Plik źródłowy - Starostwo Powiatowe w Lublinie
Transkrypt
Plik źródłowy - Starostwo Powiatowe w Lublinie
POWIAT LUBELSKI STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA LATA 2011 – 2016 LUBLIN 2011 Opracowanie: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Lublinie SPIS TREŚCI: POWIATOWA STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W POWIECIE LUBELSKIM Wstęp............................................................................................................................3 Rozdział I. Charakterystyka Powiatu Lubelskiego. .....................................................4 1.1. Obszar i połoŜenie. ............................................................................................4 1.2. Podział administracyjny. ...................................................................................6 1.3. Struktura demograficzna powiatu....................................................................10 Rozdział II. NajwaŜniejsze problemy społeczne........................................................20 2.1. Bezrobocie.......................................................................................................24 2.2. Ubóstwo...........................................................................................................30 2.3. Bezdomność. ...................................................................................................31 2.4. Sieroctwo.........................................................................................................32 2.5. Bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych. ..............................33 2.6. Niepełnosprawność. ........................................................................................35 2.7. Alkoholizm i narkomania. ...............................................................................38 2.8. Przemoc w rodzinie. ........................................................................................39 2.9. Trudności w przystosowaniu do Ŝycia po opuszczeniu zakładu karnego. ......40 2.10. Brak umiejętności w przystosowaniu do Ŝycia młodzieŜy opuszczającej placówki opiekuńczo – wychowawcze. ......................................................41 2.11. Trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą w RP. ....................................................................................42 Rozdział III. Analiza SWOT. .....................................................................................44 Rozdział IV. Cele strategiczne. ..................................................................................46 Rozdział V. Źródła finansowania strategii. ................................................................48 Rozdział VI. Monitoring strategii. .............................................................................49 Rozdział VII. Powiatowy Program Pomocy Dziecku I Rodzinie. .............................50 Zakończenie................................................................................................................53 Bibliografia.................................................................................................................54 Spis tabel. ...................................................................................................................58 Spis rysunków. ...........................................................................................................59 2 Wstęp Zgodnie z art. 19 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.) do zadań własnych powiatu naleŜy opracowanie i realizacja powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka – po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami. Władze samorządowe wraz z instytucjami działającymi w obszarze pomocy społecznej mają do rozwiązania szereg trudnych problemów społecznych co jest procesem długofalowym, wymagającym docelowych działań i strategicznego podejścia. Diagnoza problemów społecznych i pokazanie sposobów ich likwidowania oraz wytyczenie strategicznych kierunków rozwoju powiatu w dziedzinie pomocy społecznej stanowi podstawę „Powiatowej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych” w Powiecie Lubelskim. Zintegrowane podejście do problematyki pomocy społecznej i szeroko rozumianej sfery Ŝycia społeczno – ekonomicznego mieszkańców powiatu pozwoli na przyjęcie w przyszłości wielu nowych rozwiązań i szeregu nowatorskich działań mających na celu ograniczenie niekorzystnych występowania zjawisk. MoŜna to a docelowo osiągnąć eliminację poprzez stałą i pogłębioną współpracę wszystkich instytucji róŜnego szczebla, działających w obszarze pomocy społecznej i właśnie taki cel przyświeca prezentowanej strategii rozwiązywania problemów społecznych. 3 Rozdział I. Charakterystyka Powiatu Lubelskiego. 1.1. Obszar i połoŜenie. Powiat Lubelski naleŜy do Województwa Lubelskiego i jest częścią podregionu lubelskiego (Rys.1). Zajmuje obszar 1 680 km2, co stanowi 6,7% powierzchni całego województwa i 0,54% powierzchni Polski). Graniczy z powiatami: łęczyńskim, świdnickim, janowskim, kraśnickim, krasnostawskim, biłgorajskim, opolskim, puławskim i lubartowskim. Za wyjątkiem niewielkiej, wschodniej części usytuowany jest wokół miasta Lublina, które jest jednocześnie stolicą województwa. Powiat Lubelski połoŜony jest na terenie WyŜyny Lubelskiej i obejmuje swym zasięgiem następujące jednostki geomorfologiczne: Wysoczyzna Lubartowska, PłaskowyŜ Nałęczowski, Równina BełŜycka, Kotlina Chodelska, Wzniesienia Urzędowskie, PłaskowyŜ Świdnicki, Wyniosłość Giełczewska, Padół Zamojski oraz Roztocze Zachodnie. Cały obszar powiatu lubelskiego leŜy w dorzeczu rzeki Wisły i naleŜy do zlewiska Morza Bałtyckiego. Większość wód zbiera Bystrzyca ze swymi dopływami, odprowadzając je do Wieprza. WaŜny element środowiska przyrodniczego powiatu stanowią dwa Parki Krajobrazowe: Krzczonowski Park Krajobrazowy i Kozłowiecki Park Krajobrazowy, cztery Obszary Chronionego Krajobrazu: Chodelski, Czerniejewski, Dolina Ciemięgi i Kozi Bór, oraz rezerwaty: Chmiel, Las Królewski, Olszanka i Podzamcze. Teren Powiatu Lubelskiego obejmuje tylko dwa miasta (BełŜyce i Bychawa) i aŜ 354 miejscowości wiejskie, w tym 347 sołectw. Zamieszkiwany jest przez blisko 145 tysięcy mieszkańców. W BełŜycach mieszka około 5% populacji całego powiatu (7 tys. mieszkańców) natomiast w Bychawie około 3,7% populacji (5,3 tys. mieszkańców). W skład powiatu wchodzą dwie gminy miejsko – wiejskie (BełŜyce i Bychawa) oraz 14 gmin wiejskich: Borzechów, Garbów, Głusk, Jabłonna, Jastków, Konopnica, Krzczonów, Niedrzwica DuŜa, Niemce, StrzyŜewice, Wojciechów, Wólka, Wysokie, Zakrzew. 4 Rys.1. Powiat Lubelski na tle województwa lubelskiego. (źródło: opracowanie własne na podstawie www.lubelskie.pl) Specyfika Powiatu Lubelskiego (Rys.1) to przede wszystkim połoŜenie wokół Lublina - stolicy województwa i największego miasta po wschodniej stronie rzeki Wisły, które stanowi takŜe administracyjne centrum Powiatu Lubelskiego. 5 1.2. Podział administracyjny. Rys. 2. Mapa powiatu z podziałem na gminy. (źródło: www.powiat.lublin.pl) Gminy powiatu: 1. BełŜyce: • Liczba ludności 13811 osób, • Powierzchnia gminy 134 km2, w tym: uŜytki rolne 84,9%, lasy 9,4%, • Sołectwa gminy: Babin, Jaroszewice, Malinowszczyzna, Cuple, Matczyn, Wierzchowiska Stare, kol. Chmielnik, Wymysłówka, Zalesie, KręŜnica Okrągła, Płowizny, Zosin, Wronów, Skrzyniec, m. BełŜyce, Zagórze II, Chmielnik, Kierz, Podole, BełŜyce - Zastawie, BełŜyce - Wzgórze, Zagórze I, Wierzchowiska Górne. • Organizacje pozarządowe – 14. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 41. • Instytucje pomocy społecznej – 5. 2. Borzechów: • Liczba ludności 3743 osoby, • Powierzchnia gminy 67 km2, w tym: uŜytki rolne 85%, lasy 9,5%, • Sołectwa gminy: Borzechów - Kępa Borzechowska, Borzechów Kolonia, Łączki, Grabówka, Majdan Borzechowski, Majdan Skrzyniecki, Kłodnica Dolna, Kłodnica Górna, Białowoda, Dąbrowa, Kazimierów, Kępa Kolonia, Kępa, Łopiennik, 6 • • • Łopiennik Kolonia, Majdan Radliński, Zakącie, Dobrowola, Ryczydół. Organizacje pozarządowe – 1. Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 5. Instytucje pomocy społecznej – 1. Ludwinów, Osina, 3. Bychawa: • Liczba ludności 12167 osób, • Powierzchnia gminy 146 km2, w tym: uŜytki rolne 86%, lasy 8%, • Sołectwa gminy: Bychawka Pierwsza, Bychawka Druga, Bychawka Trzecia, Bychawka Druga Kolon., Bychawka trzecia Kolon., Gałęzów Kolon. Pierwsza, Gałęzów Kolon. Druga, Józwów, Kosarzew Dolny Kol., Kowersk, Leśniczówka, Łęczyca, Marysin, Olszowiec, Olszowiec Kolon., Osowa, Osowa Kolon., Podzamcze, Romanów, Skawinek, Stara Wieś Pierwsza, Stara Wieś Druga, Stara Wieś Trzecia, Urszulin, Wandzin, Wincentówek, Wola DuŜa, Wola DuŜa Kolon., Wola Gałęzowska, Wola Gałęzowska Kolon., Zadębie, Zaraszów, Zaraszów Kolon., Zdrapy. • Organizacje pozarządowe – 4. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 35. • Instytucje pomocy społecznej – 4. 4. Garbów: • Liczba ludności 8974 osoby, • Powierzchnia gminy 102,4 km2, w tym: uŜytki rolne 79,2%, lasy 12,5%, • Sołectwa gminy: Bogucin, Garbów I, Garbów II, Gutanów, Borków, Janów, Karolin, Meszno, Leśce, Piotrowice Kolonia, Piotrowice Wielkie, Przybysławice, Wola Przybysławska I, Wola Przybysławska II, Zagrody. • Organizacje pozarządowe – 5. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 30. • Instytucje pomocy społecznej – 4. 5. Głusk: • Liczba ludności 8289 osób, • Powierzchnia gminy 64 km2, w tym: uŜytki rolne 87,5%, lasy 7,3%, • Sołectwa gminy: Abramowice Prywatne, Kalinówka, Kazimierzówka, Wilczopole, Kolonia Wilczopole, Kliny, Majdan Mętowski, Dominów, Wólka Abramowicka, Ćmiłów, Mętów, Głuszczyzna, Prawiedniki, Kolonia Prawiedniki, Nowiny, śabia Wola. • Organizacje pozarządowe – 4. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 35. • Instytucje pomocy społecznej – 5. 6. Jabłonna: • Liczba ludności 7638 osób, • Powierzchnia gminy 130,98 km2, w tym: uŜytki rolne 78,4%, lasy 16,3%, • Sołectwa gminy: 7 • • • Jabłonna I, Jabłonna II, Jabłonna Majątek, Skrzynice I, Skrzynice II, Kol. Skrzynice, Chmiel I, Chmiel II, Kol. Chmiel, Wolnica, Piotrków I, Piotrków II, Kol. Piotrków, Wierciszów, Tuszów, Czerniejów, Kol. Czerniejów. Organizacje pozarządowe – 3. Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 16. Instytucje pomocy społecznej – 1. 7. Jastków: • Liczba ludności 12857 osób, • Powierzchnia gminy 113 km2, w tym: uŜytki rolne 82,7%, lasy 2,3%, • Sołectwa gminy: Barak, Dąbrowica, Jastków, Józefów, Ługów, Marysin, Miłocin, Moszna Kolonia, Moszna Wieś, Moszenki, Natalin, OŜarów, Panieńszczyzna, Piotrawin, Płouszowice Kolonia, Płouszowice Wieś, Sługocin, Smugi, Snopków, Sieprawki, Sieprawice, Tomaszowice Kolonia, Tomaszowice Wieś, Wysokie. • Organizacje pozarządowe – 2. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 36. • Instytucje pomocy społecznej – 1. 8. Konopnica: • Liczba ludności 11615 osób, • Powierzchnia gminy 92,75 km2, w tym: uŜytki rolne 86%, lasy 5%, • Sołectwa gminy: Konopnica, Kozubszczyzna, Lipniak, Marynin, Motycz, Motycz Leśny, Motycz Józefin, Pawlin, Radawiec DuŜy, Radawiec Mały, Radawczyk II, Sporniak, Stasin, Szerokie, Tereszyn, Uniszowice, Zemborzyce Dolne, Zembrzyce Podleśne, Zemborzyce Tereszyńskie, Zemborzyce Wojciechowskie. • Organizacje pozarządowe – 3. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 47. • Instytucje pomocy społecznej – 5. 9. Krzczonów: • Liczba ludności 4759 osób, • Powierzchnia gminy 128 km2, w tym: uŜytki rolne 77,7%, lasy 12,1%, • Sołectwa gminy: Krzczonów Folwark, Krzczonów Skałka, Krzczonów Sołtysy, Krzczonów Wójtostwo, Krzczonów I, Krzczonów II, Krzczonów III, BoŜy Dar, Zielona, Gierniak, Piotrkówek, Teklin, Kosarzew Dolny, Kosarzew Górny, Kosarzew StróŜa, Lewandowszczyzna, Olszanka, Nowiny śukowskie, Antoniówka, śuków I, śuków II, śuków Kolonia, Policzyzna, Walentynów, Pustelnik, Sobieska Wola I, Sobieska Wola II. • Organizacje pozarządowe – 2. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 8. • Instytucje pomocy społecznej – 1. 10. Niedrzwica DuŜa: • Liczba ludności 11337 osób, 8 • • • • • Powierzchnia gminy 106,8 km2, w tym: uŜytki rolne 64,5%, lasy 8,3%, Sołectwa gminy: Borkowizna, Czółna, KręŜnica Jara, Majdan Sobieszczański, Marianka, Niedrzwica DuŜa I, Niedrzwica DuŜa II, Niedrzwica Kościelna I, Niedrzwica Kościelna II, Osmolice Kolonia, Radawczyk, Radawczyk Kolonia I, Sobieszczany, Sobieszczany Kolonia, Strzeszkowice DuŜe I, Strzeszkowice DuŜe II, Strzeszkowice Małe, Tomaszówka, Trojaczkowice, Warszawiaki, Załucze. Krebsówka. Organizacje pozarządowe – 11. Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 35. Instytucje pomocy społecznej – 6. 11. Niemce: • Liczba ludności 17357 osób, • Powierzchnia gminy 141 km2, w tym: uŜytki rolne 86%, lasy 7%, • Sołectwa gminy: Baszki, Boduszyn, Kolonia Bystrzyca, Ciecierzyn, Dys, Dziuchów, Elizówka, Jakubowice, Jakubowice Kolonia, Kawka, Krasienin, Krasienin Kolonia, Ludwinów, Łagiewniki, Majdan Krasieniński, Nasutów, Niemce, Nowy Staw, Osówka, Pólko, Pryszczowa Góra, Rudka Kozłowiecka, Stoczek, Stoczek Kolonia, Swoboda, Wola Niemiecka, Wola Krasienińska, Zalesie. • Organizacje pozarządowe – 4. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 63. • Instytucje pomocy społecznej – 2. 12. StrzyŜewice: • Liczba ludności 7571 osób, • Powierzchnia gminy 108 km2, w tym: uŜytki rolne 76%, lasy 14%, • Sołectwa gminy: Borkowizna, Dębszczyzna, Dębina, Franciszków, Kiełczewice I, Kiełczewice Górne, Kol. Kiełczewice Dolne, Kiełczewice Dolne, Kiełczewice Maryjskie, Osmolice I, Osmolice II, Pawłów, Pawłówek, Piotrowice, StrzyŜewice, Kajetanówka, Nowa Bystrzyca, Stara Bystrzyca, IŜyce, Polanówka, śabia Wola-w tym Pszczela Wola. • Organizacje pozarządowe – 3. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 21. • Instytucje pomocy społecznej – 4. 13. Wojciechów: • Liczba ludności 5935 osób, • Powierzchnia gminy 80,9 km2, w tym: uŜytki rolne 88,2%, lasy 5,5%, • Sołectwa gminy: Góra, Gaj Nowy, Gaj Stary, Wojciechów I, Wojciechów II, Ignaców, Maszki I, Maszki II, Wojciechów V, Wojciechów Kolonia I, Stasin, Sporniak, Palikije I, Palikije II, Miłocin, Szczuczki, Szczuczki Kol. VI, Łubki, Łubki Kol., Łubki Szlachta, Halinówka. • Organizacje pozarządowe – 2. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 8. 9 • Instytucje pomocy społecznej – 1. 14. Wólka: • Liczba ludności 10255 osób, • Powierzchnia gminy 72,65 km2, w tym: uŜytki rolne 77,8%, lasy 13,2%, • Sołectwa gminy: Borek, Bystrzyca, Długie, Kolonia Biskupie, Kolonia Pliszczyn, Kolonia Świdnik Mały, Łuszczów I, Łuszczów II, Łysaków, Jakubowice Murowane, Pliszczyn, Rudnik, Sobianowice, Świdnik DuŜy I, Świdnik DuŜy II, Świdnik Mały, Świdniczek, Turka, Wólka. • Organizacje pozarządowe – 1. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 24. • Instytucje pomocy społecznej – 1. 15. Wysokie: • Liczba ludności 4696 osób, • Powierzchnia gminy 114 km2, w tym: uŜytki rolne 80,8%, lasy 8,9%, • Sołectwa gminy: Antoniówka, Biskupie, Biskupie Kolonia, Dragany, Giełczew Doły, Giełczew Druga, Giełczew Kolonia, Giełczew Pierwsza, Guzówka, Kajetanów, Łosień, Maciejów Nowy, Maciejów Stary, Nowy Dwór, Radomirka, Rezerwa, Słupeczno, Spławy, Stolnikowizna, Wysokie, Zabłocie. • Organizacje pozarządowe – 0. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 12. • Instytucje pomocy społecznej – 1. 16. Zakrzew: • Liczba ludności 3106 osób, • Powierzchnia gminy 75,38 km2, w tym: uŜytki rolne 80%, lasy 13%, • Sołectwa gminy: Zakrzew, Zakrzew Kolonia, Baraki, Nikodemów, Tarnawka I, Tarnawka II, Karolin, Targowisko, Targowisko Kolonia, Ponikwy, Wólka Ponikiewska, Dębina, Annów, BoŜa Wola, Szklarnia, Majdan Starowiejski. • Organizacje pozarządowe – 0. • Zakłady pracy zatrudniające powyŜej 10 osób – 6. • Instytucje pomocy społecznej – 1. Największą powierzchnię wśród gmin powiatu (8,7%) zajmuje gmina miejsko – wiejska Bychawa (146 km2), natomiast najmniejszą powierzchnię posiada gmina Głusk (64 km2), co stanowi 3,8% powierzchni całego powiatu. 1.3. Struktura demograficzna powiatu. Gminą o największej ilości mieszkańców w Powiecie Lubelskim są Niemce posiadająca według stanu na dzień 31.12.2009 r. ponad 17 tysięcy mieszkańców, 10 co stanowi 12% populacji powiatu. Gminę Zakrzew zamieszkuje zaś niewiele ponad 3 tysiące osób, co w skali powiatu wynosi zaledwie 2 % ogółu ludności. Pod względem gęstości zaludnienia pierwsze miejsce zajmuje gmina Wólka, w której na 1 km2 przypada ponad 141 osób. Natomiast ostatnie miejsce naleŜy do gminy Krzczonów z nieco ponad 37 osobami zamieszkującymi 1 km2. Najwięcej kobiet mieszka w gminie Niemce - blisko 9 tys., co stanowi 12% wszystkich mieszkanek powiatu. Najmniej, bo zaledwie 2,15% wszystkich kobiet z powiatu zamieszkuje w gminie Zakrzew. Biorąc pod uwagę ilość męŜczyzn zamieszkujących powiat rozkład procentowy przedstawia się analogicznie – Niemce 12%, Zakrzew – 2,15%. Szczegółowe dane zawiera Tab.1 i graficznie prezentuje Rys.3. Gmina BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa MęŜczyźni Kobiety Liczba Powierzchnia Gęstość ludności km2 w tys. w tys. zaludnienia w tys. os/km2 6,708 1,87 5,934 4,375 4,053 3,723 6,321 5,681 2,298 7,103 1,873 6,233 4,599 4,236 3,915 6,536 5,934 2,461 13,811 3,743 12,167 8,974 8,289 7,638 12,857 11,615 4,759 134 67 146 102,4 64 130,98 113 92,75 128 103,07 5,528 5,809 11,337 106,8 106,15 Niemce 8,515 8,842 17,357 141 StrzyŜewice 3,715 3,856 7,571 108 Wojciechów 2,881 3,054 5,935 80,9 Wólka 5,04 5,215 10,255 72,65 Wysokie 2,412 2,557 4,696 114 Zakrzew 1,521 1,585 3,106 75,38 Tab. 1. Dane demograficzne w gminach. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 123,10 11 55,87 83,34 87,64 129,52 58,31 113,78 125,23 37,18 70,10 73,36 141,16 41,19 41,20 160 140 120 100 80 60 40 20 MęŜczyźni w tys. Kobiety w tys. Liczba ludności w tys. Powierzchnia km2 Zakrzew Wysokie Wólka Wojciechów StrzyŜewice Niemce Niedrzwica DuŜa Konopnica Krzczonów Jastków Jabłonna Głusk Garbów Bychawa Borzechów BełŜyce 0 Gęstość zaludnienia os/km2 Rys. 3. Gminy – dane demograficzne. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) Z danych GUS wynika, iŜ w 2009 roku liczba ludności Powiatu Lubelskiego wynosiła 144383 osoby, z czego 73808 to kobiety a 70575 stanowili męŜczyźni. Począwszy od 1999 r., tj. utworzenia powiatu moŜna zaobserwować stały wzrost liczby ludności (ponad 9 tys. w ciągu 10 lat). Strukturę wiekową ludności w poszczególnych latach przedstawia Tab.2 i Rys.4 zamieszczony poniŜej. 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Liczba Wiek ludności Przedprodukcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny 135 100 35 734 76 152 23 214 135 685 35 199 77 282 23 204 136 253 34 441 78 632 23 180 136 722 33 594 80 029 23 099 137 737 32 881 81 734 23 122 138 964 32 400 83 396 23 168 140 041 32 085 84 780 23 176 141 311 31 735 86 250 23 326 142 662 31 496 87 680 23 486 143 466 30 961 88 919 23 586 144 383 30 548 90 092 23 743 Tab. 2. Struktura wiekowa ludności powiatu w latach 1999 – 2009. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 12 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 0 20 000 40 000 Liczba ludności 60 000 80 000 Wiek Przedprodukcyjny 100 000 Wiek Produkcyjny 120 000 140 000 160 000 Wiek Poprodukcyjny Rys.4. Struktura wiekowa ludności powiatu w latach 1999 – 2009. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) Z analizy zamieszczonych danych wynika, Ŝe następuje systematyczny spadek ilości osób młodych w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat), natomiast wzrasta liczba mieszkańców w wieku produkcyjnym (męŜczyźni 18-65, kobiety 18-60) i poprodukcyjnym – jest to dowód starzenia się społeczności w Powiecie Lubelskim. 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Przedprodukcyjny M K 18 404 17 330 18 132 17 067 17 666 16 775 17 326 16 268 16 922 15 959 16 665 15 735 16 531 15 554 16 341 15 394 16 208 15 288 15 945 15 016 15 732 14 816 Wiek Produkcyjny M K 40 255 35 897 40 780 36 502 41 485 37 147 42 126 37 903 42 982 38 752 43 779 39 617 44 477 40 303 45 201 41 049 46 065 41 615 46 799 42 120 47 438 42 654 Poprodukcyjny M K 7 663 15 551 7 636 15 568 7 650 15 530 7 640 15 459 7 685 15 437 7 660 15 508 7 617 15 559 7 631 15 695 7 556 15 930 7 466 16 120 7 405 16 338 Tab. 4. Struktura wiekowa ludności powiatu z uwzględnieniem płci. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 13 160 000 140 000 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Wiek Przedprodukcyjny M Wiek Przedprodukcyjny K Wiek Produkcyjny M Wiek Produkcyjny K Wiek Poprodukcyjny M Wiek Poprodukcyjny K Rys. 5. Struktura wiekowa ludności powiatu z uwzględnieniem płci. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) Analiza danych z tabeli 4 pozwala stwierdzić pewną prawidłowość dotyczącą osób w wieku przedprodukcyjnym, mianowicie w latach 1999 – 2009 następuje stały i systematyczny spadek liczby ludności zarówno kobiet jak i męŜczyzn. Jednocześnie obserwujemy tendencję wzrostową w wieku produkcyjnym dla obojga płci. Zaobserwowanym zjawiskiem jest natomiast stale malejąca populacja męŜczyzn w wieku poprodukcyjnym przy jednoczesnym wzroście ilości kobiet. Strukturę demograficzną ludności w poszczególnych gminach z podziałem na płeć prezentują tabele nr 5 i 6. w tys. Wiek produkcyjny mobilny niemobilny wiek (18-44 (45-64 wiek przedprod. Ogółem lata) lata) poprod. BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków 1,48 0,41 1,364 1,013 0,983 0,819 1,446 4,584 1,232 3,854 2,914 2,73 2,484 4,294 2,837 0,771 2,395 1,809 1,791 1,54 2,618 14 1,747 0,461 1,459 1,105 0,939 0,944 1,676 0,644 0,228 0,716 0,448 0,34 0,42 0,581 Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew 1,253 0,407 3,846 1,513 2,389 0,879 1,457 0,634 0,582 0,378 1,272 3,692 2,389 1,303 0,564 1,872 0,775 0,606 1,262 0,479 0,291 5,898 2,578 1,923 3,375 1,548 0,973 3,758 1,602 1,178 2,318 0,892 0,586 2,14 0,976 0,745 1,057 0,656 0,387 0,745 0,362 0,352 0,403 0,385 0,257 Tab. 5. Struktura wiekowa męŜczyzn w gminach. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 9 8 7 6 5 4 3 2 1 wiek przedprod. mobilny (18-44 lata) niemobilny (45-64 lata) wiek produkcyjny mobilny wiek (18-44 niemobilny wiek przedprod Ogółem lata) (45-59 lat) poprod BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów 1,385 0,381 1,27 0,906 4,261 1,026 3,446 2,652 2,817 0,695 2,279 1,763 15 1,444 0,331 1,167 0,889 1,457 0,466 1,517 1,041 Zakrzew Wysokie wiek poprod. Rys. 6. Struktura wiekowa męŜczyzn w gminach. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) w tys. Wólka Wojciechów StrzyŜewice Niemce Niedrzwica DuŜa Krzczonów Konopnica Jastków Jabłonna Głusk Garbów Bychawa Borzechów BełŜyce 0 Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew 0,895 0,743 1,324 1,141 0,401 2,599 2,213 3,955 3,514 1,241 1,765 1,429 2,621 2,316 0,765 0,834 0,784 1,334 1,198 0,476 0,742 0,959 1,257 1,279 0,819 1,289 3,319 2,27 1,049 1,201 1,9 0,759 0,575 1,158 0,441 0,248 5,321 2,222 1,663 3,197 1,226 0,799 3,562 1,455 1,094 2,31 0,802 0,492 1,759 0,767 0,569 0,887 0,424 0,307 1,621 0,875 0,816 0,86 0,89 0,538 Tab. 6. Struktura wiekowa kobiet w gminach. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 wiek przedprod mobilny (18-44 lata) niemobilny (45-59 lat) Zakrzew Wysokie Wólka Wojciechów StrzyŜewice Niemce Niedrzwica DuŜa Krzczonów Konopnica Jastków Jabłonna Głusk Garbów Bychawa Borzechów BełŜyce 0 wiek poprod Rys. 7. Struktura wiekowa kobiet w gminach. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) Analiza dotycząca struktury wiekowej mieszkańców poszczególnych gmin potwierdza prawidłowość opisaną powyŜej dla całego powiatu a mianowicie najwięcej mieszkańców w kaŜdej grupie wiekowej niezaleŜnie od płci jest w gminie Niemce. Gmina Borzechów ma najmniej zarówno kobiet jak i męŜczyzn w wieku poprodukcyjnym, zaś gminę Zakrzew zamieszkuje najmniej kobiet i męŜczyzn w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym. Szczegółowy rozkład danych w poszczególnych przedziałach wiekowych prezentują rysunki 6 i 7. 16 Przyrost naturalny w Powiecie Lubelskim w latach 1999 – 2009 wykazuje następujące tendencje: 1. Przyrost naturalny dla męŜczyzn zawsze przyjmuje wartości ujemne, 2. Przyrost naturalny kobiet przyjmuje wartości dodatnie w roku 1999 i od 2006, 3. W 2002 r. odnotowano największy ujemny przyrost naturalny dla obojga płci, 4. Największy dodatni przyrost naturalny zaobserwowano w 2008 r. Szczegółowe dane prezentuje tabela 7 i rysunek 8. Razem Przyrost naturalny M K Razem Urodzenia M K Razem Zgony M K 1999 -77 -99 22 1520 784 736 1597 883 714 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 -118 -109 -242 -197 -143 -121 16 -52 31 3 -112 -74 -162 -160 -122 -102 -49 -99 -14 -99 -6 -35 -80 -37 -21 -19 65 47 45 102 1446 1374 1277 1346 1380 1438 1495 1517 1658 1530 749 706 679 684 732 748 764 771 879 769 697 668 598 662 648 690 731 746 779 761 1564 1483 1519 1543 1523 1559 1479 1569 1627 1527 861 780 841 844 854 850 813 870 893 868 703 703 678 699 669 709 666 699 734 659 Tab. 7. Przyrost naturalny w powiecie w latach 1999 – 2009. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 150 100 50 -100 -150 -200 -250 -300 MęŜczyźni Kobiety Rys. 8. Przyrost naturalny w powiecie w latach 1999 – 2009. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 17 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 -50 1999 0 Najwięcej urodzeń i zgonów nastąpiło w 2008 r. dla obojga płci. Najmniejszą liczbę urodzeń kobiet i męŜczyzn zanotowano w 2002 r. Najmniej zgonów odnotowano w 2001 r. wśród męŜczyzn i w 2009 r. wśród kobiet. Szczegółowe dane dotyczące urodzeń i zgonów w poszczególnych latach oddzielnie dla kobiet i męŜczyzn prezentują rysunki 9 i 10. MęŜczyźni 2 000 1 800 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Urodzenia 2005 2006 2007 2008 2009 Zgony Rys. 9. Analiza urodzeń i zgonów w powiecie w latach 1999 – 2009 dla męŜczyzn. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) Kobiety 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Urodzenia 2005 2006 2007 2008 2009 Zgony Rys. 10. Analiza urodzeń i zgonów w powiecie w latach 1999 – 2009 dla kobiet. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 18 Przyrost naturalny w poszczególnych gminach powiatu w 2009 r. kształtował się w sposób następujący: 1. Ponad połowę gmin cechuje ujemny przyrost naturalny, 2. Najwięcej urodzeń zarejestrowano w gminie Niemce, 3. Najmniej urodzeń w gminie Zakrzew, 4. Gmina BełŜyce charakteryzuje się prawie identyczną ilością zgonów i urodzeń, 5. Największy ujemny przyrost naturalny to domena gminy Wysokie. Szczegółowe dane dotyczące przyrostu naturalnego w gminach zawiera tabela 8 i rysunek 11. BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew Liczba urodzeń 150 40 135 106 82 90 132 106 38 118 216 78 59 127 32 21 Liczba Przyrost zgonów naturalny 146 4 55 -15 120 15 117 -11 71 11 106 -16 101 31 107 -1 90 -52 110 8 124 92 80 -2 83 -24 77 50 92 -60 48 -27 Tab. 8. Przyrost naturalny w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 250 200 150 100 -100 Liczba urodzeń Liczba zgonów Rys. 11. Przyrost naturalny w gminach w 2009 r. 19 Przyrost naturalny Zakrzew Wysokie Wólka Wojciechów StrzyŜewice Niemce Niedrzwica DuŜa Krzczonów Konopnica Jastków Jabłonna Garbów Bychawa Borzechów -50 BełŜyce 0 Głusk 50 Rozdział II. NajwaŜniejsze problemy społeczne. Godne warunki Ŝycia i odpowiedni status materialny mieszkańców powiatu powinien być naleŜycie chroniony poprzez szereg róŜnorodnych działań podejmowanych przez instytucje do tego powołane. Osobom i rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji Ŝyciowej, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb z pomocą przychodzą wyspecjalizowane słuŜby dysponujące róŜnorodnymi środkami pomocowymi: finansowymi, poradnictwem, pracą socjalną, wsparciem, interwencją, opieką itp. Zadania pomocy społecznej realizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu: 1. ubóstwa, 2. sieroctwa, 3. bezdomności, 4. bezrobocia, 5. niepełnosprawności, 6. długotrwałej lub cięŜkiej choroby, 7. przemocy w rodzinie, 8. potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi, 9. potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, 10. bezradności w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, 11. braku umiejętności w przystosowaniu do Ŝycia młodzieŜy opuszczającej całodobowe placówki opiekuńczo – wychowawcze, 12. trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. 13. trudności w przystosowaniu do Ŝycia po zwolnieniu z zakładu karnego, 14. alkoholizmu lub narkomanii, 15. zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej, 16. klęski Ŝywiołowej lub ekologicznej. Przyczynę i skalę przyznanych świadczeń z pomocy społecznej w roku 2009 w poszczególnych gminach i powiecie ogółem przedstawia tabela 9. 20 Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Sieroctwo Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Bezdomność Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Potrzeba ochrony Liczba rodzin - ogółem macierzyństwa Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Wielodzietność Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Bezrobocie Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Niepełnosprawność Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Długotrwała lub Liczba rodzin - ogółem cięŜka choroba Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Ubóstwo Powody przyznania świadczenia z pomocy społecznej: Bychawa Borzechów BełŜyce 72 33 154 38 33 84 178 367 394 1 1 13 0 1 6 1 14 49 3 0 6 1 0 2 3 0 6 7 28 32 1 28 20 22 247 146 0 25 5 0 25 5 0 202 30 257 15 130 116 15 67 795 63 385 138 21 133 60 21 61 329 78 331 176 29 137 90 29 68 428 73 366 Garbów 23 23 68 1 1 1 0 0 0 0 0 0 33 33 183 49 49 141 50 50 119 106 106 234 Głusk Jabłonna 34 34 96 0 0 0 1 1 1 16 16 93 13 13 74 75 75 269 74 74 200 60 60 215 21 133 133 413 0 0 0 3 3 5 36 36 195 22 22 138 71 71 214 64 64 180 44 44 102 Jastków 97 97 360 0 0 0 3 3 3 29 29 184 22 22 155 66 66 240 80 80 275 39 39 93 Konopnica 161 161 515 1 1 3 5 5 13 25 25 94 1 1 6 101 101 352 72 72 204 122 122 347 Krzczonów 120 120 337 0 0 0 0 0 0 4 4 20 2 2 13 52 52 144 86 86 229 70 70 162 Niedrzwica DuŜa 6 6 13 0 0 0 8 8 8 80 80 382 72 72 229 150 150 542 102 102 332 82 82 263 Niemce 230 230 723 1 1 3 12 12 26 136 136 701 83 83 501 139 139 459 162 162 442 180 180 500 StrzyŜewice 122 122 464 0 0 0 0 0 0 20 20 121 17 17 113 64 64 194 34 34 70 27 27 68 Wojciechów 150 150 500 3 3 8 0 0 0 92 92 426 30 30 192 110 110 364 67 67 198 143 143 429 Wólka 139 139 451 0 0 0 0 0 0 35 35 187 22 22 135 64 64 216 80 80 240 101 101 326 Wysokie 48 48 191 0 0 0 5 5 5 23 23 167 22 22 161 57 57 221 39 39 126 51 51 171 Zakrzew 46 46 203 0 0 0 0 0 0 30 30 187 21 21 144 27 27 96 33 33 145 56 56 258 1568 1464 5273 21 13 79 46 40 70 593 575 3172 390 390 2276 1427 1223 4695 1235 1085 3498 1423 1268 4035 POWIAT 88 Liczba rodzin - na wsi 43 32 43 69 59 59 88 60 88 60 41 41 53 53 81 81 0 0 5 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 6 1 16 1 1 1 5 19 19 54 0 0 0 1 1 0 3 0 2 0 15 23 12 23 5 132 22 0 0 0 0 0 0 1 3 1 2 15 9 28 36 8 63 0 0 0 11 3 0 0 0 0 0 0 1 30 30 126 15 15 49 0 0 0 1 1 22 0 0 0 0 0 0 11 8 8 31 10 10 24 0 0 0 5 5 0 0 0 0 0 0 0 1 1 6 15 15 34 0 0 0 0 0 6 0 2 2 0 0 2 2 2 4 19 19 63 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 7 0 0 0 2 2 8 0 0 0 3 3 580 265 318 230 384 281 188 240 283 145 Liczba rodzin - ogółem Liczba osób w rodzinach Przemoc w rodzinie Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Alkoholizm Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Narkomania Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Trudności w Liczba rodzin - ogółem przystosowaniu do Liczba rodzin - na wsi Ŝycia po zwolnieniu z zakładu karnego Liczba osób w rodzinach Brak umiejętności w przystosowaniu Liczba rodzin - ogółem do Ŝycia młodzieŜy opuszczającej Liczba rodzin - na wsi placówki opiekuńczo wychowawcze Liczba osób w rodzinach Trudności w Liczba rodzin - ogółem integracji osób, Liczba rodzin - na wsi które otrzymały status uchodźcy Liczba osób w rodzinach Bezradność w sprawach opiek.wych. i prowadzenia gospodarstwa domowego ogółem 82 82 92 92 40 56 40 56 0 0 0 0 0 0 1 1 1 2 30 30 91 0 0 0 1 1 15 3 4 4 1 1 8 2 2 6 32 32 76 0 0 0 5 5 0 0 0 0 0 0 1 2 2 6 3 3 13 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 4 1 1 5 8 8 19 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 3 4 4 18 46 46 149 0 0 0 3 3 200 349 418 158 213 42 42 58 931 58 1025 0 0 0 0 0 0 0 3 3 11 4 4 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3 12 18 18 64 0 0 0 0 0 26 4 7 7 2 2 62 76 69 275 292 257 867 0 0 0 38 29 92 280 4479 16 16 4 2 10 11 4 20 0 0 0 0 2 0 2 0 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3 15 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 23 Tab. 9. Przyczyny udzielenia świadczeń przez gminy w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-03) Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Sytuacja kryzysowa Liczba rodzin - ogółem Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Klęska Ŝywiołowa Liczba rodzin - ogółem lub ekologiczna Liczba rodzin - na wsi Liczba osób w rodzinach Zdarzenia losowe 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 4 0 0 0 0 0 0 5 5 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 4 3 3 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 15 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 2 1 1 4 0 0 0 22 20 67 16 9 32 0 0 0 2.1. Bezrobocie. Według stanu na koniec 2009 r. Powiat Lubelski zajmuje 4 miejsce w województwie pod względem wielkości stopy bezrobocia wynoszącej 9,9% przy 12,8% dla województwa i 11,9% dla całej Polski. Rozkład stopy bezrobocia w poszczególnych powiatach Województwa Lubelskiego prezentuje rysunek 12. Rys. 12. Poziom stopy bezrobocia w województwie lubelskim (stan na 31.12.2009). (źródło: Wojewódzki Urząd Pracy) Natomiast w ciągu trzech kwartałów 2010 r. stopa bezrobocia w Powiecie Lubelskim wzrosła do 10,1% gdy w tym samym okresie zmalała w województwie lubelskim do poziomu 11,9% a w kraju 11,5%. Zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415), za bezrobotnego uwaŜa się: 1) obywatela polskiego poszukującego i podejmującego zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zatrudnienie lub inną pracę zarobkową za granicą u pracodawców zagranicznych; 2) cudzoziemca zamierzającego wykonywać lub wykonującego pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: − obywatela państw członkowskich Unii Europejskiej, − obywatela państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienaleŜących do Unii Europejskiej, 24 − obywatela państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, który moŜe korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, − posiadającego w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, − posiadającego w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na osiedlenie się, − posiadającego w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, − posiadającego w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694 oraz z 2007 r. Nr 120, poz. 818 i Nr 165, poz. 1170), lub − posiadającego w Rzeczypospolitej Polskiej zgodę na pobyt tolerowany, − korzystającego w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej, − któremu udzielono ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej; lub − cudzoziemca – członka rodziny obywatela polskiego, niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub słuŜbie albo innej pracy zarobkowej, albo jeŜeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyŜszej gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeŜeli: a) ukończyła 18 lat, b) nie ukończyła 60 lat – kobieta lub 65 lat – męŜczyzna, c) nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobiera nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, d) nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zaleŜnym nieruchomości rolnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.2), o powierzchni uŜytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałŜonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni uŜytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, e) nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba Ŝe dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego 25 f) g) h) i) j) k) dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych ustalonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałŜonek lub domownik w takim gospodarstwie, nie posiada wpisu do ewidencji działalności gospodarczej albo nie podlega, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników, nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pienięŜnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego, nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego, Osobą bezrobotną długotrwale w myśl ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest bezrobotny pozostający w rejestrze powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania staŜu i przygotowania zawodowego dorosłych. Bezrobocie w Powiecie Lubelskim jak i w całym województwie stanowi od lat podstawowy problem społeczny. Kształtowanie się liczby osób bezrobotnych z rozróŜnieniem płci w latach 1999 – 2009 przedstawia tabela 10 i rysunek 13. Jak moŜna zaobserwować na początku dekady nastąpił wzrost liczby osób bezrobotnych zarówno kobiet i męŜczyzn osiągając kulminację w 2001 r. Od tego roku następuje systematyczny spadek bezrobotnych aŜ do roku 2009, w którym odnotowany został ponowny wzrost ilości osób bezrobotnych. 1999 2000 2001 Ogółem 6991 7299 8433 M 3390 3423 4309 K 3601 3876 4124 2002 8276 4289 3987 2003 7751 3919 3832 2004 7462 3783 3679 2005 7092 3531 3561 2006 6236 3014 3222 2007 5130 2442 2688 Tab. 10. Struktura bezrobocia w powiecie w latach 1999 – 2009. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 26 2008 4091 1878 2213 2009 5163 2695 2468 9 000 8 000 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 1999 2000 2001 2002 2003 Ogółem 2004 2005 MęŜczyźni 2006 2007 2008 2009 Kobiety Rys. 13. Struktura bezrobocia w powiecie w latach 1999 – 2009. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) Według stanu na dzień 31 grudnia 2009 r. liczba osób pozostających bez pracy wynosiła 5163 w tym ponad połowę stanowili męŜczyźni. Przeszło 14% bezrobotnych posiada prawo do zasiłku. Wśród bezrobotnych kobiet prawo do zasiłku ma 12,6%, zaś w gronie męŜczyzn 15,5%. Strukturę graficzną przedstawia rysunek 14. 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Bezrobotni Uprawnieni do zasiłku męŜczyźni kobiety Rys. 14. Liczba osób bezrobotnych i uprawnionych do zasiłku w powiecie w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) NajwyŜsza stopa bezrobocia (ponad 8%) występuje w gminie BełŜyce, najniŜsza zaś w gminie Jastków (3,7%). Najwięcej bezrobotnych zarówno kobiet, jak i męŜczyzn mieszka w gminie BełŜyce a najmniej w gminie Zakrzew (Tab. 11) 27 Gmina BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew Ogółem 740 135 592 243 240 308 308 331 143 474 Bezrobotni MęŜczyźni Kobiety 392 348 75 60 325 267 120 123 115 125 158 150 178 130 164 167 64 79 247 227 560 308 242 252 180 107 270 170 138 126 94 59 Stopa bezrobocia (%): 8,4 6 8,1 4,4 4,5 6,6 3,7 4,5 5,2 6,8 290 138 104 126 86 48 5 6,4 6,7 3,8 6,5 6 Tab. 11. Struktura bezrobocia w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) Interpretacja danych dotyczących okresu pozostawania bez zatrudnienia osób bezrobotnych w powiecie pozwala stwierdzić, iŜ najwięcej z nich nie ma pracy od 1 do 3 miesięcy, najmniej zaś do 1 miesiąca. Ponad 17% to osoby długotrwale bezrobotne, pozostające bez pracy powyŜej 24 miesięcy (tabela 12 i rysunek 15). Okres pozostawania bez zatrudnienia Gmina BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew Powiat Liczba osób Do 1 bezrobotnych m-ca ogółem 1-3 m-ce 3-6 m-cy 6-12 12-24 Pow 24 m-cy m-ce m-cy 740 135 592 243 240 308 308 331 143 44 16 45 27 25 23 33 39 15 158 26 82 70 66 48 75 78 21 166 22 113 56 51 55 70 68 36 147 20 110 38 56 64 55 66 20 99 24 87 27 26 44 40 44 17 126 27 155 25 16 74 35 36 34 474 35 108 78 90 74 89 560 308 242 252 180 107 5163 66 26 22 32 8 7 463 149 68 54 54 24 18 1099 105 59 37 59 30 14 1019 117 52 50 53 28 18 984 66 43 26 31 35 18 701 57 60 53 23 55 32 897 Tab. 12. Okres pozostawania bez zatrudnienia mieszkańców gmin w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 28 Do 1 m-ca 1-3 m-ce 3-6 m-cy 6-12 m-cy 12-24 m-ce Pow 24 m-cy Rys. 15. Okres pozostawania bez zatrudnienia mieszkańców powiatu w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) W gminie z najwyŜszą stopą bezrobocia (BełŜyce) najwięcej osób pozostaje bez pracy od 3 do 6 miesięcy, a najmniej w okresie do 1 miesiąca. W gminie o najniŜszej stopie bezrobocia (Jastków) najwięcej osób nie ma pracy od 1 do 3 miesięcy, najmniej liczną grupę stanowią osoby pozostające bez zatrudnienia poniŜej 1 miesiąca. Najmniej osób długotrwale bezrobotnych (pow. 24 m- cy) to mieszkańcy Głuska, zaś najwięcej Bychawy. Szczegółowe dane przedstawia tabela 11 i rysunek 16. 800 700 600 500 400 300 200 100 Do 1 m-ca 1-3 m-ce 3-6 m-cy 6-12 m-cy 12-24 m-ce Pow 24 m-cy Rys. 16. Okres pozostawania bez zatrudnienia mieszkańców gmin w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie GUS) 29 Zakrzew Wysokie Wólka Wojciechów StrzyŜewice Niemce Niedrzwica DuŜa Krzczonów Konopnica Jastków Jabłonna Głusk Garbów Bychawa Borzechów BełŜyce 0 W Powiecie Lubelskim z powodu bezrobocia w roku 2009 udzielono pomocy 1427 rodzinom z czego 1223 stanowiły rodziny na wsi. Najwięcej pomocy udzieliła gmina BełŜyce przyznając świadczenia 257 rodzinom w tym 116 na wsi. Najmniejszego wsparcia (15 rodzinom) udzieliła gmina Borzechów. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Lublinie realizuje od 2008 roku projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego pt. Aktywność – Twoja szansa na samodzielność. Projekt realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VII Promocja integracji społecznej, Działanie 7.1 Rozwój integracji społecznej, Poddziałanie 7.1.2 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez powiatowe centra pomocy rodzinie. Celem ogólnym projektu jest zwiększenie szans w znalezieniu zatrudnienia przez osoby niepełnosprawne oraz opuszczające placówki opiekuńczo – wychowawcze typu socjalizacyjnego oraz rodziny zastępcze. BudŜet projektu wynosił w poszczególnych latach: 2008 r. – 331 210,00 zł., 2009 r. – 340 000,00 zł., 2010 r. – 1 710 499,90 zł. Na rok 2011 zaplanowana została kwota 1 997 693,26 zł. W latach 2008 – 2010 udział w projekcie wzięło 207 osób, z czego 114 osób niepełnosprawnych. Cele szczegółowe projektu zrealizowane zostały poprzez: - zwiększenie u uczestników motywacji do działania i zaufania we własne siły, - zwiększenie umiejętności interpersonalnych, w tym w komunikowaniu się oraz autoprezentacji, - uzyskanie większej wiedzy nt. funkcjonowania rynku pracy oraz sposobów aktywnego poruszania się w tym obszarze, - uzyskanie większej wiedzy nt. własnych umiejętności, moŜliwości i predyspozycji zawodowych, - nabycie przez odbiorców ostatecznych nowych kompetencji i kwalifikacji ułatwiających poruszanie się na rynku pracy i zdobycie zatrudnienia. 2.2. Ubóstwo. Na ogół wyróŜnia się trzy podstawowe miary ubóstwa. Pierwsza to tzw. ubóstwo obiektywne, mierzone poziomem dochodów lub wydatków poszczególnych gospodarstw domowych. Druga – to tzw. ubóstwo subiektywne, czyli uzyskany na podstawie opinii członków gospodarstw domowych poziom dochodów niezbędnych do utrzymania na minimalnym poziomie. Wreszcie trzeci rodzaj to miara ubóstwa uzyskana na podstawie wskaźników niepienięŜnych, dotyczących np. warunków mieszkaniowych, spędzania wolnego czasu, wyposaŜenia w dobra trwałe itp. Zjawisko ubóstwa moŜna scharakteryzować ze względu na dwa aspekty. Pierwszy – to tzw. zasięg ubóstwa. Pod tym pojęciem rozumie się liczbę gospodarstw domowych lub osób, które wedle przyjętego kryterium kwalifikują się do sfery ubóstwa. Drugi – to tzw. głębokość lub natęŜenie ubóstwa. Przyjętą tutaj miarą jest tzw. wskaźnik średniej luki dochodowej, który dostarcza informacji o ile przeciętne dochody uzyskiwane przez gospodarstwa domowe lub osoby róŜnią się od dochodów uzyskanych za linię ubóstwa. Chodzi tu zatem o pomiar dystansu, jaki dzieli uznane za ubogie gospodarstwa domowe lub osoby od przyjętej w kraju granicy ubóstwa. Dlatego teŜ trzeba pamiętać, Ŝe uŜywając linii ubóstwa, jesteśmy w stanie wskazać nie tyle gospodarstwa domowe czy osoby Ŝyjące w sferze ubóstwa, ale Ŝyjące w tzw. strefie niskich dochodów. Ubóstwo jest bowiem z reguły dopiero 30 efektem długotrwałego utrzymywania się w strefie niskich dochodów (Labirynty współczesnego społeczeństwa… str.189-190). BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew POWIAT Liczba rodzin Liczba rodzin - ogółem - na wsi 72 38 33 33 154 84 23 23 133 133 34 34 97 97 161 161 120 120 6 6 230 230 122 122 150 150 139 139 48 48 46 46 1568 1464 Liczba osób w rodzinach 178 367 394 68 413 96 360 515 337 13 723 464 500 451 191 203 5273 Tab. 13. Liczba świadczeń przyznanych z powodu ubóstwa w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-03) Jak wynika z tabeli 13 w roku 2009 udzielono wsparcia z powodu ubóstwa 1568 rodzinom w tym 1464 na wsi. Najwięcej świadczeniobiorców było w gminie Niemce 230 rodzin, zaś najmniej w gminie Niedrzwica DuŜa – 6. W gminach miejsko – wiejskich więcej pomocy udzielono rodzinom mieszkającym na wsi (BełŜyce – 38, Bychawa – 84). 2.3. Bezdomność. Bezdomność jest to względnie trwała sytuacja, w której człowiek pozbawiony jest dachu nad głową albo nie posiada własnego mieszkania/domu. MoŜe to wynikać z dobrowolnego wyboru takiego stylu Ŝycia, sytuacji politycznej (uchodźcy), bezradności Ŝyciowej, osamotnienia, działania osób trzecich, zdarzeń losowych, pogorszenia statusu materialnego (Pedagogika Społeczna…str.434). Ustawa o pomocy społecznej definiuje bezdomnego jako osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a takŜe osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma moŜliwości zamieszkania. Ponadto określa wśród zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym objęcie bezdomnych pomocą polegającą na: udzieleniu schronienia, zapewnieniu posiłku, niezbędnego ubrania, ochronie zdrowia, wypłacie określonych zasiłków, objęcie indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności i sprawienie pogrzebu. 31 BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew POWIAT Liczba rodzin - ogółem 3 0 6 0 3 1 3 5 0 8 12 0 0 0 5 0 46 Liczba rodzin - na wsi 1 0 2 0 3 1 3 5 0 8 12 0 0 0 5 0 40 Liczba osób w rodzinach 3 0 6 0 5 1 3 13 0 8 26 0 0 0 5 0 70 Tab. 14. Bezdomność – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-03) Tabela 14 pokazuje, Ŝe w 2009 r. w powiecie przyznano pomoc z powodu bezdomności 46 rodzinom w tym 40 na wsi, najwięcej w gminie Niemce aŜ 12 rodzin, a w gminie Jabłonna jednej rodzinie. Ponad połowa gmin nie zetknęła się z problemem bezdomności na swoim terenie. Na terenie powiatu działają dwa ośrodki świadczące pomoc osobom bezdomnym: Schronisko dla Kobiet im. Św. Brata Alberta w Bychawie posiadające 26 miejsc, którego głównymi zadaniami są: zapewnienie noclegu, wyŜywienia, odzieŜy, działania w kierunku usamodzielnienia mieszkańców, udzielanie pomocy osobom znajdującym się w kryzysie. Drugi ośrodek prowadzony jest przez Stowarzyszenie “Emaus” w KręŜnicy Jarej zapewniający 30 osobom pomoc w postaci pobytu całodobowego, pełnego wyŜywienia, pomoc rzeczową oraz porady specjalistów. 2.4. Sieroctwo. Sieroctwo to stan, w którym rodzice dziecka nie Ŝyją, gdy jedno z rodziców nie Ŝyje dziecko jest półsierotą. RozróŜnia się sieroctwo naturalne jako skutek śmierci rodziców i sieroctwo społeczne jako wynik pozbawienia dziecka normalnego środowiska rodzinnego na skutek rozbicia rodziny lub jej wykolejenia. Obydwa rodzaje sieroctwa są przyczyną trudności w wychowaniu dzieci (Nowy Słownik Pedagogiczny… str.255). Zgodnie z art. 19 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej do zadań własnych powiatu naleŜy zapewnienie opieki i wychowania dzieciom całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodziców, w szczególności przez organizowanie i prowadzenie ośrodków adopcyjno – opiekuńczych, placówek opiekuńczo – wychowawczych dla dzieci i młodzieŜy, w tym placówek wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym, a takŜe tworzenie i wdraŜanie programów pomocy dziecku i rodzinie. 32 Na terenie powiatu funkcjonują 2 placówki opiekuńczo – wychowawcze typu socjalizacyjnego: Dom Dziecka w Woli Gałęziowskiej: 45 miejsc statutowych, 46 podopiecznych przebywających, Dom Dziecka w Przybysławicach: 51 miejsc statutowych, 49 podopiecznych przebywających, oraz 15 placówek wsparcia dziennego – świetlic środowiskowych prowadzonych na zlecenie powiatu w drodze konkursu ofert przez organizacje pozarządowe – 1150 dzieci korzystających w wieku od 5 – 15 lat (stan na koniec trzeciego kwartału 2010 r.). BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew POWIAT Liczba rodzin ogółem 1 1 13 1 0 0 0 1 0 0 1 0 3 0 0 0 21 Liczba rodzin na wsi 0 1 6 1 0 0 0 1 0 0 1 0 3 0 0 0 13 Liczba osób w rodzinach 1 14 49 1 0 0 0 3 0 0 3 0 8 0 0 0 79 Tab. 15. Sieroctwo – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-03) Z analizy danych w tabeli 15 wynika, iŜ w 2009 r. z powodu sieroctwa udzielono w powiecie wsparcia 21 rodzinom w tym 13 na wsi. Najwięcej świadczeń przyznano w gminie Bychawa – 13 rodzin w tym 6 na wsi. Ponad 30% gmin pomogło po jednej rodzinie zamieszkującej na ich terenie. W 9 gminach powiatu nie odnotowano zjawiska sieroctwa. 2.5. Bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych. Kiedy rodzina nie realizuje funkcji, do których została powołana i nie zabezpiecza swoim członkom podstawowych potrzeb mamy do czynienia z jej dysfunkcjonalnością. Rodzina moŜe być dysfunkcjonalna wewnętrznie, czyli wobec swoich członków jak i dysfunkcjonalna zewnętrznie – wobec społeczeństwa. Rodzinom, które wykazują bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych przysługuje pomoc w postaci: pracy socjalnej, poradnictwa specjalistycznego (prawnego, psychologicznego i rodzinnego) oraz interwencji kryzysowej. Zgodnie z art. 19 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej do zadań własnych powiatu naleŜy organizowanie opieki w rodzinach zastępczych, udzielanie pomocy pienięŜnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich 33 dzieci oraz wypłacanie wynagrodzenia z tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka albo świadczonej opieki i wychowania niespokrewnionym z dzieckiem zawodowym rodzinom zastępczym. W powiecie funkcjonuje 128 rodzin zastępczych – 93 spokrewnione i 35 niespokrewnionych z dzieckiem – 256 dzieci, 2 pogotowia rodzinne – 7 dzieci, 2 zawodowe wielodzietne rodziny zastępcze – 16 dzieci (stan na 30-09-2010 r.). Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie opracowało Powiatowy Program Pomocy Dziecku i Rodzinie (opisany w rozdziale VII Strategii), którego celem głównym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania systemu opieki nad dzieckiem i rodziną na terenie Powiatu Lubelskiego, cele szczegółowe to: • rozwój zastępczych form opieki nad dzieckiem; • podniesienie standardu opieki i wychowania w placówkach opiekuńczo – wychowawczych, • przygotowanie wychowanków placówek opiekuńczo – wychowawczych i rodzin zastępczych do samodzielnego funkcjonowania w środowisku po opuszczeniu DDZ i rodzin zastępczych, • doskonalenie zawodowe pracowników instytucji pomocy społecznej i innych podmiotów w zakresie pomocy dziecku i rodzinie; W powiecie w 2009 r. z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo – wychowawczych udzielono wsparcia 1025 rodzinom w tym 931 na wsi, najwięcej w gminie BełŜyce – 14% wszystkich beneficjentów z powiatu, a najmniej 1,5% w gminie Wysokie. Szczegółowe dane prezentuje tabela 16. BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew POWIAT Liczba rodzin - ogółem 145 43 69 59 88 60 41 53 81 42 82 92 40 56 16 58 1025 Liczba rodzin - na wsi 88 43 32 59 88 60 41 53 81 42 82 92 40 56 16 58 931 Liczba osób w rodzinach 580 265 318 230 384 281 188 240 283 200 349 418 158 213 92 280 4479 Tab. 16. Bezradność w sprawach op. – wych. – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-03) 34 2.6. Niepełnosprawność. Niepełnosprawność to stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy, powodujący trwałe lub okresowe utrudnienie, ograniczenie bądź uniemoŜliwienie prawidłowej egzystencji (System Wsparcia…str.18). Natomiast osoba niepełnosprawna to człowiek nie mogący samodzielnie, częściowo lub całkowicie, zapewnić sobie moŜliwości normalnego Ŝycia, indywidualnego lub społecznego wskutek wrodzonego lub nabytego upośledzenia sprawności fizycznych lub psychicznych (Labirynty Współczesnego Społeczeństwa… str.246). Do zadań w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych realizowanych przez powiat na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.) naleŜy: 1. Dofinansowanie: a. uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych, b. sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych, c. zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych przepisów, d. likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych, w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych. e. kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej. 2. Zwrot kosztów: a. przystosowania tworzonych lub istniejących stanowisk pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, b. wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne osób niepełnosprawnych, c. szkoleń osób niepełnosprawnych, 3. Przyznawanie dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub rolniczej. 4. Zwrot wydatków na instrumenty i usługi rynku pracy na rzecz osób niepełnosprawnych poszukujących pracy i niepozostających w zatrudnieniu. Przyznane środki w 2009 r. Zadania zwrot kosztów przystosowania tworzonych lub istniejących stanowisk pracy 217 000,00 zł zwrot kosztów wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne 15 330,09 zł finansowanie szkoleń osób niepełnosprawnych 5 670,50 zł dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub rolniczej 0,00 zł zwrot wydatków na instrumenty i usługi rynku pracy na rzecz osób niepełnosprawnych poszukujących pracy i niepozostających w zatrudnieniu 22 155,76 zł 35 Przyznane środki do 30.09.2010 r. 64 196,00 zł 1 409,00 zł 0,00 zł 55 000,00 zł 6 640,00 zł dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze dofinansowanie sportu, kultury i rekreacji osób niepełnosprawnych dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych zobowiązania dotyczące dofinansowania kosztów działalności warsztatów terapii zajęciowej 197 324,00 zł 179 007,00 zł 438 033,00 zł 305 596,00 zł 24 189,00 zł 11 669,00 zł 436 570,00 zł 243 766,00 zł 455 135,00 zł 399 487,00 zł Tab. 17. Zadania Powiatu z zakresu rehabilitacji niepełnosprawnych (sprawozdanie własne PCPR). i zatrudnienia osób Starosta w ramach zadań z zakresu administracji rządowej powołuje i odwołuje powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, po uzyskaniu zgody wojewody oraz przedkłada wojewodzie informacje o realizacji zadań. Przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Lublinie działa Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności powołany zarządzeniem nr 86/2002 Starosty Lubelskiego z dnia 1 lipca 2002 r. Zespół działa w oparciu o przepisy: • Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, • Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139, poz. 1328), • Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku Ŝycia (Dz. U. Nr 17, poz. 162) W zespole zatrudnione są w ramach umowy o pracę 3 osoby, które wykonują całość prac administracyjnych będąc jednocześnie członkami składu orzekającego. NaleŜy nadmienić, Ŝe Zespół korzysta ze struktur organizacyjnych PCPR. W 2009 roku w skład Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności zostało powołanych 8 lekarzy, 2 psychologów, 1 pracownik socjalny, 1 osoba posiadająca uprawnienia pedagoga, doradcy zawodowego i pracownika socjalnego, 1 osoba posiadająca uprawnienia doradcy zawodowego i pracownika socjalnego. Do protokołowania posiedzeń zespołu zatrudnia się 1 staŜystę. Ogółem do Zespołu w 2009 roku wpłynęło 1897 wniosków, w tym: − 1559 o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności dla osób powyŜej 16-tego roku Ŝycia − 338 o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności dla osób poniŜej 16-tego roku Ŝycia Wydano 1839 orzeczenia w tym: − 1501 orzeczenia o stopniu niepełnosprawności dla osób powyŜej 16-tego roku Ŝycia − 338 orzeczeń o niepełnosprawności dla osób poniŜej 16-tego roku Ŝycia Ogółem wydano 275 legitymacji osób niepełnosprawnych, w tym 36 − 239 legitymacji dla osób po 16-tym roku Ŝycia − 36 legitymacji dla osób przed 16-tym rokiem Ŝycia. Do 30 września 2010 r.: − wpłynęło 1566 wniosków: 1313 o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności i 253 o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności − wydano 1531 orzeczenia: 1269 orzeczenia o stopniu niepełnosprawności i 262 orzeczeń o niepełnosprawności, − 206 legitymacji osób niepełnosprawnych, w tym 177 legitymacji dla osób po 16-tym roku Ŝycia i 29 legitymacji dla osób przed 16-tym rokiem Ŝycia. Liczba rodzin - ogółem BełŜyce 138 Borzechów 21 Bychawa 133 Garbów 50 Głusk 64 Jabłonna 74 Jastków 80 Konopnica 72 Krzczonów 86 Niedrzwica DuŜa 102 Niemce 162 StrzyŜewice 34 Wojciechów 67 Wólka 80 Wysokie 39 Zakrzew 33 1235 POWIAT Liczba rodzin na wsi 60 21 61 50 64 74 80 72 86 102 162 34 67 80 39 33 1085 Liczba osób w rodzinach 329 78 331 119 180 200 275 204 229 332 442 70 198 240 126 145 3498 Tab. 18. Niepełnosprawność – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-03) Z powodu niepełnosprawności w 2009 r. przyznano w powiecie ogółem świadczenia 1235 rodzinom w tym 1085 na wsi, najwięcej rodzin skorzystało z pomocy w gminie Niemce (162 rodziny), najmniej w gminie Borzechów - 21 rodzin. Do zadań własnych powiatu zgodnie z ustawą o pomocy społecznej art. 19 pkt 10 naleŜy prowadzenie i rozwój infrastruktury domów pomocy społecznej o zasięgu ponadgminnym oraz umieszczanie w nich skierowanych osób. Na terenie powiatu znajdują się dwa domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieŜy niepełnosprawnych intelektualnie: Dom Pomocy Społecznej w Matczynie posiadający 153 miejsca statutowe i 146 osób przebywających, Zgromadzenie Sług Jezusa z Warszawy prowadzi na zlecenie powiatu w drodze konkursu ofert Dom Pomocy Społecznej w Kiełczewicach dla dzieci i młodzieŜy niepełnosprawnych intelektualnie z 60 miejscami statutowymi i 63 mieszkankami (stan na 30.09.2010 r.). 37 Ponadto do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat zgodnie z art. 20 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej naleŜy prowadzenie i rozwój infrastruktury ośrodków wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi: Ośrodek Wsparcia Dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Matczynie mający 35 miejsc statutowych i 42 osoby korzystające, natomiast Fundacja "Między Nami" w KręŜnicy Jarej prowadzi na zlecenie powiatu w drodze konkursu ofert Powiatowy Ośrodek Wsparcia Dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi posiadający 28 miejsc statutowych i 28 osób korzystających. Ponadto Fundacja prowadzi warsztaty terapii zajęciowej dla 36 uczestników (stan na 30.09.2010 r.). W Bychawie prowadzony jest Środowiskowy Dom Samopomocy przez Bychawskie Stowarzyszenie „Podkowa” przeznaczony dla 50 osób niepełnosprawnych intelektualnie i fizycznie. 2.7. Alkoholizm i narkomania. Alkoholizm to nie tylko problem dotykający jednostkę to równieŜ, zjawisko społeczne dotyczące podstawowej grupy społecznej jaką jest rodzina. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wprowadziła termin „problemy alkoholowe” w celu ujęcia alkoholizmu w szerszym znaczeniu, tj. rozumianego jako całokształt patologii społecznej związanej z piciem i naduŜywaniem napojów alkoholowych. Problemy alkoholowe stanowią przedmiot zainteresowania polityki społecznej państwa. Przeciwdziałanie alkoholizmowi powinno odbywać się za pomocą szeroko rozumianej działalności informacyjno – wychowawczej i prewencyjno – profilaktycznej (Labirynty Współczesnego Społeczeństwa… str.96-103). Narkomania to stałe lub okresowe przyjmowanie w celach niemedycznych środków odurzających lub psychotropowych albo środków zastępczych w wyniku czego moŜe powstać lub powstała zaleŜność. Mianem środka odurzającego lub psychotropowego określa się kaŜdą substancję pochodzenia naturalnego albo syntetycznego, działającą na ośrodkowy układ nerwowy. Środkiem zastępczym jest natomiast kaŜda substancja, która moŜe być stosowana zamiast lub w takich samych celach niemedycznych jak środki odurzające czy psychotropowe (Labirynty Współczesnego Społeczeństwa… str.104). Alkoholizm BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce Liczba rodzin ogółem 36 23 12 19 10 15 15 19 2 30 32 Liczba rodzin na wsi 8 23 5 19 10 15 15 19 2 30 32 Narkomania Liczba osób w rodzinach 63 132 22 54 24 49 34 63 8 91 76 38 Liczba rodzin ogółem 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Liczba rodzin na wsi 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Liczba osób w rodzinach 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew POWIAT 3 8 46 4 18 292 3 8 46 4 18 257 13 19 149 6 64 867 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Tab. 19. Alkoholizm i narkomania –powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-03) Ośrodki pomocy społecznej w całym powiecie w 2009 r. z powodu alkoholizmu udzieliły pomocy 292 rodzinom w tym 257 na wsi. Z analizy danych (tabela 19) wynika, Ŝe w gminach miejsko – wiejskich to miasta wiodą prym pod względem ilości rodzin objętych pomocą z powodu naduŜywania alkoholu. Pierwsze miejsce w powiecie zajmuje gmina Wólka przyznając pomoc 46 rodzinom z problemem alkoholowym, ostanie miejsce zajmuje gmina Krzczonów, w której przyznano pomoc jedynie dwóm rodzinom. Na podkreślenie zasługuje fakt, iŜ w całym Powiecie Lubelskim Ŝadna gmina nie odnotowała zjawiska narkomanii jako powodu przyznania pomocy. 2.8. Przemoc w rodzinie. Termin przemoc domowa oznacza kaŜde działanie jednego z członków rodziny lub zaniedbanie, które zagraŜają Ŝyciu, cielesnej i psychicznej integralności lub wolności innego członka tej samej rodziny bądź powaŜnie szkodzą rozwojowi jego/jej osobowości. Najczęściej wyróŜnia się przemoc fizyczną, psychiczną i seksualną. Przejawami przemocy fizycznej są: popychanie, policzkowanie, uderzanie pięścią, kopanie, duszenie, drapanie, opluwanie, wykręcanie rąk, krępowanie, więzienie itp. Przejawami przemocy psychicznej są: groźby, fizyczna i społeczna izolacja, nadmierna zazdrość i Ŝądza posiadania, zastraszanie, poniŜanie, wyzywanie, ciągła krytyka, ignorowanie, ośmieszanie. Przejawami przemocy seksualnej są zmuszanie partnera do aktów seksualnych wbrew jego woli, krytykowanie i wyzywanie wyzwiskami poniŜającymi w sferze seksualnej (Wybrane Zagadnienia Interwencji Kryzysowej… str. 116-119). Podobnie jak inne typy przemocy w rodzinie maltretowanie osób w podeszłym wieku przybiera róŜnorodne formy, np. obraŜenia fizyczne i zadawanie bólu, urazy psychiczne i dręczenie, izolowanie, pozbawianie podstawowych środków niezbędnych do Ŝycia, w tym jedzenia schronienia, opieki medycznej a takŜe wykorzystywanie finansowe (Zapobieganie przemocy w rodzinie… str.20, 235) BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Liczba rodzin - ogółem 15 0 3 1 8 30 1 Liczba rodzin - na wsi 9 0 2 1 8 30 1 39 Liczba osób w rodzinach 28 0 15 5 31 126 6 Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew POWIAT 2 0 2 0 4 0 1 1 2 2 2 1 4 3 3 76 2 2 1 4 3 3 69 6 6 5 18 11 12 275 Tab. 20. Przemoc w rodzinie – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-03) W całym powiecie w 2009 r. z powodu przemocy w rodzinie objęto wsparciem 76 rodzin w tym 69 na wsi. Prawie 40% rodzin, które uzyskały pomoc zamieszkuje w gminie Jabłonna. Natomiast w Borzechowie i Krzczonowie nie zanotowano zjawiska przemocy w rodzinie. W gminach miejsko – wiejskich przemoc w rodzinie przewaŜa na obszarach wiejskich i dotyczy nawet 60% rodzin wymagających wsparcia. Szczegółowe dane dotyczące pomocy udzielonej rodzinom z powodu przemocy w rodzinie przedstawia tabela 20. Do zadań własnych powiatu zgodnie z art. 19 pkt 12 ustawy o pomocy społecznej naleŜy prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej. Na zlecenie powiatu w drodze konkursu ofert działają dwa ośrodki interwencji kryzysowej: Bychawskie Stowarzyszenie "Podkowa" w Bychawie prowadzi OIK z hostelem - 8 miejsc pobytowych; Stowarzyszenie „Wspierajmy się” – prowadzi OIK w BełŜycach. Zadania realizowane przez w/w ośrodki zawiera tabela poniŜej. Zakres poradnictwa Bychawskie Stowarzyszenie "Podkowa" Liczba osób lub rodzin objętych poradnictwem Psychologiczne 57 Socjalne 12 Prawne 43 Pedagogiczne 2 Liczba udzielonych porad 75 26 65 6 Stowarzyszenie "Wspierajmy się" w BełŜycach Liczba osób lub rodzin objętych poradnictwem 89 80 90 80 Liczba udzielonych porad 100 99 110 99 Tab. 21. Zadania realizowane przez ośrodki interwencji kryzysowej wg stanu na dzień 30.09.2010 r. 2.9. Trudności w przystosowaniu do Ŝycia po opuszczeniu zakładu karnego. Osoba, która weszła w konflikt z prawem i w wyniku tego przez jakiś okres przebywała w izolacji i odosobnieniu moŜe mieć trudności odnalezieniem się w nowej sytuacji Ŝyciowej po odbyciu wyznaczonej kary. Na nowo musi odbudować 40 relacje społeczne i nawiązywać zerwane więzi ze społeczeństwem. Często nie jest w stanie samodzielnie temu podołać i wymaga pomocy i wsparcia osób trzecich. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym naleŜy m.in. pomoc osobom mającym trudności w przystosowaniu się do Ŝycia po zwolnieniu z zakładu karnego. BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew POWIAT Liczba rodzin - ogółem 11 1 3 1 5 1 0 2 3 1 5 1 1 3 0 0 38 Liczba rodzin - na wsi 3 1 2 1 5 1 0 2 3 1 5 1 1 3 0 0 29 Liczba osób w rodzinach 16 1 6 1 11 1 0 2 7 1 8 1 4 3 0 0 62 Tab. 22. Trudności po opuszczeniu zakładu karnego – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-03) Jak pokazuje powyŜsze zestawienie (tabela 22) w roku 2009 w powiecie udzielono wsparcia 38 rodzinom w tym 29 na wsi. Najwięcej pomocy przyznano w BełŜycach, z czego 73% w samym mieście, natomiast w gminach Jastków, Wysokie i Zakrzew nie odnotowano świadczeniobiorców. 40% gmin objęło pomocą po 1 rodzinie. 2.10. Brak umiejętności w przystosowaniu do Ŝycia młodzieŜy opuszczającej placówki opiekuńczo – wychowawcze. Do zadań własnych powiatu zgodnie z ustawą o pomocy społecznej naleŜy pomoc w integracji ze środowiskiem osób mających trudności w przystosowaniu do Ŝycia po opuszczeniu całodobowych placówek opiekuńczo – wychowawczych typu rodzinnego i socjalizacyjnego, rodziny zastępczej oraz schroniska dla nieletnich, zakładu poprawczego, specjalnych ośrodków szkolno – wychowawczych, młodzieŜowych ośrodków socjoterapii, oraz przyznawanie pomocy pienięŜnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym w/w placówki. 41 W celu udzielenia pełnoletnim wychowankom pomocy pienięŜnej na usamodzielnienie, pomocy pienięŜnej na kontynuowanie nauki i pomocy rzeczowej w III kwartale 2010 r. 44 wychowankom z rodzin zastępczych i 6 z placówek opiek. – wych. wyznaczono opiekuna usamodzielnienia w osobie pracownika socjalnego PCPR, którego zadania to: • zapoznanie z dokumentacją osoby usamodzielnianej; • opracowanie i ocena realizacji programu usamodzielnienia; współpraca z rodziną oraz ze środowiskiem lokalnym, zwłaszcza szkołą usamodzielnianego; • opiniowanie wniosku przyznającego pomoc pienięŜną na usamodzielnienie i na kontynuowanie nauki; 15 wychowankom z rodzin zastępczych i 5 z placówek opiek. – wych. pracownik socjalny udzielił pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej. BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew Liczba rodzin - ogółem 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 Liczba rodzin na wsi 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 Liczba osób w rodzinach 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 3 0 0 0 0 0 Tab. 23. Nieprzystosowanie do Ŝycia młodzieŜy po opuszczeniu placówki op.- wych. – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-03) Poza pomocą przyznaną przez PCPR tylko dwie gminy udzieliły wsparcia rodzinom osób mających trudności przystosowaniu do Ŝycia po opuszczeniu placówki opiekuńczo – wychowawczej (tabela 23). 2.11. Trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą w RP. Do zadań własnych powiatu zgodnie z art. 19 pkt 8 ustawy o pomocy społecznej naleŜy: pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, mającym trudności w integracji ze środowiskiem. Natomiast zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt. 1, 4 i 5 do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat naleŜy pomoc cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą w zakresie indywidualnego programu integracji oraz opłacanie za te osoby składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o 42 powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, udzielanie cudzoziemcom pomocy w zakresie interwencji kryzysowej, finansowanie pobytu w całodobowych placówkach opiekuńczo – wychowawczych oraz w rodzinach zastępczych dzieciom cudzoziemców. Zgodnie z art. 92 w/w ustawy pomocy dla cudzoziemca udziela się w okresie nie dłuŜszym niŜ 12 miesięcy i obejmuje ona: 1) świadczenia pienięŜne w wysokości od 446 zł do 1 175 zł miesięcznie na osobę przeznaczone na: a) utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na Ŝywność, odzieŜ, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe, b) pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego; 2) opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne określonej w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.22); 3) pracę socjalną; 4) poradnictwo specjalistyczne, w tym poradnictwo prawne, psychologiczne i rodzinne; 5) udzielanie informacji oraz wsparcia w kontaktach z innymi instytucjami, w szczególności z instytucjami rynku pracy, ze środowiskiem lokalnym oraz organizacjami pozarządowymi; 6) inne działania wspierające proces integracji cudzoziemca. W 2009 r. udzielono pomocy 24 rodzinom (84 cudzoziemcom narodowości czeczeńskiej) – świadczenia pienięŜne na pokrycie kosztów utrzymania. Ponadto 1 cudzoziemcowi opłacano składki na ubezpieczenie zdrowotne. W III kwartale 2010 r. udzielono pomocy 9 rodzinom (36 cudzoziemcom narodowości czeczeńskiej) – świadczenia pienięŜne na pokrycie kosztów utrzymania. Tylko trzy gminy w powiecie przyznały w 2009 r. świadczenia uchodźcom: BełŜyce – 1 rodzina, Konopnica – 2 rodziny, Niemce – 4 rodziny (tabela 24). BełŜyce Borzechów Bychawa Garbów Głusk Jabłonna Jastków Konopnica Krzczonów Niedrzwica DuŜa Niemce StrzyŜewice Wojciechów Wólka Wysokie Zakrzew Liczba rodzin - ogółem 1 0 0 0 0 0 0 2 0 0 4 0 0 0 0 0 Liczba rodzin na wsi 1 0 0 0 0 0 0 2 0 0 4 0 0 0 0 0 Liczba osób w rodzinach 5 0 0 0 0 0 0 6 0 0 15 0 0 0 0 0 Tab. 24. Pomoc uchodźcom w gminach w 2009 r. (źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-03) 43 Rozdział III. Analiza SWOT. Analiza SWOT stanowi prezentację mocnych i słabych stron powiatu oraz szans i zagroŜeń spowodowanych przez wiele czynników zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. MOCNE STRONY SŁABE STRONY 1. Bezpośrednie sąsiedztwo Lublina – stolicy województwa. SZANSE: wykorzystanie potencjału wynikającego z faktu osiedlania się mieszkańców Lublina na terenie powiatu 2. Szybki i stały wzrost liczby ludności w powiecie spowodowany osadnictwem – gminy połoŜone w bezpośrednim sąsiedztwie Lublina. SZANSE: stały napływ nowych mieszkańców w wieku produkcyjnym przyczynić się moŜe do mniejszego obciąŜenia demograficznego duŜą liczbą mieszkańców w wieku poprodukcyjnym 3. - Wykwalifikowana kadra i dobrze zorganizowana praca w PUP i filiach w BełŜycach i Bychawie, - róŜnorodność ofert skierowanych bezpośrednio do osób bezrobotnych, - realizacja projektów współfinansowanych ze środków UE. 1. Niski stopień urbanizacji (tylko 2 miasta). ZAGROśENIA: stereotypowe postrzeganie Powiatu Lubelskiego jako Polski kategorii B. 2. DuŜa ilość osób w podeszłym wieku (starzenie się mieszkańców) spowodowane migracja zarobkową młodych ludzi. ZAGROśENIA: emigracja zarobkowa mieszkańców. SZANSE: - zmiana charakteru i struktury zatrudnienia poprzez odejście od działalności typowo rolniczej, - moŜliwość uzyskania środków unijnych przez instytucje rynku pracy oraz osoby bezrobotne. 4. - odpowiednia ilość instytucji i organizacji świadczących pomoc na rzecz osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji Ŝyciowej, 3. - wśród osób długotrwale bezrobotnych przewaŜają osoby bez wykształcenia i kwalifikacji, - profil wykształcenia osób bezrobotnych często nie jest dostosowany do potrzeb rynku pracy, - główne źródło dochodu to działalność rolnicza lub świadczenia socjalne z OPS i zasiłki z PUP, - niewystarczający poziom dochodów w rodzinach co wywołuje zjawisko zuboŜenia nawet osób pracujących. ZAGROśENIA: - kryzys gospodarczy, - pogorszenie sytuacji społeczno – ekonomicznej gospodarstw domowych osób długotrwale bezrobotnych, - zniechęcenie i brak inicjatywy wśród osób pozostających bez pracy. 4. - duŜa ilość osób zamieszkujących na terenie powiatu jest zagroŜona biedą i wykluczeniem społecznym, - niewystarczająca ilość środków 44 - dobrze rokująca na przyszłość współpraca instytucji róŜnego szczebla powołanych na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznym z fundacjami i organizacjami pozarządowymi, - w miarę dobrze wyposaŜone w sprzęt instytucje róŜnego szczebla, - sukcesywnie podnosząca swoje kwalifikacje kadra pomagająca osobom i rodzinom w sytuacjach kryzysowych, - naleŜycie opracowane i wdraŜane programy mające na celu poprawę jakości Ŝycia osób zagroŜonych wykluczeniem społecznym. SZANSE: - fundusze unijne i programy pomocowe, - wzrost świadomości i wraŜliwości społecznej obywateli. 5. Realizacja projektu systemowego „Aktywność – Twoja szansa na samodzielność” adresowanego do osób niepełnosprawnych i opuszczających placówki opiek – wych. i rodziny zastępcze, którego celem jest zwiększenie szansy na znalezienie zatrudnienia. finansowych na pomoc dla świadczeniobiorców instytucji pomocy społecznej, - brak standardu usług w Domu Pomocy Społecznej w Matczynie i w Domu Dziecka w Woli Gałęzowskiej, - brak mieszkań chronionych, - brak rodzinnego domu dziecka, - brak specjalistycznych rodzin zastępczych. ZAGROśENIA: - stale postępujące uboŜenie obywateli, - brak naleŜytej pomocy co moŜe doprowadzić do wzrostu występowania zjawisk niepoŜądanych społecznie i sprzyjać patologii. 5. - wśród osób niepełnosprawnych i opuszczających placówki opiek – wych. i rodziny zastępcze przewaŜają osoby o niskim poziomie wykształcenia i kwalifikacji zawodowych, - profil wykształcenia często nie jest dostosowany do potrzeb rynku pracy, - brak własnych środków na podejmowanie nauki. ZAGROśENIA: SZANSE: - brak naleŜytej motywacji ze strony - zwiększenie motywacji do działania uczestników, i własnej inicjatywy w poszukiwaniu - ryzyko niewłaściwego wykorzystania pracy, - zwiększenie poczucia własnej wartości, zdobytych umiejętności i kwalifikacji, - nieodpowiedni dobór szkoleń do - nabycie nowych umiejętności wymagań rynku pracy i kwalifikacji. Z analizy SWOT wynika, iŜ Powiat Lubelski boryka się z wieloma problemami, które są równieŜ charakterystyczne dla innych powiatów Polski Wschodniej. Bardzo niski stopień urbanizacji oraz słabo rozwinięta i źle funkcjonująca gospodarka nie będąca w stanie zapewnić naleŜytych dochodów i określonego statusu materialnego obywatelom wpływa bezpośrednio na pogorszenie jakości Ŝycia i w konsekwencji wywołuje zuboŜenie i skazuje na korzystanie ze świadczeń socjalnych. MoŜe takŜe doprowadzić do powstania patologii i wykluczenia społecznego. 45 Rozdział IV. Cele strategiczne. Cel strategiczny 1 Zapewnienie odpowiedniego poziomu Ŝycia osobom/rodzinom nie mogącym samodzielnie prawidłowo funkcjonować w środowisku społecznym poprzez stałe lub doraźne wsparcie materialne i niematerialne. Cel operacyjny 1.1 Zapewnienie specjalistycznego poradnictwa rodzinom potrzebującym pomocy. Cel operacyjny 1.2 Stworzenie spójnego systemu wsparcia dla ofiar przemocy i osób/rodzin znajdujących się w sytuacji kryzysowej poprzez zintegrowanie działań organizacji pozarządowych i instytucji róŜnego szczebla działających w obszarze pomocy społecznej. Cel operacyjny 1.3 Osiągnięcie standardu usług w Domu Dziecka w Woli Gałęzowskiej. Cel operacyjny 1.4 Wyrównanie szans osób/rodzin zagroŜonych zjawiskiem wykluczenia społecznego poprzez działania mające na celu przeciwdziałanie patologii społecznej. Cel operacyjny 1.5 Ograniczenie poczucia wyobcowania osób/rodzin dotkniętych marginalizacją. Cel operacyjny 1.6 Usprawnienie współdziałania instytucji róŜnego szczebla w zakresie pozyskiwania informacji o negatywnych zjawiskach społecznych. Cel operacyjny 1.7 Organizowanie alternatywnych form opieki nad dzieckiem i rodziną. Cel operacyjny 1.7a Utworzenie rodzinnego domu dziecka. Cel operacyjny 1.7b Utworzenie mieszkań chronionych. Cel operacyjny 1.7c Utworzenie specjalistycznych rodzin zastępczych. 46 Cel strategiczny 2 Poprawa jakości Ŝycia osób niepełnosprawnych Cel operacyjny 2.1 Zwiększenie dostępu i poprawa jakości usług i świadczeń Cel operacyjny 2.2 Opracowanie Bazy Danych o osobach niepełnosprawnych Cel operacyjny 2.3 Zwiększenie dostępności do informacji o prawach i uprawnieniach osób niepełnosprawnych Cel operacyjny 2.4 Wzrost społecznej świadomości wskutek wspierania i kreowania właściwych postaw prospołecznych wobec osób niepełnosprawnych Cel operacyjny 2.5 Gromadzenie i aktualizacja danych o instytucjach i organizacjach pozarządowych zajmujących się wspieraniem osób niepełnosprawnych Cel operacyjny 2.6 Usprawnienie współdziałania z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych Cel operacyjny 2.7 Osiągnięcie standardu usług w Domu Pomocy Społecznej w Matczynie Cel strategiczny 3 Poprawa jakości Ŝycia i umoŜliwienie pełnego udziału w Ŝyciu społecznym osobom z zaburzeniami psychicznymi Cel operacyjny 3.1 Usprawnienie funkcjonowania i poprawa jakości usług w placówkach świadczących na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi Cel operacyjny 3.2 Udoskonalenie systemu pomocy osobom chorym psychicznie oraz ich rodzinom i opiekunom 47 Rozdział V. Źródła finansowania strategii. Pozyskiwanie środków słuŜących finansowaniu zadań prezentowanych w niniejszej strategii jest procesem złoŜonym i niełatwym do konkretyzacji nie tylko ze względu na szczupłość środków budŜetowych ale równieŜ ze względu na złoŜoność i róŜnorodność zadań strategicznych wymagających nakładów finansowych. BieŜący monitoring strategii słuŜyć ma nie tylko nadzorowaniu realizacji zawartych w niej załoŜeń ale równieŜ aktualizacji potrzeb oraz wskazywaniu źródeł ich finansowania w zaleŜności od aktualnie pojawiających się moŜliwości. Podstawowe źródła finansowania strategii przedstawiają się jak poniŜej, przy czym załoŜyć naleŜy pojawienie się w przyszłości nowych moŜliwości w tym względzie: 1. BudŜet Powiatu Lubelskiego. 2. BudŜet Państwa, w tym: − programy rządowe, − budŜet Wojewody Lubelskiego 3. Środki pochodzące z budŜetu Województwa Lubelskiego. 4. Środki pochodzące z funduszy Unii Europejskiej. 5. Programy pomocowe, w tym: − programy tworzone we współpracy z organizacjami pozarządowymi, − programy tworzone we współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego. 48 Rozdział VI. Monitoring strategii. Monitorowanie strategii to przede wszystkim zapewnienie prawidłowości i wydajności wdraŜania celów strategicznych i operacyjnych, przy pomocy danych zbieranych rzetelnie i wiarygodnie na temat zadań cząstkowych realizowanych w poszczególnych celach strategicznych i porównywaniu ich z załoŜonymi wskaźnikami. Dopiero na ich podstawie moŜliwe będzie dokonywanie koniecznych zmian w załoŜeniach strategii i planowanie nowych przedsięwzięć. Monitoring prowadzony będzie na podstawie danych zawartych w sprawozdaniach własnych z działalności PCPR w Lublinie, raportach GUS, oraz innych doraźnych meldunkach z gmin. Raz w roku będzie sporządzany raport z postępów we wdraŜaniu strategii. W przypadku diametralnej zmiany uwarunkowań wewnętrznych i/lub zewnętrznych w powiecie nastąpi aktualizacja strategii. Nad realizacją zadań zawartych w strategii bezpośredni nadzór sprawować będzie Dyrektor PCPR, merytorycznie zaś pracowniczy zespół monitorujący. 49 Rozdział VII. Powiatowy Program Pomocy Dziecku I Rodzinie. CEL GŁÓWNY PROGRAMU: Prawidłowo funkcjonujący system opieki nad dzieckiem i rodziną na terenie Powiatu Lubelskiego. CELE SZCZEGÓŁOWE: 1. Profilaktyka pomocy dziecku i rodzinie. 2. Rozwój zastępczych form opieki nad dzieckiem. 3. Podniesienie poziomu standardów opieki i wychowania w placówkach opiekuńczo wychowawczych. 4. Przygotowywanie wychowanków placówek opiekuńczo - wychowawczych i rodzin zastępczych do samodzielności. 5. Doskonalenie zawodowe kadr jednostek pomocy społecznej i innych podmiotów w zakresie pomocy dziecku i rodzinie. CEL SZCZEGÓŁOWY 1. Profilaktyka pomocy dziecku i rodzinie. Zadania: 1. Wspomaganie potencjału rozwojowego rodziny. 2. Wspieranie rodziców w ich funkcjach opiekuńczo - wychowawczych. 3. Włączenie społeczności lokalnych w działania na rzecz rozwiązywania problemów rodzin. Działania: 1. Opracowywanie i wdraŜanie oraz upowszechnianie informacji o programach edukacyjnych, profilaktycznych i terapeutycznych słuŜących prawidłowemu budowaniu relacji wewnątrz rodziny. 2. Utworzenie Centrum Informacyjnego, w którym moŜna uzyskać konsultację psychologiczną, pedagogiczną, prawną. 3. Podejmowanie działań uświadamiających młodzieŜy moŜliwości indywidualnego rozwoju, sprzyjających rozwijaniu umiejętności społecznych, przedsiębiorczości i planowania kariery. 4. Włączenie organizacji pozarządowych do realizacji działań na rzecz wspierania rodziny. 5. Prowadzenie kampanii informacyjnej o lokalnych instytucjach świadczących pomoc rodzinie. 6. Rozwój wolontariatu na rzecz pomocy dziecku i rodzinie. 50 CEL SZCZEGÓŁOWY 2. Rozwój zastępczych form opieki nad dzieckiem. Zadania: 1. Zapewnienie dzieciom i młodzieŜy całkowicie lub częściowo pozbawionym opieki rodzinnej - opieki zastępczej. 2. Rozwój rodzinnych form opieki nad dzieckiem pozbawionym opieki rodziców poprzez tworzenie rodzin zastępczych niespokrewnionych i zawodowych. 3. Pomoc w rozwiązywaniu problemów rodzin naturalnych dzieci korzystających z zastępczych form opieki w celu ich powrotu do domu rodzinnego. 4. Wzmacnianie więzi dzieci korzystających z zastępczych form opieki z ich rodzinami biologicznymi. Działania: 1. Upowszechnianie roli i znaczenia rozwoju rodzinnych zastępczych form opieki. 2. Szkolenie kandydatów do pełnienia funkcji niespokrewnionej rodziny zastępczej oraz zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej. 3. Działania integrujące środowisko rodziców zastępczych: grupy wsparcia, pikniki, szkolenia, warsztaty, konferencje. 4. Warsztaty umiejętności wychowawczych z rodzicami biologicznymi dzieci korzystających z zastępczych form wsparcia. CEL SZCZEGÓŁOWY 3. Podniesienie poziomu standardów opieki i wychowania w placówkach opiekuńczo wychowawczych. Zadania: 1. Rozwój więzi rodzinnych wychowanków placówek opiekuńczo wychowawczych. 2. Kształtowanie postaw społecznych wychowanków placówek opiekuńczo – wychowawczych. Działania: 1. Utrzymywanie stałego kontaktu pracowników placówek opiekuńczo – wychowawczych z rodzicami ich wychowanków. 2. Praca z rodzinami biologicznymi dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo – wychowawczych. 3. Tworzenie grup wsparcia dla rodzin dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo - wychowawczych. 4. Organizowanie cyklicznych imprez integracyjnych dla wychowanków placówek opiekuńczo - wychowawczych i ich rodziców. 51 CEL SZCZEGÓŁOWY 4. Przygotowanie wychowanków placówek opiekuńczo – wychowawczych i rodzin zastępczych do samodzielności. Zadania: 1. UmoŜliwienie wychowankom placówek opiekuńczo – wychowawczych funkcjonowania w placówce w warunkach jak najbardziej zbliŜonych do warunków rodzinnych. 2. Nadzór nad procesem usamodzielnienia wychowanków którzy opuścili placówki opiekuńczo - wychowawcze i rodziny zastępcze. Działania: 1. Tworzenie mieszkań usamodzielnienia dla wychowanków placówek opiekuńczo -wychowawczych. 2. Tworzenie mieszkań chronionych i mieszkań usamodzielnienia przeznaczonych dla wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo - wychowawczych. 3. Realizacja projektu systemowego współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego pt. „Aktywność - Twoja szansa na samodzielność” celem zwiększenia szans na uzyskanie zatrudnienia przez wychowanków placówek opiekuńczo wychowawczych i rodzin zastępczych. CEL SZCZEGÓŁOWY 5. Doskonalenie zawodowe kadr jednostek pomocy społecznej i innych podmiotów w zakresie pomocy dziecku i rodzinie. Zadania: 1. Przygotowanie profesjonalne kadr pomocy społecznej w poszczególnych dziedzinach do realizacji wyznaczonych zadań. 2. Podniesienie jakości świadczonych usług w zakresie pomocy dziecku i rodzinie. Działania: Organizowanie i prowadzenie szkoleń dla kadr jednostek pomocy społecznej i innych podmiotów w zakresie pomocy dziecku i rodzinie, w tym: − poradnictwa specjalistycznego, w tym rodzinnego oraz terapii rodzinnej, − rodzinnych form opieki zastępczej, − współpracy i integracji lokalnych podmiotów na rzecz pomocy dziecku i rodzinie, − organizacji i prowadzenia ośrodków interwencji kryzysowej, − środowiskowych form opieki nad dzieckiem oraz pracy z jego rodzina naturalną. 52 Zakończenie. Organizacja systemu pomocy społecznej w Powiecie Lubelskim nie jest w pełni dostosowana do rzeczywistych potrzeb, jednakŜe podejmowanych jest wiele działań zmierzających do poprawy tej sytuacji. Cele strategiczne oraz operacyjne sformułowane zostały w oparciu o analizę systemu pomocy społecznej oraz sytuacji na lokalnym rynku pracy. Wymieniony w strategii katalog problemów zawiera głównie te, których skalę obserwuje się w znacznej części społeczności powiatu. Trudno jest takŜe uszeregować problemy ze względu na ich wagę i społeczne skutki, kaŜda dolegliwość społeczne wymaga wprowadzenia jak najlepszych i najszybszych rozwiązań nie tylko z powodu skutków, jakie wywołuje, ale równieŜ z uwagi na konieczność zapobiegania tworzeniu się nowych problemów. W ujęciu strategicznym pomoc społeczna w powiecie, nie koncentruje się wyłącznie na udzielaniu wsparcia finansowego potrzebującym. W ramach wypracowanej strategii przyjmuje się nowatorskie podejście do tak waŜnej sfery, jaką jest problematyka społeczna zorientowana na: • wzmocnienie postaw aktywnych, • wdroŜenie modelu pomocy zintegrowanej, • ścisłe powiązanie działań róŜnych instytucji i organizacji pozarządowych w wypracowaniu lokalnego systemu reintegracji społecznej i zawodowej osób z problemami społecznymi. ZałoŜeniem strategii jest przedstawienie bilansu szans i zagroŜeń zagadnień społecznych oraz na ich podstawie identyfikacja barier i przeszkód a takŜe opracowanie dokumentu, dzięki któremu moŜliwe będzie sprawne i racjonalne organizowanie działań, zmierzających do rozwiązania problemów społecznych w powiecie, między innymi przez wprowadzanie programów słuŜących realizacji zadań pomocy społecznej. Cel generalny niniejszej strategii moŜe być osiągnięty jedynie przy zaangaŜowaniu wielu podmiotów z sektora gospodarki, pomocy społecznej, organizacji pozarządowych, mających wpływ na wybór metod i środków działania. Przy czym niezwykle waŜne jest nawiązanie i utrzymanie współpracy pomiędzy wszystkimi podmiotami działającymi na płaszczyźnie Ŝycia społecznego. 53 Bibliografia Auleytner J.: Polityka społeczna – między ideą a działaniem. Warszawa 1994 Badura – Madej W.: Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Warszawa 1996 Bajkiewicz A, J. Supińska, M. KsięŜopolski: Polityka społeczna. Warszawa 1996 Bańka A.: Bezrobocie. Poznań 1992 BłaŜej W., Bartosz B.: O doświadczeniu bezdomności. Warszawa 1995 Bocheńska – Seweryn M., Kluzowa K.: Elementy socjologii. Warszawa 1996 Borkowski T., A. Marcinkowski: Socjologia bezrobocia. Warszawa 1996 Browne K., Herbert M.: Zapobieganie przemocy w rodzinie. Warszawa 1999 Czekaj K., K. Gorlach, M. Leśniak: Labirynty współczesnego społeczeństwa. Warszawa 1996 Dalecki R.: Realizacja polityki społecznej w zakresie pomocy środowiskowej i instytucjonalnej. Elbląg 1997 Davies M.: Socjologia pracy socjalnej. Warszawa 1996 De Robertis C.: Metodyka działania w pracy socjalnej. Warszawa 1996 Dziewięcka – Bokuń L., Milecki J.: Wybrane problemy polityki społecznej. Wrocław 1998 Flisek A.: (red) Pomoc społeczna i świadczenia rodzinne. Warszawa 2010 Frieske K., W., Poławski P.: Opieka i kontrola. Warszawa 1996 Garvin Ch. D., Seabury B. A.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej. Katowice 1998 Hryniewiecka A., Herbst J.: Pomoc społeczna w liczbach 2008 analiza danych zebranych w systemie informatycznym Pomost. Warszawa 2010 Juros A., Biały A.: Diagnoza w zakresie współpracy instytucji rynku pracy oraz pomocy i integracji społecznej na rzecz rozwoju ekonomii społecznej na Lubelszczyźnie. Lublin 2009 Kazimierczak T., Łuczyńska M.: Wprowadzenie do pomocy społecznej. Warszawa 1996 Kranz-Szurek M.: (red.) Problemy społeczne w województwie lubelskim próba diagnozy. Lublin 2010 Kwaśniewski J.: Praca socjalna. Pomoc społeczna. Warszawa 1995 Lalak D., Pilch T.: (red) Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej. Warszawa 1999 Larkowa H.: Człowiek niepełnosprawny – problemy psychologiczne. Warszawa 1987 Lewandowski Ł.: Prawne aspekty świadczeń socjalnych. Lublin 2010 Lisowski A.: Badanie potrzeb społecznych. Warszawa 1996 Maciejko W., Zaborniak P.: Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz. Warszawa 2008 Maciejko W.: Instytucje pomocy społecznej. Warszawa 2009 Marynowicz – Hetka E., Piekarski J.: Wokół problemów działania społecznego. Warszawa 1996 Modzelewski W.: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa 1996 Muszalski W.: Prawo socjalne. Warszawa 2007 Nitecki S.: Prawo do pomocy społecznej w polskim systemie prawnym. Warszawa 2008 Nocuń A., Szmagalski J.: Podstawowe umiejętności w pracy socjalnej i ich kształcenie. Warszawa 1996 Okoń W.: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa 1995 54 Obrębowski W.: (red) System wsparcia aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych (załoŜenia, elementy, zasady organizacji). Lublin 1999 Pilch T., Lepalczyk I.: (red) Pedagogika społeczna. Warszawa 1995 Rajkiewicz A., Supińska J., KsięŜopolski M.: (red) Polityka społeczna. Warszawa 1996 Reszke I.: Wobec bezrobocia: opinie, stereotypy. Warszawa 1995 Rybczyńska D., Olszak-KrzyŜanowska B.: Aksjologia pracy socjalnej wybrane zagadnienia. Warszawa 1995 Sierpowska J.: Prawo pomocy społecznej. Kraków 2006 Sierpowska J.: Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz. Warszawa 2007 Skąpska G.: Prawo i społeczeństwo. Warszawa 1996 Szewczuk Wł.: Psychologia. Warszawa 1990 Szymczak M.: (red) Słownik języka polskiego. Warszawa 1998 Tarkowski Z.: Zarządzanie i organizacja pomocy społecznej. Lublin 2000 Wódz K.: Praca socjalna w środowisku zamieszkania. Warszawa 1996 Zabielska J.: Wykluczeni i wykluczenie społeczne w oczach pracowników samorządowych – analiza problemu i skuteczne metody przeciwdziałania. Lublin 2010 Zimbardo P.: Psychologia i Ŝycie. Warszawa 2002 Zych A.: Człowiek wobec starości. Warszawa1995. Dokumenty programowe i strategiczne. Polityka Społeczna w regionie badania, analizy i upowszechnienie raport z badań cz.I, WyŜsza Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie. Lublin 2010 Polityka Społeczna w regionie badania, analizy i upowszechnienie raport z badań cz.II, WyŜsza Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie. Lublin 2010 Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na Lata 2007 – 2013, Zarząd Województwa Lubelskiego. Lublin 2007 Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007 – 2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Warszawa 2007 Narodowa Strategia Spójności 2007 – 2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Warszawa 2007 Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubelskiego na lata 2005 – 2013. Lublin 2005 Strategia Rozwoju Powiatu Lubelskiego na lata 2007 – 2015. Lublin 2007 55 Wykaz aktów prawnych. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm), Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.), Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 96, poz. 861 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. Nr 217, poz. 1837), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 31 lipca 1995 r. w sprawie szczegółowego sposobu działania w sprawach przyjęcia do domu pomocy społecznej oraz wypisania z domu pomocy społecznej osoby chorej psychicznie i upośledzonej umysłowo (Dz. U. z 2005 r. Nr 219, poz. 1871), Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz. U. Nr 233, poz. 2344 z późn, zm.), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. w sprawie placówek opiekuńczo – wychowawczych (Dz. U. Nr 201, poz. 1455), Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie (Dz. U. z 2005 r. Nr 6, poz. 45 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych (Dz. U. Nr 230, poz. 1694), Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004 r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej (Dz. U. Nr 63, poz. 587), Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 9 marca 2009 r. w sprawie udzielania pomocy cudzoziemcom, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą (Dz. U. Nr 45 poz. 366), 56 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku Ŝycia (Dz. U. Nr 17, poz. 162 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn. 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. Nr 139, poz. 1328 z późn. zm.). 57 Spis tabel. Tab. 1. Dane demograficzne w gminach. ...................................................................11 Tab. 2. Struktura wiekowa ludności powiatu w latach 1999 – 2009..........................12 Tab. 4. Struktura wiekowa ludności powiatu z uwzględnieniem płci........................13 Tab. 5. Struktura wiekowa męŜczyzn w gminach......................................................15 Tab. 6. Struktura wiekowa kobiet w gminach............................................................16 Tab. 7. Przyrost naturalny w powiecie w latach 1999 – 2009....................................17 Tab. 8. Przyrost naturalny w gminach w 2009 r.........................................................19 Tab. 9. Przyczyny udzielenia świadczeń przez gminy w 2009 r................................23 Tab. 10. Struktura bezrobocia w powiecie w latach 1999 – 2009..............................26 Tab. 11. Struktura bezrobocia w gminach w 2009 r...................................................28 Tab. 12. Okres pozostawania bez zatrudnienia mieszkańców gmin w 2009 r. .........28 Tab. 13. Liczba świadczeń przyznanych z powodu ubóstwa w gminach w 2009 r. ..31 Tab. 14. Bezdomność – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. ...............32 Tab. 15. Sieroctwo – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. ...................33 Tab. 16. Bezradność w sprawach op. – wych. – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. ...................................................................................34 Tab. 17. Zadania Powiatu z zakresu rehabilitacji i zatrudnienia osób niepełnosprawnych (sprawozdanie własne PCPR). ....................................36 Tab. 18. Niepełnosprawność – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. ....37 Tab. 19. Alkoholizm i narkomania –powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. ...................................................................................39 Tab. 20. Przemoc w rodzinie – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r.....40 Tab. 21. Zadania realizowane przez ośrodki interwencji kryzysowej wg. stanu na dzień 30.09.2010 r. .................................................................40 Tab. 22. Trudności po opuszczeniu zakładu karnego – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r. .....................................................................41 Tab. 23. Nieprzystosowanie do Ŝycia młodzieŜy po opuszczeniu placówki op.-wych. – powód przyznania pomocy w gminach w 2009 r....................42 Tab. 24. Pomoc uchodźcom w gminach w 2009 r. ....................................................43 58 Spis rysunków. Rys.1. Powiat Lubelski na tle województwa lubelskiego. ...........................................5 Rys. 2. Mapa powiatu z podziałem na gminy. .............................................................6 Rys. 3. Gminy – dane demograficzne. .......................................................................12 Rys.4. Struktura wiekowa ludności powiatu w latach 1999 – 2009...........................13 Rys. 5. Struktura wiekowa ludności powiatu z uwzględnieniem płci........................14 Rys. 6. Struktura wiekowa męŜczyzn w gminach......................................................15 Rys. 7. Struktura wiekowa kobiet w gminach............................................................16 Rys. 8. Przyrost naturalny w powiecie w latach 1999 – 2009....................................17 Rys. 9. Analiza urodzeń i zgonów w powiecie w latach 1999 – 2009 dla męŜczyzn.18 Rys. 10. Analiza urodzeń i zgonów w powiecie w latach 1999 – 2009 dla kobiet. ...18 Rys. 11. Przyrost naturalny w gminach w 2009 r. .....................................................19 Rys. 12. Poziom stopy bezrobocia w województwie lubelskim (stan na 31.12.2009). ...................................................................................24 Rys. 13. Struktura bezrobocia w powiecie w latach 1999 – 2009..............................27 Rys. 14. Liczba osób bezrobotnych i uprawnionych do zasiłku w powiecie w 2009 r. ..................................................................................27 Rys. 15. Okres pozostawania bez zatrudnienia mieszkańców powiatu w 2009 r. ....29 Rys. 16. Okres pozostawania bez zatrudnienia mieszkańców gmin w 2009 r. .........29 59