AKADEMICKA SIEĆ INFDRMACYONA JANET

WŁADYSŁAW SZCZĘCH
Uniwersytet Jagielloński
AKADEMICKA SIEĆ INFDRMACYONA JANET
Brytyjska
Kingdom
Joint
Academic
Informatyczny
tanii (The
-CBURC)
Akademicka
dla
Sposób
Sieć
United
Informacyjna
NETwork)
została
Uniwersytetów
Computer
oraz
Zasady działania. Organizacja.
korzystania z sieci. Usługi.
Board
rady
for
i Rad
utworzona
Badawczych
Universities
naukowo-badawcze:
JANET
and
Radę
(the
przez Komitet
Wielkiej
Research
Nauki
i
Bry­
Council
Inżynierii
(SERC), Radę Badań środowiska Naturalnego (NERC), ftadę Badań Rol­
niczych
i Żywnościowych
(UGC) w roku
1984 r.,
1984.
Sieć
(AFRC)
JANET
oraz Radę Grantów Uniwersyteckich
rozpoczęła
zastępując różne wcześniej
działalność 1 kwietnia
działające sieci obsługujące
naukowców brytyjskich m.in. MIDnet, SWUCnet oraz SERCnet.
Początkowo sieć JANET łączyła 6 uniwersytetów oraz dwie po­
litechniki,
obecnie
1990
swoim
Anglii,
jeonostek
Badawcze
końcu
obejmuje
politechniki
wiele
w
r,
łączyła
zasięgiem
Szkocji
oraz
Council).
W
ponad
ws-zystkie
Irlandii
badawczo-rozwojowych,
(Research
juz
sieci
150
uniwersytety
Płn.
Należy
finansowanych
JANET
ośrodków,
oraz
do
niej
przez
Rady
dostępne
są
także
"Zagadnienia Informacji Naukowej" 1992 nr 2(60)
179
główne
systemy
biblioteczne
Biblioteki
Brytyjskiej
(the
British
Library) /4/.
Sieć
ną
dla
JANET
indywidualnych
dawczych).
Koszty
sponsorujące
przez
jest siecią prywatną,
działania
rozwój
badań
Ministerstwo
organizacji.
użytkowników
ogólnie
(naukowców
sieci
i
są
i
Nauki)
i
w
i bezpłat­
pracowników
pokrywane
nauczanie
Edukacji
dostępną
przez
uniwersytetach
oraz
roczne
ba­
agencje
(głównie
wpłaty
innych
Sieć obsługuje około 40 t v s . użytkowników /10/.
W sieci JANET można /l/:
-
łączyć
dowolne
wykonywania
terminale
operacji
w
z komputerami
trybie
głównymi
dialogowym
(hast)
w
celu
(interakcyjnym),
np.
wyszukiwania informacji;
- wysyłać
i otrzymywać
komunikaty
(informacje)
przy użyciu poczty
elektronicznej ;
- wykonywać
operacje
w
trybie
wsadowym,
wymagające
użycia
kompu­
terów niedostępnych w lokalnej sieci użytkownika;
przesyłać
Sieć
lokalne
tów
zbiory
JANET
sieci
wia
między
siecią
typu
komputerowe
bacowczych
i programów,
jest
danych
Wielkiej
dowolnymi
WAN
uniwersytetów,
Brytanii,
i pozwalającą
(wide
area
network)
politechnik
używające
na wymianę
komputerami
różnych
i
sieci.
łączącą
instytu­
komputerów
danych między nimi.
Umożli­
także dostęp do innych sieci komputerowych w Wielkiej Brytanii
(np.
PSS/IPSS
nych)
lub
- a przez nią do sieci
akademickich
sieci
DIALOG,
europejskich
STN,
i
DataStar
i in­
amerykańskich
(np.
Internet, NSFNET, IXI, USENET czy EARN/BITNET ).
Sieć
ziomy.
ma
Podstawową
pewniające
1 BO
JANET
strukturę hierarchiczną,
częścią
łączność,
są
połączone
cztery
obejmującą
komputery
liniami
o
główne
najszybszym
cztery p o ­
(host),
za­
przesyłaniu
danych
i
informacji.
Zlokalizowane
Laboratory w Chilton
(w pobliżu
są
one w Rutherford Appleton
Oxfordu),
ty of London Computer Centre), w
w Londynie
(Universi­
Manchesterze (Manchester Co mp u­
ting Centre University of Manchester) oraz w Daresbury Laboratory
w Warrington.
komputery
Kolejne
wymiany
Exchange),
ogniwo
pakietowej
z którymi
łączą
w sieci
łączności
(IPSE
Information
się
-
użytkownicy
z
stanowią
cztery
Packet
sieci
Switch
lokalnych.
Komputery te mieszczą się w Bath (Bath University Computing Se rv i­
ce), Belfaście (Computer
Centre the Queen University Belfast),
Cambridge (University of Cambridge
Edynburgu
(Edinburgh
University
Computer
Computing
Laboratory)
Service).
oraz
Użytkownicy
końcowi łączą się z siecią JANET za pośrednictwem głównych ko mp u­
terów sieci lokalnych i najbliższych terytorialnie centrów wy m i a ­
ny
pakietowej.
Strukturę
głównych
połączeń przedstawiono na rys.
elementów
sieci
JANET
i
ich
1 /3, 4, 5, 8 f. Szybkość pr ze sy ła­
nia informacji w sieci waha się od 9,6 Kbps do 2 Mbps. Przewiduje
się, ze w najbliższych latach większość linii w sieci JANET MK II
będzie
działać
z szybkością
przesyłania
danych
2 Mbps.
Po
roku
1995 na liniach światłowodowych będzie możliwe osiągnięcie sz yb­
kości przesyłania do 140 Mbps (projekt SuperJanet) /5,7/.
Korzystanie przez użytkowników sieci
z różnych typów "kompu­
terów, systemów operacyjnych i programów oraz brak ogólnie st os o­
wanych
standardów
nieczność
wymiany
opracowania
przez
(Joint Network -Team) całej
lorowymi
książkami"
informacji
dla
Połączony
serii
różnych
plików
FTP
- B(80))
/12/
Zespół
(ogółem
rodzajów
szara - dla standartów pocztowych;
miany
w sieciach
spowodowały
Sieci
JANET
ko­
- JNT
11) norm zwanych "ko­
transmisji
danych
(np.
niebieska - dla protokołu w y ­
oraz
przygotowania
odpowiednich
181
Rys. 1. Struktura sieci JANET
programów.
Użytkownicy w sieci
operacyjnych
(m.in.
MOS,
używają ponad 20 różnych systemów
M V S , UNIX,
CP/M
30,
PC -D 0c , MULTICS,
CP-Ć, NOS, U L T R I X , 0 S - 4 0 0 0 , V M E , RISC/OS, PRIMOS, SINTRAN,
Mac)
oraz komputerów i terminali produkcji ponad 30 firm (m.in. Acorn,
Amstrad,
IBM,
ICL,
Ap pl e- Ma ci nt os h,
ITL,
obsługującym
Organem
Olivetti,
wymianę
w
Atari,
Sun,
UNISYS)
sieci
nadzorującym
CLD-Cyber,
jest
pracą
DEC-Vax,
/ 5 , 12/.
JANET
9D00,
Głównym pakietem
standaryzowany
sieci
HP
pakiet
j e s t ’ Joint
X.25.
Network
Team pracujący w Ratherford Appleton Laboratory. Do głównych jego
zadań należy:
-
zapewnienie
przygotowania
odpowiednich
norm
wymiany
danych
w
te' normy
i
sieci ;
-
określenie
wymaganych
produktów
potwierdzających
inicjowanie projektów badawczych dla ich przygotowania:
- wspomaganie
ośrodków
lokalnych
w instalacji
sprzętu,
jego d o ­
stosowaniu do norm JANET i przyłączeniu do sieci;
-
stymulowanie
rozwoju
ogólnej
wymiany
informacji
i unifikacji
*
tej wymiany w społeczności akademickiej /5/.
Ocenia się, że koszty przyłączenia sieci uczelnianej do sieci
JANET
wynoszą
około
16
tvs.funtów,
a roczna
eksploatacja
linii
łączności o k . 4,5 tvs.funtów /B/.
Drugim organem
utworzony
w 19B3
r.
sieci
jest
w celu
Zarząd Sieci
planowania
jej rozwoju
ogólny nadzór nad jej codziennym działaniem.
wiedzialne
przed
dyrektorem
siecią jest Komitet Doradczy
sieci.
Głównym
(Nadzorczy)
(Network
Executive)
i sprawujący
Oba te ciała są odpo­
organem
Sieci
kierującym
(Network Advisory
Committee) powołany przez Komitet Informatyczny dla Uniwersytetów
(CBU - Computer Board for Universitie^.
1B3
W ramach sieci JANET działają zespoły użytkowników,
(JANET User Group),
zespołów
regionalne oraz przedmiotowe.
regionalnych;
ogółem
w
tych
zespołach
tzw. JUG
Istnieje sześć
współpracują
44
uniwersytety, 33 politechniki i 51 instytutów badawczych.
Do sieci
JANET przyłączonych
lijskich,
6 uczelni
narodowe.
Działają
JANET
Bibliotek
dla
z Nowej
2
Zelandii
zespoły
JUGL
Zadaniem
prac
wszystkich bibliotek
User
Group
Zespół
Użytkowników
for Libraries)
oraz
JUGL utworzono w 1987 r., jako repre­
zentację wszystkich bibliotek.
komitet.
oraz 2 organizacje między­
przedmiotowe:
(JANET
NCNCG dla fizyki atomowej.
jest również 6 uczelni austra­
Pracami
zespołu
jest
akademickich.
zespołu kieruje
włączenie
Realizacji
do
3-osobowy
sieci
JANET
tego zadania słuzv
projekt JUPITER (JUGL Project for Information Transfer, Education
and
Research).
Projekt
przewiduje
doskonalenie
tekarzy przez organizowanie seminariów,
odpowiednich
Grants
informacji.
Committee ,
a
Jest
on
kierowany
biblio­
kursów oraz publikowanie
finansowany
przez
zawodowe
przez
bibliotekę
University
Uniwersytetu
w Glasgow /6 /. W ramach projektu JUPITER opublikowano "Guide for
libraries on JANET",
zasad
działania
pracy
w sieci
zawierający w części pierwszej zwięzły opis
sieci,
oraz
kody
opis
procedur
rozpoczynania
adresowe
katalogów
lokalną
sieć
online
i kończenia
dostępnych
w
sieci JANET.
W Szkocji
utworzono
biblioteczno-informacyjną
SALBIN (the ScotŁsh Academic Libraries Bibliographic
Information
Network), której najważniejszym zadaniem jest zapewnienie dostę­
pu do zasobów JANET, z możliwością wydruku wyników wyszukiwania
lub zapisania tych wyników na dyskietkach.
uniwersytetów
szkockich,
biblioteki
ją 8 bibliotek
publiczne w Glasgow
burgu oraz Szkocka Biblioteka Narodowa.
184
Tworzy
i Edyn­
W sieci JANET w końcu 1990 roku dostępnych było około 60 ka ­
talogów online, podczas gdy w marcu 19B6 r, było ich tylko 15 /9/.
Biblioteki i bibliotekarze mogę wykorzystywać sieć JANET do:
- dostępu do sieci komercyjnych PSS/IPSS;
- dostępu do katalogów online (OPAC) innych bibliotek;
- otrzymywania
opisów
bibliograficznych
dokumentów
gromadzonych
w swojej bibliotece, a przygotowanych wcześniej' w innych biblio­
tekach;
- wyszukiwania tekstowego;
- kopiowania zbiorów danych np. oprogramowania ogólnie dostępnego;
- korzystania
z biuletynów komputerowych (HUMBUL,
NISS BB, JANET
Mews) ;
- korzystania z obcych baz danych, szczególnie faktograficznych,
ekonomicznych, rynkowych, meteorologicznych, naukowych itp. /8/;
- korzystania z poczty elektronicznej.
Wszystkie ośrodki zarejestrowane w sieci JANET otrzymują swój
adres, tzw. .Name Registration Scheme - NRS. Składa się on z trzech
części :
1. Nazwy pełnej
np. D U N D E E .LIBRARY ;
2. Skrótu nazwy
np. DUND.LIB;
3. Kodu numerycznego n p . 0000 0700 6200.
Przy
czym
nazwa
społeczności, rejonu,
pełna
składa
się
z 4 części,
nazw
kraju,
służby, w której dla sieci JANET dwa pi er w­
sze człony są stałe: UK.AC. i mogą być wewnątrz sieci opuszczane.
Poszczególne komputery otrzymują swoje indywidualne adresowe kody
numeryczne 12 lub 14 cyfrowe.
185
Użytkownicy
sieci
czne (JANET.NEWS)
sieci,
ich
do dyspozycji
zawierające aktualne
adresach,
poszczególnych
mają
osobach
instytucji
czasopismo
informacje o uczestnikach
odpowiedzialnych
w sieci,
elektroni­
katalogach
za
uczestnictwo
online
dostępnych
w sieci, konferencjach i spotkaniach grup użytkowników sieci oraz
sposobach łączenia się z innymi sieciami.
Dla potrzeb użytkowników prowadzone są w ośrodkach oblicze­
niowych
uniwersytetów
(National
i Southampton
Software
and
bazy
Services
(NISS Public Access Collections)
o programach.
tetu w Lancaster
stępnych,
Bath
Information - on
oraz NISSPAC
macje
w
tzw.
Natomiast w ośrodku
prowadzone
jest
danych
NISS8 B
Bulletin
Board)
zawierające infor­
obliczeniowym uniwersy­
archiwum programów ogólnie
NPDSA- (National Public
Domain
do­
Software Archive),
z którego poprzez sieć można uzyskać bezpłatnie kopie potrzebnych
p r og ra mó w.
Poczta
katów
elektroniczna sieci JANET pozwala na wymianę komuni­
i informacji
między użytkownikami
sieci.
Możliwe
jest
też
wysyłanie
i otrzymywanie poczty elektronicznej z sieci zewnętrz­
nych.
Dla
użytkowników
niami
tworzone
mogą
być
są
kierowane
tzw.
i
interesujących
spisy
się
pocztowe.
odbierane
przez
tymi samymi
zagadnie­
Komunikaty
i informacje
wszystkich
użytkowników
umieszczonych na takiej liście.
Sieć JANET pozwala na przesyłanie i korzystanie z informacji
z innych sieci informacyjnych o zasięgu ogólnoświatowym, europej­
skim
lub
tylko
krajowym,
takich
jak
EARN,
NSFNET,
EAN,
UKNet,
PSS oraz IXI.
P.
Stone /10/ podaje,
że do sieci
około 300 bibliotek w Wielkiej Brytanii.
1B6
JANET przyłączonych jest
Podsumowując
bezpośredniego
sieć
JANET
dotarcia
jest
praktyczną
z informacją
realizacją
niezbędną
zasady
użytkownikowi
do
komputera umieszczonego na jego biurku.
Literatura
1. BURTON J., NEWPORT J., ROBINSON E.: OPACs and JANET: a simple
technique for easy user access. Program, vol. 23 nr 3 Jul.l9B9,
s. 257-268.
2. BUXTON A.: JANET and the librarian.
Electronic Library, vo l.6 ,
nr 4, Jul. 19B9, s. 250-263.
3. GUI0E for Libraries online. Project JUPITER. Glasgow Un iversi­
ty Library, Nov.
19B9.
4. HOLLIGAN P.: Accès to academic networks.
London, Taylor Graham
for P C R C , 1 9 B 6 , s. 91, t a b l . , bibl.
5. HOLLIGAN P.:
Access to UK academic networks.
Information Pro­
cessing and Management, 22 (4), 1986, s. 353-356.
6 . JANET:
26 Oct.
7. JANET:
an
overview
for
libraries.
Joint
Network
Team Publ.,
1990, s. 2 .
Joint Academic NETwork.
Joint Network Team, Rutherford
Appleton Laboratory, Chilton, Didcot, Oct. 1990.
8 . MACCOLL J.: Project JUPITER is launchied. Vine,
(72) Nov. 19B8,
s. 28-29.
9. NETWORK
10.
STONE
upgrades.
P.:
JANET:
News
from
a report
JUPITER,
on
its
use
nr
1,
for
Nov.
1989
libraries.
s.
2.
BLRDD,
London, 1990, s. 13B, Research Report nr 77.
11.
STONE
P.:
Remote
access
to OPACs
and
the
use
of electronic
mail in university libraries: development in the use of JANET.
Vine, (63) Aug.
1986, s. 2B-30.
187
12. WELLS M.: JANET and academic resorce sharing. W: The elektro­
nie campus:
an information strategy.
London, BL Board,
13.
Ed. by L. J. Brindsley,
1989, s. 112-113.
WELLS M.: JANET - the United Kingdom Joint Academic Network.
Serials, 1(3) Nov. 8B, s. 28-31, 33-36.
THE ACADEMIC INFORMATION NETWORK "JANET"
Summary
There is presented the organization and rules of
of the British Information network JANET (the United
Academic NETwork).
functioning
Kingdom Joint
The structure of the JANET network,
its
ser­
vices and the way of the use of its services are discussed in de ­
tail.
AKfíEMHMECKAÂ
KH^OPHAHHOHHAH C E T b JAHET
P e
n p e n c T a s jie H a
o p ra H iisa iiH H
aK aneM H ^iecK O H
HH$0p M a m i0HH0H
J o in t
H E T w o r k ).
ra
A c a d e m ic
JAH E T,
S T oro
188
n p e n o c T a s jiH e M o e
o õ c jiy m H B a r o iH
ceTH.
3
u
k>
n
e
npHHt(nnbi
ccth
Ilo n p o 6 n o
nencTBOBaHHH
JAH E T
(t łie
oxapaK T epn30B aH a
o G c jiy s cH B a H n e h
cn ocoG u
E p h tsh ck oh
U n ite d
K in g d o m
cT p yK T yp a
y n o T p e 6 jie H H H
ce­