09_47_surowce kaolinowe - PORTAL

47. S U R O W C E
KAOLINOWE
Surowcami kaolinowymi nazywane są piaskowce o spoiwie kaolinitowym wieku
górnokredowego, występujące w Polsce w depresji północnosudeckiej. Do tej grupy surowców
zakwalifikowano
równieŜ
złoŜe
zwietrzelin
bazaltowych
Dunino,
pierwotnie
udokumentowanych jako złoŜe surowca haloizytowego, który po badaniach został
przeklasyfikowany do surowców kaolinitowych.
ZłoŜa surowców kaolinowych powstały w wyniku regionalnej kaolinityzacji kwaśnych
skał magmowych i metamorficznych, która rozwinęła się w Polsce na znacznym obszarze na
przedpolu Sudetów. Objęła ona masywy granitowe Strzegomia-Sobótki, Strzelina i niektóre
rejony Gór Sowich i Gór Izerskich. Procesy wietrzenia wieku trzeciorzędowego doprowadziły
do powstania zwietrzelin kaolinowych o znacznej miąŜszości. ZłoŜa kaolinów naleŜą do typu
kaolinów rezydualnych lub redeponowanych, obszarowo związanych ze skałami
macierzystymi. W obu przypadkach złoŜa lokalizują się w obszarach wymienionych masywów
granitowych i skał metamorficznych.
Stan zasobów surowców kaolinowych, ich strukturę rozpoznania oraz stopień
zagospodarowania przedstawiono w tabeli 47.1.
Tabela 47.1
SUROWCE KAOLINOWE - mln t
Wyszczególnienie
ZASOBY OGÓŁEM
ZłoŜa zakładów czynnych
Ilość
złóŜ
14
Razem
213.68
Zasoby geologiczne
bilansowe
A+B+C1
C2
140.13
w tym - zasoby złóŜ zagospodarowanych
2
81.02
81.02
Zasoby
pozabi- przemylansowe słowe
73.55
46.05
72.96
-
-
72.96
w tym - zasoby złóŜ nie zagospodarowanych
Razem 10
123.46
49.91
73.55
1. ZłoŜa rozpoz. szczegółowo
5
52.22
49.91
2.31
2. ZłoŜa rozpoz. wstępnie
5
71.24
71.24
41.67
29.67
12.00
-
w tym - złoŜa, których eksploatacji zaniechano
2
9.20
9.20
-
4.38
-
Razem -
Geologiczne zasoby bilansowe surowców kaolinowych na koniec 2009 r. wyniosły
213,68 mln t i w porównaniu z ubiegłym rokiem zmniejszyły się nieznacznie w wyniku
wydobycia.
Zasoby bilansowe dwóch zagospodarowanych złóŜ wynoszą 81,02 mln t i stanowią
38 % geologicznych zasobów bilansowych.
Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
SUROWCE KAOLINOWE
2
Zasoby przemysłowe uległy zmniejszeniu w wyniku wydobycia i wyniosły w 2009 r.
72,96 mln t, co stanowi 90 % geologicznych zasobów bilansowych złóŜ zagospodarowanych.
Wydobycie surowców kaolinowych było nieco niŜsze niŜ w ubiegłym roku i wyniosło
261 tys. t. W 2009 r. ze złoŜa Dunino wydobyto 45 ton kaolinów.
Kaoliny wysokogatunkowe – obecnie uznaje się za nie frakcję poniŜej 15 µm,
wykorzystywane są przez przemysł ceramiczny, gumowy, polimerów czy włókna szklanego.
Grubsze frakcje mają natomiast zastosowanie do produkcji popularnych w ostatnich latach
płytek ceramicznych typu „gres porcellanato”, do produkcji których wymagane są kaoliny
szlamowane o bardzo niskich zawartościach tlenków barwiących (TiO2, Fe2O3). Ponadto
surowce kaolinowe stosowane są do produkcji ceramiki kamionkowej, białego cementu oraz
materiałów ogniotrwałych.
Krajowe zapotrzebowanie na surowce kaolinowe pokrywane jest produkcją z własnych
złóŜ i w niewielkim stopniu importem. Kaolin produkuje się teŜ w kopalniach piasków
szklarskich (Biała Góra) i piasków formierskich (Grudzeń-Las).
Import kaolinów w 2009 r. był mniejszy o około 30 % i wyniósł 98,68 tys. t, w tym
89,31 tys. t kaolinu surowego i 9,37 tys. t kaolinu wypalonego. Eksport był niewielki i wyniósł
11,66 tys. t (tabela 47.2).
Tabela 47.2
Kierunki polskiego importu i eksportu kaolinu i glin kaolinowych
IMPORT
Lp.
Kraj
Ilość
tys. ton
Świat (ogółem)
98.68
1
2
3
4
5
6
Niemcy
Czechy
Wielka Brytania
Stany Zjednoczone
Ukraina
Francja
57.38
25.07
8.45
3.24
2.54
1.17
EKSPORT
Wartość Lp.
Kraj
Ilość
tys. PLN
tys. ton
41 979
Świat (ogółem)
11.66
16 652
10 265
7 915
3 948
1 289
737
1
2
3
4
5
6
Słowacja
Niemcy
Włochy
Łotwa
Dania
Francja
6.79
4.02
0.55
0.06
0.10
0.03
Wartość
tys. PLN
3 203
1 715
993
258
69
68
30
Stopień rozpoznania zasobów i stan zagospodarowania, a takŜe wielkość wydobycia
z poszczególnych złóŜ zestawiono w tabeli 47.3.
Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
SUROWCE KAOLINOWE
3
Tabela 47.3
Wykaz złóŜ surowców kaolinowych - tys. t
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Stan
zag.
złoŜa
ZŁOśA UDOKUMENTOWANE
złóŜ: 14; OGÓŁEM
woj. dolnośląskie
złóŜ: 14
Andrzej (śarów)
Z
Antoni (Kalno)
R
Dunino
E
Gola
R
Julia (Dzierzków-Roztoka)
P
Kazimierz (Godziszówek-T.)
P
Maria I (Czerna)
Z
Maria III
E
Michał (Dzierzków-Roztoka)
P
Monika
P
Stefan (Bolesławice)
P
Śmiałowice
R
Zofia (Czerwona Woda)
R
śarów
R
Nazwa złoŜa
Zasoby
przemygeologiczne
bilansowe
słowe
213 682
72 960
Wydobycie
261
213 682
72 960
261
tylko pzb.
19 904
479
1 324
6 900
36 755
9 203
80 540
20 980
2 968
3 641
12 234
14 456
4 298
383
72 577
-
0
261
-
Powiat
świdnicki
świdnicki
legnicki
świdnicki
świdnicki
świdnicki
bolesławiecki
bolesławiecki
świdnicki
strzeliński
świdnicki
świdnicki
zgorzelecki
świdnicki
Opracowała: Agnieszka Malon
Copyright © 2010 Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy