiorowa mogiła żołnierzy
AK, upamiętniająca bohaterskich
żołnierzy 15. Pułku Piechoty „Wilków” AK ugrupowań „Orlika” i „Zagona” poległych o wolność i niepodległość Ojczyzny w latach 1944-1946.
Corocznie, tradycyjnie w Kościele p.
w. Św. Sebastiana w Brzezinach mają
miejsce uroczystości o charakterze
patriotycznym związane z lokalną historią tych wydarzeń.
90
На прикостельном кладбище находится
Братская могила солдат Армии Крайовой (АК), посвященная памяти героических солдат 15. Пешего полка «Вильков»
АК из группировок «Орлик» и «Загон»,
погибшим за свободу и независимость
Отечества в 1944 - 1946 годах. Ежегодно,
традиционно в Костеле Св. Себастьяна в
Бжезинах проводятся торжества патритического характера, связанные с местной историей и этими событиями.
There is a mass grave of AK (the
Polish Home Army) soldiers on the
churchyard, commemorating the heroic soldiers of the 15th AK Infantry
Regiment of such groups as „Orlik”
and „Zagon” deceased in the battle
of freedom and independence in the
years 1944 - 1946. Annual, traditional patriotic ceremonies take place at
St. Sebastian’s Church in Brzeziny.
They are connected with the local history of these events.
Pawłowice i Piotrowice
Wisła w miejscowości Piotrowice / Река Висла в местности Петровице / The Vistula River in Piotrowice
P
iotrowice powstały w XIV w.
W XIX wieku należały do powiatu garwolińskiego, gminy i parafii
Pawłowice. Piotrowicka parafia liczy
sobie kilkaset lat, jednak próżno szukać informacji w dawnych kronikach.
Więcej informacji znajdziemy o Pawłowicach. Osady ludzkie funkcjonowały w okolicach Pawłowic i Piotrowic setki lat temu. W Długowoli,
która należy do piotrowickiej parafii
odkryto cmentarzysko grobów kloszowych z epoki żelaza, a więc z czasów przedchrześcijańskich. W XVII
wieku Pawłowice należały do kasztelanowej czerskiej Marianny Ossolińskiej. W XIX wieku Pawłowice były
nie tylko miejscowością parafialną,
ale i gminą, choć urząd gminy mieścił
się w Stężycy. W gminie Pawłowice
funkcjonowały dwie szkoły, browar,
cegielnia i młyn wodny.
П
етровице были основаны вXIV в. В
XIX веке местность входила в состав
гарволинского повята, гмины и парафии
Павловице. Парафия в Петровицах насчитывает несколько сот лет, однако поиски упоминаний о ней в летописях остаются без результата. Больше информации
имеется о местности Павловице. Человеческие поселения существовали в районе
Петровиц И Павловиц сотни лет назад. В
местности Длуговоля, которая входит в
состав петровицкой парафии, найдено захоронение из эпохи абажурных погребений, из железного века, то есть из дохристианских времен. В XVII веке Павловице
принадлежали кастелянше из местности
Черск Марианне Оссолинской. В XIX веке
Павловице были не только парафиальной
местностью, но также и гминой, хотя администрация гмины была расположеная
в Стенжице. В гмине Павловице действовали две школы, пивоваренная компания,
кирпичный завод и водяная мельница.
P
iotrowice was built in 14th century. In 19th century it belonged
to the Garwolin district, municipality
and parish of Pawłowice. The parish
of Piotrowice is a couple of hundred
years old but it is not possible to find
any information in old chronicles.
More information can be found about
Pawłowice. Human settlements were
functioning near Pawłowice and Piotrowice hundreds of years ago. In Długowola, which belongs to the parish
of Piotrowice, a graveyard with cloche
graves from the Iron Age was found
(before the birth of Jesus Christ). In
the 17th century Pawłowice belonged
to Czersk’s castellan - Marianna Ossolińska. Pawłowice in the 19th century
was not only a parish place but also
a municipality, although the Municipal Office was located in Stężyca. A
brewery, two schools, a brewery and
a watermill functioned in Pawłowice
municipality.
91
Kościół p. w. Jakuba Apostoła / Костел Св. Якуба Апостола / St. James’s Church
P
p. w. Jakuba Apostoła
ierwotny kościół zbudowany został około 1590 roku z fundacji
Jakuba Gostomskiego, wojewody
rawskiego. W owym czasie była to
drewniana świątynia, która nie doczekała naszych czasów. Podobnie jak
wiele innych drewnianych budowli padł ofiarą pożaru w 1775 roku.
Obecny kościół murowany wzniesiony został w 1801 roku, ufundowany
przez Jana i Antoniego Ostrorogów
oraz Józefa Rombka. Pod koniec XIX
wieku kościół został powiększony
dzięki staraniom księdza Michała
Pióro. O historii parafii nie świadczy więc dzisiejsza świątynia, którą
znacznie przebudowano, lecz księgi
parafialne, z których najstarsze mają
prawie 300 lat.
Парафиальный костел
Св. Якуба Апостола
St. James’s
Parish Church
ервоначальный костел был построен
около 1590 года из фонда Якуба Гостомского, равского воеводы. В те времена это была деревянный храм, не доживший до наших времен. Так же, как многие
другие деревянные здания, он стал жертвой пожара в 1775 году. Нынешний каменный костел возведен в 1801 году, его
основатели - Ян и Антоний Остроруг, а
также Юзеф Ромбка. К концу XIX век костел был увеличен благодаря стараниям
ксендза Михала Пюро. Таким образом,
об истории парафии можно составить
представление не по нынешнему виду
храма, который в значительной степени
изменялся на протяжении времени, а на
основании парафиальных книг, возраст
которых достигает до 300 лет.
The initial church was built in circa
1590 founded by Jakub Gostomowski
- the governor of Rawa province. Back
then, it was a wooden temple, which
did not survive to this day. Just like
many other wooden constructions, it
was destroyed by fire. The present-day
brick church was erected in 1801 and
funded by Jan Ostroróg, Antoni Ostroróg and Józef Rombka. At the end of
the 19th century the church was enlarged thanks to a priest called Michał
Pióro. The present-day temple is not
the sign of parish’s history, although
it was considerably converted, but the
oldest parish’s chronicles, which are
almost 300 years old.
П
There is the late-Renaissance main alВ костеле находится главный алтарь эпо- tar from the first half of the 17th cenW kościele znajduje się późnorene- хи познего ренессанса I половины XVII tury and a stone with an inscription
sansowy ołtarz główny z I poł. XVII века, а также камень с латинской надпи- on it and a date - 1642.
wieku oraz kamień z łacińskim napi- сью и датой - 1642 год.
sem i datą 1642 roku.
92
Stężyckie kapliczki
Стенжицкие часовни / Stężyca’s shrines
Kapliczka murowana, XIX wiek, z rzeźbą św. Jana Nepomucena u wylotu ulicy Senatorskiej w Stężycy
Каменная Часовня XIX века с высеченным на ней образом Яна Мученика на выезде из улицы Сенаторской в Стенжице
A roadside shrine, 19th century, a sculpture of St. John Nepomucen at the end of the Senatorska Street in Stężyca
93
Kapliczka NMP z drugiej połowy XIX wieku przed kościołem parafialnym p. w. św. Marcina w Stężycy
Часвоня Пресвятой Девы Марии середины XIX века перед парафиальным костелом св. Марчина в Стенжице
A B.V.M. shrine from the second half of the 19th century in front of St. Martin’s Church in Stężyca.
Kapliczka z figurką Matki Boskiej w Pawłowicach
Часовня с фигуркой Божьей Матери в Павловицах
A shrine with a Virgin Mary figurine in Pawłowice
94
Kapliczka z figurką Serca Jezusowego z I połowy XIX wieku w Pawłowicach
Часовня со скульптурой Сердца Хрестова I половины XIX века в Павловицах A shrine with a Heart of Jesus figurine from the first half of 19th century in Pawłowice
Kapliczka z figurką Serca Jezusowego z I połowy XIX wieku w Pawłowicach
Часовня со скульптурой Сердца Хрестова I половины XIX века в Павловицах
A shrine with a Heart of Jesus figurine from the first half of 19th century in Pawłowice
Kapliczka przydrożna z I połowy XX wieku w Paprotni
Придорожная часовня I половины XX века в деревне Папротня.
A roadside shrine from the first half of 20th century in Paprotnia
Kapliczka przydrożna w Pawłowicach
Придорожная часовня в Павловицах
A roadside shrine in Pawłowice
95
96
Przyroda w gminie Stężyca
Природа в гмине Стенжица / Nature in Stężyca municipality
Starorzecze Wisły / Староречье Вислы / Oxbow lake of the Vistula River
G
mina Stężyca usytuowana jest
w dolinie Wisły. To doskonałe
miejsce, aby spędzić tu wolny czas.
W bezpośrednim kontakcie z naturą, obserwować można tu wiele elementów interesujących i ważnych dla
doliny Wisły. Jest to rzeka wyjątkowa
w skali europejskiej, jej nurt zmienia
się tu w sposób naturalny, powstają
rozlewiska, nowe łachy i wyspy, które
w kolejnych sezonach są zatapiane lub
rozmywane.
Dla zachowania niepowtarzalnych
walorów przyrodniczych w gminie
utworzono rezerwaty przyrody. Na
jej terenach występują obszary NATURA 2000, ostoja ptasia „Dolina
Środkowej Wisły” i ostoja siedliskowa
„Podebłocie”.
Г
мина Стенжица расположена в Долине Вислы. Это идеальное место для
проведения свободного времени. В непосредственном контакте с природой, здесь
можно наблюдать многие инетересные и
важные для долины Вислы эленменты.
Это уникальная в европейском масштабе
река, ее течение меняется натуральным
образом, образуются разливы, новые
цепи и острова, которые в последующих
сезонах затапливаются или размываются.
Для сохранения неповторимых природных богатств в гмине создан природный
заповедник. На ее территориях имеются
территории Натура 2000, экологическое
убежище для птиц «Средняя Долина Вислы» и убежище «Подеблоче».
S
tężyca municipality is situated in
the valley of the Vistula River. It
is a perfect place to spend some free
time. While communing with nature,
one can observe many interesting elements that ware important for the
valley of the Vistula River. It is an exceptional river on a European scale.
Its stream is changing in a natural way
- broads, new sandbanks and islands
are created. They are being exchanged
or flooded seasonally.
To keep the unique environmental
virtues in the municipality, nature
reserves were created. Within the
municipality there are such areas as
NATURA 2000, „Dolina Środkowej
Wisły „(The Middle Vistula River
Valley) bird refuge and „Podebłocie”
Special Area of Conservation.
97
Stężyca - starorzecze Wisly / Стенжица - Староречье Вислы / Stężyca - the oxbow lake of the Vistula River
fot. Jarosław Wojdat / Фот. Якуб Войдат
98
Roślinność starorzecza Wisły / Растительность в Староречье Вислы / Vegetation in the oxbow lake of the Vistula River
Dolina rzeki posiada zróżnicowane
warunki. Od wydm najczęściej porośniętych sosnami, poprzez tereny
żyzne zajęte przez uprawy rolne, do
terenów podmokłych oraz pozostałości koryt rzecznych w postaci wąskich starorzeczy. Fauna i flora tworzy
tutaj swoisty konglomerat gatunków
związanych ze środowiskami suchymi
i wilgotnymi.
Fragmenty dawnych lasów łęgowych
złożonych z topól i wierzb porastają brzegi rzeki. Jest to bardzo ważna
ostoja ptaków wodno-błotnych o randze europejskiej. Zaobserwowane tu
prawie 300 gatunków ptaków, z których około 150 zakłada gniazda.
В долине реки природные условия разнообразны. От дюн, чаще всего поросших
соснами, через плодородные территории,
занятые сельскохозйственными растениями, до подмокших участков и останков
речных русел в виде стариц. Фауна и флора здесь создает своеобразный конгломерат видов, связанных с влажной и сухой
окружающей средой.
The valley is diversified. From sand
dunes overgrown with pine trees,
through fertile cultivatable land, to
swampy areas and the leftovers from
river beds in the form of narrow
oxbow lakes. Fauna and flora create
here a unique conglomerate of species
which prefer dry and damp environments.
На берегах рек можно заметить фрагменты давних тугайных лесов, состоящих из
тополей и верб. Это убежище для болотно - водных птиц европейского масштаба.
Здесь наблюдается почти 300 видов птиц,
150 из которых вьют гнезда.
The river banks are overgrown with
the part of former riparian forests,
which consisted of poplars and willows. It is a very important (on a European scale) water and marsh birds
refuge. About 300 bird species have
been observed here - 150 of them
were nesting.
99
Stare wierzby / Sтарая ива / Old willows
W okresie lęgowym obszar zasiedla
co najmniej 1% populacji krajowej
takich ptaków jak m. in.: brodziec piskliwy, krwawodziób, mewa czarnogłowa, rybitwa białoczelna, siweczka
obrożna i rzeczna, ostrygojad, podgorzałka i podróżnik. Trzy ostatnie spośród 9 gatunków występujących na
tych terenach wpisane są do Polskiej
Czerwonej Księgi Zwierząt.
100
В зимний период эту область
населяет как минимум 1%
национальной популяции многих
видов птиц, таких, как: перевозчик,
травник, черноголовая чайка,
малая крачка, галстучник, куклик
- сорока и белоглазый нырок.
Три последние среди 9 видов
обитающих в этих местах занесены
в Польскую Красную Книгу
Животных.
During the breeding period the area
is settled by at least 1% of the nation’s
bird population such as: the Common
sandpiper, the Common redshank,
the Mediterranean gull, the Little
tern, The common (and little) ringed
plover, the oystercatcher, the Ferruginous duck and the bluethroat. The
last three of 9 species being present in
this area are registered in Polska Czerwona Księga Zwierząt (the Red List of
Threatened Animals in Poland).
Brzeg wiślany - okolice Pawłowic / Берег Вислы - окрестности Павловиц / The Vistulas riverbank - the environs of Pawlowice
Obszar ma bardzo duże znaczenie
jako szlak wędrowny dla ptaków migrujących. W stosunkowo wysokim
zagęszczeniu występuje bocian czarny, czajka i rycyk.
Область играет важную роль как маршрут для перелетных мигрирующих птиц.
В среавнительно высоком сосредоточении здесь водится черный аист, чайка и
большой веретенник.
The area is greatly important as a trail
for migratory birds. There is a relatively high density of the black storks,
the northern lapwings and the black
-tailed godwits.
„Podebłocie” pod względem przyrodniczym to jedno z największych i najlepiej zachowanych terenów mokradłowych w pradolinie Wisły. Obecnie
obszar ma charakter roślinnej mozaiki: leśnej, zaroślowej, szuwarowej,
łąkowej oraz ziołoroślowej. Krajobraz
urozmaicają piaszczyste wzniesienia
porośnięte borami sosnowymi wśród
niewielkich stawów paciorkowych.
«Подеблоче» - это, в экологическом смысле, одна из крупнейших и наиболее сохранившихся подмокших территорий в
Прадолине Вислы. В настоящее время
эти места имеют характер растительной
мозаики: лесной, плавневой и луговой.
Ландшафт разнообразят песчаные возвышенности, поросшие сосновыми борами
среди небольших прудов.
When it comes to nature, „Podebłocie” is one of the biggest and best
preserved wet areas in the Vistula
proglacial valley. Nowadays the area
is characterized by its plant mosaics;
forests, thickets, reeds, meadows and
herb communities. The landscape
is varied because of sandy acclivities
overgrown with pine forests among
small ponds which draw water from
other ponds.
101
Konie rasy huculskiej na stężyckich łąkach / Лошади гуцульской на стенжицких лугах / Hucul ponies on Stężyca meadows
fot. Michał Sokołowski / фот. Михал Соколовски
102
Przyroda w gminie / Природа в гмине Стенжица / Nature in the municipality
Starorzecze wiślane / Старица Вислы / The Vistula’ oxbow lake
Większość terenu ma charakter „dziewiczy”, to niedostępne tereny silnie
podtopione. Znajdują się tu stanowiska chronionych i zagrożonych gatunków roślin naczyniowych, w tym
mieczyka dachówkowatego, kukułki,
goździka pysznego, kruszczyka błotnego i nerecznicy grzebieniastej. Na
obszarze gniazdują m.in.: orlik, derkacz, żuraw, samotnik, słonka, dudek,
błotniak stawowy i łąkowy.
Большая часть территории имеет «девственный» характер, а недоступные места
сильно подтоплены. Здесь находятся места произрастания охраняемых и находящихся в опасности видов растений, в том
числе шпажник черепитчатый, гвоздика
пышная, дремлик болотный и щитовник
гребенчатый. На этой территории гнездаятся, такие виды птиц. как: подорлик,
коростель, журавль, черныш, вальдшнеп,
удод, болотный и луговой лунь.
The most of the area is of natural character - unavailable, heavily
flooded areas. Localities of protected
and endangered plant species can be
found here, such as Gladiolus imbricatus, Dactylorhiza, Dianthus superbus, Epipactis palustris and Dryopteris cristata. Spieces that nest the
area: the lesser spotted eagle, the corn
crake,the green sandpiper, the Eurasian woodcock, the western marsh
harrier and the Montagu’s harrier.
103
Życie kulturalne gminy Stężyca
Культурная жизнь Гмины Стенжица
The cultural life of Steżyca municipality
Schola „Radość” ze Stężycy / Детско - юношеский ансамбль «Радосць» / „Radość” group of children and youth
K
ultura jest zwierciadłem społeczeństwa, stanowi o jego tożsamości i kształtuje jego byt - stąd wielka dbałość władz gminy o jej rozwój.
Istotną rolę pełni „Wioska Internetowa” oraz Publiczna Biblioteka, które
wchodzą w skład Gminnego Ośrodka
Kultury. Zadaniem GOK jest umożliwienie mieszkańcom gminy kontaktu
ze sztuką, działalność kulturalno rozrywkowa, inicjowanie i organizowanie imprez, dbałość o tożsamość
lokalną, kultywowanie tradycji i obyczajów, promowanie lokalnych twórców ludowych, integracja różnych
grup i środowisk na polu kultury, rozwój i popularyzacja czytelnictwa oraz
promocja książek.
104
К
ультура - это оттражение породившего ее общества, она свидетельствует о его идентичности и формирует его
быт - этим объясняется большая забота
властей гмины о ее развитии. Важную
роль играет «Инернет - деревня», а также Общественная Библиотека, которые
входят в состав Культурного Центра Гмины. Задачами Культурного Центра Гмины являются предоставление жителям
гмины возможности соприкосновения с
искусством, культурно - развлекательная
деятельность, инициирование и организация мероприятий, забота о местной
идентичности, культивирование традиций и обычаев, продвижение местных артистов и народных творцов, объединение
разных групп и людей из разной среды на
ниве культуры, развитие и популяризация чтения, а также популяризация книг.
T
he cultural life is the reflection of
the society, tells about its identity and forms its existence - that is
why the municipality authorities care
about its development. „Wioska interntowa” (Internet Village) and the
Public Library, which are a part of
the Municipal Cultural Center, play a
significant role. The Municipal Cultural Center’s (GOK) task is to make
art available to the residents of Stężyca
municipality. They are responsible for
cultural activities, organizing cultural
entertainment events, caring for cultural identity, cultivating traditions
and customs, promoting local folk
artists, integrating different groups
and communities in the cultural field,
developing and popularizing book
reading and promoting books.
Przegląd twórczości ludowej - Klub Aktywnych Kobiet ze Stężycy /
Обзор народного творчества Клуб Активных Женщин из города Стенжица
The overview of folk creative activity - The Club of Active Women from Stężyca
fot. z archiwum GOK w Stężycy / фот. из архива Культурного Центра Гмины в Стенжице / photo from the archives of the Stężyca’s Municipal Cultural Center (GOK)
Wieniec z dożynek prezydenckich w Spale
Венец с президентских обжинок в Спале
The wreath from the Presidential Harvest Festival in Spała
KGW Stara Rokitnia / Сельский Клуб Домохозяек Стара Рокитня
GOK współpracuje i wspólnie realizuje przedsięwzięcia kulturalne z organizacjami pozarządowymi takimi
jak: KGW, TPS, zespołami działającymi w gminie oraz LGD.
сотрудничает и проводит культурные
мероприятия совместно с внеправительственными организациями, такими, как:
Сельский Клуб Домохозяек, Общество
Приятелей Стенжицы (ОПС), ансамбли
работающие в гмине, а также Локальная
Na terenie gminy działają: zespół
Группа Деятельности.
dziecięco-młodzieżowy
„Radość”,
taneczny zespół ludowy Gimnazjum На территорию гмины детско - юношеPublicznego im. Stefana Batorego, ский ансамбль «Радосць», танцевальzespół śpiewaczy „Jarzębina” w Paw- ный народный ансамбль Общественной
łowicach, Klub Aktywnych Kobiet Гимназии им. Стефана Батория, вокальi Chór Seniora „Zorza”.
ный ансамбль «Яжембина» из Павловиц,
Клуб Активных Женщин и хор Сеньоров
Współpraca zaowocowała organiza«Зожа».
cją cyklicznych przedsięwzięć takich
jak: Obchody Dni Papieskich, kon- Сотрудничество увенчалось организаkursy, przeglądy twórczości ludowej, цией циклических мероприятий, таких.
warsztaty oraz koncert Gospel.
как: Празднование Дней Папы Римского,
конкурсы, обзоры народного творчества,
мастер - классы и концерт Госпел.
The Municipal Cultural Center
(GOK) works and organizes cultural
events with non-governmental organizations, such as: KGW(the farmers’ wives’ association), TPS (Stężyca
friends’ association), groups operating within the municipality and LGD(the local action group).
In the municipality area: a group of
children and youth called „Radość”
(Joy), a folk dancing group of the Stefan Batory Public Junior High School,
a group of singers called „Jarzębina”
(Rowanberry) in Pawłowice, the Club
of Active Women from Stężyca and
„Zorza” (Aurora) Senior Choir. The
collaboration resulted in the organization of periodical events, such as:
the celebration of Papal Days, competitions, the overview of folk creative activity, workshops and a Gospel
concert.
105
Młodzież Zespołu Szkół w Stężycy / Молодежь из Комплекса Школ в Стенжице / Teenagers from School Complex in Stężyca
fot. Marcin Jakubik / фот. Марчин Якубик
Z
Zespół
dziecięco-młodzieżowy
„Radość”
espół działa pod kierunkiem p. Jadwigi Kołodziejek od 1993 roku.
Obecnie liczy 38 dzieci i młodzieży.
Program Scholi daje możliwość rozwijania zainteresowań dzieci i młodzieży, kształtowania głosu oraz prezentowania własnego talentu podczas
niedzielnych mszy świętych, uroczystości kościelnych, szkolnych i środowiskowych, o zasięgu ponadregionalnym i międzynarodowym. Uczy także
współpracy w grupie i otwarcia na
potrzeby innych.
Schola „Radość” współpracowała
z : Chórem im. Stanisława Moniuszki z Kijowa, Zespołem „Industria
Mody” z Kijowa, Chórem „Szczygiełki” z Poniatowej.
Pielęgnowaniem i przekazywaniem
następnym pokoleniom tradycji ludowych i obyczajów zajmują się nauczyciele Zespołu Szkół w Stężycy.
Od kilkudziesięciu lat organizowane
są w Stężycy konkursy na najładniejszą palmę wielkanocną, szopkę bożonarodzeniową.
106
детско
- юношеский ансамбль
«Радосць»
„Radość”
group of children
and youth
нсамбль работает под руководством
пани Ядвиги Колодзейек с 1993 года.
На сегодняшний день в нем участвует 38
человек (дети и молодежь). Программа
Схоли дает возможность развивать интересы и хобби детей и молодежи, формировать голос и умение демонстрировать
свой талант во время воскресных богослужений, торжественных мероприятий
в костеле, школе и других. Она также
учит работать в группе и быть открытым
к потребностям дургого человека.
The group operates under the supervision of
А
Jadwiga Kołodziejek (since 1993).
Currently the group consists of 38
kids and youth members. The Scholi
program gives children and youth the
opportunity to develop their interests,
work on their voices and present their
own talents during Sunday masses, church, school and community
events. It also teaches the importance
of group co-oparation and openness
Схола «Радосць» сотрудничала с: Хором to others needs.
им. Станислава Монюшко из Киева, АнThe „Radość” (Joy) Schola cooperatсамблем «Индустрия Моды» из Киева,
ed with Stanisław Moniuszko Choir
Хором «Шчигелки» из Понятовы.
from Kiev, „Industria Mody” group
Сбережением и пердачей следующим по- from Kiev, „Szczygiełki” choir from
колениям народных традиций и обычаев Poniatowa.
занимаются инструкторы и учителя КомTeachers and instructors of the School
плекса Школ в Стенжице.
Complex in Stężyca are focused on
Вот уже более десяти лет они устраивают fostering and passing on the cultural
в Стенжице конкурсы на красивейшую traditions and customs to future genпасхальную веточку, а также на лучший erations.
рождественский вертеп.
Contests for the most beautiful Easter palm and nativity play have been
organized in Stężyca for many years.
Zespół Śpiewaczy „Kalina” z Pawłowic / Вокальный ансамбль «Калина» из Павловиц / „Kalina” group of singers from Pawłowice
107
Występ młodzieży z Zespołu Szkół w Stężycy / Вступление молодежи из ансамбля Комплекса Школ в Стенжице / A performance of Stężyca School Complex’s teenagers
fot. z archiwum LGD „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” / фот. из архива ЛГД „Лучшее Будущее Рыцкой Земли” / photo taken from „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” LAG archive
Dzieci ze Szkoły Podstawowej w Rokitni Nowej / Дети из начальной школы / Children from the primary school in Rokitnia Nowa
108
Wielkanocny konkurs na najładniejszą palmę / Пасхальный конкурс на лучшую пасхальную веточку / The most beautiful Easter palm contest
Konkurs szopek bożonarodzeniowych / Конкурс рождественских вертепов / Nativity play contest
109
„Klub Aktywnych Kobiet” na dożynkach prezydenckich w Spale /
«Клуб Активных Женщин» на президентских дожинках в Спале /
„The Club of Active Women” on the Presidential Harvest Festival in Spała
K
Klub Aktywnych Kobiet
lub Aktywnych Kobiet uczestniczy w lokalnych uroczystościach świeckich jak i kościelnych,
wystawach kulinarnego dziedzictwa,
włącza się w działania społeczne na
rzecz środowiska i akcje charytatywne. Członkinie Klubu promują swoją
gminę, powiat, województwo, a nawet kraj. Na przestrzeni minionych
dziesięciu lat Klub Aktywnych Kobiet
zdobywał czołowe nagrody w konkursach na wieniec dożynkowy na
imprezach gminnych, powiatowych
i wojewódzkich. Trzykrotnie, reprezentował województwo lubelskie na
dożynkach prezydenckich w Spale zdobywając w roku 2005 trzecią, w 2012 drugą, a w 2014 roku trzecią nagrodę.
110
Клуб Активных Женщин
К
луб Активных Женщин участвует
в местных светских и религиозных
торжественных мероприятиях, выставках кулинарного наследия, включается в
общественную деятельность в пользу охраны окружающей среды и благотворительность. Участницы Клуба попопуляризируют свою гмину, повят, воеводство,
и даже страну. На протяжении минувших
десяти лет Клуб Активных Женщин завоевывал главные награды в конкурсах
на празничный венец на мероприятиях в
гмине, повяте, и воеводстве. Троекратно
он представлял люблинское воеводство
на президенстком празднике Дожинки в
Спале, завоевывая в 2005 году третье, в
2012 году второе, а в 2014 году - третье
место.
The Club of Active Women
T
he Club of Active Women takes
part in local, secular and church
events, exhibitions of culinary heritage. It takes part in charities and social activities regarding the natural
environment. Members of this Club
promote their municipality, district,
Provinceand even the whole country. Throughout the last ten years,
the Club of Active Women had been
acquiring leading awards in the harvest wreath competitions on municipality, district and Provinceevents. It
represented the Lublin Provincethree
times on the Presidential Harvest Festivals in Spała. The Club was awarded
for the third place in 2005, the second
place in 2012 and the third in 2014.
Chór Seniora „Zorza”
C
Chór Seniora „Zorza”
hór Seniora „Zorza” działa przy
Gminnym Ośrodku Kultury
w Stężycy. Jest najstarszym zespołem
śpiewaczym w gminie. Głównym celem chóru jest pielęgnowanie i kultywowanie dziedzictwa kulturowego
ziemi stężyckiej. Za całokształt działalności artystycznej i swe osiągnięcia
na przestrzeni 35 lat jako ambasador
gminy w dziedzinie muzyki i śpiewu
został wielokrotnie nagradzany i odznaczony. W uznaniu szczególnych
zasług dla rozwoju kultury i twórczości artystycznej, w roku 2010 został
uhonorowany przez Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego odznaczeniem „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.
Х
Хор Сеньоров «Зожа»
ор Сеньоров «Зожа» дейтсвует при
Центре Культуры Гмины в Стенжице. Это старейший вокальный ансамбль
в гмине. Главной целью хоря является сохранение и культивирование культурных
традиций стенжицкой земли. За всю свою
артистическую деятельность и достижения на протяжении 35 лет, как представитель гмины в области музыки и вокала он
был неоднкратно награжден и отмечен. В
знак признания особых заслуг для развития культуры и творчества, Министром
Культуры и Национальноого Наследия в
2010 году ансамбль был удостоен ордена
«Заслуженного для Польской Культуры».
„
„Zorza” senior choir
Zorza” senior choir operates near
the Municipal Cultural Center in
Stężyca. It is the oldest singing choir in the municipality. The main aim
of the choir is to cultivate and foster
the cultural heritage of Stężyca. Throughout the last 35 years the choir has
been awarded and rewarded many
times for their work as a whole and
for their achievements in the fields of
music and singing. In 2005 they were
awarded by the Minister of Culture
and National Heritage with the „Zasłużony dla Kultury Polskiej” award
in recogniton of their contribution to
the development of culture and creative activity.
111
Rzeźby autorstwa Marianny Komorniczak / Скульптуры авторства Марианны Коморничак / Sculptures by Marianna Komorniczak
We wsi Piotrowice mieszka znana rzeźbiarka ludowa, Marianna
Komorniczak. Wykonuje rzeźby w drewnie od 1973 roku. Prace
rzeźbiarki można spotkać w wielu miejscach w Polsce, jak również
poza granicami naszego kraju – min.
w Japonii, Szwecji, Austrii, Niemczech, Węgrzech i Czechach. Jednym
z pierwszych wyróżnień – do którego
rzeźbiarka przywiązuje dużą wagę jest
Dyplom Honorowy Ministra Kultury
i Sztuki z 1983 za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury.
112
В деревне Петровице живет знаменитая
фольклорная скульпторша Марианна
Коморничак. Она вырезает скульптуры
из дерева с 1973 года. Работы скульпторши можно встретить во многих местах в
Польше, и даже за границами нашей страны - например в Японии, Швеции, Германии, Австрии, Венгрии и Чехии. Одна из
первых наград, которой автор очень дорожит - это Почетный Диплом Министра
Культуры и Искусства 1983 года за достижения в продвижении культуры.
Marianna Komorniczak - a famous
sculptor, lives in Piotrkowice village. She has been making wooden sculptures since 1973. The works
of the sculptor can be seen in many
places in Poland as well as in foreign
countries, for example in Japan, Sweden, Austria, Germany, Hungary and
Czech Republic. One of the first honorable mentions, which is important
to the sculptor, was the Culture and
Arts Minister’s Honorary Diploma in
1983 for achievements in popularizing culture.
Sport i rekreacja w gminie Stężyca
Спорт и отдыхв гмине Стенжица
Sports and recreation in Stężyca municipality
Stadion Sportowy im H. Frąckiewicza w Stężycy / Спортивный Стадион им. Х. Фронцкевича в Стенжице / H. Frąckiewicz Sport Stadium in Stężyca
O
ferta gminy w zakresie wypoczynku i sportu jest bardzo
urozmaicona. Od kilku lat w gminie
kładzie się nacisk na rozwój i rozszerzenie oferty sportowo – rekreacyjno-wypoczynkowej dla mieszkańców
i turystów. Funkcjonuje nowoczesny
stadion sportowy im. H. Frąckiewicza, na którym organizowanych jest
wiele imprez sportowych jak i okolicznościowych, m. in.: dożynki,
majówka, zawody sportowe, zawody
strażackie itp. Odbył się mecz Reprezentacji Kobiet w Piłce Nożnej Polski
i Ukrainy do lat 18. Obok stadionu
wybudowano w 2008 roku boisko
„Orlik”. Dla miłośników sportów letnich powstało w 2011 roku boisko
do piłki nożnej plażowej. Obiektami
sportowymi zarządza Ludowy Klub
Sportowy „Mazowsze” w Stężycy.
Г
мина предлагает разнообразные возможности в области спорта и отдыха. Уже несколько лет делается упор на
развитие и расширение ассортимента
возможностей в области спорта и отдыха для жителей и туристов. Действует
современный спортивный стадион им. Х.
Фронцкевича, на котором организуется
множество спортивных и других мероприятий, в том числе: дожинки, майские
праздники, спортивные соревнования,
состязания, соревнования пожарников и
другие. Проведен матч Женской Сборной
по Футболу между командами из Польши
и Украины для участниц до 18 лет. Около
стадиона в 2008 году построена площадка
для игр «Орлик». Для любителей летних
видов спорта создано поле для пляжного футбола. Спортивными объектами
управляет Народный Спортивный Клуб
«Мазовше» в Стенжице.
T
he municipality offers various options when it comes to relaxation
and sport. For a couple of years the
municipality focuses on the development and expansion of sport/relaxation/recreational infrustructure for
citizens and tourists. There is a modern Sport Stadium where many sport
and special events are organized, such
as: harvest festivals, the May Day picnic, sport competitions, firefighting
contests, etc. A football match took
place there with Polish and Ukrainian national teams of women players on the field. A sports field „Orlik
„was built near the stadium in 2008.
A beach soccer field was built in 2011
for the lovers of summer sports. Popular Sports and Anthletics Club from
Stężyca manages the sports venues.
113
Centrum Eukacyjno - Sportowe w Stężycy / Образовательно - спортивный комплекс в Стенжице / Education and Sports Center in Stężyca
Niewiele gmin w Polsce może poszczycić się nowym budynkiem
Centrum Edukacyjno – Sportowym.
W skład tej inwestycji wchodzi: nowy
budynek gimnazjalny, pełnowymiarowa hala sportowa, kapitalny remont
szkoły podstawowej, nowe boiska
szkolne i parkingi.
114
Немногие гмины в Польше могут похвалиться новым зданием Образовательно
- спортивног комплекса. В состав этой
инвестиции входит: здание гимназии,
полномасштабный спортивный зал, генеральный ремонт начальной школы, новые
школьные игровые площадки и парковки.
There are not many municipalities
in Poland that have a new Education
and Sports Center. This investment
comprises: a new junior high school
building, a full-scale sports hall, the
primary school’s overhaul, new playgrounds and parking lots.
Gminny Bieg Papieski / Бег Передач / Pope’s Run
Pokazy strażackie podczas majówki w Stężycy / Пожарная демонстрация во время майских празников / Fireman’s shows during the May Day in Stężyca
fot. z archiwum GOK w Stężycy / фот. из архива Культурного Центра Гмины в Стенжице / photo from the archives of the Stężyca’s Municipal Cultural Center (GOK)
Młodzież Zespołu Szkół w Stężycy / Молодежь из Комплекса Школ в Стенжице / Teenagers from School Complex in Stężyca
115
Ścieżki rowerowe na wałach wiślanych / Велосипедные дорожки на речных валах над Вислой / Bicycle paths on the Vistula boulevards
Sieć szlaków sprzyja uprawianiu turystyki pieszej i rowerowej. Gmina oferuje rowerzystom wszystko to, czego
amatorzy jazdy na jednośladach oczekują. To idealne miejsce do rodzinnych przejażdżek po okolicy.
W chwili obecnej na terenie gminy
znajduje się 13,5 km ścieżek rowerowych z kostki brukowej bezfrezowej.
Na terenie obiektu Wyspa Wisła wybudowano około 4,5 km takich ścieżek rowerowych, po których można
jeździć także na rolkach.
Niezwykłe uroki krajobrazu nadwiślanskiego można podziwiać z wybudowanej ścieżki rowerowej koroną
wału rzeki Wisła na odcinku Stężyca
– Dęblin, a także na odcinku Stężyca - Piotrowice. Malownicze tereny
leśne i łąki posiadają znakomite warunki do uprawiania wszelkich form
sportowego wypoczynku. Doskonale
sprawdzają się również przy uprawianiu nordic walkingu.
116
Сеть маршрутов благоприятствует развитию пешеходного и велосипедного туризма. Гмина предлагает велосипедистам
все то, чего ожидают любители езды на
двух колесах. Это идеальное место для
того, чтобы всей семьей прокатиться по
окрестности.
На данный момент на территории гмины
находится 13б5 км велодорожек выложенных тротуарной плиткой. На территории объекта Остров Висла построено
около 4,5 км таких велодорожек, по которым можно ездить также и на роликах.
Необыкновенные надвислянские панорамами можно любоваться с посторенной
велодорожки, проходящей по поверхности речного вала над Вислой на отрезке
Стенжица
- Демблин, а также на отрезке Стенжица Петровице. Живописные лесные массивы
и луга располагают замечательными условиями для занятий любыми видами спорта и отдыха. Эти места идеальны также
для ходьбы нордик уокинг.
The network of trails is favorable to
the hiking and cycling tourism. The
municipality offers bikers everything
what bike lovers would expect. This is
an ideal place for family trips around
the neighborhood..
Currently there are 13,5 km of bicycle paths in the municipality made of
sett. In the area of the Vistula Island,
4,5km of such bicycle trails were built,
on which one can also roller-blade.
This charming Vistula landscape can
be viewed from the bicycle trails built
the Vistula boulevard, section Stężyca - Dęblin and Stężyca - Piotrowice
as well. Picturesque forest areas and
meadows have great conditions for
exercising and relaxing while playing
sports. These areas are perfect for
nordic walking lovers.
Wyspa Wisła - ścieżki rowerowe / Остров Висла - bелосипедные дорожки / Bicycle paths -The Vistula Island
117
Szlaki rowerowe Stężycy i okolic
118
Przyroda - okolice Pawłowic / Природа- окрестности Павловиц / Nature - the environs of Pawlowice
119
Jezioro w Brzeźcach / Озеро в Бжезьцах / Lake in Brzeźce
fot. Natalia Skotak / фот. Наталия Скотак
B
Wędkarstwo w gminie
liskość Wisły oraz liczne oczka
wodne stanowią raj dla wędkarzy. Starorzecze Wisły to doskonały
akwen dla wędkarzy. Podstawowa cecha tych wód to zwykle długie i raczej
wąskie akweny. Głębokość nie przekracza 2-3 m. Linia brzegowa zwykle
z jednej strony jest płytsza i zarośnięta trzcinami z dojściem do wody. Starorzecza w gminie należą do Skarbu
Państwa i PZW oraz jedno jezioro
„Palenickie” należy do Wspólnoty
Gruntowej ze Stężycy.
120
Б
Рыбалка в гмине
лизость Вислы, а также многочисленные рыбные прудики - это рай для
рыбаков. Старица Вислы - это идеальный
водоем для них. Основная особенностью
этих вод является их продолговатые и
суженные формы водоемов. Глубина не
превышает 2 - 3 м., линия берега обычно
с одной стороны более мелкая, поросшая
тростником, с подходом к воде. Староречья в гмине принадлежат Государственной Казне и Польскому Союзу Рыбаков,
а одно из озер - «Паленицке» - принадлежит Земельному Сообществу в Стенжице.
Fishing in the municipality
C
lose proximity of the Vistula river and a lot of small ponds make
this area a perfect place for fishermen.
The Vistula oxbow lake is a perfect
water area for fishermen These waters
are mainly long and rather narrow.
The depth does not exceed 2-3 m. The
coastline is often shallower on one
side and overgrown with reed with
estaury. The oxbow lake in the municipality are the property of the State
Treasury and PZW (Polish angling
association). „Palenickie”lake belongs
to Stężyca’s Wspólnota Gruntowa
(common land).
Pomost w Stężycy na terenie Wyspy Wisła / Мост в Стенжице на территории Острова Висла / The pier on the Vistula Island in Stężyca
Zimowe wędkarstwo na Wiśle / Песчаные отмели на Висле / Winter fishing in the Vistula river
121
Jezioro w Brzeźcach / Озеро в Бжезьцах / Lake in Brzeźce
fot. Natalia Skotak / фот. Наталия Скотак
Kaczy Dołek w miejscowości Stężyca /
Утиная отмель в местности Стенжица /
Kaczy Dołek in Stężyca
Jezioro Drachalskie / Драхальское озеро / Drachalska Backwater
Łacha Drachalska / Драхальская отмель / Drachalska Backwater
Jezioro w gminie Stężyca / Природа в гмине Стенжица / Municipal lake in Stężyca
Do wód stężyckich należą: Starorzecze Drachalskie, Jezioro Piotrowice,
Jezioro Drachalskie, Jezioro Błonie,
Starorzecze Prażmów, Łacha Stężycka, Jezioro Stężyckie, Jezioro Jezisko,
Rzeka Wisła.
К стенжицким водам относятся: Драхальское Староречье, Озеро Петровице, Драхальское озеро, Озеро Блоне, Староречье
Пражмув, Стенжицкая Отмель, Стенжицкое Озеро, Озеро Езиско, Река Висла.
The waters which belong to Stężyca are: Drachalskie Oxbow lake, Piotrowice lake,Drachalskie lake, Błonie
lake, Prażmów oxbow lake, Stężyce
Backwater, Stężyca lake, Jezisko lake,
the Vistula river.
Комфортные условия для рыбалки преKomfortowe warunki do wędkowania доставляет Остров Висла, на котором по- The Vistula Island provides favorable
zapewnia Wyspa Wisła, wybudowano строены мосты, приспособленные также fishing conditions, where piers were
tam pomosty, przystosowane także для инвалидов.
built and adapted for disabled people.
dla osób niepełnosprawnych.
122
Jelenie na rykowisku / Олени во время половой охоты / Stags’ rutting season
Stado dzików / Стадо кабанов / A herd of wild boars
Na terenie Gminy funkcjonuje Wojskowe Koło Łowieckie Nr 193 „Diana” ze Stężycy. Koło gospodaruje na
trzech obwodach. Obwód 107 „Stężyca” liczy 5500 ha. W skład obwodu
wchodzą tereny bagienno - torfowe
pradoliny Wisły z licznymi oczkami
wodnymi, porośnięte dziką roślinnością, słabo lub wcale niezagospodarowane, stanowiące ciekawe, dziewicze
zakątki bardzo atrakcyjne łowiecko.
Organizowane są polowania komercyjne na dziki, sarny i jelenie. Oferta
wypoczynku kierowana jest dla miłośników przyrody i łowiectwa.
На территории гмины действует Военный Охотничий Кружок Номер 193
«Диана» из Стенжицы. Кружок действует
на территории трех округов. Поверхность
площади округа 107 «Стенжица» насчитывает 5500 га. В состав округа входят
болотно - торфовые участки прадолины
Вислы с многочисленными прудами, заросшие дикой растительностью, слабо
или вообще не освоенные, представляющие собой интересные, девственные
уголки природы, очень привлекательные
для охотников. Организуется коммерческая охота на кабанов, косуль и оленей.
Ассортимент предложений для отдыха
рассчитан на любителей природы и охоты.
The „Diana” Wojskowe Koło Łowieckie (military hunting club ) No.
193 from Stężyca functions in the
municipality. The club functions in
three districts. 107 „Stężyca” District
occupies 5500 ha. The district comprises bod and peat areas of the Vistula river with a lot of small ponds
overgrown with wild vegetation, wastelands or semi-wastelands. They are
very interesting, primal hunting-oriented areas. Commercial boar, deer
and stag hunting events are organized
there. The leisure offer is directed towards the nature and hunting lovers.
123
Wyspa Wisła
Остров Висла / TheVistula Island
Wyspa wyspa - bryła restauracji / Остров Висла - здание ресторана / The Vistula Island - The restaurant bulding’s structure
fot. z archiwum Wyspy Wisła / фот. из архива Острова Вислы / photo from The Vistula Island archives
J
ednym z miejsc integracji społecznej Gminy Stężyca jest obiekt Wyspa Wisła. Na powierzchni ok. 30
ha gruntów, stanowiących własność
Wspólnoty Gruntowej, wspólnie z
Towarzystwem Przyjaciół Stężycy został wybudowany nowoczesny obiekt
rekreacyjno-sportowy, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej.
Obiekt został zlokalizowany nad
starorzeczem Wisły. Sercem Wyspy
Wisła jest bryła resturacji, której integralną częścią jest amfiteatr, miejsce
w którym organizowane są koncerty i
inne wydarzenia kulturalne. Poprzez
liczne eventy, które odbywają się na
scenie promowane są m.in. inicjatywy przybliżające lokalną tradycję i
dorobek kulturowy.
124
О
дним из мест общественной интгреции гмины Стенжица является Остров Висла. На поверхности 30 га,
будущих собственностью Земельного
Сообщества, в содействии с Обществом
Приятелей Стенжицы был построен современный объект для спорта и отдыха,
частично финансируемый из средств Европейского Союза. Объект расположен
над староречьем Вислы. Сердце Острова
Висла - здание ресторана, интегральной
частью которого является амфитеатр место, где проходят концерты и другие
культурные события. С помощью многочисленных мероприятий, проходящих на
сцене, популяризируются инициативы,
ознакомляющие с местными традициями
и культурное наследие.
O
ne of the places of social integration of the Stężyca municipality’s community is „the Vistula Island”
building. An innovative sports and
recreation building, co-funded by the
European Union, has been built in
the area of about 30 ha (the property of Wspólnota Gruntowa [common
land] and the TPS [Stężyca’s friends’
association]). The construction is
located near the Vistula oxbow lake.
The heart of the Vistula Island is the
restaurant’s construction, the integral
part of which is the amphitheatre.
The amphitheatre is a place where
concerts and other cultural events
are organized. Thanks to numerous
events, which are held on stage, local
traditions and cultural attainment are
being promoted.
Plaża na Wyspie Wisła / Пляж на острове Висла / The beach of the Vistula river
Dziś ten niezwykle rozległy teren jest
turystyczną perełką gminy. To unikalny w skali gminy i całego regionu
kompleks wypoczynkowo-rekreacyjny. Wyspa Wisła to miejsce dla osób
poszukujących bliskiego kontaktu
z przyrodą, wyciszenia i odpoczynku od miejskiego zgiełku. To idealne
miejsce dla osób aktywnie spędzających czas. Na terenie obiektu znajduje się piaszczysta plaża z miejscem do
kąpieli i zjeżdżalnią, wypożyczalnia
sprzętu wodnego, strefa crossfitu, naturalny plac zabaw dla dzieci, ponad
cztery kilometry tras rowerowych,
wypożyczalnia rowerów, boisko do
siatki plażowej, piłki nożnej i gier zespołowych. Zimową porą Wyspa Wisła oferuje stok narciarsko-saneczkowy i lodowisko.
Сегодня эту необыкновенно просторную
территорию можно назвать туристической жемчужиной гмины. Это уникальная в масштабе гмины и всего региона
туристическая база. Остров Висла ночью
это место для людей ищущих контакта
с природой, успокоения и отдыха от городской суеты. Это идеальное место для
людей, активно проводящих свободное
время. На территории объекта находится
песчаный пляж с местами для плавания и
горкой, а также пункт проката экипировки для водных видов спорта, зона кроссфита, игровая площадка для детей, более
4 км велосипедных маршрутов, площадки для пляжногго волейбола, футбола и
других командных видов спорта. Зимней
порой остров предлагает горнолыжный
и саночный склон, а также каток.
Nowadays, this wide area is the municipality’s tourist attraction. It is the
municipality’s and the whole region’s
unique leisure and recreational complex. The Vistula Island is a place for
people who love to commune with
nature; for those who seek peace and
want to have a rest from city noises.
This is an ideal place for active people.
There are a sandy beach, a place to
swim with a slide, water sports equipment rental, crossfit area, a natural
playground, more than 4 km of bicycle trails, bike rental, beach volleyball
court, soccer and other team games
fields in the building’s area. In winter
the Vistula Island offers a ski run, a
toboggan run an an ice rink.
125
Przystań rowerów wodnych - Wyspa Wisła / Пристань водных велосипедов / Pedal boats’ harbour - the Vistula Island
Boisko do siatkówki plażowej - Wyspa Wisla / Площадка для пляжного волейбола - Остров Висла / Beach volleyball court - the Vistula Island
126
Plaża - Wyspa Wisła / Пляж -остров Висла / Beach - the Vistula Island
Tereny rekreacyjne - Wyspa Wisla / Места отдыха - Остров Висла / Recreational areas - the Vistula Island
127
Gospel Festival 2014 na Wyspie Wisła / Госпел Фестиваль 2014 на Острове Висла / Gospel Festival (2014) on the Vistula Island
Pokaz florystyczny na Wyspie Wisła / Показ флористики на Острове Висла / Florist show on the Vistula Island
128
Gmina Ułęż
Гмина Улэнж / Ułęż Municipality
Urząd Gminy Ułęż
Ułęż 168,
08-504 Ułęż
tel. 81 866 70 28
www.ulez.eurzad.eu
Spływ kajakowy rzeką Wieprz / Сплав на байдарках по реке Вепш / Kayaking trip on the Wieprz river
G
mina Ułęż położona jest w powiecie ryckim, w północno
-wschodniej części województwa
lubelskiego. Na skraju Mazowsza,
Podlasia i Małopolski. Niewątpliwie
jednym z bogactw ziemi ułęskiej jest
rzeka Wieprz, tworząca granicę południową na odcinku 15 km. Gmina
zajmuje obszar 8347 ha (16,6% powierzchni powiatu ryckiego). W jej
skład wchodzi 12 miejscowości: Ułęż,
Sobieszyn, Drążgów, Żabianka, Białki Dolne, Białki Górne, Korzeniów,
Sarny, Zosin, Podlodów, Podlodówka, Lendo Ruskie.
Г
мина Улэнж расположена в рыцком
повяте, в северо - восточной части
люблинского воеводства. На пограничии
Мазовии, Полесья и Малой Польши. Несомненно, одним их богатств уленжской
земли является река Вепш, протекающая
по ее южной границе на протяжении 15
км. Гмина занимает территорию общей
поверхностью 8347 га (16,6% поверхности
рыцкого повята). В ее состав входит 12
населенных пунтктов: Улэнж, Собешин,
Дронжгув, Жабянка, Бялки Дольне, Бялки Гурне, Коженюв, Сарны, Зощин, Подледув, Подледувка, Лендо Руске.
T
he Ułęż municipality is located
in Ryki district, in the northeast part of Lublin province, on the
periphery of Mazovia, Podlasie and
Małopolska. Undoubtedly one of the
treasures of Ułęż land is the Wieprz
river, whcich creates a 15 km long
south border. The municipality occupies the area of 8347 ha (16,6% of Ryki
district). It comprises 12 localities:
Ułęż, Sobieszyn, Drążgów, Żabianka,
Żabianka, Białki Dolne, Białki Górne,
Korzeniów, Sarny, Zosin, Podlodów,
Podlodówka, Lendo Ruskie.
129
Panorama Ułęża / Панорама на Улэнж / Ułęż landscape
fot. Agnieszka Pawłowska / фот. Агнешка Павловска
Przebiegają przez nią dwie drogi krajowe: nr 17 (Warszawa-Hrebennegranica państwa) i nr 28 (Tomaszów
Mazowiecki - Dęblin - Kock).
Через нее проходят две национальные
дороги: номер 17 (Варшава - Хребенне государственная граница) и номер 28 (Томашув Мазовецки - Демблин - Коцк).
Two national roads cross the municipality: No. 17 (Warsaw - Hrebenne
- national border) and No. 28 (Tomaszów Mazowiecki - Dęblin - Kock)
Gmina jest bardzo rozwinięta pod
względem infrastruktury. W ciągu
ostatnich lat zmodernizowano około
50 km dróg, kładąc nową nawierzchnię asfaltową. Wybudowano około 8
km chodników. Sukcesywnie poprawia się stan obiektów użyteczności
publicznej.
Гмина имеет хорошо развитую инфраструктуру. На протяжении последних
лет модернизировано около 50 км дорог,
положена новая асфальтная поверхность.
Построено около 8 км тротуаров. Планомерно улучшается состояние объектов
общественного пользования.
The municipality’s infrastructure is
well developed. About 50 km of roads
underwent modernization in the last
couple of years by laying new asphalt
overlay. About 8 km of sidewalks were
built. Continually, the condition of
public utility buildings is getting better.
130
Aleja lipowa prowadząca do Zespołu Szkół im. Kajetana hr. Kickiego w Sobieszynie /
Липовая аллея ведущая к Комплексу Школ им. Каетана Кицкого в Собешине /
Linden alley leading to Kajetan hr. Kicki School Complex in Sobieszyn
Dla każdego, kto ceni sobie spokój
i dużo przestrzeni, gmina jest wymarzonym miejscem do odpoczynku od
miejskiego zgiełku. Wyjątkowe walory przyrodnicze i wypoczynkowe
sprawiają, że gmina Ułęż to ważne
miejsce turystyczne w województwie
lubelskim. Rzeka Wieprz daje duże
możliwości uprawiania sportów wodnych.
W miejscowości Sobieszyn, będącym
kolebką rodu Sobieskich mieszczą się
dwie szkoły średnie: Liceum Ogólnokształcące im. Jana III Sobieskiego
oraz Zespół Szkół im. Kajetana hr.
Kickiego w Sobieszynie – Brzozowej.
Для каждого, кто ценит спокойствие и
широкие пространства, гмина будет идеальным местом для отдыха отгородской
суеты. Уникальные природные качества и
преимущества для отдыха делают Улэнж
важным пунктом на туристическом карте
люблинского воеводства. Река Вепш предоставляет множество возможностей для
занятий водными видами спорта.
В местности Собешин - колыбели рода
Собеских, находятся две средние школы:
Общеобразовательный Лицей им. Яна III
Собеского, а также Комплекс Школ им.
Каетана гр. Кицкого в Собешине – Бжозовей.
For those who enjoy peace and a lot
of space the most, the municipality is an ideal place to rest from city
noises. Exceptional natural and holiday values make Ułęż municipality
an important tourist place in Lublin
province. The Wieprz river gives a lot
of opportunities for water sports fans.
In Sobieszyn, which is the cradle of
the Sobieski family, there are two
secondary schools: Jan III Sobieski
Secondary School and Kajetan
hr. Kicki School Complex in Sobieszyn-Brzozowa. Kickiego w Sobieszynie – Brzozowej.
131
Zawody lekkoatletyczne., fot. z archiwum ZSO im. Jana III Sobieskiego w Sobieszynie /
Соревнования по легкой атлетике /
Athletics competition
fot. z archiwum ZSO im. Jana III Sobieskiego w Sobieszynie /
фот. из архива Общеобразовательного Школьного Комплекса им. Яна III Собеского в Собешине /
photo taken from Jan III Sobieski School Complex in Sobieszyn archives
132
Ślubowanie klasy policyjnej / Присяга полицейского класса / Oath of military-profiled class
Perłą szkolnictwa gminy są klasy
mundurowe. W ZS im. Kajetana hr.
Kickiego utworzono klasę o profilu
wojskowym pod patronatem Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie. Uczniowie mają
możliwość odbywania cotygodniowych zajęć w zakresie wojskowości,
strzelectwa i sztuk walki. W celach
dydaktycznych przy szkole utworzono strzelnicę oraz stajnię z końmi.
Z oferty tej mogą korzystać również
turyści odwiedzający gminę Ułęż.
Жемчужиной образовательной системы
гмины являются классы по обучению
униформированных служб. В комплексе
школ им. Каетана гр. Кицкого в Собещине – Бжозовей создан класс военного
профиля под покровительством Высшей
Офицерской Школы Военно - Воздушных Сил в Демблине. Ученики имеют
возможность прохождения ежеднедельных занятий в области военного дела,
стрельбы и боевых искусств. В учебных
целях при школе образовано стрельбище
и конюшня. Этими возможностями могут
воспользоваться также и туристы посеW ZSO im. Jana III Sobieskiego poщающие гмину Улэнж.
wstała klasa policyjna pod patronatem Powiatowej Komendy Policji В КОШ (Комплексе Общеобразовательw Rykach. Uczniowie mają do dys- ных Школ) им. Яна III Собеского открыт
pozycji nowo otwarte boisko szkolne, класс под покровительством Отделения
na którym odbywają się zmagania Po- Полиции Рыцкого Повята. Ученики
wiatowej Ligii Lekkoatletycznej.
имеют доступ к недавно открытой площадке для игр, на которой проходят соревнования Повятовой Лиги Легкой Атлетики.
The gem of the municipality’s educational system is the class of uniform-wearing students. In Jan III
Sobieski School Complex there has
been created a military-profiled class
of students under the auspices of the
Polish Air Force Academy in Dęblin. Students are able to attend weekly
classes in the field of army, shooting
and martial arts. A shooting range
and a stable has been built near the
school for teaching purposes. Tourists visiting Ułęż municipality can
also benefit from these facilities.
There has been a police class created
in Jan III Sobieski School Complex
under the auspices of County Police
Headquarters in Ryki. Students have
a brand new playing field at their disposal, on which a regional athletics
league (Powiatowa Liga Lekkoatletyczna) organizes competitions.
133
Skoki spadochronowe uczniów z klasy o profilu wojskowym / Паршутные прыжки учеников из класса военного профиля / Students from a military class parachuting
fot. z archiwum ZS im. Kajetana hr. Kickiego / фот. из архива КС им. Каетана гр. Кицкого / photo taken from the archives of Kajetan hr. Kicki School Complexes
134
Ułęż
Zespół pałacowo-parkowy z XIX w. w Ułężu - obecnie siedziba Urzędu Gminy /
Дворцово - парковый комплекс XIX века в Улэнже - в настоящее время Администрация Гмины /
Palace and park complex from the 19th century in Ułęż. Nowadays - the municipality office headquarters /
W
zmiankę o wsi Ułęż można odnaleźć w „Kronice” Jana Długosza. W roku 1439 miejscowość była
własnością Stanisława Rogali. W wieku XIV starosta stężycki Jacenty Bentkowski wybudował pierwszy dwór.
Kolejnym właścicielem był Adam
Cieciszowski – ojciec matki Henryka
Sienkiewicza. Następnie pałac przeszedł w posiadanie rodziny Janickich.
Ostatni właściciele Ułęża – Karol Meisner i Irena z Meisnerów Janicka są
pochowani na wzgórzu „Pięciu Figur” w centrum Ułęża.
У
поминание о деревне Улэнж можно
найти в «Хронике» Яна Длугоша. В
1439 году местность была собственностью Станислава Рогали. В XIV веке стенжицкий староста Яценты Бентковски
построил первую усадьбу. Очередным
владельцем был Адам Чечишовски - отец
матери Генрика Сенкевича. Далее дворец
перешел в распоряжение семьи Яницких.
Последние владельцы Улэнжа - Кароль
Мейснер и Ирена Мейснерув Яницка похоронены на холме «Пяти Фигур» в центре Улэнжа.
A
reference to the Ułęż village
can be found in Jan Długosz’s
Chronicles. In 1439 this place was a
property of Stanisław Rogala. In the
14th century, Jacenty Bentkowski
(Stężyca’s staroste) built a first manor house. The succeeding owner was
Adam Cieciszowski - the father of
Henryk Sienkiewicz’s mother. Then,
the palace was passed on to the Janicki family. The last owners of Ułęż Karol Meisner and Irena Janicka née
Meisner are buried on the «Pięć Figur» hill in the center of Ułęż.
135
Figura Matki Bożej znajdująca się w parku zespołu pałacowego /
Фигура Божьей Матери находящаяся в парке дворцового
комплекса /
The statue of Virgin Mary located in the park of the palace complex
D
Siedziba Urzędu Gminy
wukondygnacyjny, w całości
murowany dwór został wzniesiony w XIX wieku według projektu
Jakuba Kubickiego. Wzniesiony na
planie prostokąta, w całości murowany, dwukondygnacyjny. Do dworu
prowadzi aleja z zachowanym charakterystycznym, kolistym podjazdem.
Dzięki odnowieniu w latach 1961
oraz 1995 budowla odzyskała dawną
świetność. Dwór stanowi miniaturę
warszawskiego belwederu.
Budowla niegdyś była otoczona parkiem o bogatych walorach przyrodniczych. Dziś z okazałych, starych
drzew zostały pojedyncze egzemplarze. Zespół pałacowo-parkowy został
wpisany do rejestru zabytków pod
numerem A/794 z 1903, 1962 i z 20.
XI.1979.
136
Grobowiec na Wzgórzu Pięciu Figur / Гробница на Холме Пяти Фигур /A tomb on the Pięciu Figur hill
Администрация Гмины Улэнж
Д
вухуровневый, полностью кирпичная усадьба была возведена в XIX
веке по проекту Якуба Кубицкого. Построенный по абрису прямоугольника,
полностью кирпичный, двухуровневый.
К усадьбе ведет аллея с сохранившимся,
характерным круглым проездом. Благодаря реставрации в 1961 и 1995 годах постройка вновь приобрела былое величие.
Поместье представляет собой миниатюрную версию варшавского бельведера.
Постройка в давние времена была окружена парком с богатыми ландшафтами.
Сегодня из представительных, старых
деревьев уцелели только единичные экземпляры. Дворцовый комплекс занесен
в список исторических памятников под
номером A/794 с 1903, 1962 и с 20. XI.1979.
D
Siedziba Urzędu Gminy
wukondygnacyjny, w całości
murowany dwór został wzniesiony w XIX wieku według projektu
Jakuba Kubickiego. Wzniesiony na
planie prostokąta, w całości murowany, dwukondygnacyjny. Do dworu
prowadzi aleja z zachowanym charakterystycznym, kolistym podjazdem.
Dzięki odnowieniu w latach 1961
oraz 1995 budowla odzyskała dawną
świetność. Dwór stanowi miniaturę
warszawskiego belwederu.
Budowla niegdyś była otoczona parkiem o bogatych walorach przyrodniczych. Dziś z okazałych, starych
drzew zostały pojedyncze egzemplarze. Zespół pałacowo-parkowy został
wpisany do rejestru zabytków pod
numerem A/794 z 1903, 1962 i z 20.
XI.1979.
Żabianka
Kościół parafialny w Żabiance / Парафиальный костел в деревне Жабянка / Parish church in Żabianka
P
Kościół
p. w. Wniebowzięcia NMP
w Żabiance
ierwszy kościół parafialny w Żabiance został wzniesiony w 1570
roku, dzięki fundacji Łukasza Łędzkiego. Obecny kościół, który jest
najstarszym drewnianym zabytkiem
sakralnym powiatu ryckiego, został
wybudowany w 1745 roku. Fundatorem obecnego kościoła był starosta
stężycki Feliks Bentkowski. Został on
pochowany wraz z rodziną w kościelnych kryptach, które po renowacji są
dostępne dla zwiedzających. Świątynia została wpisana do rejestru zabytków województwa lubelskiego w dniu
31.01.1985 roku. pod nr A/901.
Костел Вознесения
Пресвятейшая Богородицы в
деревне Жабянка
П
ервый парафиальный костел в деревне Жабянка был построен в 1570
году, благодаря фонду Лукаша Лендзкого.
Нынешний костел - старейшая деревянная архитектурная сакральная достопримечательность рыцкого повята, был
построен в 1745 году. Спонсором нынешнего костела был стенжицкий староста
Фекликс Бентковский. Он был похоронен
вместе с семьей в костельных криптах, которые после реставрации стали доступны
для посетителей. Храм занесен в список
исторических памятников люблинского
воеводства со днем 31.01.1985 года. под
номером A/901.
A
The BVM
Parish Church
in Żabianka
ssumption of the BVM Parish
Church in Żabianka The first
parish church in Żabianka was raised in 1570 thanks to Łukasz Łędzki’s foundation. The current church is
the oldest wooden religious building
of Ryki district - it was built in 1745.
The current church’s founder was Feliks Bentkowski - the head of Stężyca
district. He was buried with his family
in the church crypts, which are available for visitors after the overhaul. The
temple is listened in the Register of
Historical Monuments of Lublin Provinceon the 31st January 1985 under
the No. A/901.
137
Ambona w kościele w Żabiance / Амвон в костеле в деревне Жабянка / Pulpit in the church in Żabianka
Kościół posiada konstrukcję zrębową oraz dach pokryty gontem. Ołtarz
główny został wykonany w stylu rokokowo-klasycystycznym. We wnętrzu świątyni znajduje się zabytkowy,
barokowy krucyfiks z XVIII wieku
oraz rokokowa ambona. Tuż obok
kościoła została wzniesiona dzwonnica z XVII wieku.
138
У костела срубная конструкция, а его
крыша покрыта гонтом. Главный алтарь
выпонен в стилях рококо и классицистическом. Внутри храма находится исторический, выполненный в стиле барокко,
круцификс XVIII века и амвон в стиле рококо. Рядом с костелом построена звонница XVII века.
The church has a log frame structure
and the roof is covered with shingle. The main altar is made in a rococo-classicistic style. There is a baroque crucifix from the 18th century
and a rococo pulpit inside the temple.
Near the church the belfry from 17th
century was built.
Wnętrze krypty Bentkowskich (pod kaplicą południową) / Интерьер крипта Бентковских (под южной часовней) / Bentkowscy crypt interior (under the south chapel)
fot. Dariusz Włodarczyk / фот. Дариуш Влодарчик
Fragment wraz z zejściem do krypty pod zachodnią częścią zakrystii /
Фрагмент со входом в крипту под западной частью ризницы /
A part of the crypt and the entrance to the crypt under the west side of the sacristy
fot. Dariusz Włodarczyk / фот. Дариуш Влодарчик
139
Sobieszyn
Widok na osadę archeologiczną z lotu ptaka / Вид на археологическое поселение с высоты птиьего полета / A bird’s eye view of an archeological settlement
fot. Wiesław Stępień / фот. Веслав Стемпень
N
ajstarszych informacji dotyczących okolic Sobieszyna dostarczają wykopaliska archeologiczne,
które potwierdzają obecność ludzi na
tych terenach już w okresie neolitu.
W Drążgowie i Sobieszynie odnotowano znaleziska z II wieku p.n.e. należące do tzw. kultury przeworskiej.
W tym okresie pojawiły się gromady
Wandalów, które na polach pod Sobieszynem założyły osadę. Życie toczyło się w osadzie przez ponad 300
lat. Oprócz uprawy roli, mieszkańcy
wsi trudnili się garncarstwem i sami
na własne potrzeby wytapiali w prymitywnych piecach żelazo, z którego robili później narzędzia, ozdoby
i broń. Kolejni osadnicy – Słowianie przybyli na te tereny dopiero we
wczesnym średniowieczu.
140
Н
аиболее давняя информация про
окрестности Собешина содержится
в археологических раскопках, которые
подтверждают присутствие людей на
этой территории уже в период неолита.
В Дронжгове И Собешине обнаружены
находки со II века до нашей эры, относящиеся к первобытной культуре. В этот
период здесь появились племена Вандалов, которые основали поселение на
полях под Собешином. Поселение просуществовало более 300 лет. Кроме земледелия, его жители занимались изготовлением керамики и для собственных нужд
выплавляли в примитивных печах железо, из которго в последствии изготовляли орудия труда, оружие и украшения.
Последующие поселенцы - Славяне прибыли на эту территорию только в раннем
средневековье.
T
he oldest information about Sobieszyn region is gathered with
the help of excavations, which confirm
the presence of people in these areas
as far back as in the Neolithic Era.
Artefacts dated 2nd B.C. were found
in Drążgów and in Sobieszyn. They
are the cultural heritage of Przeworsk.
During this period of time, group of
Wandals showed up and settled down
on the fields near Sobieszyn. The life
went on in the settlement for over 300
years. Apart from cultivation, residents of the village occupied themselves with pottery and melted iron in
primitive furnaces. Then, they made
different tools, decorations and weapons out of the iron for personal use.
Next settlers - the Slavs came to these
areas in the early Middle Ages.
Czarka z wykopalisk w Sobieszynie / Чаша из археологических раскопок в Собешине / A bowl excavated in Sobieszyn
fot. dr hab. Piotr Łuczkiewicz / фот. dr hab. Петр Лукашевич
Motyka rogowa wydobyta z wykopalisk / Мотыга добытая во время раскопок / An excavated horn hoe
141
Moneta rzymska znaleziona w okolicy Sobieszyna / Римская монета найденная в окрестностях Собешина / Roman coin found near Sobieszyn
Łyżka gliniana wydobyta z wykopalisk / Глиняная ложка найденная во время раскопок / An excavated clay spoon
142
Dąb Sobieskiego / Дуб Собеского / Sobieski oak tree
P
Dąb Sobieskiego
ierwsze wzmianki o wsi Sobieszyn pochodzą z XIV wieku.
Miejscowość stała się kolebką rodu
Sobieskich, herbu Janina. Miał tu
przebywać król Polski Jan III Sobieski, z którym związana jest miejscowa
legenda. Władca przed jedną z wypraw miał odpoczywać pod okazałym
dębem i ukryć w dziupli miecz i gąsiorek wina. Osławione drzewo rośnie
do dzisiaj, a miejscowa ludność nadal
poszukuje królewskich skarbów. Dąb
Sobieskiego znajduje się przy trasie
Dęblin-Kock na wysokości Lenda
Ruskiego. Jest najstarszym drzewem
w powiecie ryckim, objętym ochroną.
Jego obwód pnia wynosi 625 cm.
П
Дуб Собеского
ервые упоминания о деревне Собешин относятнся к XIV веку. Местность стала колыбелью рода Собеских,
герба Янина. Здесь должен был пребывать польский король Ян III Собески, с
которым связана местная легенда. Правитель перед одним из походов должен
был отдохнуть под старинным дубом
и спрятать в его дупле мечь и бутылку
вина. Расславленное дерево растет до
сегодняшнего дня, а местное население
пытается найти королевские реликвии.
Дуб Собеского находится около дороги
Демблин-Коцк na на высоте деревни Лендо Руске. Это старейшее в рыцком повяте
дерево, оно специально охраняется. Диаметр его ствола составляет 625 см.
T
Sobieski’s oak tree
he first references to the Sobieszyn village come from the
14th century. The place became the
cradle of the Sobieski family, Janina
coat of arms. Jan III Sobieski - the
king of Poland - was allegedly staying
there. There is a local legend regarding Jan III Sobieski. The ruler was
resting under an oak tree before one
of his expeditions. He hid a sword
and a demijohn of wine in a tree hollow. The famous tree grows to this
very day and people who live here,
still seek the royal treasures. Sobieski
oak tree (Dąb Sobieskiego) is located
near the Dęblin-Kock road, at the latitude of Lendo Ruskie village. This is
theoldest tree in Ryki district, which
is protected. It is 625 cm in circumference.
143
Wnętrze kościoła w Sobieszynie /
Инерьер костела в Собешине /
The interior of the church in Sobieszyn
Figura Chrystusa przed kościołem /
Фигура Христа перед костелом /
Christ statue in front of the church
Zespół kościelny w Sobieszynie
P
ochodzi z końca XIX wieku i wpisany jest do rejestru zabytków
pod nr: A/780 z 24.05.1979. Kościół
parafialny p. w. Podwyższenia Krzyża
Świętego malowniczo położony na
zachodnim krańcu wsi, na wzniesieniu zwanym dawniej Górą Modrzewiową. Jest to neogotycka świątynia
zbudowana w latach 1893 – 1896 według projektu warszawskiego architekta Pawła Woycickiego.
П
Церковный комплекс
в Собешине
остроен в конце XIX века и занесен
в список исторических памятников
под номером A/780 со днем 24.05.1979.
Парафиальный костел Возведения Святого Креста живописно расположен на
западном конце деревни, на холме называемом в давние времена «Гура Моджевева» (Лиственничная Гора). Это неоготический храм построенный в 1893 – 1896
годах по проекту варшавского архитектора Павла Войцицкого.
I
The church complex
in Sobieszyn
t originates from the 19th century
and is listed in the Register of Historical Monuments under No. A/780
(24th May 1979). Exaltation of the
Holy Cross Church is located on the
right side of the village, on an elevated
area called Góra Modrzewiowa in the
past. It is a neo-Gothic temple built
1893 - 1896 according to the project
of a Warsaw architect - Paweł Woycicki.
145
Plebania przy kościele w Sobieszynie / Плебания при костеле в Собешине / Church presbytery in Sobieszyn
Fundatorem kościoła był znany filantrop Kajetan hr. Kicki, który wraz
z małżonką został pochowany w kościelnych podziemiach. Świątynia posiada nawę główną oraz dwie boczne.
W centrum kościoła znajduje się ołtarz wykonany z marmuru włoskiego
a w nawach bocznych – ołtarze drewniane. W baptysterium umieszczonomurowaną chrzcielnicę.
Спонсором строительства костела был
филантроп Каетан гр. Кицки, который
вместе с супругой был похоронен в костельных подземельях. Храм имеет один
главный неф и два боковых. В центре
костела находится алтарь сделанный из
итальянского мрамора, а в боковых нефах расположены деревянные алтари. В
баптистерии расположена каменная купель.
Do zespołu kościelnego w Sobieszynie należy zabytkowa plebania. Jest
wybudowana w stylu neogotyckim
z elementami eklektycznymi. Całość
otacza park.
К костельному комплексу в Собешине
относится историческая плебания. Она
построена в неоготическом стиле с элементами эклектики. Весь комплекс окружен парком.
146
A well-known philanthropist - Kajetan hr. Kicki was the founder of the
church. He and his wife were buried
in the church vaults. The temple has a
main nave and two side naves. In the
center of the church there is an altar
made of Italian marble and in the side
naves there are wooden altars. In the
baptistery there is a baptismal font.
Sobieszyn’s church complex does not
include a historic presbytery. It is
built in neo-Gothic style with eclectic
elements. The whole complex is surrounded by a park.
Sobieszyński pałac z przełomu XVIII i XIX wieku / Дворец в Собешине на переломе XVIII и XIX веков / Sobieszyn’s palace from the turn of the 18th and the 19th century
B
Pałac w Sobieszynie
udowla klasycystyczna z przełomu XVIII / XIX wieku. Autorem
projektu był prawdopodobnie architekt Piotr Aigner. Od wschodu w późniejszym okresie budynek powiększono wydłużając wschodnie skrzydło.
Pałac stanowi część zespołu pałacowo – parkowego. Należą do niego
dwie oficyny na dziedzińcu pałacowym i resztki parku krajobrazowego.
W pobliżu znajdują się też budynki
gospodarcze z drugiej połowy XIX
wieku, powstałe wg projektu słynnego architekta Henryka Marconiego,
również posiadające status zabytków.
Obecnie cały kompleks pałacowy jest
bardzo zniszczony i nieużytkowany.
К
Дворец в Собешине
лассицистическая постройка
времен перелома XVIII и
XIX веков. Автором проекта
был, вероятнее всего, архитектор
Петр Эйгнер. С востока в
более поздний период здание
достроено (продолжено восточное
крыло). Дворец является частью
дворцово - паркового комплекса.
Ему принадлежат два форнта
во внутреннем дворе дворца
и останки парка. Поблизости
находятся также хозяйственные
здания второй половины XIX
века, построенные по проекту
знаменитого архитектора Генрика
Марцони, также имеющие статус
исторических
памятников.
В
настоящее
время
дворцовый
комплекс сильно разрушен и не
используется.
A
Palace in Sobieszyn
clasicistic construction from the
turn of the 18th and the 19th
century. The architect Piotr Aigner is
the author of the design. Later on, the
building was extended by expanding
the east wing. The palace is a part of
the palace park complex. The complex includes two wings on the palace’s courtyard and the remains of a
natural landscape park. In the vicinity
there are utility buildings from the
second half of the 19th century. They
were built according to the project designed by a famous architect Henryk
Marconi. Also, they are listed in the
Register of Historical Monuments.
Currently, the whole palace complex
is severely damaged and unused.
147
Zespół Szkół im. Kajetana hr. Kickiego w Sobieszynie - Brzozowej /
Комплекс школ им. Каетана гр. Кицкого в Собещине – Бжозовей /
Kajetan hr. Kicki School Complex in Sobieszyn - Brzozowa
Zespół Szkół
im. Kajetana hr. Kickiego
W
skłąd Zespołu Szkół im. Kajetana hr. Kickiego wchodzą
obiekty zabytkowe objęte ochroną
konserwatorską. Na terenie zespołu
szkolno-parkowego można odnaleźć
budynek z XIX wieku, dwór z Blizocina, drewniany spichlerz, stodołę
oraz park z unikatowymi okazami
drzew, mającymi status pomników
przyrody. Historia szkoły w Sobieszynie – Brzozowej jest niezwykle bogata. Powstała w 1896 roku jako Szkoła
Rolnicza Niższa Pierwszego Rzędu.
Była to jedna z pierwszych placówek
oświatowych kształcąca w zakresie
wiedzy rolniczej w Polsce. Została
zbudowana dzięki fundacji znanego
filantropa Kajetana hr. Kickiego.
Pełniła ważną rolę w życiu społeczno
– kulturalnym zarówno lokalnym, jak
i ogólnopolskim. Szkoła funkcjonuje
do dziś.
148
Комплекс школ им.
Каетана гр. Кицкого
Kajetan hr. Kicki
School Complex
оостав комплекс школ им. Каетана гр. Кицкого входят охраняемые
исторические памятники. На территории
школьно- паркового комплекса можно
обнаружить здание с XIX века, двор из
Близоцина, деревянный амбар, овин, а
также парк с уникальными образцами
деревьев, имеющими статус памятников
природы. История школы в Собешине
- Бжозовей необыкновенно богата. Она
была основана в 1896 году как сельскохозяйственная школа Нижнего Первого
Звена. Это было одно из первых образовательных учреждений, проводящее
обучение в области сельского хозяйства.
Школа была построена благодаря фонду знаменитого филантропа Каетана гр.
Кицкого. Он играла важную роль в местной, а также и в общегосударственной общественной и культурной жизни. Школа
работает по сей день.
Kajetan hr. Kicki School Complex
includes historic buildings under the
preservation maintenance. A building from the 19th century, a manor
house from Blizocin, a wooden granary, a barn and a park with unique
trees, which have the status of natural monuments. The history behind
the school in Sobieszyn - Brzozowa is
extremely rich. It was built in 1896 as
a Lower First Degree School of Agriculture. It was one of the first education establishments teaching in the
agriculture field in Poland. It was built
thanks to the famous philanthropist
- Kajetan hr. Kicki. It played an important role in social cultural life on
the local level as well as on the nationwide level. The school functions
to this very day.
В
Aleja Parkowa w Sobieszynie - Pomnik Przyrody / Парковая Аллея в Собешине - Памятник Природы / Park Avenue in Sobieszyn - a natural monumentfot. z archiwum LGD
149
Izba Regionalna / Изба Региональна (Региональная Палата) / Regional Chamber
O
Izba Regionalna
soby pragnące zgłębić historię miejscowości oraz dawne
zwyczaje powinny udać się do Izby
Regionalnej mieszczącej się w dziewiętnastowiecznym Dworze Modrzewiowym, na terenie Zespołu Szkół
im. Kajetana hr. Kickiego. Ekspozycja muzealna prezentuje historię wsi
oraz zespołu szkół. Można zobaczyć
tam wystawę „Pradzieje Sobieszyna”,
która ilustruje prace archeologiczne
prowadzone od 1998 roku na terenie
miejscowości. Wśród eksponatów
znajdują się przedmioty codziennego użytku należące do ludu germańskiego Wandalów, który przebywał
na terenie Sobieszyna od II w. p.n.e.
do II w. n.e. Bogate zbiory uzupełnia
również kolekcja świętych obrazów,
sprzętów gospodarskich i domowych
oraz strojów ludowych, które dawniej
były używane na wsi.
150
Изба Региональна
(Региональная Палата)
Ж
елающим углубиться в историю
местности, а также давние обычаи,
стоит посетить Региональную Палату,
расположенную в Двоже Моджевевом
(Лиственничном Дворе), на территории
Комплекса Школ им. Каетана гр. Кицкого.
Музейная выставка представляет историю деревни, а также историю комплекса
школ. Здесь можно посмотреть выставку
«Древняя История Собешина», которая иллюстрирует работу археологов,
проводимые с 1998 года на территории
местности. Среди экспонатов находятся
бытовые предметы принадлежащие германскому племени Вандолов, которое
проживало на территории Собешина со
II века до нашей эры до II века нашей эры.
Богатую коллекцию музея дополняет также коллекция икон, хозяйственных и домашних приборов и народных костюмов,
которые в давние времена использовались в деревне.
P
Regional Chamber
eople who want to explore the
history of this place should go
to the Regional Chamber located in
the 19th century manor called Dwór
Modrzewiowy, within Kajetan hr.
Kicki School Complex. The museum
exhibition presents the village and
the school complex history. The exhibition „Pradzieje Sobieszyna” can
be seen there. It depicts archaeological work conducted since 1998 in the
area. Daily use objects belonging to
the German people (Wandals), who
occupied the Sobieszyn area since the
2nd century B.C.until the 2nd century A.D. There are also rich collections of sacred paintings, domestic
appliances and folk costumes, which
were used in rural areas.
Ekspozycja w Izbie Regionalnej / Выставка в Региональной Палате / Exhibition in the Regional Chamber
fot. z archiwum ZS im. Kajetana hr. Kickiego / фот. из архива КС им. Каетана гр. Кицкого / photo taken from the archives of Kajetan hr. Kicki School Complex
151
Sarny
Dwór w Sarnach / Дворец в Сарнах / Manor house in Sarny
W
odległości około 2 km od drogi Warszawa - Lublin, przy jej
odnodze prowadzącej do Ułęża, znajduje się dwór z pierwszej połowy XIX
wieku. Zabytkowy, murowany obiekt
położony wśród stawów okolonych
pięknym parkiem. Jest przykładem
budownictwa dworskiego na tym
obszarze. Skromny, klasycystyczny
budynek, założony na rzucie prostokąta wyróżnia się dwukolumnowym
portykiem w fasadzie i czworobocznymi wieżami alkierzowymi na elewacji ogrodowej. Obecnie dwór jest
zamieszkiwany przez właścicieli prywatnych.
152
Н
а расстоянии около двух километров
от дороги Варшава - Люблин, при ее
ответвлении ведущем в Улэнж, находится усадьба первой половвины XIX века.
Исторически памятный, каменный объект расположен среди прудов окруженных парком. Это пример усадебного строительства на этой территории. Скромное,
классическое здание, построенное по
периметру прямоугольника, отличительные черты здания - это двуколонновый
портик на фасаде и четырехсторонние
угловые башенки на садовом фасаде. В
настоящее время в усадьбе живут ее частные владельцы.
A
bout 2 km from the Warsaw Lublin road, at its branch leading
to Ułęż, there is a manor house from
the first half of the 19th century. The
historic, brick construction is located
among ponds, which are surrounded
by a beautiful park. It is an example of
manor building in this area. Modest,
classicistic building, built on a rectangular plan is distinguished by double
column portico in a facade and a four
sided tower as the corner extensions
on a garden facade. Nowadays private
owners live in the manor.
Staw w Sarnach / Дворец в Сарнах / A pond in Sarny
153
Podlodów
Podlodowskie pola / Поля в Подледове / The fields of Podlodów
W
ieś Podlodów leży nad rzeką
Świnką wśród malowniczych
pól i stawów. Miejscowość znana jest
dzięki stworzeniu na jej obszarze gospodarstwa rybackiego. W otoczeniu
stawów rybnych, na południowy zachód od wsi położony jest dwór. Dawniej była to siedziba rodu Podlodowskich, którzy w XVI wieku byli także
właścicielami wsi, browaru i dwóch
młynów. Obecny klasycystyczny budynek powstał w pierwszej połowie
XIX wieku. Na południe od dworu
w kierunku stawów można podziwiać
pozostałości parku krajobrazowego.
154
Д
еревня Подледув находится над рекой Свинкой среди живописных полей и прудов. Местность прославилась
благодаря созданию на ее территории
рыбного хозяйства. В окружении рыбных
прудов, к юго - западу от деревни расположена усадьба. Ранее это была семейная
усадьба рода Подледовских, которые в
XVI веке были также и владельцами деревни, пивоваренной компании т двух
мельниц. Сегодняшнее классицистическое здание появилось в первой половине
XIX века. К югу от усадьбы в направлении
прудов можно полюбоваться останками
ландшафтного парка.
W
ieś Podlodów leży nad rzeką
Świnką wśród malowniczych
pól i stawów. Miejscowość znana jest
dzięki stworzeniu na jej obszarze gospodarstwa rybackiego. W otoczeniu
stawów rybnych, na południowy zachód od wsi położony jest dwór. Dawniej była to siedziba rodu Podlodowskich, którzy w XVI wieku byli także
właścicielami wsi, browaru i dwóch
młynów. Obecny klasycystyczny budynek powstał w pierwszej połowie
XIX wieku. Na południe od dworu
w kierunku stawów można podziwiać
pozostałości parku krajobrazowego.
Osmolice
Rzeka Wieprz w Osmolicach / Река Вепш в деревне Осмолице / The Wieprz river in Osmolice
O
smolice to nazwa zwyczajowa
miejscowości Białki Dolne. Do
niedawna istniał tu dwór z końca
XVIII wieku. W czasie wojny majątek
ten dzierżawili państwo Leśniewscy,
którzy byli teściami córki gen. Władysława Sikorskiego. W 1939 roku
ukrywała się tu żona i córka generała,
który sam przebywał w Osmolicach
przed wyjazdem do Londynu.
О
смолице это разговорное название
местности Бялки Дольне. До недавних времен здесь существовала усадьба
времен конца XVIII века. Во время войны
эти владения арендовала супруги Лесневские, которые приходились тестем и
тещей дочери генерала Владислава Сикорского. В 1939 году здесь скрывались
жена и дочь генерала, который лично
пребывал в Осмолицах перед отъездом в
Лондон.
Pod fundamentami dworu w roku
1965 odkryto sztandar i dokumenty Под финдаментами усадьбы в 1965 году
27 Pułku – Hrubieszów, wchodzącego найдено знамя и документы 27 Полка w skład armii gen. Kleeberga.
Хрубешув, входящего в состав армии генерала Клееберга.
Miejscowe legendy mówią o tajemniczych podziemnych korytarzach, В местных легендах говорится о таинktóre rzekomo kilka wieków temu łą- ственных подземных коридорах, которые
czyły ówczesny dwór osmolicki z Ba- якобы несколько веков назад соединяли
ranowem.
нынешнюю усадьбу с населенным пунктом Баранув.
O
smolice is the common name
for Białki Dolne village. Until
recently, a manor house from 18th
century was located here. During the
war, the estate was the property of
Leśniewscy family, who were the inlaws of general Władysław Sikorskis’
daughter. In 1939 the general’s wife
and daughter were hiding there and
the general himself was residing in
Osmolice, before going to London.
The standard and documents of the
27th Hrubieszów Regiment (included
in the general Kleeber’s army) were
found under the manor’s foundations.
Local legends tell about mysterious
underground passages, which were
allegedly connecting the then Osmolice manor house with Baranowo.
155
Drążgów
Wieś Drążgów / Деревня Дронжгув / Drążgów village
D
Д
D
W oparciu o Fundację Drążgowskich
w latach 1334-35 została utworzona
przez Jana Bodzantę, bsp krakowskiego, parafia w Drążgowie. Pierwotny,
drewniany kościół został zamieniony
w XVI wieku przez dziedzica Mikołaja Kłoczowskiego na zbór ariański.
При помощи фонда Дронжговских в 1334
- 35 годах здесь была основана парафия,
ее создателем был Ян Бозанта, краковский епископ. Первоначальный деревянный костел в последствии был заменен в
XVI веке наследником Миколая Клочковского на арианскую кирху.
Based on the Drążgowscy Foundation
a parish was established in 1334-35 by
Jan Bodzantę - a Cracow’s bishop. The
primal, wooden church was converted in the 16th century into the Arian
congregation by Mikołaj Kłoczowski.
W 1771 roku starniem ks. Michała
Wierzbowskiego wzniesiony został
drugi kościół drewniany p. w. Św.
Trójcy, który istniał do czasu pożaru
2 1940 roku, który strawił doszczętnie
wieś wraz z kościołem.
В 1771 году стараниями ксендза Михала
Вежбовского был возведен второй деревянный костел Свю Троицы, просуществовавший до пожара 1940 года, поглотившего без остатка деревню вместе с
костелом.
rążgów to najstarsza jednostka osadnicza na terenie gminy, dawne miasto z uformowanym
rynkiem. Ponadto w ewidencji dóbr
kultury województwa lubelskiego figurują liczne kapliczki przydrożne.
ронжгув - это старейший населенный пункт на территории гмины, в
давние времена это был город с рыночной площадью. Кроме того, в реестре
культуных богатств люблинского воеводства числятся придорожные часовни.
rążgów is the oldest settlement
in the municipality’s area - formerly a city with a market square.
Moreover, in the Lublin province cultural assets records there are many
roadside shrines.
Thanks to the priest Michał Wierzbowski, the second wooden Holy
Trinity Church was built in 1771.
The church existed until the fire of
1940, which destroyed the village
completely.
The parish cemetery form the late
W wiosce zachował się cmentarz pa- В деревне сохранилось парафиальное 18th century, which is currently
rafialny z końca XVIII wieku, obecnie кладбище с конца XVIII века, в настоящее closed, survived the fire.
nieczynny.
время не действующее.
156
Bogactwo przyrodnicze
Природные богатства / Natural wealth
Brzozowieckie stawy / Бжозовецкие пруды / Ponds in Brzozów
W
gminie znajduje się 6 użytków ekologicznych o łącznej
powierzchni 36,50 ha. Są to w dużej
mierze śródleśne torfowiska i łąki, na
których występują cenne gatunki fauny i flory. Charakterystyczne dla ułęskiego krajobrazu są stawy hodowlane, które zajmują aż 7% powierzchni
gminy. Dominującym gatunkiem
ryby jest karp pełnołuski i królewski. Ziemia ułęska posiada także obfitość lasów – 1954,50 ha, które dają
możliwość aktywnego wypoczynku
– spacerów, wycieczek rowerowych,
konnych, nordic walkingu, zbierania
owoców, runa leśnego. Podczas spacerów można spotkać licznie występujące sarny, dziki, lisy, a także objęte
ochroną łosie.
158
В
гмине находятся 6 экологических территорий, общая площадь которых
соствляет 36,50 га. В большинстве своём
это лесные торфяники и луга, на которых встречаются ценные виды флоры и
фауны. Характерестичными для уленжского пейзажа являются рыбные пруды,
которые занимают 7% от общей площади
гмины. Доминирующим выдом рыб являются сазан и карп королевский. Уленжская земля изобилует лесами – 1954,50
га, которые дают возможность активного
отдыха – прогулки, велоспорт, верховая
езда, нордик уолкинг, сбор ягод и ковровых растений. Во время прогулок можно
встретить косуль, диких кабанов, лисиц,
а также, охраняемых на этой территории,
лосей.
T
here are 6 environmental use areas of 36,50 ha in the municipality. They are mainly forest bogs and
meadows, on which precious species
of fauna and flora. Fishponds are
characteristic of the Ułęż landscape.
They occupy 7% of the whole municipality’s area. The major fish group
that can be found in this area is Cyprinus carpio. The Ułęż land consists of
a wide range of forests - 1954,50 ha,
which gives the opportunity for leisure time - walks, bicycle trips, horse
riding, nordic walking, picking fruits
and the undergrowth. While walking
through the forest, one can encounter
a lot of deer, wild boars as well as the
protected species - elks.
Młody jelonek / Молодой оленёнок / Young fawn
fot. Michał Jóźwiak / фото Михал Южвяк
Urok ułęskich lasów zachęca do obcowania z naturą /
Очарование уленжких лесов склоняет к общению с природой /
The charm of the forests of Ułęż encourages to brace the nature
fot. Małgorzata Banach / фото Малгожата Банах
159
Rzeka Wieprz w Białkach Dolnych / Река Вепш в деревне Бялки Долне / Wieprz river in Białki Dolne
Wieprz w okolicach Korzeniowa / Река Вепш близ деревни Коженюв / Wieprz river near Korzeniów
fot. Mateusz Jaworski / фото Матеуш Яворский
160
Stawy w Sobieszynie / Пруды в Собешине / Ponds in Sobieszyn
fot. Agnieszka Pawłowska
Ze względu na mnogość siedlisk ptasich najcenniejsze tereny pod względem przyrodniczym zostały objęte
programem ochrony Natura 2000. W
Dolinie Dolnego Wieprza znajdują
się ostoje rzadkich gatunków ptaków,
jak np. żurawi, zimorodków, derkaczy, rycyków czy gęsi białoczelnych.
W czystych wodach występują bobry
i wydry, a na terenach podmokłych
również żółwie błotne.
Из-за большого количества птиц и их
мест обитания, наиболее ценные территории природы охвачены программой
охраны Натура 2000. В долине Нижнего
Вепша своё убежище нашли такие редкие виды птиц, как журавли, зимородки,
коростели, кулики болтные и белолобые
гуси. В чистых водах водятся бобры и
выдры, а на влажных землях - болотные
черепахи.
Because of numerous habitats of birds,
the most precious natural areas are a
part of the Natura 2000 environmental protection program. In the Dolina
Dolnego Wieprza there are refuges of
rare birds species, such as the common crane, the common kingfisher, the corn crake, the black-tailed
godwit or the greater white-fronted
goose. In the pure water there are beavers and the European otters, and in
the waterlogged areas - the European
pond turtles.
161
Rycyk limonosa / Болотный кулик / The black-tailed godwit (Limosa limosa)
Maj w gminie Ułęż / Май в гмине Уленж / The month of May in Ułęż municipality
Gmina posiada tereny o bogatych walorach krajobrazowych. Spacerując
po lasach, mokradłach, łąkach i pastwiskach okresowo zalewanych przez
wody Wieprza można zobaczyć wiele
występujących tu roślin. By zachować
unikalne tereny dla przyszłych pokoleń utworzono Obszar Ochronionego
Krajobrazu Pradolina Wieprza, który
zajmuje 1780 ha w gminie Ułęż.
162
В гмине находятся территории с богатыми природными пейзажами. Гуляя в
лесах, на болотах, лугах и пастбищах, периодически затаплеваемых водами реки
Вепш, можно увидеть оргомное количество растущих здесь растений. Для того,
чтобы сохранить уникальные территори
для будущих поколений, создан Природный парк, который занимает 1780 га в
гмине Уленж.
The municipality areas are rich in
beautiful landscape sceneries. While
walking among the woods, wetlands,
meadows and pastures, which are
flooded periodically by the Wieprz
River, one can encounter many plant
species. In order to preserve these
unique land for future generations,
Obszar Ochronionego Krajobrazu
Pradolina Wieprza (the nature park
of the Wieprz river’s proglacial valley)
has been created. It occupies 1780 ha
of Ułęż municipality.
Staw w Sarnach / Пруд в Сарнах / A pond in Sarny
Rrzeka Wieprz w Białkach Dolnych / Река Вепш в деревне Бялки Долне / Wieprz river in Białki Dolne
163
Życie kulturalne gminy Ułęż
Культурная жизнь в гмине Уленж
Cultural life of Ułęż municipality
Wieniec KGW Ułęż na dożynkach wojewódzkich / Венок КСД Уленж на празднике урожая / The Ułęż KGW wreath on the Voivodship’s harvest festival
fot. z archiwum Urzędu Gminy Ułęż / фото из архива Муниципалитета Гмины Уленж / photo taken from the archives of Ułęż Municipal Office
N
Н
T
a terenie gminy działają dwie
а территории гмины действуют два
wo cultural institutions function
placówki kulturalne: Gminny
учреждения культуры: Районный
in the municipal area: Gminny
Ośrodek Kultury oraz Gminna Bi- Культурный Центр и Районная Публич- Ośrodek Kultury (Municipal Cultural
blioteka Publiczna.
ная Библиотека.
Center) and Gminna Biblioteka Publiczna (Municipal Public Library).
Do wieloletniej tradycji należy orga- К многолетней традиции относится оргаnizacja dożynek gminnych i powia- низация районных и обласных праздни- Organizing municipal and district’s
towych. To jeden z najpiękniejszych ков урожая. Это один из самых прекрас- harvest festivals is the local tradition
dni w roku dla rolników, czas dzięk- ных дней в году для фермеров - время lasting for many years. For farmers,
czynienia Bogu za zbiory i ludziom благодарения Бога за урожай и людей this is one of the most beautiful days
za włożony trud. Przynoszone wieńce за вложенный труд. Принесённые венки of the year - the time of thanksgiving,
symbolizują bogactwo i różnorod- символизируют богатство и разнообра- expressing thanks to God for crops
ność płodów ziemi. Bochny chleba są зие плодов земли. Буханки хлеба являют- and to people for the hard work. Peosymbolem obfitości pożywienia.
ple bring wreaths, which represent
ся символом изобилия.
wealth and fruits of the earth. Loaves
of bread represent the abundance of
food.
164
Widowisko obrzędowe w wykonaniu pań z KGW Ułęż. Konferencja podsumowująca projekt pt. „Kuźnia Regionalnych Artystów „Mistrz” realizowany przez Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” /
Ритуал, проводимый участницами КСД Уленж. Конференция, подведение итогов проекта «Кузница Региональных Артистов «Мистш», реализованный
Ассоциацией Местная Группа Действия «Лучшее Будущее Рыцкой Земли» /
Women from KGW (farmers’ wives’ association) in Ułęż performing in a ritual spectacle. A conference summarizing the project called „Kuźnia Regionalnych Artystów „Mistrz” „
carried out by „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” Local Active Group Association
P
Koło Gospodyń Wiejskich
w Ułężu
artnerem w podejmowaniu inicjatyw lokalnych Stowarzyszenia
LGD „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” jest Koło Gospodyń Wiejskich w
Ułężu. Formacja działa od 1939 roku.
Liczy 26 członkiń. Panie pielęgnują
starą polską tradycję, biorąc udział w
dożynkach gminnych, powiatowych,
przeglądach pieśni wielkopostnych,
pieśni Maryjnej, Festiwalu Piosenki
Ranczerskiej „Wilkowyjce.” Przy Kole
działa Kabarecik odtwarzający widowiska obrzędowe oraz prezentujący
skecze i scenki rodzajowe podczas
uroczystości i konkursów. Członkinie KGW aktywizują społeczność
lokalną. W 2014 roku zorganizowały
festyn w porozumieniu z Urzędem
Gminy oraz Gminnym Ośrodkiem
Kultury z okazji 575 – lecia powstania
miejscowości Ułęż.
Кружок Сельских Домохозяек
в Уленже
П
артнёром Ассоциации ЛГД«Лучшее
Будущее Рыцкой Земли» в принятии
инициативы является Кружок Сельских
Домохозяек в Уленже. Эта организация
работает с 1939 года и насчитавает 26
участниц. Участницы оберегают старую
польскую традицию – принимают участие в гминном и повятовом празднике
урожая, в Фестивале песен Большого
Поста, песен Марии, в Фестивале Ранчерской Песни «Вильковыйце». При Кружке
действует группа-кабаре, которая воспроизводит ритуалы и показывает пародии и
сценки во время торжеств и конкурсов.
Участницы КСД активируют местное
общество. В 2014 году, в сотрудничестве
с Муниципалитетом Гмины и Районным
Культурным центром, организовали фестиваль по случаю 575-летия Уленжа.
(farmers’ wives’ association)
in Ułęż
T
he partner of organizing local
initiatives of „Lepsza Przyszłość
Ziemi Ryckiej” LGD association is
Koło Gospodyń Wiejskich (farmers’
wives’ association) in Ułęż The group
functions since 1939. It consists of 26
female members. Women are fostering the old-Polish tradition by taking
part in the municipal and district’s
harvest festivals, the Greater Poland’s
songs contests, contests regarding Roman Catholic Marian music, Piosenka Ranczerska „Wilkowyjce” festival.
A cabaret functions within the KGW
(farmers’ wives’ association) performing ritual spectacles and presenting sketches and genre scenes during
ceremonies and competitions. Women members of KGW (farmers’ wives’
association) spur the local community into action. They have organized a
picnic in consultation with the Municipility Office and with the Municipal
Cultural Centeron the occasion of
Ułęż’s 575th anniversary.
165
Członkinie KGW Ułęż podczas szkolenia z carvingu organizowanego przez Stowarzyszenie Lokalną Grupę Działania „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” /
Участницы КСД Уленж во время тренинга по карвингу, организованного Ассоциацией Местная Группа Действия «Лучшее Будущее Рыцкой Земли» /
Members of the KGW (farmers’ wives’ association) during a carving training course organized by „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” Local Active Group Association.
Dożynki gminne w Ułężu. Panie w ułęskich strojach ludowych współfinansowanych ze środków unijnych w ramach PROW na lata 2007 /
Районный праздник урожа – дожинки я в Уленже. Участницы в уленжских народных костюмах, финансируемых ЕС в рамках Программы развития сельской
местности на 2007 год /
Harvest festival in Ułęż. Women in Ułęż’s folk costumes co-funded by the EU, PROW 2007 program
166
Panie z KGW Sarny podczas dożynek gminnych /
Женщины из КСД Сарны во время районного праздника урожая /
Women from the KGW during the municipality’s harvest festival
w Sarnach
K
oło działa od 1967 roku, obecnie
w jego skład wchodzi 13 członkiń. Panie kultywują staropolskie tradycje wicia wieńców dożynkowych
oraz przygotowywania potraw regionalnych. Aktywnie uczestniczyły w
szkoleniach organizowanych na terenie gminy m.in. z zakresu florystyki
i carvingu oraz projekcie „Tradycja i
nowoczesność w domu i zagrodzie”
współfinansowanym ze środków
unijnych PROW 2007-2013.
Кружок Сельских Домохозяек
в Сарнах
К
ружок действует с 1967 года, на данный момент в нём состоят 13 членов.
Участнцы развивают старые польские
страдиции плетения венков на праздник
урожая - дожинки, а также приготовление блюд региональной кухни. Они принимали активное участие в тренингах по
флористике, карвинге, организованных
на территории гмины, а так же в проекте «Традиции и современность в доме и
огороде», финансируемого из фонда ЕС
в рамках Программы развития сельской
местности на 2007-2013 г.г.
in Sarny
T
he association functions since
1967 and currently includes 13
female members. The women are
maintaining the tradition of harvest
wreaths weaving and preparing regional food. They have been actively engaged in training courses held
within the municipality area, e.g. regarding floristry and carving and in
the „Tradition and modernity at home
and in the farm” project co-funded by
the EU, PROW 2007-2013.
167
Szkolny Zespół Pieśni i Tańca przy ZSO im. Jana III Sobieskiego /
Школьный ансамбль песни и танца при ШТУ им. Яна III Собескего /
Jan III Sobieski School Complex’s ensemble of song and dance
Szkolny Zespół Pieśni i Tańca
przy ZSO
im. Jana III Sobieskiego
w Sobieszynie
S
obieszyńska młodzież aktywnie
działa w Zespole Tańca Ludowego przy ZSO im. Jana III Sobieskiego.
Grupa liczy 18 osób. Zespół powstał
z inicjatywy Pani Dyrektor Barbary
Pawlak. Działa od 2009 roku, początkowo w porozumieniu z ZS im.
Kajetana hr. Kickiego, obecnie samodzielnie. Występy młodych artystów
uświetniają uroczystości dożynkowe,
jarmarki bożonarodzeniowe w Rykach oraz inne przedsięwzięcia kulturalne.
168
Школьный Ансамбль
Песни и Танца при ШТУ
им. Яна III Собескего
в Собешине
М
олодёжь из Собешина активно
учавствует в Группе Народного
Танца при ШТУ им. Яна III Собескего. В
группе насчитывается 18 человек. Группа
была создана по инициативе директора
Барбары Павляк. Действует с 2009 года,
первоначально в сотрудничестве с ГШ
им. Каетана гр. Кицкего, а на данный момент - самостоятельно. Выступления молодых артистов украшают празники урожая, Рождественские ярмарки в Рыках и
другие культурные мероприятия.
Jan III Sobieski
School Complex’s ensemble
song and dance
in Sobieszyn
T
he youth from Sobieszyn is active in the Jan III Sobieski School
Complex’s traditional dance ensemble. It is a group of 18 people.
The ensemble was raised on Principal Barbara Pawlak’s initiative. It
has functioned since 2009, firstly, in
consultation with Kajetan hr. Kicki
School Complex. Nowadays it is independent. Young artists’ performances
make the harvest celebration, Christmas market in Ryki and other cultural
events more vivid.
Wystawa prac Jana Szczęsnego z Sobieszyna / Выставка работ Яна Шченснего из Собешина / Exhibition of Jan Szczęsny works in Sobieszyn
Gmina Ułęż jako partner Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Działania
„Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej”,
realizuje zadania w zakresie małych
projektów w ramach działania 413
„Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” objętego PROW 2007-2013 „Taniec promocją aktywnego trybu
życia” - „Przegląd dorobku kulturalnego twórczości ludowej”, w której
skład wchodzą dwie imprezy: ”Przegląd Pieśni Biesiadnej” w Sarnach
oraz „Przegląd Pieśni Maryjnej” w
Ułężu. - „Festiwal Kultury Nadwieprzańskiej” - „Smaki nadwieprzańskie”.
Гмина Уленж в качестве партнёра Местной Группы Действия «Лучшее Будущее
Рыцкой Земли» выполняет задания в
области малых проектов в рамках плана
413 «Реализация стратегии местного развития» по Программе развития сельской
местности на 2007-2013 г.г. – «Танец как
стимул к активному образу жизни» «Обзор культурного наследия народного
искусства», в состав которого входят два
мероприятия: «Фестиваль Народной Песни» в Сарнах и «Фестиваль Песен Марии»
в Уленже. – «Фестиваль Культуры над рекой Вепш» - «Кухня Вепшанская»
Ułęż municipality is a partner of
Local Active Group Association. It
focuses on the tasks of small projects
under the measure 413 „Wdrażanie
lokalnych strategii rozwoju”, PROW
2007-2013 program - „Taniec promocją aktywnego trybu życia” „Przegląd dorobku kulturalnego
twórczości ludowej”, within which
there are two events: „Przegląd Pieśni
Biesiadnej” in Sarny and „Przegląd
Pieśni Maryjnej” in Ułęż. - „Festiwal
Kultury Nadwieprzańskiej” - „Smaki
nadwieprzańskie”
169
Sport i rekreacja w gminie Ułęż
Спорт и отдых в гмине Уленж
Sport and recreation in Ułęż
Szlak kajakowy po Wieprzu / Каноэ на реке Вепш / Canoe trail on the Wieprz River
W
2013 roku powstał szlak
kajakowy po rzece Wieprz.
Przebiega on przez malownicze tereny Obszaru Chronionego Krajobrazu Pradolina Wieprza oraz ostoje ptasie objęte programem Natura
2000. Szlak wodny powstał w ramach
projektu współpracy realizowanego przez Stowarzyszenie LGD „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej”, LGD
„Złoty Pierścień”, LGD „Doliną Wieprza i Leśnym Szlakiem” oraz LGD
„Małe Mazowsze” z funduszy unijnych PROW na lata 2007-2013. Jego
odcinek Drążgów-Dęblin przebiega
przez tereny gminy Ułęż. W 2014
roku Lubelska Regionalna Organizacja Turystyczna nagrodziła wyróżnieniem szlak kajakowy w konkursie na
Najlepszy Produkt turystyczny Województwa Lubelskiego 2014.
170
С
2013 года были организованы походы на байдарках вдоль реки Вепш.
Маршрут проходит по живописным
территориям Заповедника Прадолина
Вепша, а так же через птичий заповедник, который входит в программу Натура 2000. Данный маршрут был создан в
рамках проекта сотрудничества АссоциацииЛГД«Лучшее Будущее Рыцкой Земли», ЛГД«Золотое Кольцо», ЛГД «Долина
Вепша», «Лесная Тропа» и ЛГД«Малое
Мазовше» благодаря финансированию
ЕС по Программе развития сельской
местности на 2007-2013 г.г. Часть маршрута Дронжгув-Денблин проходит через
территории гмины Уленж. В 2014 Региональная Туристическая Организация
Люблина отметила маршрут для путешествий на байдаркеотличием в конкурсе
на Лучший Туристический Продукт Люблинского Воеводства 2014.
A
canoe trail was created in 2013
on the Wieprz River. It runs
through the picturesque areas of
Obszar Chroniony Krajobrazu Pradolina Wieprza and through bird habitats under Natura 2000 environmental protection program. The route was
created with the cooperation of the
„Lepsza Przyszłość Ziemi Ryc- kiej”
LGD Association, „Złoty pierścień
LGD, „Dolina Wieprza i Leśny Szlak” LGD and „Małe Mazowsze” LGD
funder by the EU, PROW 2007 - 2013.
A part of the route (Drążgów-Dęblin)
runs through the areas of Ułęż’s municipality. Lubelska Regionalna Organizacja Turystyczna honored the
canoe trail in 2014 in the competition
for the best tourist product of Lublin
Provincein 2014.
Infrastruktura turystyczna na szlaku kajakowym / Туристическая инфраструктура на маршруте для путешествий на байдарке / Tourist infrastructure on the canoe trail
fot. z archiwum Urzędu Gminy Ułęż / фото из архива Муниципалитета Гмины Уленж / photo taken from the archives of Ułęż Municipal Office
Miejsce wodowania kajaków na rzece Wieprz / Место спуска каноэ на реке Вепш / The canoe launching place on Wieprz River
Szlak wyróżnia się bogatą infrastrukturą turystyczną. Na trasie utworzono miejsca wodowania, przystanie
i wiaty, gdzie kajakarze mogą odpocząć i posilić się. Dodatkowo przy
Urzędzie Gminy Ułęż działa ogólnodostępna wypożyczalnię kajaków dla
mieszkańców i turystów.
Маршрут отличается богатой туристической инфраструктурой. На трассе
созданы специальные места спусков на
байдарке на воду, пристани и навесы, где
лодочники могут отдухнуть и перекусить.
Дополнительно при Муниципалитете
гмины Уленж работает общедоступный
прокат байдарок для местных жителей и
туристов.
The route is characterized by a rich
tourist infrastructure. Places of landing have been created on the route
such as piers and shelters, where canoeists can rest and eat a meal. Additionally, a freely available canoe rental
functions near Ułęż’s Municipality
Office for local people and tourists.
171
Malownicze widoki na szlaku kajakowym / Живописные виды на маршруте для путешествий на байдарке / A picturesque view on the canoe trail
172
Szlak kajakowy „Pradoliną Wieprza” / Маршрут каноэ «Прадолина Вепша» / „Pradoliną Wieprza” canoe trail
Gmina Ułęż jest miejscem przyjaznym dla miłośników wędkarstwa.
Zwolennicy połowu spławikowego
mogą korzystać z łowisk komercyjnych tj. stawu przy Zespole Szkół im.
Kajetana hr. Kickiego w Sobieszynie
Brzozowej oraz stawów w Korzeniowie, słynących z występowania karpi
królewskich i pełnołuskich, sandaczy, sumów, okoni, amurów, szczupaków oraz karasi srebrzystych. Na
ziemi ułęskiej można także uprawiać
wędkarstwo spinningowe na rzece Wieprz, która obfituje w leszcze,
jazie, płocie i brzany. Jedyną rzeką
z zakazem połowu w gminie Ułęż jest
Świnka, ze względu na bogactwo ekosystemu rzecznego i objęcie ochroną
ścisłą.
Гмина Уленж – это благоприятное место для любителей рыбалки. Любители
рыбалки согут пользоваться услугами
платных прудов, таких как: пруд при
Комплексе Школ им. Каетана гр. Кицкего в Собешине Бжозовой и пруды в Коженеве. Эти пруды известны наличием в
них карпа королевского, сазана, судака,
сома, окуня, белого амура, щуки, а так
же серебряного карася. На уленжской
территории на реке Вепш так же можно
порыбачить спиннингом, река полна лещей, язей, плотвы и усачей. Единственная
река, в которой запрещено ловить рыбу,
в гмине Уленж, это река Свинка, которая
строго охраняется из-за богатой экосистемы.
Ułęż municipality is a friendly place
for fishing lovers. Those who prefer
bobber angling can use commercial
fishing areas, that is a pond near Kajetan hr. Kicki School Complex in
Sobieszyn and ponds in Korzeniów.
These ponds are famous for different
fish species - Cyprinus carpio, the
zander, the European perch, the grass
carp, the northern pike, the Prussian carp. In Ułęż, spin fishing is also
possible on the Wieprz River , which
is overflown with such species: the
common bream, the ide, the common
roach and the common barbel. The
Świnka River is the only river with a
fishing ban in Ułęż. It is so because
the river has a rich ecosystem and is
protected.
173
Przeprawa przez rzekę Świnkę / Переправа через реку Свинка / Crossing the Świnka River
Zawody HUBERTUS 2013 w Sobieszynie-Brzozowej / Соревнования ХУБЕРТУС 2013в Собешине-Бжозовой / HUBERTUS 2013 competition in Sobieszyn-Brzozowa
Dla miłośników aktywnego wypoczynku Sobieszyn przygotował wiele atrakcji. Miejscowość oferuje dwa
ośrodki zapewniające turystom możliwość skorzystania z rekreacji konnej. W Sobieszynie-Brzozowej przy
ZS im. Kajetana hr. Kickiego znajduje
się stajnia zapewniająca przybyłym
możliwość skorzystania z lekcji nauki jazdy, organizacji rajdów konnych
oraz weekendów w siodle dla rodzin
i grup zorganizowanych.
174
Для любителей активного отдыха Собешин приготовил множество развлечений.
В данной местности имеются два цента,
которые предоставляют посетителям
возможность испробовать конный спорт.
В Собешине-Бжозовой при КШ им. Каетана гр. Кицкего есть конюшня, которая
предоставляет желающим возможность
посетить урок верховой езды, скачки на
лошадях, а так же выходные верхом для
семей и туристических групп.
For those who like to stay active, Sobieszyn has prepared a lot to offer.
The place offers two facilities providing tourists with the possibility to
ride horses during their leisure time.
There is a stable in Sobieszyn (near
Kajetan hr. Kicki School Complex),
which gives tourists the opportunity
to practice horse riding skills, organize horse races and „weekends in the
saddle” events for families and group
tours.
Konie rasy huculskiej z gospodarstwa AgroEko Ranczo / Лошади гуцульской породы из фермы АгроЭко Ранчо / Hucul ponies from the AgroEko Ranczo ranch
fot. Henryk Bogdan Kwieciński / фото Хенрик Богдан Квечинский
175
Strzelnica przy ZS im. Kajetana hr Kickiego w Sobieszynie – Brzozwej /
Стрелковый клуб при КШ им. Каетана гр. Кицкего в Собешине-Бжозовой /
Shooting range within the Kajetan hr. Kicki School Complex in Sobieszyn-Brzozowa
fot. z archiwum szkoły / фото из архива школы / photo taken from the school archives
Zwolennicy strzelectwa wybierający
się na wypoczynek do gminy Ułęż
mogą skorzystać ze strzelnicy przy
ZS im. Kajetana hr. Kickiego w Sobieszynie-Brzozowej. Obiekt oferuje
6 stanowisk strzeleckich o długości
osi 100 m. Pod wykwalifikowanym
okiem instruktora można tutaj nabyć
umiejętności strzelania, np. z broni sportowej, bojowej, myśliwskiej,
pneumatycznej, palnej oraz samoczynnej (automatycznej). Obiekt specjalizuje się w organizowaniu szkoleń
i treningów. Ofertę strzelnicy uzupełnia nauka strzelania z łuku, broni
historycznej – czarnoprochowej oraz
manewry paintball. Dla miłośników
sportów ekstremalnych strzelnica
oferuje także możliwość zjazdów linowych z drzew i budynków.
176
Любители стрельбы, выбравшие отдых
в гмине Уленж, могут воспользоваться
услугами стрелкового клуба при КШ им.
Каетана гр. Кицкего в Собешине-Бжозовей. К услугам гостей предоставляются
6 стрелковых позиций с осью длиной в
100м. Под руководством квалифицированного инструктора можно научиться
стрелять из разного вида оружия: спортивного, боевого, охотничьего, пневматического, огнестрельного и автоматического. Дополнительно предлагаются
уроки стрельбы из лука, древнего оружия, стреляющего порохом, а так же
пейнтбол. Любителям экстремального
спорта клуб предоставляет возможность
съехать по канату с деревьев и домов.
Those who plan their vacation in
Ułęż municipality and prefer shooting will be able to make use of the
shooting range within the Kajetan
hr. Kicki School Complex in Sobieszyn-Brzozowa. The facility offers 6 shooting posts with a distance
of 100 m. Under the surveillance of
an instructor, shooting skills can be
acquired with the use of, e.g. sports
guns, combat firearms, hunting guns,
pneumatic weapons, firearms and
automatic. The facility specializes in
organizing training courses and practice sessions. The shooting range offer
is complemented by archery, historic
weaponry (black powder firearms)
and paintball training practices. The
shooting range also offers zip-lining
from trees and builings for the extreme sports lovers
Widowiskowe nocne zawody ze strzelania z broni historycznej – czarnoprochowej /
Эфектные ночные соревнования в трельбе из исторического оружия, стреляющего порохом /
Spectacular night shooting competition using historic weaponry (black powder firearms)
fot. z archiwum ZS im. Kajetana hr Kickiego w Sobieszynie - Brzozowej /
фото из архива КШ им. Каетана гр. Кицкего в Собешине-Бжозовой /
\photo taken from the archives of Kajetan hr. Kicki School Complex /
Obiekt organizuje cykliczne imprezy „Strzelać Każdy Może” – zawody
w strzelaniu z broni współczesnej
i historycznej oraz Ligę Strzelecką
powiatu ryckiego (w tym z karabinów
małokalibrowych).
Клуб организует регулярные мероприятия «Стрелять Может Каждый» - соревнования по стрельбе из современного и
антикварного оружия, а так же Стрелецкую Лигу рыцкого повята (в том числе
малокалиберные винтовки).
The facility organizes periodical
events called „Strzelać Każdy Może”
(„Everyone Can Shoot”) - shooting
competitions using the present-day
and historic weaponry. There is also a
shooting league of Ryki district („Liga
Strzelecka”)
177
Samochody rajdowe / Автомобили ралли / Rally cars
fot. Marcin Żyłka / фото Марчин Жилка
Wyścigi motocyklowe / Мотогонки / Motorcycle races
fot. z archiwum Moto Park Ułęż / фото из архива МотоПарк Уленж / photo taken from the Moto Park in Ułęż Moto Park in Ułęż
M
Moto Park Ułęż
oto Park Ułęż zlokalizowany
jest na terenie dawnego lotniska wojskowego, zaadoptowanego
na potrzeby szkoleń motoryzacyjnych każdej kategorii. Jest miejscem
organizacji wszelkiego typu imprez
motoryzacyjnych, jak i biznesowych
i integracyjnych, którym towarzyszą
ryk silników i piękne samochody.
Moto Park Ułęż doskonale znany jest
wszystkim miłośnikom sportów motowowych i cieszy się bardzo dobrą
sławą.
Do dyspozycji gości są: kadra instruktorska, zaplecze gastronomiczne, samochody sportowe, tor o asfaltowej
nawierzchni lotniczej o doskonałej
przyczepności w każdych warunkach
pogodowych.
Na terenie Moto Parku bardzo często
odbywają się nagrania programów telewizyjnych dla takich stacji jak: TVN
Turbo, Polsat Play oraz sesje zdjęciowe do wielu czasopism motoryzacyjnych.
178
М
Мото Парк Уленж
ото Парк Уленж разместился на территории старого военного аэродрома, перестроенного на нужды мотокурсов
всех категорий. Здесь, под рев двигателей и красивых автомобилей, проводятся
разного типа автомобильные, бизнесмероприятия и кооперративные вечеринки.
МотоПарк Уленж хорошо известен всем
любителям автоспорта и имеет хорошую
репутацию.
M
Moto Park in Ułęż
oto Park in Ułęż is located in
the area of the former military airfield, adopted for the purpose
of conducting automotive training
courses in every category It is a place
where every automotive events as well
as business and orientation parties are
being organized. These events are accompanied by engine roar and beautiful cars. Moto Park in Ułęż is wellknown to every motor sports lovers
Гостям предоставляются: топ-инструкand enjoys a good reputation.
торы, заведения общепита, спортивные
автомобили, асфальтированный трек с At the guests’ disposal, there are:
отличной адгезией при любых погодных teaching stuff, food and beverage services, sports cars, asphalt track with a
условиях.
perfect grip regardless of the weather
На территории МотоПарка очень часто
conditions.
проводятся съемки различных телевизионных программ, таких как: TVN Turbo, Very often TV programs are shot in
Polsat Play, а так же фотосессии для авто- the Moto Park area for such TV stations: TVN Turbo, Polsat Play and
мобильных журналов.
photo sessions for a lot of automobile
magazines.
179
Spis treści
LGD „Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” / ЛГД „Лучшее Будущее Рыцкой Земли” / LAG “Lepsza Przyszłość Ziemi Ryckiej” 4
Powiat Rycki / Рыцкий Повят / Ryki District
11
Szlaki turystyczne / Туристические маршруты / Tourist trails20
Szlaki wodne / Szlaki wodne/ Водные маршруты/ Waterways21
Gmina Ryki / Гмина Рыки / Ryki Municipality22
Ryki28
Kościół p. w. Najświętszego Zbawiciela / Костел Пресвятейшего Спасителя в Рыках / Church of the Holiest Saviour33
Pałac w Rykach / Дворец в Рыках / Palace in Ryki34
Cmentarz tzw. „Stary” / Кладбище, так называемое «Старое» / Cemetery called „Old”35
Układ urbanistyczny Starego Miasta / Урбанистический план Старого Города / Old Town urban layout37
Bobrowniki39
Kościół Nawiedzenia NMP / Костёл Явления Пресвятой Девы Марии в Бобровниках / Church of the B.V. M. Visitation40
Cmentarz parafialny / Парафиальное кладбище / Parish cemetery41
Cmentarz żydowski / Еврейское кладбище - Киркут / Jewish cemetery41
Przyroda w gminie Ryki / Природа в гмине Рыки / Nature in the Ryki municipaliy44
Życie kulturalne gminy Ryki / Культурная жизнь Гмины Рыки / The culture life of the Ryki municipality49
Rekreacja i sport w gminie Ryki / Спорт и отдых в гмине Рыки / Recreation and sport in Ryki municipality57
Gmina Stężyca / Гмина Стенжица / Stężyca Municipality
66
Stężyca74
Kościół parafialny p. w. Św. Marcina / Парафиальный костел Св. Марчина / St. Martin’s Parish Church
80
Kościół filialny p. w. Przemienienia Pańskiego / Филиальный костел Преображения Господня / The subsidiary Church of the Transfiguration84
Brzeziny87
Kościół parafialny p. w. Św. Sebastiana / Парафиальный костел Св. Себастьяна / St. Sebastian’s Parish Church88
Pawłowice i Piotrowice
91
Kościół parafialny p. w. Jakuba Apostoła / Парафиальный костел Св. Якуба Апостола / St. James’s Parish Church92
Stężyckie kapliczki / Стенжицкие часовни / Stężyca’s shrines93
Przyroda w gminie Stężyca / Природа в гмине Стенжица / Nature in Stężyca municipality97
Życie kulturalne gminy Stężyca / Культурная жизнь Гмины Стенжица / The cultural life of Steżyca municipality104
Zespół dziecięco-młodzieżowy „Radość” / детско - юношеский ансамбль «Радосць» / „Radość” group of children and youth106
Klub Aktywnych Kobiet / Клуб Активных Женщин / The Club of Active Women110
Chór Seniora „Zorza” / Хор Сеньоров «Зожа» / „Zorza” senior choir111
Sport i rekreacja w gminie Stężyca / Спорт и отдых в гмине Стенжица / Sports and recreation in Stężyca municipality113
Wędkarstwo w gminie / Рыбалка в гмине / Fishing in the municipality120
Wyspa Wisła / Остров Висла / TheVistula Island124
Gmina Ułęż / Гмина Улэнж / Ułęż Municipality
129
Ułęż135
Siedziba Urzędu Gminy / Администрация Гмины Улэнж / Siedziba Urzędu Gminy136
Kościół p. w. Wniebowzięcia NMP w Żabiance / Костел Вознесения Пресвятейшая Богородицы в деревне Жабянка /
The BVM Parish Church in Żabianka
137
Sobieszyn140
Dąb Sobieskiego / Дуб Собеского / Sobieski oak tree143
Zespół kościelny w Sobieszynie / Церковный комплекс в Собешине / The church complex in Sobieszyn145
Pałac w Sobieszynie / Дворец в Собешине / Palace in Sobieszyn147
Zespół Szkół im. Kajetana hr. Kickiego / Комплекс школ им. Каетана гр. Кицкого / Kajetan hr. Kicki School Complex148
Izba Regionalna / Изба Региональна (Региональная Палата) / Regional Chamber150
Sarny152
Podlodów154
Osmolice155
Drążgów156
Bogactwo przyrodnicze / Природные богатства / Natural wealth158
Życie kulturalne gminy Ułęż / Культурная жизнь в гмине Уленж / Cultural life of Ułęż municipality164
Koło Gospodyń Wiejskich w Ułężu / Кружок Сельских Домохозяек в Уленже / Koło Gospodyń Wiejskich (farmers’ wives’ association) in Ułęż165
Koło Gospodyń Wiejskich w Sarnach / Кружок Сельских Домохозяекв Сарнах / Koło Gospodyń Wiejskich in Sarny167
Szkolny Zespół Pieśni i Tańca przy ZSO im. Jana III Sobieskiego w Sobieszynie /
Школьный Ансамбль Песни и Танца при ШТУ им. Яна III Собескего в Собешине /
Jan III Sobieski School Complex’s ensemble song and dance in Sobieszyn168
Sport i rekreacja w gminie Ułęż / Спорт и отдых в гмине Уленж / Sport and recreation in Ułęż170
Moto Park Ułęż / МотоПарк Уленж / Moto Park in Ułęż178
180

Przyroda, historia, kultura Ziemi Ryckiej

Transkrypt

Podobne dokumenty

Walki na jeziorze Tanganika Brytyjskie monitory typu «Abercrombie

Ginekomastia

Moją pasją jest fotografia przyrodnicza

sandomierz 2 - Blog Otwarte Zabytki