Niacyna (witamina PP, witamina B 3 )

Niacyna (witamina PP, witamina B3)
Niacyna jest wspólną nazwą dla kwasu nikotynowego i amidu kwasu nikotynowego
(nikotynamidu). Zarówno jeden, jak i drugi związek są substytutami i równorzędnymi
źródłami niacyny w pożywieniu. Witamina ta została po raz pierwszy wyizolowana w 1912 r.
przez Kazimierza Funka w jego badaniach nad chorobą beri-beri. W tym czasie została
uznana za czynnik zapobiegający zespołowi czarnego języka (zespół krowiego języka).
Dopiero w roku 1937 Konrad Arnold Elvehjem zidentyfikował tę cząsteczkę w świeżym
mięsie i drożdżach jako nową witaminę – kwas nikotynowy.
Rola
Niacyna warunkuje prawidłowe funkcjonowanie mózgu i obwodowego układu nerwowego.
Bierze udział w syntezie hormonów płciowych (estrogenów, progesteronu, testosteronu),
kortyzolu, hormonów tarczycy (tyroksyny) i trzustki (insuliny). Stanowi substrat do syntezy
koenzymów. Niacyna jest składnikiem dwóch koenzymów NAD – dinukleotydunikotynoamidoadeninowego i NADP – fosforanudinukleotydunikotynoamidoadeninowego, które
katalizują proces przenoszenia atomów wodoru w procesie tkankowego oddychania oraz
uczestniczących w pośredniej przemianie tłuszczów, białek i węglowodanów. Formy te biorą
czynny udział w metabolizmie glukozy, tłuszczu i alkoholu. Witaminie PP przypisuje się
zdolność
zmniejszania stężenia cholesterolu,
triacylogliceroli
(trójglicerydów) oraz
rozszerzania naczyń krwionośnych.
Występowanie
Bogatym źródłem niacyny w produktach zwierzęcych jest mięso drobiowe, podroby, ryby.
Natomiast w produktach roślinnych w znaczących ilościach występuje w: produktach
zbożowych – kaszach, otrębach pszennych; suchych nasionach roślin strączkowych;
zielonych warzywach liściastych; orzechach arachidowych.
Nadmiar
Nie obserwowano skutków przedawkowania niacyny pochodzącej z pożywienia. Objawy
hiperwitaminozy mogą się pojawić w trakcie suplementacji tą witaminą, m.in. są to: bóle
brzucha, mdłości, podniesienie poziomu glukozy w osoczu krwi, niewydolność wątroby,
arytmia serca, zaburzenia skórne – pieczenie, swędzenie.
1
Niedobór
• Brak niacyny w diecie wywołuje pelagrę. Do najistotniejszych objawów tej choroby
zalicza się: zapalenie skóry, biegunki, nudności, zmiany na języku i w jamie ustnej,
niedokrwistość, a nawet paraliż kończyn i demencję.
• Niedobór witaminy PP może powodować zaburzenia w funkcjonowaniu przewodu
pokarmowego, tj.: biegunkę, spadek masy ciała, osłabienie oraz ze strony układu
nerwowego: bezsenność, zawroty i bóle głowy, zapalenia nerwów, zaburzenia pamięci,
stany rozstroju nerwowego.
W przypadku zbilansowanej diety niedobory niacyny są bardzo rzadkie ze względu na jej
powszechne występowanie w wielu produktach spożywczych.
2