docWykład 1. Koncepcje rozwoju w psychologii
download 
Reklamacja Transkrypt
Wykład 1. Koncepcje rozwoju w psychologii
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA WPROWADZENIE CZ. 1 Przedmiot i zadania psychologii rozwojowej Rozwój i istota zmian Metody badawcze Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz PRZEDMIOT I ZADANIA PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz Psychologia rozwojowa - to dziedzina psychologii zajmująca się genezą zjawisk, funkcji i czynności psychicznych. Możemy wyróżnić psychologię Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz filogenetyczną - rozwój gatunków bada pochodzenie i rozwój procesów psychicznych istot żywych od najprostszych organizmów aż do powstania człowieka psychologia antropogenetyczna – rozwój historyczny człowieka; psychologię ontogenetyczną - rozwój indywidualny człowieka w toku jego życia osobniczego - przedmiot zainteresowania psychologii rozwoju. CELEM PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ JEST: poznawanie, Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz zrozumienie i przedstawianie procesu rozwoju człowieka w różnych okresach jego życia wskazywanie realnych możliwości kształtowania, doskonalenia, samodoskonalenia i przekształcania własnych „sił rozwojowych” człowieka ZWIĄZKI PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ Z INNYMI DZIAŁAMI PSYCHOLOGII: a) wychowawczą b) społeczną c) różnic indywidualnych d) kliniczną Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz Rozwój - długotrwały i ukierunkowany proces zmian w procesach fizycznych i psychicznych zachodzących w ciągu całego życia, w którym można się organizmu pod różnym względem. Najważniejsze cechy rozwoju to: kierunkowość – zmiany konsekwentnie prowadzą do określonego stanu końcowego postępowość – każda kolejna faza odznacza się wyższością w stosunku do poprzedniej Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz wyodrębnić kolejne etapy świadczące o różnicowaniu Cechy rozwoju psychicznego człowieka: Zmiany rozwojowe są nieustanne, ciągłe i dynamiczne ponieważ świat zewnętrzny i człowiek ciągle się zmienia, Zmiany rozwojowe w znacznym stopniu są zdeterminowane czynnikami środowiskowo – kulturowymi Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz Istota rozwoju: ZMIANA - czyli uwzględnienie perspektywy czasowej; a obecnym danego obiektu zaobserwowana po upływie pewnego czasu. Jednak nie każda zmiana oznacza rozwój! Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz Definicja zmiany: różnica między stanem poprzednim OBSZARY ZMIAN Poziom społeczny: zmiany relacji osoba – otoczenie. Poziom osobowościowy: zmiany osobowości. Poziom poznawczy: zmiany struktur umysłowych. Poziom behawioralny: zmiany zachowania. Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz W ONTOGENEZIE CZŁOWIEKA WYRÓŻNIA SIĘ TRZY ETAPY: - prenatalny - postnatalny - perinatalny Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz USYSTEMATYZOWANIE ROZWOJU GRECY Wiosna, czyli okres stawania się człowiekiem – 0 – 20 lat Lato, czyli człowiek młody – 20 – 40 lat Jesień, czyli człowiek w pełni dojrzały – 40 – 60 lat Zima, czyli człowiek stary, cofający się – 60 – 80 lat Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz CHIŃCZYCY Młodość – do 20 lat Wiek zawierania małżeństw – do 30 lat Wiek poznawania własnych błędów – do 40 lat Wiek pełnienia urzędów społecznych – do 50 lat Końcowy okres twórczego życia – do 60 l. Wiek upragniony – do 70 lat Starość – od 70 lat PERIODYZACJA ROZWOJU Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz 1. Okres prenatalny: 0-9 m.ż. -------- Narodziny-------2. Okres niemowlęcy: od narodzin do 1 r.ż. w tym okres noworodkowy: od narodzin do 1 m.ż. 3. Okres poniemowlęcy: od 1 r.ż. do 3 r.ż. 4. Wczesne dzieciństwo: 2- 3 r.ż. do 6- 7 r.ż. 5. Średnie dzieciństwo: 6- 7 r.ż. do 11- 12 r.ż. 6. Okres dorastania: 11- 12 r.ż. do 17- 20 r.ż. 7. Wczesna dorosłość: 17- 18- 20 r.ż. do 40 - 45 r.ż. 8. Średnia dorosłość: 40 - 45 r.ż. do 60 - 65 r.ż. 9. Późna dorosłość: 60 - 65 r.ż. do ---------------Śmierć--------- WSKAŹNIKIEM ROZWOJU ONTOGENETYCZNEGO CZŁOWIEKA SĄ: - zmiany ilościowe –wzrost danej cechy/zespołu cech - jakościowe dana funkcja lub czynność psychiczna nie tylko wzrasta i rozszerza swój zasięg lecz przekształca się w do nowego wyższego poziomu albo nowej właściwości Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz somatycznych i psychicznych INNA KLASYFIKACJA ZMIAN - zmiany wielkości– charakter ilościowy - zmiany proporcji - charakter ilościowo –jakościowy - zmiany związane z zanikaniem starych właściwości - zmiany związane z nabywaniem nowych właściwości Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz RODZAJE ZMIAN ROZWOJOWYCH: uniwersalne- zależne od wieku i występujące u każdego przedstawiciela wspólne - dla rozwijających się razem członków pewnej grupy, którą może stanowić albo określona kultura, albo pewne pokolenie należące do danej kultury; indywidualne - wywołane czynnikami oddziałującymi tylko na daną jednostkę. Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz gatunku homo sapiens; CECHY ZMIAN ROZWOJOWYCH Tempo –szybkość z jaką dokonują się zmiany Rytm – stopień regularności zachodzenia zmian Cykle rozwoju. Fazy: progres, plateau, regres, kryzys itd. Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz MODEL LINIOWY ROZWOJU Podstawowe pojęcia: tempo rozwoju i poziom osiągnięć Osoba B Osoba C Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz Osoba A Osoba D czas MODEL CYKLICZNO – FAZOWY ROZWOJU Podstawowe pojęcia: cykl rozwoju i postęp Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz cykl rozwoju regres progres plateau kryzys czas METODY BADAWCZE W PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ Strategia porównań podłużnych Strategia porównań poprzecznych Sytuacyjna obserwacja psychologiczna Obserwacja naturalna Obserwacja kontrolowana Obserwacja anegdotyczna Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz Obserwacja fotograficzna Próbki czasowe Próbki zdarzeń Eksperyment Eksperyment naturalny Testy psychologiczne Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz W psychologii długo rozwój rozumiano tak, jak w naukach biologicznych; Podstawowe kategorie tak rozumianego rozwoju: przyrost wagi, liczby komórek); Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz - WZROST: ilościowe zwiększanie się rozmiarów (np. - DOJRZEWANIE: rozwój komórek do takiego stanu, w którym organizm może w pełni je wykorzystać; - UCZENIE SIĘ: stosunkowo trwała zmiana zachowania będąca rezultatem doświadczenia. Zależna od dojrzewania. Rezultat przyjęcia biologicznego modelu rozwoju uznawanie za zmianę rozwojową taką, którą 1. Jednokierunkowość (monotoniczność); 2. Nieodwracalność; 3. Trwałość; 4. Autonomiczność. Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz cechowało: 1. Jednokierunkowość: zmiany prowadzą do określonego stanu końcowego; na bazie prostszych zmian nadbudowują się bardziej skomplikowane; Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz 2. Nieodwracalność i 3. Trwałość - oznacza to, że stany organizacji wewnętrznej, które raz powstały, nie mogą być cofnięte ani oduczone; stanowią bazę do nowych procesów zmian; 4. Autonomiczność - oznacza, że zmiany rozwojowe są ściśle powiązane i wyznaczane przez czynniki wewnętrzne, tkwiące w strukturze systemu psychicznego. NOWE PODEJŚCIE DO ROZWOJU: PSYCHOLOGIA LIFE SPAN (BIEG ŻYCIA) P.BALTESA okresowi dzieciństwa i dorastania, w okresie dorosłości następuje stabilizacja rozwojowa, a okres starości charakteryzuje regres rozwojowy. W koncepcji life-span rozwój właściwy jest wszystkim okresom życia, łącznie ze starością. Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz W tradycyjnej koncepcji rozwoju rozwój właściwy jest 1. Rozwój psychiczny człowieka trwa całe życie; 2. Rozwój człowieka ma charakter: a) wielowymiarowy, co oznacza, że istnieją odrębne wzorce zachowania; b) wielokierunkowy - czyli progresywny i regresywny; 3. Rozwój człowieka cechuje się intraindywidualną plastycznością, tzn. poszczególne funkcje są w różnym Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz rozwojowe dla różnych zjawisk życia psychicznego i stopniu podatne na modyfikacje, m.in. ze względu na ilość i jakość doświadczeń; 4. Człowiek jest istotą rozwijającą się w rozwijającym się świecie; 5. Rozwój człowieka jest „współdeterminowany” przez a) indywidualny wiek chronologiczny; b) okres historyczny; c) czynniki pozanormatywne - zdarzenia losowe spowodowane własnymi wyborami. Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz grupy czynników: ZMIANA ROZWOJOWA Odnosi się NIE do stopnia progresywności wobec ALE: do stopnia adaptacyjności Przejawiającej się w zdolności jednostki do konstruowania nowych jakościowo relacji ze światem, z uwzględnieniem zmian zachodzących w danym czasie w organizmie i otoczeniu. Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz stanu wcześniejszego, ROZWÓJ to: organizacji istniejącymi w świecie zewnętrznym i wewnętrznym. Do zastanowienia: Problem akceleracji rozwoju (przyspieszenie rozwoju w porównaniu z poprzednimi pokoleniami). Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli „PROTOTO” – J. Gadowicz Efekt ciągłych interakcji między różnymi poziomami
