Pomoce logopedyczne

Transkrypt

Pomoce logopedyczne

SPIS TREŚCI
Głoski
Strona
Głoska P......................................... 3
Głoska B......................................... 7
Głoska T......................................... 10
Głoska D........................................ 14
Głoska F......................................... 17
Głoska W....................................... 22
Głoska Ć........................................ 26
Głoska Ś......................................... 31
Głoska Ź......................................... 36
Głoska Sz........................................ 40
Głoska Ż (RZ).................................. 47
Głoska CZ....................................... 54
Głoska S......................................... 60
Głoska Z......................................... 66
Głoska C......................................... 72
Głoska K......................................... 78
Głoska G......................................... 84
Głoska L.......................................... 90
Głoska R......................................... 96
2
LITERATURA
1. E.M. Skorek, Z logopedią na ty, Podręczny słownik logopedyczny, Oficyna Wydawnicza
"Impuls", Kraków 2002.
2. G. Krzysztoszek, M. Piszczek, Materiał Wyrazowo-Obrazkowy do Utrwalania Poprawnej
Wymowy Głosek Dentalizowanych, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2005.
3. H. Rodak, R - Uczymy się poprawnie mówić, WSiP, Warszawa 1998.
3
P
Opracowała : Maria Marciniak -Kraśko - logopeda
P (zapis fonetyczny: p) - spółgłoska bezdźwięczna, ustna, wargowa, zwarta, twarda.
Występuje w nagłosie, śródgłosie i wygłosie form wyrazowych. Prawidłowa artykulacja
polega na zwarciu warg, biernym położeniu języka.
Sylaby i wyrazy
pa po pu pe pi py
pani, palec, Paweł, pan, pantofle, pajac, pasek, pole, podłoga, policja, potok,
pudło, puzon, perły, pyzy, plecak, płótno, półka, pies, pisak, piosenka, Pinokio,
apa opo upu epe ipi ypy
kapa, kanapa, opaska, opona, kopyto, ciepło, lampa, łopata, stopa, stoper,
koper, upał,
4
ap op up ep ip yp
Filip, okap, słup, chłop, sklep, syrop, ukrop, trop,
Wyrażenia zdaniowe






pole kapusty
zapach tulipanów
zupa pomidorowa
ciepłe palto
pudełko zapałek
pomalowany płot
5
Zdania
 Pani pisze podanie.
 Paweł pomalował podłogę.
 Na półce stoi lampa.
 Mama podała pyszny placek.
Poszukaj przedmiotów w nazwie których występuje głoska "p"
6
Zamaluj małą i dużą literę "p, P"
R
o
z
w
i
ą
ż
r
Rebus
POLE
CIĄGNIK
7
B
Opracowała : Maria Marciniak - Kraśko
B (zapis fonetyczny: b) - spółgłoska dźwięczna, ustna, wargowa, zwarta, twarda.
B - występuje w nagłosie i śródgłosie wyrazów. Prawidłowa artykulacja polega na zwarciu
warg, nieco słabiej jak przy wymowie głoski "p", język zajmuje położenie zbliżone do
naturalnego. Struny głosowe drgają.
Sylaby i wyrazy
ba bo bu be bi by
balon, banan, basen, but, bułka, bukiet, budyń, burak, butelka, blok, błoto, byk,
aba obo ubu ebe ibi yby
kubek, śruba, żaba, cebula, niebo, obrus, obraz, wróbel, mebel, jabłoń, ubranie,
8
Wyrażenia zdaniowe





bochenek chleba
gruby kabel
torba bułek
zabawny Bolek
brudna tablica
Zdania




Basia boi się burzy.
Obok budy stoi pies Burek.
Bocian szuka żabek i rybek.
Basia bawi się zabawkami.
9
Połącz sylaby
BA
RZA
BO
RET
BU
LEK
BE
NAN
/banan, burza, beret, Bolek/
Zamaluj małą i dużą literę "B, b"
10
T
Opracowała: Maria Marciniak - Kraśko
T (zapis fonetyczny: t) - spółgłoska bezdźwięczna, ustna, przednojęzykowo-zębowa, zwarta,
twarda. Wymawiana jest w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. Prawidłowa artykulacja: wargi są
lekko uchylone, czubek języka zwiera się z wewnętrzną powierzchnią górnych zębów.
Sylaby i wyrazy
ta to tu te ti ty
tama, taca, tablica, Tomek, topola, talerz, tapeta, tona, tunel, telefon, tenis,
taczka, taniec, tułów, tulipan,
ata oto utu ete iti yty
mata, wata, kareta, metka, stopa, łopata, ciotka, cytryna, gazeta, chata,
kopytka, luneta, zabytek, buty, młotek, sałata,
11
at ot ut et it yt
but, brat, bat, młot, kot, aparat, alfabet, blat, lot, samolot, most, omlet, pilot,
klejnot, zakręt, robot, sztylet, maszt, bilet, kwiat, bit, kit, mit, lit,
Wyrażenia zdaniowe






teczka Tomka
żółty tulipan
pusta taca
utalentowany pilot
prosty tunel
bilet autobusowy
12
Zdania




Brat Bronka ma żółty telefon.
Tola czyta elementarz.
Tomek je z apetytem kopytka.
Tata smaży omlet.
Ułóż rymy do podanych słów
bratek łopata złotówka Tomek wata młotek / krata, armata, żarówka, kwiatek, kotek, domek /
13
Zamaluj małą i dużą literę "t, T"
Narysuj dwa przedmioty w nazwach, których słychać głoskę "t"
14
D
D (zapis fonetyczny: d) - spółgłoska dźwięczna, ustna, przedniojęzykowo-zębowa, zwarta,
twarda. Wymawiana jest w nagłosie i śródgłosie. Prawidłowa artykulacja: wargi są lekko
uchylone, czubek języka przylega do wewnętrznej powierzchni górnych zębów. Struny
głosowe drgają
Sylaby i wyrazy
da do du de di dy
dach, dół, doniczka, deser, data, delfin, dom, dym, dachówka, drabina, dywan,
dyplom, dynia, dolina, dotyk, dolar, droga, dinozaur,
ada odo udu ede idi ydy
budyń, jodła, kreda, jagody, pudełko, lodówka, moda, soda, pogoda, panda,
studnia, widelec, wydra, jeden, widok,
15
Wyrażenia zdaniowe





duża buda
długa droga
ładny dywan
czekoladowy budyń
jagodowe lody
Zdania
 Darek idzie do domu.
 Na podłodze leży duży dywan.
 Indyk usiadł na drabinie.
 Danusia lubi lody.
16
Narysuj dwa przedmioty w nazwach których występuje głoska "d"
Zamaluj małą i dużą literę "d, D"
17
F
F (zapis fonetyczny: f) - spółgłoska bezdźwięczna, ustna, wargowo-zębowa, szczelinowa,
twarda. Wymawiana jest w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. Prawidłowa artykulacja:
krawędzie górnych siekaczy dotykają dolnej wargi, między wargami a krawędzią siekaczy
tworzy się wąska szczelina. Wargi lekko rozciągnięte.
Ćwiczenia wskazane przy wadliwej realizacji głosek wargowo zębowych f,w
Ćwiczenia warg:
-przygryzanie dolnej wargi
-ssanie dolnej wargi
-zbieranie z talerzyka za pomocą samych warg drobnych ciasteczek, lub cukierków
-przeczesywanie dolnej wargi zębami
-naprzemienne zaokrąglanie i spłaszczanie warg
-półuśmiechy (przemienne naciąganie jednego kącika ust)
-chowanie warg do środka
Ćwiczenia oddechowe:
-„studzenie brody”- dmuchanie do dołu przy schowanej dolnej wardze
-dmuchanie na gorącą herbatę
-dmuchanie przez słomkę itp
Sylaby i wyrazy
fa fo fu fe fi fy
fala, fant, fałda, fajka, fagot, foka, fotel, fosa, futro, fujarka, funt, fryzjer, figa,
firanka, fontanna, Felek,
18
afa ofo ufu efe ifi yfy
kufer, delfin, grejpfrut, agrafka, lufa, sufit, magnetofon, mikrofon, szafa,
żyrafa, szufelka, pantofle,
af of uf ef if yf
kilof, fotograf, autograf, szeryf,
19
Wyrażenia zdaniowe





olejne farby
miękki fotel
piękny flakon
grube futro
polska flaga
Zdania





Maciek maluje farbami.
Dziadek pali fajkę.
Zenek ma flagę.
Na stole stoi flakon.
Felek myje kafel.
20
Rozwiąż zagadkę /odpowiedź narysuj/
Urządzenie do którego mówi się lub śpiewa.
Zamaluj kontury małej i wielkiej litery "f, F"
21
Narysuj dwa przedmioty w nazwach, których słychać głoskę "f"
Rozwiąż rebus
FOKA
/fotel/
TELEWIZOR
22
W
W (zapis fonetyczny: v) - spółgłoska dźwięczna, ustna, wargowo-zębowa, szczelinowa,
twarda. Wymawiana jest w nagłosie i śródgłosie. Prawidłowa artykulacja: wargi lekko
rozciągnięte. Górne siekacze stykają się z dolną wargą. Struny głosowe drgają.
Ćwiczenia wskazane przy wadliwej realizacji głosek wargowo zębowych f,w
Ćwiczenia warg:
-przygryzanie dolnej wargi
-ssanie dolnej wargi
-przeczesywanie dolnej wargi zębami
-naprzemienne zaokrąglanie i spłaszczanie warg
-półuśmiechy (przemienne naciąganie jednego kącika ust)
-chowanie warg do środka
- „studzenie brody”- dmuchanie do dołu przy schowanej dolnej wardze
-dmuchanie na gorącą herbatę
-dmuchanie przez słomkę itp
Sylaby i wyrazy
wa wo wu we wi wy
wał, wata, wałek, wazon, walizka, wanna, wakacje, woda, Wacek, welon,
wełna, wojsko, worek, wóz, wujek, wulkan, wybuch, wyboje, wiosna, Witek,
23
awa owo uwu ewe iwi ywy
kawa, ława, Ewa, Iwan, Paweł, kowal, mowa, myśliwy, ulewa, oliwa, owoce,
rower, sława, śpiewak, mewa, sowa, uwaga, nowy, trawa, kiwi,
Wyrażenia zdaniowe






wesołe wakacje
wybuch wulkanu
siwe wąsy
nowa waga
surowe owoce
czarna wrona
Zdania
 Wanda wnosi węgiel do piwnicy.
 Nad wodą rosną kwiaty.
 Wujek ma siwe wąsy.
24
 Wanda wlewa wodę do wanny.
 W wazonie są piwonie.
Połącz cyfry od 1 do 10. Ilustrację nazwij i podpisz
1*
2*
10*
3*
9*
4*
8*
5*
7*
6*
/wazon/
25
Rozwiąż zagadki
1. Cienki, przezroczysty materiał, który ozdabia głowę panny młodej.
2. Twardy, czarny kamień wydobywany przez górników.
3. Włosy, które rosną mężczyźnie pod nosem.
4. Długie zwierzę bez nóg.
/ welon, węgiel, wąsy, wąż/
Zamaluj kontury małej i wielkiej litery "w, W"
Narysuj dwa przedmioty w nazwach, których słychać głoskę "w"
26
Ć
Ć (zapis fonetyczny ć) - spółgłoska bezdźwięczna, ustna, środkowojęzykowa, zwartoszczelinowa, miękka. Występuje w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. Prawidłowa artykulacja:
wargi nieco spłaszczone, napięte, kąciki ust zaciskają się, język wysklepiony w kierunku
podniebienia twardego, gdzie dochodzi do całkowitego zwarcia z przednią częścią grzbietu
języka . Zęby widoczne.
Ćwiczenia wskazane przy wadliwej realizacji głosek ciszących:
Ćwiczenia grzbietu języka:
-kształtowanie umiejętności głośnego ssania cukierka, środek grzbietu języka ćwiczącego
dziecka całkowicie przylegał do podniebienia twardego
-lizanie talerza posmarowanego czymś smacznym np. miodem, dżemem
-wylizywanie środkiem języka wnętrza kieliszka do koniaku lub kubeczka
-„język na gumce”- ćwiczenie polegające na przyklejeniu powierzchni języka do podniebienia
twardego i jednoczesne poruszanie żuchwą w górę i w dół
-„koci grzbiet” wypychanie dolnych ząbków językiem i wyginanie jego grzbietu ku górze
-lizanie językiem wewnętrznej powierzchni dolnych zębów i dziąseł
-naprzemienne dotykanie czubkiem języka, przy otwartych ustach górnych i dolnych dziąseł
od wewnątrz
-liczenie językiem dolnych zębów od wewnątrz
Ćwiczenia warg:
-cmokanie ustami w różnym ułożeniu
-nakładanie górnej wargi na dolną i odwrotnie
-zwijanie warg do wewnątrz
-układanie warg jak przy „u”, a następnie „i”
-„żabka” - naprzemienne zamykanie i otwieranie środkowej części warg przy zaciśniętych
kącikach
-zbieranie z talerzyka ciasteczek ,chrupek, owoców samymi wargami bez pomocy rąk
-puszczanie baniek mydlanych,
-dmuchanie do naczynia z wodą przez rurkę,
-rozdmuchiwanie wacików
-dmuchanie koralików
- rozdmuchiwanie za pomocą słomki ziarenek kaszy, ryżu, soli
-udawanie śmiechu w różnych tonacjach ,na przemian głośno i cicho hhiiii,hiiii,hiiii
-udawanie konia: hihihi,ihihihihi…
-wymawianie szeptem a potem głośno iiiii,jjjj,hihihih…
Należy pamiętać, że w przypadku międzyzębowej realizacji głosek ciszących nie są
wskazane ćwiczenia angażujące język na zewnątrz jamy ustnej, a jedynie te, które
wykonuje się za zębami.
27
Sylaby i wyrazy
cia cio ciu cie ci
ciało, ciasto, ciotka, ciupaga, cień, cielę, cienki, ciepło, ciemno, ciężki, ćma,
ćwikła,
acia ocio uciu ecie ici
bucik, kocioł, maciejka, pociąg, wycieczka, kociak, waciki, babcia, dowcip, kącik,
bocian, kociołek,
28
ać oć uć eć ić yć
płakać, malować, nić, łokieć, pięć, pamięć, myć, być, wyć, tyć,
Wyrażenia zdaniowe





cienka nić
ciepły bucik
łaciate ciele
ciemny berecik
ciągłe ćwiczenie
29
Zdania




Dzieci lubią ciastka.
Babcia ma stare kapcie.
Bocian odleciał do ciepłych krajów.
Marcin obcina paznokcie.
Naucz się wiersza na pamięć
" Nasionka "
Lećcie nasionka
z wiatrem po świecie,
może gdzieś w ziemi
kącik znajdziecie.
Da wam ziemia
kącik mały
w nim będziecie
kiełkowały. ..
L. Krzemieniecka
30
W pociągu
Wyszukaj ilustracje w nazwach których występuje głoska "ć"
ciepłe buciki
31
Ś
Ś - (zapis fonetyczny: ś)- spółgłoska bezdźwięczna, ustna, środkowo językowa, szczelinowa, miękka.
Wymawiana jest w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. Prawidłowa artykulacja: wargi lekko zaokrąglone,
wysunięte do przodu, ich kąciki zaciskają się, język przesuwa się do przodu jamy ustnej i ku górze,
mięśnie języka są silnie napięte, grzbiet języka mocno wysklepiony ku górze, ku przedniej części
podniebienia twardego.
od wewnątrz
Ćwiczenia warg:
kącikach
-zbieranie z talerzyka ciasteczek ,chrupek, owoców samymi wargami bez pomocy rąk
-udawanie śmiechu w różnych tonacjach ,na przemian głośno i cicho hhiiii, hiiii, hiiii
-udawanie konia: hihihi, ihihihihi…
-wymawianie szeptem a potem głośno iiiii, jjjj, hihihih…
32
Sylaby i wyrazy
sia sio siu sie si
siano, siatka, sionka, siedem, siewnik, siniak, sito, sikawka, siodło, siekiera,
sidła, siniak, ślimak, ślina, śpiew, śniadanie, śmietana,
asia osio usiu esie ysi isi
nasiona, gosposia, mamusia, maślak, uśmiech, jesień, sąsiad, jaśmin, naleśnik,
taśma, myśliwy, wiśnia, huśtawka
33
aś oś uś eś yś iś
ktoś, miś, struś, tatuś, ptyś, wieś, coś, Jaś,
Wyrażenia zdaniowe






siedem maślaków
głośny śmiech
jesienne siewy
naleśnik z wiśniami
uśpiona wieś
uśmiechnięty Jaś
34
Zdania
 Jaś się śmieje.
 Tatuś sieje siewnikiem.
 Kasia nabiła sobie siniaka.
 Leśnik niesie siano dla sarenek.
Wyszukaj ilustrację w nazwach których występuje głoska "ś"
35
O nocleg nie prosi,
wędruje po świecie.
Bo swój domek nosi
na własnym grzbiecie. /ślimak/
Połącz kropki
/odczytaj cyfrę/
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. .
.
.
.
.
.
.
.
36
Ź
Ź - (zapis fonetyczny: ź) - spółgłoska dźwięczna, ustna, środkowo językowa, szczelinowa, miękka.
Występuje w nagłosie, śródgłosie. Prawidłowa artykulacja: kąciki warg zaciskają się, przednia część
grzbietu języka tworzy szczelinę, mocno wysklepiając się ku przedniej części podniebienia twardego.
Mięśnie języka są napięte, boki przylegają do sklepienia jamy ustnej słabiej niż przy /ś/. Podniebienie
miękkie przywiera do tylnej ściany jamy gardłowej słabiej niż przy /ś/.
od wewnątrz
Ćwiczenia warg:
kącikach
-zbieranie z talerzyka ciasteczek ,chrupek, owoców samymi wargami bez pomocy rąk,
-udawanie śmiechu w różnych tonacjach ,na przemian głośno i cicho hhiiii, hiiii,hiiii
-udawanie konia: hihihi, ihihihihi…
-wymawianie szeptem a potem głośno iiiii, jjjj,hihihih…
37
Sylaby i wyrazy
zia zio ziu zie zi
ziarno, zioła, ziemia, ziemniak, ziółko, zielony, zięba, zima, źle, źródło, źrebię,
źrenica,
azia ozio uziu ezie izi
bazie, mazidło, koziołek, poziomka, buzia, guzik, jeziora, wąziutki, rzeźba, koźlę,
woźna, późno, bliźniak, zakaźny,
38
Wyrażenia zdaniowe






zielone gałęzie
mroźna zima
groźne koźlę
zimny październik
tuzin guzików
miłe bliźniaki
Zdania




W zielonym wazonie są bazie.
Na gałęzi siedzi zięba.
Mama kupiła tuzin guzików.
Józia ma pełną buzię poziomek.
39
"Koźlę"
Grymasiło koźlę,
- I to źle!. I to źle!.
Woda jest za mokra,
słonko za gorące.
Za zielona trawa,
rośnie tam na łące.
Aż się koza rozzłościła.
Koźlę w kącie postawiła.
Narysuj 2 przedmioty, w nazwach których słychać głoskę "zi"
40
SZ
Sz - (zapis fonetyczny: Š) - spółgłoska bezdźwięczna, ustna, przedniojęzykowo-dziąsłowa, szczelinowa,
twarda. Występuje w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. Prawidłowa artykulacja: wargi są lekko
wysunięte do przodu , ich kąciki lekko się zsuwają. Język uniesiony , odsunięty w okolicy wałka
dziąsłowego (czubek języka wytwarza szczelinę). Zęby zbliżone.
Ćwiczenia wskazane przy wadliwej realizacji głosek szumiących:
Ćwiczenia języka:
-klaskanie językiem – naśladowanie odgłosu konia uderzającego kopytami o bruk;
-„liczenie ząbków” – dotykanie czubkiem języka górnych zębów po wewnętrznej stronie,
podczas szerokiego otwierania jamy ustnej;
-„mycie zębów” – oblizywanie językiem górnych zębów po wewnętrznej stronie przy
zamkniętych, a następnie otwartych ustach;
-„zaczarowany język” – przytrzymanie przez kilka sekund czubka języka na podniebieniu
przy szeroko otwartych ustach;
-„krasnoludek zagląda do gardła” – cofanie języka w głąb jamy ustnej, zaczynając od górnych
zębów, a kończąc na podniebieniu miękkim;
-zlizywanie czubkiem języka z podniebienia, np. kawałka czekolady lub gumy
rozpuszczalnej, kremu czekoladowego, mleka w proszku (przy szeroko otwartych ustach);
-ssanie czubkiem języka na podniebieniu małego pudrowego cukierka, musującej witaminy
C, opłatka lub naśladowanie ssania pożywienia;
-przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych,
cukierków z wgłębieniem w środku;
-„język malarzem” – język to pędzel, którego czubkiem dzieci mają naśladować malowanie
różnych wzorów (kropek, kółek, linii, kwadratów, trójkątów). Moczenie „pędzla” w farbie
oznacza dotykanie czubkiem języka wałka dziąsłowego. Płukanie „pędzla” to oblizywanie
językiem dolnych dziąseł od wewnętrznej strony;
-„słoń” – dosięganie językiem (jak słoń trąbą) do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej
i lewej strony;
-„wahadełko” – kierowanie czubka języka w kąciki ust;
-„młotek” – wbijamy gwoździe w ścianę uderzając o dziąsła tuż za górnymi zębami,
naśladując wbijanie gwoździa;
-„schodki” – czubek języka dotyka górnych jedynek, górnej wargi, a następnie nosa (buzia
otwarta); -oblizywanie językiem podniebienia
- oblizywanie górnych zębów i wargi
-ostrzenie czubka języka o górne siekacze
- masowanie czubkiem języka wałka dziąsłowego ( należy zwracać uwagę, by ćwiczenia te
były wykonywane przez dziecko z dużą precyzją i przy szeroko otwartych ustach)
-żucia brzegów języka włożonych między zęby trzonowe,
-zakładania tzw. szerokiego języka na górną wargę (język ma przykryć czerwień wargi),
-sięgania tzw. szerokim językiem do nosa i oblizywania płaszczyzny powyżej górnej wargi
-ćwiczenia w szybkim powtarzaniu głoski l-l-I-l..., przy szeroko otwartych ustach,
41
Ćwiczenia warg:
- przesadna realizacja samogłosek A-U, A-U, A-U, E-O, E-O, E-O
-ssanie dolnej a następnie górnej wargi
-przytrzymywanie ustami wysuniętymi do przodu „wąsów” z rurki lub ołówka
-nadymanie policzków w balonik
-przesadnie długie wymawianie e-u, e-u, e-u
-wydawanie odgłosów (muuuu, ku-ku, hau-hau-hau, puku-puku, tup-tup, bum-bum)
-dmuchanie przez słomkę na piórka, kuleczki, piłeczki
-dmuchanie przez słomkę na rozlaną po kartonie farbę itp.
Należy pamiętać, że w przypadku międzyzębowej realizacji głosek szumiących nie są
Sylaby i wyrazy
sza szo szu sze szy
szafa, szata, szalik, szabla, szachy, szopa, szampon, szuka, szuflada, szum, szelki,
szept, szew, szyna, szyba, szydło, szynka, szyszka, Szymon, szyja, szkoła, szkło,
42
asza oszo uszu esze yszy iszy
kasza, maszyna, pasza, kaszel, daszek, cisza, ptaszek, koszyk, koszula, poszewka,
puszek, uszy, wieszak, kieliszek, wujaszek, nosze, myszka, puszka, podeszwa,
asz osz usz esz ysz isz
kosz, mysz, tusz, plusz, kalosz, kapelusz, afisz, Łukasz, Mateusz, kalosz,
listonosz, klosz, nasz, pisz, Tomasz,
43
Wyrażenia zdaniowe






szklana szyba
szkolna szatnia
pyszna szynka
pszenna kasza
szara myszka
kalosz Szymka
Zdania





Szymek szuka szelek.
Pani pisze na maszynie.
Dzieci szukają szyszek.
Mieszko wkłada kalosze
Mama szyje koszulę.
44
" W szufladzie"
Do moich skarbów w szufladzie biurka
Dołożę dzisiaj kawałek sznurka,
Muszlę, kasztanki, drewniane szpulki,
Szyszkę i szklaną kulkę Urszulki.
Narysuj dwa przedmioty, w nazwach których słychać głoskę "sz"
45
Nazwij obrazki, zaznacz te, w nazwach których w nagłosie słychać głoskę "sz"
46
Rozwiąż zagadki
Myjemy nim włosy.
Uczą się w niej dzieci.
Można znaleźć ją nad morzem.
Wkładamy je na nogi gdy pada deszcz.
/szampon, szkoła, muszla, kalosze/
Rozwiąż zagadkę (odpowiedź narysuj).
Ma długi ogonek,
oczka jak paciorki
gdy zobaczy kota,
ucieka do norki.
/myszka/
Połącz sylaby , odczytaj wyrazy.
SZA
SZO
SZU
SZY
FLA
FA
BA
PA
/szafa, szopa, szufla, szyba/
47
Ż (RZ)
Ż - (zapis fonetyczny: Ž) - spółgłoska dźwięczna, ustna, przedniojęzykowodziąsłowa, szczelinowa,
twarda. Występuje w nagłosie i śródgłosie. Prawidłowa artykulacja: wargi są nieco zaokrąglone,
wysunięte do przodu. ich kąciki lekko się zsuwają. Język uniesiony , odsunięty w okolicy wałka
dziąsłowego (czubek języka wytwarza szczelinę). Zęby zbliżone.
Ćwiczenia języka:
-„zaczarowany język” – przytrzymanie przez kilka sekund czubka języka na podniebieniu przy
szeroko otwartych ustach;
-zlizywanie czubkiem języka z podniebienia, np. kawałka czekolady lub gumy rozpuszczalnej,
kremu czekoladowego, mleka w proszku (przy szeroko otwartych ustach);
i lewej strony;
48
Ćwiczenia warg:
- przesadna realizacja samogłosek A-U, A-U, A-U, E-O ,E-O, E-O
-przesadnie długie wymawianie e-u, e-u, e-u
-wydawanie odgłosów (muuuu, ku-ku, hau-hau-hau, puku-puku, tup-tup, bum-bum)
Sylaby i wyrazy
ża żo żu że ży
żal, żaba, żagiel, rzodkiewka, rzeka, żakiet, żarówka, żona, żołądek, rzodkiewka,
żółw, żółtko, rzepa, żyto, żyła, żyrafa, żniwa, żołędzie, żubr, żyletka, żuk,
49
aża ożo użu eże yży
plaża, marzenie, bażant, burza, warzywa, jarzyna, nożyk, kożuch, orzech,
kałuża, orzeł, pierze, wieża, talerzyk, węże, piżama, grzyby, grzebień, łyżwy,
Wyrażenia zdaniowe
 żółta róża
 dojrzałe żyto
 brzeg morza
 duża wieża
 zakurzony kożuch
 różne warzywa
50
Zdania





Żaba wpadła do kałuży.
Jerzy ma nowy grzebień
Rzeka płynie do morza.
Wiatr uderzył w żagle.
Jarzębina ma potężne korzenie.
"Nad kałużą"
Duża żaba nad kałużą
Napotkała żuka
Żuk na nóżki włożył buty,
obcasami stukał.
Nad kałużą podskakiwał,
żółte buty pokazywał,
aż je usmarował błotem
oj, co było potem?........
/wymyśl zakończenie/
Rozwiąż zagadki
Zielona i skacze.
Ma ją pies na szyi.
Rosną w lesie po deszczu.
W środku jajka.
/żaba, obroża, grzyby, żółtko/
51
Jakie zwierzę drogie dziecię
ma najwyższą szyję w świecie.
/żyrafa/
ŻA
NA
ŻO
KA
ŻY
BA
RZE
TO
/żaba, żyto, żona, rzeka/
52
Nazwij obrazki, zaznacz te, w nazwach których w nagłosie słychać głoskę "ż,rz"
53
Narysuj dwa przedmioty, w nazwach których słychać głoskę "ż,rz"
Rozwiąż rebus
ŻAGLÓWKA
/żaba/
BALON
54
CZ
Cz - (zapis fonetyczny: Č) - spółgłoska bezdźwięczna, ustna, przedniojęzykowodziąsłowa, zwarto szczelinowa, twarda. Występuje w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. Prawidłowa artykulacja: wargi są
nieco zaokrąglone, wysunięte do przodu. ich kąciki lekko się zsuwają. Język ma układ płaski, po
bokach przylega do górnych zębów i dziąseł. Czubek języka wytwarza szczelinę jak przy wymowie
głoski "sz"). Zęby zbliżone.
Ćwiczenia języka:
-„zaczarowany język” – przytrzymanie przez kilka sekund czubka języka na podniebieniu przy
szeroko otwartych ustach;
-zlizywanie czubkiem języka z podniebienia, np. kawałka czekolady lub gumy rozpuszczalnej,
kremu czekoladowego, mleka w proszku (przy szeroko otwartych ustach);
i lewej strony;
55
Ćwiczenia warg:
- przesadna realizacja samogłosek A-U,A-U,A-U,E-O,E-O,E-O
-przesadnie długie wymawianie e-u,e-u,e-u
-wydawanie odgłosów (muuuu,ku-ku,hau-hau-hau,puku-puku,tup-tup,bum-bum)
Sylaby i wyrazy
cza czo czu cze czy
czapka, czajnik, czajka, czekolada, czeladnik, czad, czarodziej, czubek, czółno,
czupryna, czyta, czytanka, czytelnia, człowiek, cztery, czwartek, czołg,
56
acza oczo uczu ecze yczy
baczki, beczka, boczek, doniczka, kaczka, kolczyk, maczek, naczynie, poczta,
obojczyk, policzek, uczeń, pocztówka, uczony, wieczór, tyczka, włóczka, łucznik,
acz ocz ucz ecz ycz
Apacz, badacz, bicz, biegacz, bogacz, kicz, klacz, klucz, kołacz, kopacz, królewicz,
mecz, miecz, płacz, poręcz, puchacz, tułacz, warkocz, derkacz,
57
Wyrażenia zdaniowe






czapka czarodzieja
czujny puchacz
uczynny chłopczyk
czubek choineczki
czółno Apacza
teczka ucznia
Zdania






Uczeń poszedł do czytelni.
Babcia piecze pączki.
Mama ma kolczyki z czerwonym oczkiem.
Czarek wkłada czapkę.
Mam pudełeczko patyczków.
Kaczuszki poczłapały dróżką.
58
Rozwiąż zagadki
Nosisz ją zimą na głowie.
Gotujesz w nim wodę na herbatę.
Jest na niebie po deszczu.
Otwierasz nim drzwi.
Rosną w nich kwiatki.
/czapka, czajnik, tęcza, klucz, doniczka/
CZ0
KA
CZY
ŁO
CZE
TA
/czoło, czyta, czeka/
Narysuj dwa przedmioty, w nazwach których słychać głoskę "cz"
59
Nazwij obrazki, zaznacz te, w nazwach których w nagłosie słychać głoskę "cz"
60
S
S - (zapis fonetyczny: s) - spółgłoska bezdźwięczna, ustna, przedniojęzykowozębowa, szczelinowa,
twarda. Wymawiana jest w nagłosie, śródgłosie i wygłosie. Prawidłowa artykulacja: wargi są lekko
rozciągnięte od zewnętrznej strony siekaczy i oddalone od siebie, kąciki ust cofają się lekko ku tyłowi.
Język leży płasko, podczas artykulacji znajduje się w pobliżu dolnych siekaczy. Zęby zbliżone.
Powietrze przechodzi po środkowej linii języka.
Ćwiczenia wskazane przy wadliwej realizacji głosek syczących:
Ćwiczenia języka
-układanie szerokiego języka na dnie jamy ustnej i przy lekko otwartej buzi
- swobodnie układanie bezwładnego języka na dolnej wardze- spłaszczonego i
rozszerzonego tak, by jego boki dotykały kącików warg
- delikatne żucie brzegów języka zębami trzonowymi
-wodzenie języka za dolnymi zębami
-wypychanie czubkiem języka dolnych zębów
-liczenie od wewnątrz dolnych zębów od wewnątrz
-wysuwanie szerokiego języka z jemy ustnej , a następnie cofanie, język powinien być tak
szeroki, aby jego brzegi dotykały zębów trzonowych
- wysuwanie szerokiego języka daleko na brodę
- lizanie talerza posmarowanego czymś, co trudno zlizać np..Nutellą
-oblizywanie językiem wewnętrznej powierzchni dolnych zębów;
-dotykanie czubkiem języka wewnętrznej powierzchni dolnych siekaczy z równoczesnym
wybrzmiewaniem głoski „e”;
-zlizywanie czubkiem języka dżemu lub masła czekoladowego z dolnych dziąseł;
-„wymiatanie śmieci” – energiczne wyrzucanie czubka języka zza dolnych zębów.
Ćwiczenia warg
-rozchylanie warg jak w uśmiechu – wargi płaskie, przylegają do zębów (zęby widoczne);
-rozciąganie warg do uśmiechu i wymawianie głoski „i”;
-pokazywanie szerokiego uśmiechu, a następnie ściąganie ust, jak przy głosce „u”.
-naprzemienny uśmiech z pokazywaniem zębów, a następnie zasłanianiem ich wargami;
-układanie ust do uśmiechu i powrót do pozycji neutralnej;
-wydawanie odgłosów z rozciągniętymi kącikami ust: kozy – me, me; barana – be, be;
kurczątka – pi, pi; śmiechu – hi, hi; straży pożarnej – eo, eo, eo
-przeciągłe wymawianie iii iii
-dmuchanie na chorągiewki i wiatraczki;
-„tańczący płomyczek” – dmuchanie na płomień świecy w odległości niepozwalającej
zdmuchnąć płomyka, lecz wyginać go;
-dmuchanie na papierowe łódki pływające w misce z wodą;
-zawody „kto dmuchnie dalej” – zdmuchiwanie kulek waty z ręki;
-wydmuchiwanie baniek mydlanych;
-dmuchanie na papierowe ozdoby zawieszone na nitkach o różnej długości ponad głową
ćwiczącego;
-„wyścigi samochodowe” – dmuchanie na papierowe kulki po wytyczonej trasie narysowanej
61
na podłodze;
-„mecz piłkarski” – przedmuchiwanie piłeczki pingpongowej do osoby siedzącej na
przeciwko;
-„gotowanie wody” – dmuchanie przez rurkę do wody, aby tworzyły się pęcherzyki
powietrza;
-nadmuchiwanie balonów, zabawek i piłek;
-próby gwizdania;
-zdmuchiwanie lekkiego przedmiotu z ręki, np. piórka, kłębka waty, papierowej kulki;
-rozdmuchiwanie: chrupek, ryżu, kaszy, pociętej gąbki lub kawałków styropianu;
-gra na instrumentach muzycznych: organkach, trąbce, gwizdku;
-gra na grzebieniu owiniętym cienką bibułą;
-dmuchanie na piórko, aby unosiło się ponad głową osoby ćwiczącej;
-rozdmuchiwanie plamki farby wodnej na podkładce z tworzywa.
Należy pamiętać, że w przypadku międzyzębowej realizacji głosek syczących nie są
Sylaby i wyrazy
sa so su se sy
sala, sanki, salon, sałata, salwa, samolot, samochód, sandały, sowa, sopel,
solniczka, sosna, sobota, sukienka, sypialnia, sylaba, syrop, schody, słowik,
62
asa oso usu ese ysy isy
basen, masa, kasa, klasa, pasek, piasek, kiełbasa, piosenka, fasola, misa, osoba,
osa, kosa, masło, nosek, włosy, opaska, ognisko, most, zaspa, deska, wiosna,
as os us es ys is
as, las, bas, pas, kwas, hałas, atlas, kompas, ananas, kos, los, włos, głos,
kaktus, bambus, autobus, pies, owies, lis, napis, bigos, całus, magnes,
63
Wyrażenia zdaniowe






spokojny sen
jasna smuga
smutna piosenka
pusta sala
wiosenna sałata
stary stół
Zdania





Sylwia ma skakankę.
Smok pilnuje wawelskich skarbów.
Obok stawu stoi stado koni.
Mała Tereska ma dwa pieski.
Sławek wysłał list.
64
"Skakanka"
Hela ma skakankę,
ma skakankę Hanka.
Hop, hop! podskakują
od samego ranka.
Rozwiąż zagadki
Co pozwala przejść na drugą stronę rzeki ?.
Pływa po morzach i oceanach.
Jak nazywa się zwierzę, które szczeka?.
Jedzie ulicą.
/most, statek, pies, samochód/
Choć dziurek w nim sporo,
łatać ich nie trzeba.
Zjesz go z apetytem,
razem z kromką chleba.
/ser/
65
Wyszukaj ilustrację w nazwach których występuje głoska "s"
66
Z
Z - (zapis fonetyczny: z) - spółgłoska dźwięczna, ustna, przedniojęzykowozębowa, szczelinowa,
twarda. Wymawiana jest w nagłosie i śródgłosie . Prawidłowa artykulacja: wargi są lekko
rozciągnięte od zewnętrznej strony siekaczy i oddalone od siebie, kąciki ust cofają się lekko ku tyłowi.
Język leży płasko, podczas artykulacji znajduje się w pobliżu dolnych siekaczy. Zęby zbliżone.
Powietrze przechodzi po środkowej linii języka.
Ćwiczenia języka
- lizanie talerza posmarowanego czymś, co trudno zlizać np..Nutellą
Ćwiczenia warg
kurczątka – pi, pi; śmiechu – hi, hi; straży pożarnej – eo,eo,eo
ćwiczącego;
na podłodze;
67
przeciwko;
powietrza;
-próby gwizdania;
Sylaby i wyrazy
za zo zu ze zy
zamek, zapał, zagon, zamęt, zakład, zachód, zapałki, zabawki, zakładka, zatoka,
zaleta, zabytek, zuch, zupa, zebra, zadanie, zgoda, złoto, znak, zlew, złotówka,
68
aza ozo uzu eze yzy izy
waza, wazon, błazen, gazeta, koza, wozy, płazy, kuzyn, muzyka, muzeum, pyzy,
lizak, ogryzek, waliza, język, pauza, izba, gniaz do, gwizdek, ozdoba, benzyna,
Wyrażenia zdaniowe






zapalona zapałka
zapchany zlew
zepsuty zamek
brązowa waliza
zamknięte ZOO
złoty zegarek
69
Zdania




Kuzyn zdał egzamin.
Zenek kupił gazetę.
Zuzia znalazła złoty zegarek.
Koza zajada kapustę.
"Kozy"
Z zagrody zerkają.
Dwie ciekawe kozy.
Na zieloną kapustę.
Którą wiozą wozy.
Rozwiąż zagadki
Nie je, nie pije, a chodzi i żyje.
Jak się nazywa zwierzę w czarno-białe paski?.
Niebo jest nimi usiane, świecą nocą, gasną ranem.
Mięsisty, różowy mieszka w każdej buzi, przy jego pomocy ludzie mogą mówić.
/zegar, zebra, gwiazdy, język/
70
/uzupełnij brakujące elementy w zegarku/
Narysuj dwa przedmioty w nazwach których występuje głoska"z"
71
Nazwij obrazki, z pierwszych liter utwórz słowo.
/zlew, agrest, mazak, Eskimos, koza/
/Odczytaj słowo, odpowiedź narysuj/
72
C
c - (zapis fonetyczny: c) - spółgłoska bezdźwięczna, ustna, przedniojęzykowozębowa, zwarto szczelinowa, twarda. Wymawiana jest w nagłosie , śródgłosie i wygłosie . Prawidłowa artykulacja:
wargi są lekko uchylone, zęby zbliżone do siebie. Język - jego czubek zwiera się z pograniczem
górnych siekaczy i dziąseł: zwarcie następnie przechodzi w szczelinę.
Ćwiczenia języka
- lizanie talerza posmarowanego czymś, co trudno zlizać np. Nutellą
Ćwiczenia warg
kurczątka – pi, pi; śmiechu – hi, hi; straży pożarnej – eo, eo, eo
-przeciągłe wymawianie iii iii
ćwiczącego;
na podłodze;
73
przeciwko;
powietrza;
-próby gwizdania;
Sylaby i wyrazy
ca co cu ce cy
cały, cokół, cukier, córka, cal, Celina, Cecylia, cela, celnik, cebula, cement,
cygan, cymbałki, cynamon, cypel, cywil, cytryna, cerata, cyrkiel,
74
aca oco ucu ece ycy icy
Jacek, Wacek, baca, ocet, abecadło, klocek, kamienica, kocyk, kucyki, taca,
owoce, ocean, motocykl, placek, ulica, tablica, owca, lejce, łańcuch, lekcja,
ac oc uc ec yc ic
plac, pajac, owoc, noc, moc, koc, kloc, pomoc, północ, lipiec, widelec, palec,
chłopiec, taniec, hamulec, koniec, lipiec, goniec, widelec, latawiec, zając,
75
Wyrażenia zdaniowe





bolący palec
mocny ocet
placek owocowy
pachnący cynamon
gorący piec
Zdania





Celina ceruje koc.
Baca pilnuje owiec.
Owoce leżą w piwnicy na półce.
Chłopcy myją ręce w misce.
Na tacy leżą pachnące owoce.
76
/nazwij owoce, pomaluj obrazek/
"Jacek"
Oto mały Jacek,
co ulepił placek,
cały placek dla Celiny
i dla lalki jej Aliny.
77
Nazwij figury geometryczne występujące w pajacyku, ułóż swojego pajacyka z
figur geometrycznych
78
K
K - (zapis fonetyczny: k) - spółgłoska bezdźwięczna, ustna, tylnojęzykowa, zwarta, twarda.
Wymawiana jest w nagłosie , śródgłosie i wygłosie . Prawidłowa artykulacja: wargi przybierają
położenie obojętne, żuchwa lekko obniża się, język leży płasko za dolnymi zębami, górna część
wysklepia się do tyłu i zwiera z pograniczem podniebienia miękkiego i twardego.
Ćwiczenia wskazane przy wadliwej realizacji głosek tylnojęzykowych k, g
Sposób powstawania głosek k,g wymaga określonej sprawności tylnych partii mięśni języka i
tylnej ściany gardła.W związku z tym na etapie wstępnym przeprowadza się ćwiczenia
polegające na unoszeniu języka i tworzeniu jego zwarcia z podniebieniem twardym oraz na
opuszczaniu go na dno jamy ustnej tak, aby doszło do wysklepienia grzbietu języka w tylnej
części jamy ustnej i wytworzenia się w tym miejscu zwarcia.
Ćwiczenia wstępne, usprawniające motorykę narządów mowy:
- wysuwanie i chowanie języka w głąb jamy ustnej (usta szeroko otwarte, język nie powinien
dotykać zębów)
- opieranie czubka języka o dolne zęby, unoszenie środka języka do podniebienia miękkiego i
twardego
- ssanie cukierka.
- mlaskanie środkiem języka, przyssanie języka do podniebienia przy szeroko otwartych
ustach
-picie przez długą słomkę bardzo gęstych napojów np.jogurtu
-lizanie lizaka językiem mocno wysuniętym z buzi
-udawanie ziewania, swobodnie przy nisko opuszczonej żuchwie: wdech przez nos, wydech
ustami przy szeroko otwartej jamie ustnej
- krótkie wymawianie samogłosek przy otwartych szeroko ustach
- odtajanie zamarzniętej szyby - mocno przedłużone chuchanie
- chuchanie na ręce, bo zmarzły
- naśladowanie odgłosów zwierząt, (np. przeciąganie dźwięku muuuu, hu-hu-hu, miauuuu)
- naśladowanie śmiechu różnych ludzi np. he, he, he, he, (staruszki); ha, ha, ha, ha, (kobiety) ;
ho, ho, ho, ho, (mężczyzny) ; hi, hi, hi, hi, (dziewczynki)
-ziewanie długie i przesadne
-wdychanie powietrza nosem i wydychanie ustami, podczas szerokiego otwierania ust
-przysysanie drobnych papierków przez rurkę i przenoszenie ich na plansze
- chrapanie na wdechu i na wydechu
79
Sylaby i wyrazy
ka ko ku ke ky
kapa, kawa, kasa, kanał, kamień, kabel, kafel, kajak, kaktus, kanapa, kalosze,
komin, kolega, kowal, kot, koc, kubek, kolacja, kula, kuzyn, klej, klasa, klucz,
aka oko uku eke
akacja, Jakub, apteka, kakao, makaron, oko, pokój, okulary, mleko, muzyka,
pakunek, plakat, płukać, aktor, ławka, balkon, lalka, maska,
80
ak ok uk ek ik yk
Eryk, Jacek, mak, lak, hak, ptak, burak, język, kajak, piesek, placek, zamek,
wianek, stolik, piątek, szalik, plecak, łuk, ślimak, chomik, guzik, rak, smak,
Wyrażenia zdaniowe





kasa kolejowa
kubek kawy
bańka mleka
kropla soku
kolorowe klocki
81
Zdania




Janek ma pieska Burka.
Kury mieszkaja w kurniku.
Na łóżku leży kolorowa poduszka.
Kolega Jacka ma nowy plecak.
"Bąk" W Chotomska
Kolorowy bąk
ucieka mi z rąk.
Poszedł w tany
bąk blaszany
na blaszanej nodze
i wiruje i kołuje
po całej podłodze.
Ej Agatko, Agatko
nie siedź sama w kącie
choć się bawić z gromadką
kolorowym bąkiem.
82
Nazwij obrazki i powiedz , w nazwach których głoska "k" występuje w nagłosie,
a w których, w wygłosie
83
Narysuj dom . Zwróć uwagę , aby miał komin, okna, klamkę, balkon. Obok
domu narysuj kota. Nad domem narysuj słonko. Przed domem drogę.
84
G
G - (zapis fonetyczny: g) - spółgłoska dźwięczna, ustna, tylnojęzykowa, zwarta. Wymawiana jest w
nagłosie i śródgłosie . Prawidłowa artykulacja: wargi przybierają położenie obojętne, żuchwa lekko
obniża się, język leży płasko za dolnymi zębami, górna część wysklepia się do tyłu i zwiera z
pograniczem podniebienia miękkiego i twardego. Drgają struny głosowe.
Ćwiczenia wskazane przy wadliwej realizacji głosek tylnojęzykowych k, g
Sposób powstawania głosek k, g wymaga określonej sprawności tylnych partii mięśni języka i
tylnej ściany gardła. W związku z tym na etapie wstępnym przeprowadza się ćwiczenia
polegające na unoszeniu języka i tworzeniu jego zwarcia z podniebieniem twardym oraz na
opuszczaniu go na dno jamy ustnej tak, aby doszło do wysklepienia grzbietu języka w tylnej
części jamy ustnej i wytworzenia się w tym miejscu zwarcia.
Ćwiczenia wstępne, usprawniające motorykę narządów mowy:
- wysuwanie i chowanie języka w głąb jamy ustnej (usta szeroko otwarte, język nie powinien
dotykać zębów)
- opieranie czubka języka o dolne zęby, unoszenie środka języka do podniebienia miękkiego i
twardego
- ssanie cukierka.
- mlaskanie środkiem języka, przyssanie języka do podniebienia przy szeroko otwartych
ustach
-picie przez długą słomkę bardzo gęstych napojów np. jogurtu
-lizanie lizaka językiem mocno wysuniętym z buzi
-udawanie ziewania, swobodnie przy nisko opuszczonej żuchwie: wdech przez nos, wydech
ustami przy szeroko otwartej jamie ustnej
- krótkie wymawianie samogłosek przy otwartych szeroko ustach
- odtajanie zamarzniętej szyby - mocno przedłużone chuchanie
- chuchanie na ręce, bo zmarzły
- naśladowanie odgłosów zwierząt, (np. przeciąganie dźwięku muuuu, hu-hu-hu, miauuuu)
- naśladowanie śmiechu różnych ludzi np. he, he, he, he, (staruszki); ha, ha, ha, ha, (kobiety) ;
ho, ho, ho, ho, (mężczyzny) ; hi, hi, hi, hi, (dziewczynki)
-ziewanie długie i przesadne
-wdychanie powietrza nosem i wydychanie ustami, podczas szerokiego otwierania ust
-przysysanie drobnych papierków przez rurkę i przenoszenie ich na plansze
- chrapanie na wdechu i na wydechu
85
Sylaby i wyrazy
ga go gu ge gi
Gaweł, gaz, gad, gaj, gapa, ganek, gałka, gajowy, garaż, gardło, garnek, gazeta,
gąbka, gołąb, godzina, glina, głowa, gniazdo, globus, groch, guma, góral, gitara,
aga ogo ugu ege igi
Agata, waga, uwaga, wagon, jagody, noga, kogut, łodyga, ogon, kolega, flaga,
papuga, pogoda, podłoga, zegar, cegła, igła, zguba, agrest,pogotowie, magik,
86
Wyrażenia zdaniowe





gotowany groch
gorący garnek
gęsta mgła
wagon węgla
zagon ogórków
Zdania




Agata zrywa jagody.
Gaweł gotuje groch.
W ogrodzie rośnie agrest.
Gospodarz głośno zagwizdał.
87
Rozwiąż zagadkę (odpowiedź narysuj)
W każdej wsi jest taki budzik,
który co dzień budzi ludzi.
Budzik chodzi, łapką grzebie,
choć nie czesze się, ma grzebień.
/kogut/
Połącz sylaby, odczytaj wyrazy
WA
GU
GA
PA
GA
MA
/waga, guma, gapa/
88
Nazwij obrazki i powiedz , w nazwach, których występuje głoska "g"
89
Pokoloruj godło i flagę Polski
90
L
L - (zapis fonetyczny: l) - spółgłoska dźwięczna, ustna, przedniojęzykowodziąsłowa, półotwarta,
twarda. Wymawiana jest w nagłosie , śródgłosie i wygłosie . Prawidłowa artykulacja: wargi
zachowują układ neutralny, język - jego czubek zwiera się z dziąsłami, podniebienie miękkie - przylega
słabo do tylnej ściany jamy gardłowej.
Ćwiczenia wskazane przy wadliwej realizacji głoski l
Na początkowym etapie terapii głoski l stosuje się wszystkie ćwiczenia motoryczne, których
celem jest doprowadzenie do pionizacji języka, np.:
-oblizywanie czubkiem języka wałka dziąsłowego przy szeroko otwartych ustach
-kląskanie
-wodzenie czubkiem języka po podniebieniu na boki
-wodzenie czubkiem języka po podniebieniu w tył i w przód
-wodzenie czubkiem języka po podniebieniu w kółeczko
-stukanie czubkiem języka w podniebienie
-zlizywanie z podniebienia przyklejonego tam uprzednio kawałka czekolady, Flipsa lub
opłatka
-przytrzymywanie na wałku dziąsłowym za pomocą czubka języka rodzynki lub ziarenka
preparowanego ryżu przy jednoczesnym opuszczaniu żuchwy
-szybkie i wielokrotne uderzanie językiem o górną wargę
-przytrzymywanie czubka języka „przyklejonego” do wałka dziąsłowego przy jednoczesnym
opuszczaniu żuchwy
- przemienne stukanie czubkiem języka w wałek dziąsłowy i miejsce nad górną wargą przy
rozchylonych ustach
-szybkie unoszenie i opuszczanie języka (w kierunku górnych i dolnych zębów), przy szeroko
otwartych ustach i nieruchomej żuchwie
Można też wykonywać wszystkie ćwiczenia języka wskazane przy terapii głoski r, jednak
należy pamiętać, że w przypadku międzyzębowej realizacji głoski l nie są wskazane
ćwiczenia angażujące język na zewnątrz jamy ustnej, a jedynie te, które wykonuje się za
zębami.
91
Sylaby i wyrazy
la lo lu le li
lampa, lato, lament, lot, lotnik, lew, lep, len, lejek, luty, laska, lufa, luneta, las,
ludzie, loteria, leżak, lekarz, lustro, lalka, lody, lek, legenda, lokator, lizak, lipa,
ala olo ulu ele
Ala, Ola, Ula, hala, sala, balon, aleja, palec, balet, kolonia, kolano, olej, pole,
kula, cebula, chwila, wesele, jeleń, Aniela, Bolek, Lolek,chleb, koszula,
92
al ol ul el yl il
Daniel, bal, Emil, szal, stal, metal, ul, hotel, motyl, fotel, kowal, medal, węgiel,
apel, styl, kafel, kąpiel, sól, ból, mol, Kamil,
Wyrażenia zdaniowe





butelka mleka
lekki leżak
plan lekcji
lala Helenki
topolowa aleja
93
Zdania





Lutek lubi lody.
Leń nie lubi lekcji.
Ela ma lalkę z plasteliny.
W sklepie stoją butelki mlaka.
Nad lasem przelatują ptaki.
Może być mała albo duża,
czasami szklane oczka zmróża.
Zawsze jest mile uśmiechnięta ,
dlatego lubią ją dziewczęta. /lalka/
94
Połącz kropki
Rozwiąż rebus
HACZYK
LALKA
95
Pokoloruj i policz balony
96
R
R - (zapis fonetyczny: r) - spółgłoska dźwięczna, ustna, przedniojęzykowodziąsłowa, półotwarta,
drżąca, twarda. Wymawiana jest w nagłosie , śródgłosie i wygłosie . Prawidłowa artykulacja: wargi są lekko uchylone, język - przylega do górnych zębów i dziąseł, przednia część języka jest ruchliwa i
elastyczna: wibracja polega na jednym(w wyrazach) lub 2 -3 krotnym (w izolacji) bardzo szybkim i
delikatnym dotykaniu czubkiem języka do wałka dziąsłowego, podniebienie miękkie - podczas
wymowy niezbyt silnie przylega do tylnej ściany jamy gardłowej.
Ćwiczenia języka przygotowujące do wywołana głoski r:
Ćwiczenia języka:
- kląskanie czubkiem języka o podniebienie twarde
- wysuwanie szerokiego języka z buzi bez dotykania zębów
-odklejanie językiem chrupek kukurydzianych z podniebienia
-zlizywanie czubkiem języka z przedniej części podniebienia czekolady, Nutelli, kropli miodu,
itp.
- przytrzymywanie czubkiem języka na podniebieniu, zaraz za wałkiem dziąsłowym rodzynki
lub ziarenka preparowanego ryżu
-delikatne przygryzanie czubka języka zębami
-wypychanie czubka języka przez mocno zaciśnięte wargi
- energicznie stukanie czubkiem języka o wałek dziąsłowy przy otworzonej buzi (podobnie jak
przy głosce „l”)
-szybkie i wielokrotne uderzanie językiem o górną wargę
-przytrzymywanie czubka języka „przyklejonego” do wałka dziąsłowego przy jednoczesnym
opuszczaniu żuchwy
- przemienne stukanie czubkiem języka w wałek dziąsłowy i miejsce nad górną wargą przy
rozchylonych ustach
szybkie unoszenie i opuszczanie języka (w kierunku górnych i dolnych zębów), przy szeroko
otwartych ustach i nieruchomej żuchwie
„czesanie języka” (wysuwanie i wsuwanie go między lekko rozwarte zęby)
„ostrzenie” czubka języka o górne zęby, przy szeroko otwartych ustach
- liczenie górnych zębów czubkiem języka
- wykonywanie czubkiem języka na podniebieniu kropek, kółeczek, kreseczek itp.
- precyzyjne oblizywanie czubkiem języka górnej wargi
- precyzyjne dotykanie czubkiem języka kącików ust
Ćwiczenia warg:
-naśladowanie odgłosów z otoczenia: odczucia zimna – brr, brr, brr; ruszającego motocykla –
brum, brum, brum; parskania konia – prr, prr, prr
-energiczne pionowe poruszanie warg palcem
-parskanie wargami z językiem wysuniętym między nimi
Przy terapii głoski r należy koniecznie zwrócić uwagę na sposób w jaki dziecko realizuje
głoskę l, bo często reranie jest konsekwencją jej zaburzenia.
97
Sylaby i wyrazy
tra tro tru tre try
atra otro utru etre ytry
trawa, tran, tratwa, trema, trud, truskawka, trucizna, trucht, trąbka, trociny, tron,
troska, potrawa, atrament, stragan, musztra, siostra, estrada, strefa, futryna,
strych, natrysk, cytryna, witryna, struna, opatrunek, futro, piętro, strona,
Zamaluj pola oznaczone kropkami, odczytaj ukryte słowo
Nazwij obrazki
98
dra dro dru dre dry
adra odro udru edre ydry
drabina, dramat, drapacz, dresy, drążek, drewno, drewniaki, dreszcze, drób,
dróżka, druh, drużyna, drut, droga, drozd, drobnostka, drożdźe, kadra, kwadrat,
zdrada, eskadra, adres, adresat, podręcznik, budrys, podróż, wędrówka,
Nazwij figury geometryczne, połącz linią kwadraty, policz kwadraty
Nazwij obrazki
99
pra pro pru pre pry
apra opro upru epre ypry
pranie, pralka, prawnik, prasa, prażynka, prezent, prezes, próba, promień,
prognoza, proch, prodiż, prostokąt, wyprawa, naprawa, impreza, ekspres,
sprężyna, cyprys, papryka, kaprys, paprotka, czupryna, szproty, paproć,
Rozwiąż zagadki
 pierzemy w niej ubrania
 można go dostać od św. Mikołaja
 pieczemy w nim ciasta
Nazwij obrazek, zamaluj kontury
100
bra bro bru bre bry
abra obro ubru ebre ybry
brama, bratek, brat, brawa, brąż, brew, bryczka, brut, brudnopis, bruk,
brukiew, brokat, broda, broszka, ubranie, febra, zebra, kobra, fabryka, imbryk,
obrońca, obroża, dąbrowa, obrąbek, kubrak,
Odpowiedz na pytania, wskazując odpowiedni obrazek
Co zakłada się psu na szyję?
Jak nazywa się to zwierzę?
Co kupiła Irka mamie na urodziny?
/obroża, zebra, broszka/
101
kra kro kru kre kry
akra okro ukru ekre ykry
krawat, kran, krakowiak, krawiec, kreda, kreska, krążek, kredyt, kredens, kruk,
krupnik, krowa, kromka, kronika, kropka, ekran, zakręt, nakrętka, okręt, okruch,
pokrywka, mikrofon, skroń, dwukropek, skrytka, sekret, dekret, okrąg,
Nazwij obrazki
102
gra gro gru gre gry
agra ogro ugru egre ygry
gra, grad, grabie, gracz, gryka, grudzień, grubas, grupa, gruszka, groźba,
gromadfa, groch, grochówka, grosz, agrafka, dekagram, kaligrafia, geografia,
agrest, ogryzek, tygrys, ogród, nagroda, ogrodnik, zagroda,kongres,
Policz grusze , pokoloruj
103
ra ro ru re ry
rada, racuchy, rakieta, ramię, ratunek, ratownik, radość, rak, rasa, reszta, renta,
rencista, remis, rękaw, rebus, ręka, ręcznik, rękawiczka, ruch, róża, rum, rózga,
rok, robot, rotunda, ropucha, rożek, rozum, ryba, ryś, ryż, rysunek, rysa, rytm,
rylec, ryksza,
Nazwij obrazki, obrysuj te w nazwach których występuje głoska "R"
104
"r" między samogłoskami
ara aro aru are ary
ora oro oru ore ory
ura uro uru ure ury
era ero eru ere ery
yra yro yru yre yry
baran, gitara, kanarek, kareta, kabaret, pora, korona, oberek, kabaret,nurek,
murek, ogórek, poradnia, kareta, naród, porada, opera, teren, borówka, pirat,
dyrygent, chmura, kuropatwa, motorówka, pagórek, tatarak, matura, makaron,
worek, wtorek, peron,parapet, wirówka, motorówka, korek, temperówka,
Ułóż zdania do poniższych obrazków
105
Wyrażenia zdaniowe





























prywatna praktyka
prosta praca
prawy prawnik
prywatna pracownia
prawa strona
pracowity pracownik
brudny bruk
brązowe dresy
trudna droga
prosta trasa
drogie drobiazgi
druciana oprawa
drewniana tratwa
trudny trening
dobra prasa
drewniana brama
kręta droga
krakowska brama
groźny grom
gruba grusza
brązowa kredka
krem truskawkowy
prawa strona
dobry pracownik
brązowa krowa
brat Bronki
krem z cukru
pręgi tygrysa
obroża Prota
106
Pokoloruj kredki: pierwszą na niebiesko, drugą na zielono, trzecią na czerwono,
czwartą na żółto, piątą na różowo
107
ar or ur er yr
komar, katar, autokar, bohater, kufer, deser, wicher, numer, chaber, puder,
kangur, chór, wiór, mundur, ubiór, kaptur, bór, amator, humor, doktor, aktor,
kawior, monter, kantpr, konduktor, pomidor, por, indor, wiatr, metr, teatr,
Odszukaj na obrazku 5 przedmiotów w nazwach których występuje głoska "R"
Rozwiąż rebus
SER
DAK
CE
NIK
WIS
WETKA
108
Zdania








Rózia robi pranie.
Renia rysuje trójkąt.
Krysia skrobir rybę.
Roman gra na trąbce.
Marta uciera krem.
Darek gryzie suchary.
Rano rozległ się alarm.
Stary zegar wybił czwartą.
Rozwiąż zagadki
1) Choroba z kichaniem.
2) Występuje na scenie.
3) Liczba na drzwiach mieszkania.
4) Kto zbyt dużo je będzie ...........
5) Duża skrzynia.
6) Słodki, do herbaty.
7) Kierownica na statku.
8) Ma szczebelków dużo, wszystkie do wchodzenia służą.
9) Żółty przysmak dla myszki.
10) Deska pod drzwiami.
11) Wisiorek przy kluczach.
12) Gruby, prosty pręt.
13) Na stadionie lub w ogródku.
14) Wisi na ścianie w ramkach.
15) Klasówka.
16) Zakład produkcyjny.
109
Wiersz
Trąbki Rysia
Rysio cztery trąbki ma
i na każdej pięknie gra.
Na pierwszej gra: tra, tra, tra.
Na drugiej gra: tru, tru, tra.
Na trzeciej gra: tre, tre, tra.
Na czwartej gra: try, try, tra.
Rysio brata Jurka ma,
razem z bratem gromko gra:
tra, tre, tra
tra, tru, tra
tre, tro, tra
tra, try, tra.
Rysio cztery siostry ma,
każda siostra sama gra.
Marta gra: tru,tro, tra,
Renia gra: tre, try, tra,
Irka gra: try, tro, tra,
Krysia gra: tru, tre, tra.
Gdy rodzeństwo razem gra
słychać gromkie
tram - tarara
trem - tarara
trym - tarara
trum - tarara
trom - tarara.
110
Rebusy
Nazwij obrazki. Z ich pierwszych liter utwórz słowa.
/prom, bruk, kran, futro/

Pomoce logopedyczne

Transkrypt

Podobne dokumenty