Pigułka metodyki
Transkrypt
Pigułka metodyki
Pigułka metodyki Opracowanie: Wiesław Bednarczyk Strategie n-u (W. Okoń) 1. Asocjacyjna (A), nastawiona na przyswajanie przez uczniów gotowej wiedzy. Wymaga ona stosowania podającoilustracyjnych metod nauczania, takich jak: obserwacja, gromadzenie przez uczniów środków dydaktycznych, przeprowadzanie wywiadów, czytania podręczników, czy teŜ zapamiętywania wiadomości podawanych przez nauczyciela. Strategie n-u (W. Okoń) 2. Badawcza (P), polegająca na samodzielnym zdobywaniu przez uczniów wiedzy na drodze rozwiązywania problemów, szukaniu odpowiedzi na pytania problemowe, rozwiązywaniu zadań róŜnymi sposobami, samodzielnym podejmowaniu decyzji, ocenianiu i wartościowaniu zachowań, wytworów pracy. Strategie n-u (W. Okoń) 3. Operacyjna (O), oparta na róŜnych działaniach uczniów, wymagająca stosowania w nauczaniu metod praktycznych. Mogą to być róŜnego typu doświadczenia i eksperymenty, zajęcia praktyczne, wytwórcze, społecznie uŜyteczne itp. Strategie n- u (W. Okoń) 4.Eksponująca (E), zmierzająca do wyzwalania i pobudzania przeŜyć uczniów poprzez eksponowanie róŜnorodnych utworów muzycznych, plastycznych i róŜnych dzieł sztuki, jak teŜ wykorzystywanie metod ekspresji – słownej, muzycznej, ruchowej, technicznej, dramowej itp. Płaszczyzny integracji I. Integracja treściowa, polegająca na grupowaniu treści wokół róŜnych tematów dotyczących bliŜszej i dalszej rzeczywistości przyrodniczej, społecznej, jak teŜ problemów wysuwanych przez dzieci. II. Integracja wychowawcza polegająca na równoległym realizowaniu w procesie edukacyjnym, celów poznawczych i wychowawczych, co wpływa na pozytywny rozwój wraŜliwości i świadomości społeczno-moralnej, mobilizuje uczniów do współpracy i współdziałania, eliminując przy tym niezdrową rywalizację. Płaszczyzny integracji III. Integracja metodyczna polegająca oparciu kształcenia na czterech strategiach nauczania - uczenia się: przyswajaniu, badaniu, działaniu i przeŜywaniu. IV. Integracja organizacyjna polegająca na wykorzystywaniu pełnej integracji kształcenia. Metody Metody stosowane w przedszkolu wskazują czynności nauczyciela i dzieci, które naleŜy tak dobierać, aby osiągnąć zamierzone cele. Metody przyjęte w pedagogice przedszkolnej obejmują swoim zakresem wychowanie, kształcenie i uwzględniają właściwości i etapy rozwoju dziecka. Metody nauczania Spełniają następujące funkcje: słuŜą zapoznaniu uczniów z nowym materiałem; zapewniają utrwalenie zdobytej wiedzy; umoŜliwiają kontrolę i ocenę stopnia opanowania wiedzy. Metody nauczania Uczeń będzie aktywny, gdy: cel jest dla niego bliski i wyraźny; uwzględnia się jego potrzeby i zainteresowania; ma poczucie bezpieczeństwa (błąd jest dopuszczalny); działaniom towarzyszą odczucia i emocje; Metody nauczania bierze udział w planowaniu i podejmowaniu decyzji; odczuwa satysfakcję; ma poczucie własnej wartości; dostrzega się jego wkład pracy, a nie tylko efekt; kiedy ma moŜliwość zrealizowania własnych pomysłów. Metody nauczania Aktywizując uczniów zapamiętaj, Ŝe: - 10% zapamiętujemy z tego, co słyszymy; - 20% zapamiętujemy z tego, co widzimy; - 40% zapamiętujemy z tego, o czym rozmawiamy; - 90% zapamiętujemy z tego, co robimy. Metody nauczania - nie podawać gotowych informacji, - zachęcać uczniów do stawiania pytań i poszukiwania na nie odpowiedzi, - tworzyć warunki do stawania się odkrywcą i eksperymentatorem, - wprowadzać atrakcyjne środki dydaktyczne działające na zmysły (wzrost zapamiętywania informacji do 20%). Metody nauczania Stworzenie uczniom moŜliwości dyskusji i rozmowy zwiększa ilość zapamiętanej informacji do 40%. Natomiast umoŜliwienie uczniom uczenia się poprzez działanie, powoduje, Ŝe zapamiętują 90% tego, co robią, gdyŜ w czasie wykonywania czynności angaŜują całych siebie: umysł, wolę, emocje i zmysły! Słuchowcy: · · · · · · · · · lubią dialog i rozmowy, powtarzają głośno to, co napisali, rozmawiają ze sobą, lubią słuchać, lubią wykłady, lubią długie wypowiedzi własne, lubią muzykę, wolą mówić o dziełach sztuki niŜ je oglądać, dobrze pamiętają imiona, twarze. Wzrokowcy: · · · · · · · lubią demonstracje lub pokazy, lubią wykresy i tabele, lubią opisy, pamiętają twarze i imiona, lubią robić notatki, lubią patrzeć, rysować, preferują sztuki wizualne. Jak się uczą? Czuciowcy: · uczą się przez wykonywanie i bezpośrednie zaangaŜowanie, · lubią emocje, ruch, · nie lubią czytać, · pamiętają to, co sami wykonali, · muszą się poruszać, wiercić, cos trzymać, · tupią, gestykulują, · nie lubią słuchać. Podnoszenie atrakcyjności zajęć W tym celu naleŜy: 1. Ograniczyć stosowanie metod podających. 2. Stosować metody i techniki aktywizujące, (samodzielność myślenia i działania, a takŜe pozytywna motywacji do uczenia się. 3. Organizować tak pracę, aby uczniowie mieli okazje zaspakajać swoje potrzeby (uznania, bezpieczeństwa, kontaktów społecznych, komunikacji, aktywności, samorealizacji itd.). Podnoszenie atrakcyjności zajęć 4. Uatrakcyjniać zajęcia poprzez wprowadzenie efektu zaskoczenia, zaciekawienia, nowości. 5. Wykorzystywać na zajęciach odpowiednio dobrane środki dydaktyczne. 6. Tworzyć małe grupy, które wymuszają aktywność wszystkich jej uczestników i sprzyjają obiektywnej ocenie i samoocenie. 7. Tworzyć sytuacje, w których uczniowie stają się eksperymentatorami i odkrywcami. Praca w grupie Praca w grupie: · zwiększa odpowiedzialność za siebie i innych, · szczególnie pomaga dzieciom mniej zdolnym i niepełnosprawnym (poczucie akceptacji), · stwarza poczucie przynaleŜności do grupy, · poprawia relacje pomiędzy nauczycielem a uczniami, · zachęca do refleksji, · zwiększa odpowiedzialność za wyniki, · kształci umiejętność współpracy, Praca w grupie · · · · · · · · · wspomaga uczenie się prospołeczne, nie stresuje, inspiruje innych, pomaga dostrzec siebie na tle grupy, poprawia relacje między uczniami, daje okazje do rozmów, dyskutowania, zwiększa poczucie bezpieczeństwa, daje moŜliwość wymiany doświadczeń, stwarza dobry klimat. PODZIAŁ METOD Cz. Kupisiewicz Podział z dodanymi metodami aktywizującymi: metody oparte na słowie: wykład, powiadanie, pogadanka, opis, dyskusja, praca z ksiąŜką; metody oparte na obserwacji i pomiarze: pokaz, pomiar; metody oparte na praktycznej działalności uczniów: laboratoryjna, zajęć praktycznych; metody aktywizujące: burza mózgów, sytuacyjna, inscenizacji, problemowa; K. Kruszewski Klasyfikacja metod: metody słowne, metody oglądowe, metody praktyczne, metody gier dydaktycznych. Obecny podział metod metody podające: wykład informacyjny, pogadanka, opowiadanie, opis, anegdota, prelekcja, odczyt, objaśnienie lub wyjaśnienie. Obecny podział metod metody problemowe: wykład problemowy, wykład konwersatoryjny, klasyczna metoda problemowa, Obecny podział metod metody aktywizujące: metoda przypadków, metoda sytuacyjna, inscenizacja, Obecny podział metod gry dydaktyczne: symulacyjne, decyzyjne, psychologiczne; Inne metody eksponujące: film, sztuka teatralna, ekspozycja, pokaz połączony z przeŜyciem; metody programowane: z uŜyciem komputera, z uŜyciem maszyny dydaktycznej, z uŜyciem podręcznika programowanego; metody praktyczne: pokaz, ćwiczenia przedmiotowe, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia produkcyjne, Integracja i korelacja Integracja - łączenie moŜliwie jak największej liczby zabiegów edukacyjnych (np. wychowanie, kształcenie, profilaktyka, terapia). Korelacja - wzajemne powiązanie, współzaleŜność rozwaŜanych zjawisk lub obiektów, aspektów dydaktycznowychowawczych. Zasady nauczania Zasady nauczania to normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajomić uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy, rozwijać ich zainteresowania i zdolności poznawcze, wpajać im określone poglądy i przekonania oraz wdraŜać do samokształcenia. Zasady nauczania * zasada systematyczności * zasady wiązania teorii z praktyką * zasady poglądowości * zasady świadomego udziału uczniów * zasady stopniowania trudności * zasady trwałości wyników nauczania * zasada operatywności uczniów Rodzaje planowania Planowanie kierunkowe — dotyczy dłuŜszego okresu np. roku nauki lub koncepcji nauczania na określonym szczeblu edukacji. Planowanie wynikowe — dotyczy działu programowego czy cyklu tematycznego. Planowanie metodyczne dotyczy jednostki lekcyjnej lub metodycznej Scenariusz, a konspekt Scenariusz – tekst, opracowanie zawierające dokładne wskazówki dotyczące przebiegu i realizacji zajęć Konspekt – krótki zarys, szkic, skrót streszczenie przebiegu zajęć Plan – uproszczony, krótki zarys przebiegu lekcji przedstawiony w formie tytułów Elementy składowe Temat Cele (ogólne, szczegółowe) Metody Formy Środki Przebieg Projektowanie – tok działań 1. Na wstępie ustalamy: - cel główny jednostki, którą chcemy zrealizować, - cele jednostek dziennych, będących konkretyzacją celu głównego, - dobieramy treści ze środowiska, języka polskiego, matematyki oraz co najmniej dwóch przedmiotów artystyczno – sprawnościowych, - określamy cele, które zamierzamy osiągnąć w trakcie ich opracowywania (integracja treściowa). - zapisujemy je w rejestrze celów poprzedzających scenariusz. Projektowanie – tok działań 2. Dobieramy metody i formy czynności uczniów, mające na uwadze potrzebę aktywizacji wszystkich sfer ich osobowości: intelektualnej, emocjonalnej i wykonawczej (integracja metodyczna). Ustalamy sytuacje dydaktyczne i zadania, w których działania dzieci będą realizowane (integracja organizacyjna). Projektowanie – tok działań 3. Przystępujemy do projektowania scenariuszy dziennych jednostek tematycznych. Pracę rozpoczynamy od sformułowania tematu w wersji dla uczniów, najlepiej w formie hasła, polecenia lub pytania problemowego, które powinny być dla nich interesujące i mobilizować ich do działania. Projektowanie – tok działań 4. Zarysowujemy główne ogniwa jednostki tematycznej, które obejmują: zajęcia wstępne, nawiązanie do tematu, sformułowanie i zapis tematu przy udziale uczniów, opracowanie nowego materiału, uogólnienie i syntetyzację, ekspresję róŜnego typu, przerwy śródlekcyjne, planowanie dnia zajęć. Środkowe ogniwa (uogólnianie, utrwalanie) mogą powtarzać się kilkakrotnie, przy opracowaniu nowego materiału, bowiem dotyczą one zadań naleŜących do róŜnych przedmiotów nauczania. Projektowanie – tok działań 5. Określamy tok pracy, który wyznaczają czynności nauczyciela i uczniów. W części wstępnej będą to: powitanie, sprawdzenie listy obecności, ocena porządku w klasie, sprawdzenie pracy dyŜurnych, wykonania pracy domowej itp. Potem winno nastąpić nawiązanie do tematu w formie sprawdzenia wiadomości dzieci czy teŜ aktualizacji ich doświadczeń, pobudzenia motywacji i zainteresowań uczniów tematem, prezentacją środków dydaktycznych, swobodną rozmową z uczniami. Pracę tę kończyć powinno sformułowanie tematu w wersji zadania dla dzieci i wspólne projektowanie sposobów jego rozwiązania. Ogniwo następne to opracowanie nowego materiału za pomocą odpowiednich dla danego tematu metod. KaŜdy dzień szkolny powinien kończyć się podsumowaniem i oceną pracy uczniów formułowaną przy udziale klasy. NaleŜy takŜe zaprojektować pracę domową. Projektowanie – tok działań 6.W rubryce „Sposoby realizacji” zamieszczamy treść zadań, polecenia, pytania, teksty przewidziane dla uczniów oraz krótki opis przebiegu czynności związanych z przygotowaniem uczniów do pracy, jej wykonaniem i oceną. Program własny • • • • Wstęp (od autora) Trochę teorii (uzasadnienie) Ogólne załoŜenia: cele, metody, formy pracy, zasady, środki dydaktyczne, organizacja i realizacja, czas; • Treści programowe, tematy jednostek; • Osiągnięcia i ich sprawdzanie; • • • • • Rezultaty; Sposoby sprawdzania osiągnięć; Monitoring i ewaluacja; Podsumowanie; Przykładowe scenariusze zajęć.