Symbole liturgiczne

Symbole liturgiczne
1
Chleb
Co symbolizuje?
• jest znakiem gościnności (tradycyjnie witamy gości chlebem i solą, a także częstujemy ich chlebem);
• jest pokarmem koniecznym dla ciała;
• jest symbolem dobroci (Św. brat Albert Chmielowski mawiał: "Powinno się być dobrym jak chleb;
powinno się być jak chleb, który dla wszystkich leży na stole, z którego każdy może kęs dla siebie
ukroić i nakarmić się, jeśli jest głodny.")
• stając się Ciałem Chrystusa podczas Mszy św. jest również pokarmem dla naszej duszy i daje życie
wieczne (J 6,51; Łk 22,19);
• dzielenie się chlebem lub spożywanie tego samego chleba jest symbolem wspólnoty i jedności
(Łk 22,19).
Kiedy jest używany w liturgii?
• Msza Święta – chleb przynoszony jest podczas ofiarowania i składany na ołtarzu jako dar, ofiara
człowieka (jest owocem jego pracy). Podczas przeistoczenia staje się Ciałem Chrystusa. Ci, którzy
przyjmują go w Komunii świętej, tworzą wspólnotę z Chrystusem i między sobą.
• Chleb św. Agaty – 5 lutego, we wspomnienie św. Agaty, chleb, błogosławiony jest w kościele chleb,
który wierni zabierają do domów. Ma on chronić nas przed ogniem. Jest także zabierany w podróż,
aby ułatwić rozłąkę, ponieważ tęsknota za domem, niczym ogień, pali serca i św. Agata ma pomóc ten
ogień ugasić. Ta tradycja związana jest z historią życia i śmierci św. Agaty, męczennicy z pierwszych
wieków chrześcijaństwa. Więcej na ten temat warto przeczytać tutaj:
http://ekai.pl/wydarzenia/temat_dnia/x86092/dlaczego-blogoslawimy-chleb-we-wspomnienie-sw-agaty/
Wino
Co symbolizuje?
• jest znakiem obfitości i bogactwa tego, kto oprócz wody może pozwolić sobie na wino. We
fragmencie J 2, 1-11 Jezus przemieniając wodę w wino na weselu w Kanie Galilejskiej wskazał, że
z Jego przyjściem rozpoczynają się czasy mesjańskie, czasy obfitości. Podobne symbolikę wina
można znaleźć np. w Iz 25,6 – gdzie opisana jest uczta mesjańska, na której będą tłuste mięsa
i wyborne wina; tak to sobie wyobrażali wtedy ludzie;
• zwłaszcza czerwone wino, ze względu na swój kolor, kojarzone jest z krwią i symbolizuje życie;
• jest symbolem miłości (Pnp 1,4; J 2, 1-11);
• stając się Krwią Chrystusa podczas Mszy św. jest również napojem dla duszy i daje jej życie
wieczne (J 6, 53-54; J 15,5; Łk 22,20).
Kiedy jest używane w liturgii?
• Msza Święta – wino przynoszone jest podczas ofiarowania i składane na ołtarzu jako dar, ofiara
człowieka (jest owocem winnego krzewu i ludzkiej pracy). Podczas przeistoczenia staje się Krwią
Chrystusa. Ci, którzy przyjmują ją w Komunii świętej, tworzą wspólnotę z Chrystusem i między sobą.
Uczestnictwo w Mszy św. jest również zapowiedzią (przedsmakiem) uczty mesjańskiej.
• Błogosławieństwo wina we wspomnienie św. Jana Apostoła 27 grudnia – tym dniu każdy wierny,
który przyniesie do kościoła wino, może je poświęcić. Często również w kościołach (np. św. Teresy
przy ul. Kopcińskiego) pije się pobłogosławione wino. Pobłogosławiony trunek ma zachować ludzi od
pragnienia, zachować zdrowie i chronić przed zatruciami. Zwyczaj ten związany jest z jedną z legend
opowiadających życiorys św. Jana. Więcej na tej temat: http://stacja7.pl/swieci/wino-swietego-jana/
Symbole liturgiczne
2
Oliwa
Co symbolizuje?
• dawniej była ona stosowana jako kosmetyk, a zarazem jako balsam łagodzący ból i gojący rany
(Łk 10, 30-37 – Samarytanin namaszcza rany poturbowanego człowieka oliwą i winem);
• jest symbolem roztropności (Mt 25, 3-4 – w przypowieści Jezusa panny roztropne wzięły ze sobą
oliwę do swoich lamp; w języku potocznym mówi się również o „oleju w głowie”);
• jest oznaką radość i szczęścia (Mt 6, 16-18 – Jezus mówi, że kiedy pościmy nie powinniśmy być
smutni, ale na znak radości powinniśmy namaścić sobie głowy oliwą);
• dawniej oliwie przypisywaną niemal boską moc, dlatego namaszczenie oliwą jest również znakiem
wybrania przez Boga i nadania osobie godności królewskiej bądź kapłańskiej (1Sm 12,13 – Dawid
został wybrany przez Boga i namaszczony na króla przez proroka Samuela);
• w związku z wybraniem warto zwróć uwagę na fakt, że również przedmioty przeznaczone do kultu
(kościoły, ołtarze) są namaszczane oliwą na znak ich wyłącznego przeznaczenia do służby Bożej.
• dlatego oliwa jest również symbolem Ducha Świętego, który zstępując na osobę niejako ją namaszcza
i uświęca (Dz 10,38 – św. Piotr pisze, że Jezus podczas chrztu został namaszczony Duchem Świętym);
• oliwą namaszczano również ciała zmarłych, aby mogli żyć wiecznie; można więc powiedzieć, że
oliwa jest symbolem nieśmiertelności, a nawet zmartwychwstania (J 12, 1-3 – gdy Maria Magdalena
namaszcza stopy Jezusa olejkiem nardowym, mówi On, że zrobiła to na Jego pogrzeb).
Kiedy jest używana w liturgii?
• Chrzest – namaszczenie oliwą jest znakiem wybrania i nadania nowo ochrzczonej osobie godności
dziecka Bożego, które ma udział w królewskiej, prorockiej i kapłańskiej misji Chrystusa.
• Bierzmowanie – namaszczenie oliwą oznacza namaszczenie Duchem Świętym i otrzymanie Jego
darów.
• Kapłaństwo – podczas tego sakramentu wewnętrzna część dłoni kapłana zostaje namaszczona oliwą
na znak konsekracji, czyli całkowitego poświęcenia dla Boga.
• Namaszczenia chorych – podczas tego sakramentu namaszczone zostają czoło i zewnętrzna część
dłoni chorego. Jest to znak umocnienia i uzdrowienia duszy i ciała.
• Namaszczenie oliwą stosuje się również podczas konsekracji kościoła i ołtarza. Jest to znak oddania
ich na wyłączną własność Panu Bogu.
Woda
Co symbolizuje?
• woda jest symbolem życia: tego fizycznego (wszystko potrzebuje wody do życia), jak i życia
duchowego (J 4,14 – Jezus mówi do Samarytanki przy studni: "Kto zaś będzie pił wodę, którą Ja mu
dam, nie będzie pragnął na wieki, lecz woda, którą Ja mu dam, stanie się w nim źródłem wody
wytryskającej ku życiu wiecznemu");
• woda służy również do zmywania brudu, dlatego często stosowana jest jako symbol oczyszczenia
z grzechów (aspersia);
• woda jest również symbolem Ducha Świętego (J 7, 37-39 – „Jezus stojąc zawołał donośnym głosem:
«Jeśli ktoś jest spragniony, a wierzy we Mnie - niech przyjdzie do Mnie i pije! Jak rzekło Pismo:
Strumienie wody żywej popłyną z jego wnętrza». A powiedział to o Duchu, którego mieli otrzymać
wierzący w Niego”; Mk 1, 9-11 – na Jezusa zaraz po chrzcie zstępuje Duch Święty);
Kiedy jest używana w liturgii?
• Chrzest – zanurzenie lub polanie wodą symbolizuje oczyszczenie z grzechów (zwłaszcza z grzechu
pierworodnego), napełnienie nowym życiem duchowym, które otrzymujemy od Ducha Świętego.
Symbole liturgiczne
3
• Eucharystia. Podczas ofiarowania kapłan dodaje do wina w kielichu kilka kropel wody. Oznaczają
one naszą ludzką naturę, która przez Wcielenie jest nierozerwalnie związana z Chrystusem; jest to
więc nasz ludzki udział w ofierze samego Jezusa. Oprócz tego wodę podczas Mszy św. używa się do
lavabo, czyli obmycia rąk przez kapłana na znak oczyszczenia z grzechów.
• Woda święcona – używana z wiarą przypomina nam nasz chrzest oraz stanowi ochronę przed złem
i wpływem szatana.
Świeca
Co symbolizuje?
• świeca, a przede wszystkim jej płomień, daje światło; rozprasza więc ciemności i ujawnia to, co
ukryte;
• jest symbolem ofiary, gdyż płonąc spala się ("spalać się jak świeca");
• jest symbolem Chrystusa (J 8,12 – Jezus mówi o sobie: "Ja jestem światłością świata. Kto idzie za
Mną, nie będzie chodził w ciemności, lecz będzie miał światło życia").
Kiedy jest używana w liturgii?
• Chrzest – świeca chrzcielna zapalana podczas tego sakramentu od Paschału oznacza Chrystusa, który
od tego momentu zamieszkał w duszy nowoochrzczonej osoby. Jest to również zadanie, by to światło
nieść innym, pamiętając, że źródłem naszego światła jest Chrystus.
• Msza Święta – świece przy ołtarzu oznaczają obecność Chrystusa.
• Paschał – najważniejsza świeca w Kościele. Zapalana jest w Wigilię Paschalną i używana przez cały
okres wielkanocny, a w ciągu roku podczas sakramentu chrztu.
Ogień
Co symbolizuje?
• ogień daje przede wszystkim ciepło, rozgrzewa;
• jest znakiem obecności Boga (Wj 3, 1-5 – Bóg objawia się Mojżeszowi w płonącym krzewie);
• ogień oznacza oczyszczenie (1P 1,7 – św. Piotr mówi, że doświadczenia życiowe są dla wierzących
okazją do oczyszczenia, jak ogień, który oczyszcza złoto);
• może oznaczać również gorliwość i zapał (Łk 12,49 – Jezus mówi: "Przyszedłem rzucić ogień na
ziemię i jakże bardzo pragnę, żeby on już zapłonął")
Kiedy jest używany w liturgii?
• Wigilia Paschalna – na początku tej Mszy sprawowanej w Wielką Sobotę po zapadnięciu zmroku
poświęca się ogień zapalony przed kościołem. Ten ogień jest symbolem niegasnącego żaru i światła,
które zapalił Chrystus przez swoje zmartwychwstanie. Od tego ognia zapala się Paschał.
Kadzidło
Co symbolizuje?
• modlitwy, które jak kadzidło wznoszą się do Boga (Ap 5,8);
• obecność Boga, który jak woń kadzidła wypełnia całą świątynię.
Kiedy jest używane w liturgii?
• Msza Święta – kadziła używa się podczas całej Eucharystii, ale zwłaszcza podczas okadzenia ołtarza
Symbole liturgiczne
4
i lekcjonarza lub ewangeliarza.
• Pogrzeb – okadzenie ciała zmarłego to znak szacunku dla ludzkiego ciała i znak, że to ciało było
świątynią Ducha Świętego.
Popiół
Co symbolizuje?
• jest symbolem przemijania, przypomina człowiekowi o tym, że kiedyś umrze (Rdz 3,19 – "prochem
jesteś i w proch się obrócisz");
• oznacza pokutę i smutek z powodu własnych grzechów (Jon 3,6).
Kiedy jest używany w liturgii?
• Środa Popielcowa – posypując w tym dniu głowy popiołem kapłan mówi "Pamiętaj, że prochem
jesteś i w proch się obrócisz" lub "Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię" - jest to przypomnienie, że
rozpoczyna się Wielki Post, który trzeba wykorzystać na nawrócenie do Boga, gdyż czas ludzkiego
życia jest czasem krótkim i przemijającym.
Sól
Co symbolizuje?
• sól jest środkiem konserwującym potrawy, dzięki temu nie psują się oraz nadaje potrawom smak;
• dlatego sól symbolizuje wiarę, która nadaje życiu smak i sprawia, że człowiek nosi w sobie życie
wieczne (Mk 9,50; Mt 5,13);
• sól również oczyszcza (2Krl 2,21 – prorok Elizeusz uzdrowił wodę nie nadającą się do picia dodając
do niej soli).
Kiedy jest używana w liturgii?
• Poświęcona sól lub sól egzorcyzmowana – jej zadaniem jest duchowe oczyszczanie zarówno ludzi,
jak i przedmiotów, by były wolne od wpływu i napaści złego ducha.
Miód
Co symbolizuje?
• w sensie dosłownym miód oznacza dobrobyt, obfitość i słodycz (Wj 3, 7-8 – Ziemia Obiecana, do
której zmierzali Izraelici często przyrównywana była do ziemi mlekiem i miodem płynącej);
• oznacza również słowo Boże, którego dobroć i słodycz przewyższają nawet miód (Ps 119,103).
Kiedy jest używany w liturgii?
• Wprost miód nigdy nie jest używany podczas liturgii. Jednak zawsze, kiedy czytamy lub słuchamy
Pisma Świętego przypominamy sobie, że jest ono cenniejsze i słodsze niż miód.
• Paschał – świeca paschalna powinna być wykonana z pszczelego wosku, gdyż w Wigilię Paschalną
w Exsultecie śpiewa się "ofiarując (...) tę świecę, owoc pracy pszczelego roju".