Podatki a ograniczony dostęp do pomocy prawnej osób

Plac Żelaznej Bramy 10, 00-136 Warszawa,
http://www.bcc.org.pl
Warszawa, 25 marca 2015 r.
OPINIA
Podatki a ograniczony dostęp do pomocy
prawnej osób niezamożnych
Analizując proces legislacyjny dotyczący bezpłatnych porad prawnych dla osób
niezamożnych można mieć wrażenie pewnego chaosu. Z jednej strony, trwają bowiem
prace nad Ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej, z drugiej – równolegle następują
zmiany w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzające
zwolnienie z podatku dochodowego dla niektórych osób otrzymujących bezpłatną
pomoc prawną.
Z początkiem 2015 roku Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje
zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych wartości nieodpłatnego świadczenia
z tytułu pomocy prawnej otrzymanej przez osobę pobierającą świadczenie z pomocy
społecznej albo zasiłek rodzinny, przyznane decyzją administracyjną tej osobie (art. 21 ust. 1
pkt. 117 a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Dodatkowo, osoba ta
zobowiązana jest do złożenia oświadczenia o pobieraniu ww. świadczeń, podając m.in.
swoje dane identyfikacyjne oraz numer decyzji przyznającej świadczenie.
Wprowadzenie opisywanego zwolnienia pozostaje bez wpływu na możliwość korzystania
przez osoby fizyczne z innego zwolnienia, określonego w art. 21 ust. 1 pkt. 68 a ustawy, w
związku z otrzymaniem bezpłatnej pomocy prawnej od świadczeniodawcy, który dokonuje
tego świadczenia w związku z jego promocją lub reklamą. Wówczas, wolna od podatku
będzie wartość pomocy prawnej, o ile jej jednorazowa wartość nie będzie przekraczała kwoty
200 zł, a świadczenie nie będzie dokonywane na rzecz pracownika świadczeniodawcy lub
osoby pozostającej ze świadczeniodawcą w stosunku cywilnoprawnym.
Tak więc, zgodnie z obecnym stanem prawnym bezpłatna pomoc prawna, której wartość nie
przekracza jednorazowo 200 zł, może być zwolniona z podatku dochodowego, bez
spełniania przez beneficjenta dodatkowych warunków, w przypadku gdy wartość pomocy
prawnej przekroczy jednorazowo kwotę 200 zł, aby uzyskać zwolnienie z podatku
dochodowego, beneficjent powinien spełnić dodatkowe warunki, tj. m.in. korzystać z pomocy
społecznej.
Najbardziej jednak racjonalne i uzasadnione społecznie byłoby wprowadzenie w
Ustawie o podatku dochodowym zwolnienia z opodatkowania nieodpłatnych
świadczeń w postaci bezpłatnej pomocy prawnej, bez względu na kryterium
majątkowe osoby otrzymującej taką poradę i bez względu na to, kto takiej pomocy
prawnej udziela. Nie znajduje bowiem racjonalnego uzasadnienia zwolnienie z podatku
dochodowego jedynie dla tych osób, wobec których wcześniej wydana została decyzja
organów państwa o uzyskaniu świadczeń z pomocy społecznej. Możliwa jest bowiem
sytuacja, że osoba jest niezamożna i z różnych względów z pomocy społecznej jednak nie
korzysta.
Ustawodawca, w uzasadnieniu projektu Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i informacji
prawnej, wskazuje że wysokie koszty są największą barierą dostępu osób niezamożnych do
pomocy prawnej na etapie przedsądowym. W tym kontekście, zasadne jest pytanie
dlaczego pomoc prawna jest opodatkowana podstawową, 23-procentową stawką VAT?
Usługi prawne, podobnie jak usługi medyczne, dotyczą najważniejszych dla obywateli,
życiowych spraw (w szczególności jeśli chodzi o odpowiedzialność karną). Dlatego,
zwolnienie usług prawnych z opodatkowania podatkiem VAT – podobnie jak już ma to
miejsce w przypadku usług medycznych – pozwoliłoby obniżyć koszt pomocy prawnej
o 23% i stanowiło bardzo realną pomoc Państwa dla osób niezamożnych.
Wracając jednak do samej Ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i informacji prawnej,
mającej na celu utworzenie systemu przedprocesowej pomocy prawnej ludziom
najuboższym oraz informacji prawnej w postaci infolinii dostępnej dla każdego podmiotu,
należy uznać ją za krok w dobrym kierunku. Nowa ustawa powinna przyczynić się do
bardziej powszechnego korzystania z wykwalifikowanych prawników i zwiększyć
świadomość prawną społeczeństwa.
Z praktyki adwokackiej, w szczególności w sprawach prowadzonych z urzędu, wynika że
niejednokrotnie pomoc prawna, udzielona jeszcze na etapie przedsądowym, jest absolutnie
niezbędna. Osoby niezamożne, wykluczone społecznie, nie miały do tej pory realnej
możliwości skorzystania z fachowej pomocy na etapie przed postępowaniem sądowym.
Tymczasem, niepoprawne sformułowanie pisma wszczynającego postępowanie mogło
niekiedy spowodować przegranie procesu, w szczególności w przypadku spraw cywilnych.
Stworzenie przez państwo odpowiedniego systemu bezpłatnej pomocy prawnej
umożliwi osobom, których nie stać na fachową pomoc, odpowiednie zabezpieczenie
swoich praw i interesów.
Kontakt:
adw. Radosław Płonka
ekspert prawny BCC
Kancelaria Płonka Ozga
tel. 501 177 515
e-mail: [email protected]
Emil Muciński
rzecznik,
Instytut Interwencji Gospodarczych BCC
tel. 602 571 395, 22 58 26 113
e-mail: [email protected]; [email protected]
Business Centre Club istnieje od 1991 roku. Jest największą w kraju organizacją indywidualnych pracodawców.
Zrzesza 2500 członków (osób i firm). Wśród członków BCC znajdują się największe korporacje krajowe i
zagraniczne. Członkami Klubu są także uczelnie wyższe, wydawnictwa, szpitale, prawnicy, dziennikarze,
naukowcy, lekarze, wojskowi i studenci. BCC koncentruje się na działaniach na rzecz rozwoju gospodarki i
pomocy przedsiębiorcom. BCC jest członkiem Komisji Trójstronnej. Działa w 250 miastach i 24 lożach
regionalnych na terenie całej Polski. Koordynatorem wszystkich działań BCC jest Marek Goliszewski.
Kontakty prasowe: http://www.bcc.org.pl/Eksperci.244.0.html
Więcej: http://www.bcc.org.pl oraz: http://www.facebook.com/pages/Business-Centre-Club/301754142096