D - Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Katowice

Sygn. akt III K 1146/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 02 października 2014 r.
Sąd Rejonowy Katowice Zachód w Katowicach, Wydział III Karny w składzie:
Przewodniczący SSR Łukasz Ciszewski
Protokolant Julia Olszówka
w obecności Prokuratora Prokuratury Rejonowej K. Północ w K. Sergiusza Skorek
po rozpoznaniu na rozprawie w dniach 19 września 2013 r., 10 lutego, 03 kwietnia, 26 maja, 02 października 2014
przeciwko M. R. (1), s. E. i C. zd. S.
ur. (...) w C.
oskarżonemu o to że:
w dniu 5 września 2012 r. w K. przy ul. (...)(...), bez wymaganego wpisu do rejestrów, o których mowa w art. 3 ust.
2 ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych za pomocą maszynek do krojenia
wytwarzał wyroby tytoniowe w postaci krajanki tytoniowej z wcześniej uzyskanych liści tytoniu, przy czym w czasie
popełnienia czynu miał w znacznym stopniu ograniczona zdolność rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim
postępowaniem
Tj. o czyn z art. 12a ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych w zw. z art. 31 § 2 kk
orzeka
1. uniewinnia oskarżonego M. R. (1) od popełnienia zarzucanego mu i opisanego wyżej czynu;
2. na mocy art. 29 ust. 1 Prawa o Adwokaturze zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata I. K. kwotę 1239,84
zł (jeden tysiąc dwieście trzydzieści dziewięć 84/100) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
oskarżonemu z urzędu;
3. na zasadzie art. 632 pkt 2 kpk kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.
sygn. akt III K 1146/12 K., 29 października 2014 r.
Uzasadnienie wyroku z dnia 02 października 2014 roku
Komisariat Policji I w K. pod nadzorem Prokuratury Rejonowej K.-Północ w K. prowadził postępowanie
przygotowawcze w sprawie wytwarzania w lipcu 2011 r. wyrobów tytoniowych bez wymaganego wpisu do rejestru,
tj. w sprawie o czyn z art. 12 a ust. 1 ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych.
Dochodzenie w tym zakresie zostało umorzone postanowieniem z dnia 29 grudnia 2011 roku na podstawie art.
17§1 pkt 2 k.p.k., tj. ze względu na brak wypełnienia przez czyn znamion czynu zabronionego, a zabezpieczone w
mieszkaniu rzeczy w postaci m.in. aromatów do tytoniu, 8 sztuk maszynek do krojenia, wagi, stolika z maszynką, suszu
tytoniowego w ilości ponad 10 kg, liści tytoniu w ilości prawie 20 kg i ponad 400 lufek do tytoniu , na mocy pkt 2 tego
postanowienia zostały zwrócone M. R. (1). Postanowienie zostało sporządzone bez uzasadnienia.
W dniu 5 września 2012 roku , podczas przeszukania, ujawniono w mieszkaniu M. R. (1) stoły, na których
zamontowane były maszynki do cięcia makaronu, które docelowo były wykorzystywane przez M. R. (1) do krojenia
liści tytoniu. W mieszkaniu ujawniono także 13 maszynek do cięcia, które posiadały na sobie śladowe ilości pociętego
tytoniu, worki nylonowe dwie paczki zawierające liście tytoniu oraz pocięty tytoń.
M. R. (1) w czasie czynu miał ograniczoną zdolność rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim
postępowaniem w rozumieniu art. 312 k.k.. Miał on wyraźne problemy z pamięcią i koncentracją uwagi. Był
niekrytyczny i posiadał wyraźne deficyty poznawcze, a także średniego stopnia zmiany organiczne w ośrodkowym
układzie nerwowym, skutkujące zaburzeniami pamięci świeżej i koncentracji uwagi.
Sąd dokonał powyższych ustaleń faktycznych w oparciu o następujące dowody: wyjaśnienia M. R. (1) (k. 83-84,
168), zeznania Z. F. (k. 63-64), zeznania P. K. (k. 65), zeznania P. S. (1) (k. 68-69, 212), zeznania B. T. (k. 76-77,
212), opinia psychologiczna (k. 93-94), opinia sądowo-psychiatryczna (k. 95-96), protokół przeszukania osoby (k.
4-5), protokół przeszukania osoby (k. 7-9, 11-14), protokół przeszukania samochodu (k. 15), protokół przeszukania
mieszkania (k. 19-21, 22-23), protokół oględzin mieszkania (k. 24-26), wydruk z systemu doręczeń (k. 34), protokół
oględzin miejsca (k. 45-46), dane o karalności(k. 124) , odpis wyroku (k. 217-218), odpis postanowienia w przedmiocie
dowodów rzeczowych i opinia (k. 227-231),odpis wyroku (k. 237-238), pismo KP I w K. (k. 243), akt SR w C. IX K
509/11 oraz akta Prokuratury Rejonowej K.-Północ w K. sygn. 3 Ds. 1512/11.
W swoich wyjaśnieniach M. R. (1) nie przyznał się do popełnienia zarzuconego mu czynu. Nie ukrywał bynajmniej,
by miał posiadać w domu tytoń i maszynki do jego cięcia, co miał wykorzystywać do wytwarzania papierosów, nie
mniej jednak w jego przekonaniu czyny te nie były zabronione, o czym świadczyć miało chociażby to, że kiedyś w
tej materii prowadzone było już postępowanie karne, które zostało umorzone, a zatrzymane przedmioty zwrócono
mu. Wyjaśnienia oskarżonego zostały uznane za wiarygodne, a to ze względu na to, że znajdują one oparcie w innych
dowodach przeprowadzonych w sprawie. Okoliczności posiadania wskazanych wyżej przedmiotów potwierdzają
protokoły przeszukania i oględzin oraz zeznania P. S. (1), zaś informacje o wcześniejszym prowadzeniu postępowania
zostały potwierdzone aktami Prokuratury Rejonowej K.-Północ w K. sygn. 3 Ds. 1512/11. Z tego względu brak było
jakichkolwiek podstaw do odmowy mu wiarygodności.
W toku postępowania B. R., A. R., M. R. (2) i T. R. odmówili złożenia zeznań.
Zeznania B. T. nie dostarczyły informacji istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Świadek w swojej relacji ograniczył się
do wskazania, że bracia T. i M. R. (2) przyjechali do niego celem osuszenia na jego podwórku tytoniu.
Wpływ na kształt ustaleń faktycznych miały zeznania P. S. (2), który konsekwentnie zeznając dostarczył informacji
zawartych w protokole oględzin i przeszukania oraz wyjaśnień oskarżonego. Z tego względu zeznania te uznane zostały
za wiarygodne i stanowiły podstawę ustaleń faktycznych.
Pozostałe ujawnione dowody uznane zostały za wiarygodne i stanowiły podstawę ustaleń dowodowych. W toku
postępowania nie ujawniły się okoliczności umniejszające ich wartość dowodową. Wątpliwości w tym zakresie nie
podnosiły również strony.
W świetle powyższego należało stwierdzić, że nie budziło wątpliwości, że oskarżony dopuścił się czynu polegającego
na tym, że w dniu 5 września 2012 roku w K. bez wymaganego wpisu do rejestrów za pomocą maszynek do krojenia
wytwarzał wyroby tytoniowe w postaci krajanki tytoniowej z wcześniej uzyskanych liści tytoniu. Nie mniej jednak w
świetle poniższych uwag, czyn ten nie mógł stanowić podstawy pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej.
Występek z art. 12 a ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów
tytoniowych. (Dz. U. z 2001, Nr 31 poz. 353) popełnia ten, kto bez wymaganego wpisu do rejestrów, o czym mowa
w art. 3 ust. 1 i 2 ustawy, wytwarza wyroby tytoniowe oraz wyrabia alkohol etylowy. W świetle przyjętego w uchwale
stanowiska Sądu Najwyższego wątpliwości nie budzi, że znamiona tego występku wypełnia zarówno wytwarzanie
wskazanych środków w celu wprowadzenia ich do obrotu, jak i na użytek własny (uchwała Sądu Najwyższego z dnia
30 listopada 2004 roku, sygn. I KZP 23/04). Za przyjęciem wskazanej tezy za słuszną przemawia przede wszystkim to,
że w treści art. 12a ustawy nie dokonano jakiegokolwiek rozróżnienia na wytwarzanie wyrobów tytoniowych na użytek
własny, ani też w celu wprowadzenia ich do obrotu. W braku szczegółowych regulacji pozwalających na wyłączenie z
zakresu normowania pewnej kategorii spraw nie sposób znaleźć uzasadnionych powodów dla których czyny te miałyby
zostać wyłączone z zakresu zastosowania, tak jak to ma miejsce u przedsiębiorców wpisanych do rejestru, bądź też w
ustawie z 25 lipca 2001 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich oraz o obrocie tymi wyrobami (Dz. U. z 2001 r.,
Nr 128, poz. 1401) w zakresie domowej produkcji wina. Drugą przyczyną przyjęcia takiej interpretacji regulacji z art.
12a ustawy jest zaś wskazanie, że w przypadku wskazania odmiennej interpretacji, tj. przyjęcia, że przepis ten odnosi
się wyłącznie do wytwarzania wyrobów tytoniowych celem wprowadzenia ich do obrotu jest istnienie art. 14 tej samej
ustawy, który dotyczy uczynienia sobie z czynu z art. 12a ustawy stałego źródła dochodu. Należy bowiem brać pod
uwagę, że traciłby on rację bytu przy ograniczeniu zakresu zastosowania art. 12a wyłącznie do wytwarzania wyrobów
tytoniowych w sposób masowy w celu sprzedaży, która to działalność sama w sobie nastawiona jest na pełnienie
roli stałego źródła dochodu. Dokonując zaś wykładni systemowej pozwalającej na utrzymanie zasadności obydwóch
regulacji należy przyjąć, że karalne jest zarówno wytwarzanie wyrobów tytoniowych celem ich wprowadzania do
obrotu, jak i celem przygotowania papierosów na własny użytek.
Biorąc pod uwagę powyższe, należało wskazać, że takie zachowanie jakiego dopuścił się oskarżony wypełnia znamiona
opisanego występku. M. R. (1) za pomocą maszynek do cięcia przygotowywał tzw. krajankę, która następnie
wykorzystywał do wytworzenia papierosów.
Nie mniej jednak, mając na względzie umorzenie postępowania o czyn z art. 12 a ustawy, o którym była mowa w części
pierwszej stanu faktycznego i o której to decyzji wyjaśniał oskarżony usprawiedliwiając swoje zachowanie, należało
rozważyć możliwość zastosowania względem niego regulacji z art. 30 k.k., tj. rozważenia możliwości stwierdzenia
u oskarżonego błędu co do prawa będącego okolicznością wyłączającą winę sprawcy. Zgodnie z tym przepisem
nie popełnia przestępstwa ten kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego
bezprawności, jednakże jeżeli błąd ten był nieusprawiedliwiony, może stanowić podstawę wyłącznie nadzwyczajnego
złagodzenia kary. Nie powinno budzić wątpliwości, że dla oceny, czy błąd jest usprawiedliwiony, czy też nie konieczne
jest dokonanie obiektywnej oceny, czy sprawca, który winien być traktowany jako rozsądny obywatel, w danych
okolicznościach mógł i powinien zakładać, że jego czyn jest zgodny lub sprzeczny z prawem (podobnie Sąd Najwyższy w
postanowieniu z dnia 14 maja 2003 roku, sygn. II K 331/02). Należy więc brać pod uwagę różnego rodzaju okoliczności
o charakterze podmiotowo - przedmiotowym, które miały wpływ na kształtowanie w jego wyobrażeniu społecznoprawnej oceny danego zachowanie, co miało wpływ na podjęcie przez niego decyzji o jej dokonaniu. Przykładem tego
rodzaju zachowań usprawiedliwiających zachowanie sprawcy będzie uzyskanie informacji od kompetentnego organu
władzy publicznej o legalności zamierzonego czynu. (podobnie Andrzej Zoll – Komentarz do art. 30 Kodeksu karnego.
Dostęp: LexOmega)
Przekładając te uwagi na grunt przedmiotowej sprawy należało zważyć, że M. R. (1) swoją ocenę prawną
przygotowywania wyrobów tytoniowych kształtował w oparciu o treść postanowienia z dnia 29 grudnia 2011 roku, w
tym zwrotu zatrzymanych u niego wcześniej przedmiotów w postaci m.in. tytoniu, liści tytoniu oraz maszynek do jego
cięcia. Zdaniem Sądu okoliczność uzyskania błędnych informacji w tym zakresie od kompetentnych organów państwa
– oczywistym jest bowiem, że Prokuratura czy organ policji prowadzący postępowanie jest organem kompetentnym w
zakresie znaczenia norm prawno karnych, stanowić musi okoliczność w pełni usprawiedliwiającą w tej sprawie błędną
ocenę prawną. Wytwarzanie wyrobów tytoniowych w takim zakresie u części społeczeństwa bez dokonania wpisu do
rejestru nie posiada charakteru zachowania naturalnie złego, gdyż nie uderza ani w interes żadnej osoby prywatnej,
ani też w istotnym stopniu nie wpływa na funkcjonowanie organów państwa. Zachowania tego rodzaju, podobnie
jak zobowiązania podatkowe stanowią tzw. normy o charakterze wtórnym, tj. normy które są narzucane obywatelom
w sposób sztuczny, nie wynikają one z ich przekonania, że tak być powinno, bądź tak postępować nie wolno. Nie
oznacza to bynajmniej, że zasadą jest to, że obywatele do czasu uzyskania wprost informacji o kryminalizacji danego
zachowania nie są zobowiązani do przestrzegania norm niestanowiących male per se. Prawidłowo ogłoszone akty
prawne zawierające tego rodzaju normy powinny być powszechnie znane obywatelom podejmującym w tym zakresie
działania, tym bardziej, że dotyczą one najczęściej działalności o charakterze szczególnym, a co za tym idzie powinny
być poprzedzone wcześniejszym podjęciem działań mających na celu upewnienie się co do zgodności z prawem tego
rodzaju zachowania, w tym ewentualne skonsultowanie się w tej materii z prawnikami, bądź innymi specjalistami.
Należy jednakże zważyć, jak wskazano już wyżej, że takimi specjalistami są również organy władzy publicznej, w
sprawach karnych zaś w szczególności organy postępowania przygotowawczego, zaś zajęte przez nie stanowisko może
stanowić wyłączną podstawę świadomości prawnej obywateli, gdy mowa o przestępstwach nie stanowiących male
per se. Jakkolwiek konsekwentnie powtarza się w orzecznictwie i doktrynie, że okoliczności wpływające na stopień
poczytalności sprawcy nie mogą być brane pod uwagę przy ocenie działania w błędzie co do prawa, nie mniej jednak w
przedmiotowej sprawie należało zważyć, że okoliczność znacznego ograniczenia zdolności rozpoznawania znaczenia
czynu i pokierowania swoim postępowaniem u oskarżonego nie tyle odnosiła się do nieznajomości normy prawnej,
co wskazany przez biegłych brak krytycyzmu pogłębiał wpływ jaki miało na niego orzeczenie z 29 grudnia 2011 roku,
utwierdzając go w przekonaniu, że jego działania są zgodne z prawem.
Skutkiem stwierdzenia występowania usprawiedliwionego błędu co do prawa jest wyłączenie winy sprawcy, a to
dekompletuje definicję przestępstwa, prowadząc do konieczności uniewinnienia oskarżonego od stawianego mu
zarzutu w oparciu o art. 17§1 pkt 2 k.p.k.
Na mocy art. 29 ust. 1 Prawa o Adwokaturze Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata I. K. kwotę
1.239,84 złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu. Kwota ta
stanowi wynagrodzenie adwokata za pełnienie obowiązków obrońcy oskarżonego z urzędu w toku postępowania
przygotowawczego prowadzonego w formie dochodzenia oraz na 8 terminach rozprawy głównej. W związku z
uniewinnieniem oskarżonego, Sąd na zasadzie art. 623 pkt 2 k.p.k. kosztami procesu obciążył Skarb Państwa.