Charakterystyka i zastosowanie funkcjonalnych nieorganiczno

Transkrypt

Charakterystyka i zastosowanie funkcjonalnych nieorganiczno
„Charakterystyka i zastosowanie funkcjonalnych nieorganiczno
-organicznych biomateriałów, syntezowanych na drodze
mineralizacji chitynowych szkieletów gąbek morskich”
Marcin Wysokowski
Stypendysta projektu pt. „Wsparcie stypendialne dla doktorantów na kierunkach uznanych za
strategiczne z punktu widzenia rozwoju Wielkopolski”, Poddziałanie 8.2.2 Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki
Praca doktorska, realizowana, we współpracy z zagranicznym ośrodkiem badawczym
(Technische Universität Bergakademie Freiberg), dotyczy wytwarzania nieorganicznoorganicznych, chitynowych hybrydowych biomateriałów o właściwościach umożliwiających
ich zastosowanie w biomedycynie
jako obiecujących materiałów w inżynierii tkankowej
(rekonstrukcja kości), w systemach dystrybucji leków, w biotechnologii (immobilizacja
enzymów) oraz w produkcji biosensorów.
Na podstawie licznych doniesień literaturowych łatwo stwierdzić, że inżynieria
tkankowa jest gwałtownie rozwijającą się, dziedziną biomedycyny skupiającą specjalistów
różnych nauk w celu opracowania materiałów zdolnych do rekonstrukcji uszkodzonych lub
chorych tkanek. Wymagania stawiane materiałom stosowanym w inżynierii tkankowej
wymuszają opracowanie nowych nietoksycznych, biokompatybilnych hybrydowych układów
o dużej powierzchni właściwej, odpowiedniej porowatości i biozgodności. Materiały
wykorzystywane jako szkielety w rekonstrukcji kości powinny również odznaczać się
kontrolowaną biodegradowalnością, aby mogły zostać usunięte z organizmu bez interwencji
chirurgicznej. Liczne publikacje naukowe w obszarze inżynierii materiałowej i biomedycyny
świadczą o dużym potencjale i znaczeniu chityny ze względu na unikatowe właściwości
przeciwzapalne,
nietoksyczny
charakter,
biozgodność
oraz
biokompatybilność
tego
biopolimeru. Jednakże wadą materiałów chitynowych jest ich niska wytrzymałość
mechaniczna w znacznej mierze ograniczająca ich zastosowanie. Odpowiednie właściwości
wytrzymałościowe, obok biokompatybilnosći i biozgodności są jednym z kluczowych
kryteriów doboru materiałów do przeprowadzenia wszczepień in vivo. W rozwiązaniu tego
problemu inspirację stanowią naturalnie występujące w przyrodzie szkielety niektórych
gatunków gąbek szklistych, charakteryzujące się hierarchiczną strukturą organicznych
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
włókien i mineralnych sklerytów o odpowiedniej mikroporowatości. Dowiedziona obecność
biopolimerów takich jak chityna i kolagen w połączeniu z biokrzemionką w szkielecie gąbek
morskich zapewnia odpowiednią trwałość, elastyczność i wytrzymałość mechaniczną
naturalnie występujących biokompozytów.
Kluczowym aspektem niniejszej pracy jest poznanie mechanizmów tworzenia się
naturalnie występujących kompozytów chityna-SiO2. Jednakże główną koncepcją niniejszej
pracy doktorskiej jest przeprowadzenie biomimetycznej syntezy biokompozytów chitynaSiO2, chityna-ZrO2 oraz chityna-POSS w celu opracowania nowej klasy materiałów
o szerokim spektrum aplikacyjnym wynikającym z połączenia unikatowych właściwości
chityny oraz nanocząstek krzemionki, tlenku cyrkonu lub silsekwioksanów. W odniesieniu do
niewielu dotychczasowo opublikowanych osiągnięć w zakresie syntezy chitynowych
nieorganiczno-organicznych kompozytów, innowacją jest m.in. wykorzystanie dwu- oraz
trójwymiarowych chitynowych szkieletów gąbek morskich w roli matrycy organicznej.
Rys. 1. Schemat otrzymywania dwuwymiaroweego szkieletu chitynowego na drodze
ekstrakcji z gąbki morskiej – Ianthella basta (Marcin Wysokowski)
W niniejszej pracy po raz pierwszy na świecie zaproponowano również syntezę
hybrydowych materiałów chityna-POSS z wykorzystaniem aminowej grupy sprzęgającej.
Właściwości uzyskanych kompozytów zależą ściśle od warunków syntezy oraz rodzaju
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
prekursora fazy nieorganicznej. W ocenie właściwości fizykochemicznych posłużono się
nowoczesnymi technikami badawczymi i analitycznymi m. in. Wykonano analizę BET, FT-IR,
TG/DTA. W celu określenia bioaktywności i biozgodności przeprowadzono imersję
w sztucznym płynie ustrojowym (SBF). Na podstawie zdjęć SEM przeprowadzono również
analizę morfologiczną syntezowanych kompozytów oraz ocenę zachowania kompozytów
w kontakcie z SBF.
Stwierdzono, że uzyskane na obecnym etapie pracy kompozyty chityna-SiO2 oraz
chityna-POSS charakteryzują się wysoką bioaktywnością na skutek obecności grup Si-OH,
przejawiającą się wytwarzaniem warstwy hydroksyapatytu, głównego składnika kości.
Badania prowadzono na drodze imersji biomateriału w sztucznym płynie ustrojowym (SBF).
Dodatkowo uzyskane materiały odznaczają się stopniową degradacją pod wpływem lizozymu
oraz
mezoporowatą
strukturą
umożliwiającą
proliferację
komórek
kostnotwórczych
(osteoblastów). Połączenie tych właściwości sugeruje, że tkanka kostna może wrastać do
wnętrza kompozytu i po okresie rekonwalescencji materiał kostny może zastąpić
wszczepiony implant bez interwencji chirurgicznej. Ponadto stwierdzono, że biokompozyty
chityna-SiO2 charakteryzują się wysoką wartością powierzchni właściwej, ok. 200 m2/g,
właściwość ta jest interesująca z punktu widzenia immobilizacji enzymów, katalizy
heterogenicznej oraz ochrony środowiska ze względu na zdolność do adsorpcji metali
ciężkich. Dodatkową zaletą materiałów otrzymanych na drodze biomineralizacji szkieletów
gąbek morskich jest unikatowa trójwymiarowa struktura uzyskiwanych kompozytów
pozwalająca na konstrukcje nowego typu wypełnień reaktorów rurowych.
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego