Postępowanie w sprawach podatkowych – oprac. Tomasz A

Postępowanie w sprawach podatkowych – oprac. Tomasz A. Winiarczyk
Postępowanie w sprawach podatkowych jest administracyjnym postępowaniem szczególnym, regulowanym odrębnie
poza Kodeksem postępowania administracyjnego.
Jest to zespół ściśle powiązanych ze sobą czynności procesowych podejmowanych przed organami administracji
podatkowej i przez inne podmioty, mających na celu załatwienie określonej sprawy podatkowej, w szczególności
uregulowanie zobowiązań podatkowych.
Podstawowym aktem prawnym w tym zakresie jest ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Op).
Zasady postępowania w sprawach podatkowych
1) Zasada legalności (art. 120 Op)
2) Zasada zaufania do organów podatkowych (art. 121 § 1 Op)
3) Zasada udzielenia niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku
z przedmiotem postępowania (art. 121 § 2 Op)
4) Zasada prawdy obiektywnej (art. 122 Op)
5) Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu (art. 123 Op)
6) Zasada przekonywania stron (art. 124 Op)
7) Zasada szybkości postępowania (art. 125 Op)
8) Zasada pisemności (art. 126 Op)
9) Zasada dwuinstancyjności (art. 127 Op)
10) Zasada trwałości decyzji ostatecznej podatkowej (art. 128 Op)
11) Zasada wyłącznej jawności postępowania dla stron (art. 129 Op)
Postępowanie podatkowe zmierza zawsze do rozstrzygnięcia o:
− interesie prawnym podmiotu bądź
− zaangażowaniu tego interesu w prowadzonej procedurze
W postępowaniu I instancji postępowanie wszcząć może:
− Organ podatkowy
o I instancji: naczelnik urzędu skarbowego (w przypadku podatków lokalnych: wójt, burmistrz, prezydent
miasta, starosta, marszałek województwa)
o II instancji (odwoławczy):dyrektor izby skarbowej (w przypadku podatków lokalnych: samorządowe
kolegium odwoławcze)
− Podatnik (w I instancji nie zawsze): m.in. w formie podania
Porządek czynności – postępowanie jurysdykcyjne
1) Wszczęcie postępowania - w formie postanowienia (nie dotyczy ustalenia zobowiązania podatkowego)
a) nakaz płatniczy ze strony organu
b) złożenie deklaracji podatkowej
2) (Rozstrzyganie sporów o właściwość)
a) Organy podatkowe przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.
b) Jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się
według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika, płatnika, inkasenta.
c) Spór o właściwość rozstrzyga się, w drodze postanowienia, na wniosek organu będącego stroną sporu.
3) (Wyłączenie pracownika organu lub całego organu podatkowego)
a) W celu osiągnięcia prawidłowości rozstrzygnięcia należy usunąć wszelkie czynniki, które mogłyby
wpłynąć na stronniczość orzeczenia.
4) Udostępnienie akt podatnikowi
5) Postępowanie wyjaśniające
a) Organ podatkowy jest obowiązany zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy.
Organ podatkowy ocenia na podstawie całego zebranego materiału dowodowego, czy dana okoliczność
została udowodniona.
b) główny dowodem w sprawach podatkowych są księgi prowadzone przez podatnika
c) częstym dowodem są dokumenty uzasadniające wysokość podstawy opodatkowania oraz uzasadniające
stosowanie zwolnień czy ulg
6) (Zawieszenie postępowania)
a) w razie śmierci strony, jeżeli postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe;
b) gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego
przez inny organ lub sąd;
c) w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony;
d) w razie utraty przez stronę lub jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych;
7) Podjęcie rozstrzygnięcia
a) Decyzja – akt administracyjny kończący postępowanie w danej instancji
b) Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, w szczególności w razie
przedawnienia zobowiązania podatkowego organ umarza postępowanie.
c) Nie może szkodzić stronie błędne pouczenie w decyzji co do prawa odwołania, wniesienia powództwa do
sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego albo brak takiego pouczenia.
8) Odwołanie i zażalenie
a) Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu podatkowego,
który wydał decyzję.
b) Odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie.
9) Wznowienie postępowania – gdy np. dowody były fałszywe bądź decyzja wydana została na skutek przestępstwa.
Stwierdzenie nieważności decyzji - np. gdy doszło do błędów prawnych (błędna podstawa prawna, niewłaściwy
organ)
Zmiana lub uchylenie decyzji
a) Decyzja ostateczna, na mocy której strona nie nabyła prawa, może być uchylona lub zmieniona przez
organ podatkowy, który ją wydał, jeżeli przemawia za tym interes publiczny lub ważny interes
podatnika.
10) Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji – gdy np. stała się bezprzedmiotowa
Termin załatwienia sprawy
Art. 139 Op. § 1. Załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez
zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu
2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, chyba że przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej.
§ 2. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawianych
przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub na podstawie faktów powszechnie znanych i dowodów
znanych z urzędu organowi prowadzącemu postępowanie.
§ 3. Załatwienie sprawy w postępowaniu odwoławczym powinno nastąpić nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia
otrzymania odwołania przez organ odwoławczy.
Doręczenia
Organ podatkowy doręcza pisma za pokwitowaniem przez pocztę, przez swoich pracowników lub przez osoby
uprawnione na podstawie odrębnych przepisów. Pisma doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela temu przedstawicielowi.
Wezwania
Art. 155 Op. § 1. Organ podatkowy może wezwać stronę lub inne osoby do złożenia wyjaśnień, zeznań lub dokonania
określonej czynności osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu
faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy.
§ 2. Jeżeli osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby, kalectwa lub innej ważnej przyczyny, organ
podatkowy może przyjąć wyjaśnienie lub zeznanie albo dokonać czynności w miejscu pobytu tej osoby.