Bezrefleksyjność
Transkrypt
Bezrefleksyjność
Bezrefleksyjność Opracowane na podstawie wykładu prof. Dariusza Dolińskiego Myślimy Ŝe człowiek jest istotą racjonalną (jedyną na kuli ziemskiej) Myślimy Ŝe człowiek jest istotą racjonalną (jedyną na kuli ziemskiej) Myślimy Ŝe człowiek jest istotą racjonalną (jedyną na kuli ziemskiej) Myślimy Ŝe człowiek jest istotą racjonalną (jedyną na kuli ziemskiej) Myślimy Ŝe człowiek jest istotą racjonalną (jedyną na kuli ziemskiej) Człowiek myśli o rybie z poczuciem wyŜszości Myślimy Ŝe człowiek jest istotą racjonalną (jedyną na kuli ziemskiej) Watson zaobserwował na placu apelowym, Ŝe Ŝołnierze robią pętlę, bo „poprzedni rocznik tez tak chodził” WaŜne czynności… Czy wychodząc z domu przekręciłeś klucz w zamku? … są zautomatyzowane Eksperyment Ellen Langner Zbadano zawartość koszy na śmieci w sekretariatach firm, aby ustalić, jak wyglądają komunikaty zostawiane przez szefa Pani… (tu imię) • • ZRÓB coś tam ewentualnie PROSZĘ ZROBIĆ coś tam PANI… PROSZĘ ZANIEŚĆ TE KARTKĘ DO POKOJU 306 Eksperyment Ellen Langner PANI… PROSZĘ ZANIEŚĆ TE KARTKĘ DO POKOJU 306 CZEŚĆ PROSZĘ ZANIEŚĆ DO POKOJU 306 ZANIEŚ TO DO 306 Eksperyment Ellen Langner PANI… PROSZĘ ZANIEŚĆ TE KARTKĘ DO POKOJU 306 Jeśli kartka była sformułowana w wariancie typowym, 70% wykonało polecenie CZEŚĆ PROSZĘ ZANIEŚĆ DO POKOJU 306 ZANIEŚ TO DO 306 Jeśli coś się nie zgadzało w strukturze, 10% wykonało polecenie a pozostałe odkładały na bok, lub telefonowały i wyjasniały SKRYPT: w odpowiedzi na ten sam bodziec, uruchamia się zaprogramowane zachowanie Przykład Ktoś patrzy na zegarek Pytamy „która godzina” Ponownie patrzy na zegarek Eksperyment Ellen Langner Kolejka w punkcie ksero SKRYPT PROŚBY O POMOC: PROŚBA + UZASADNIENIE (czy moŜesz poŜyczyć 50 złotych, bo nie mam pieniędzy?) PROŚBA BEZ UZASADNIENIA Mam 5 stron do kserowania, czy moŜesz mnie przepuścić? PROŚBA Z UZASADNIENIEM Mam 5 stron do kserowania, czy moŜesz mnie przepuścić, bo się śpieszę? Eksperyment Ellen Langner Kolejka w punkcie ksero SKRYPT PROŚBY O POMOC: PROŚBA + UZASADNIENIE (czy moŜesz poŜyczyć 50 złotych, bo nie mam pieniędzy?) PROŚBA BEZ UZASADNIENIA Mam 5 stron do kserowania, czy moŜesz mnie przepuścić? 60% PROŚBA Z UZASADNIENIEM Mam 5 stron do kserowania, czy moŜesz mnie przepuścić, bo się śpieszę? 94% UZASADNIENIE NIE MUSI BYĆ SENSOWNE!!! Eksperyment Ellen Langner PROŚBA Z UZASADNIENIEM Mam 5 stron do kserowania, czy moŜesz mnie przepuścić, bo chciałem skserować? 98% PROŚBA BEZ UZASADNIENIA Mam 5 stron do kserowania, czy moŜesz mnie przepuścić? 60% PROŚBA Z UZASADNIENIEM Mam 5 stron do kserowania, czy moŜesz mnie przepuścić, bo się śpieszę? 94% Eksperyment Ellen Langner Ludzie funkcjonują na dwóch poziomach: Kiedy sytuacja jest mało waŜna: BEZREFLEKSYJNIE Kiedy sytuacja jest waŜna lub istnieje zagroŜenie: RACJONALNIE Co się stanie, gdy zamiast 5 stron będziemy chcieli kserować 20? Eksperyment Ellen Langner PROŚBA Z UZASADNIENIEM Mam 5 stron do kserowania, czy moŜesz mnie przepuścić, bo chciałem skserować? 24% PROŚBA BEZ UZASADNIENIA Mam 5 stron do kserowania, czy moŜesz mnie przepuścić? 24% PROŚBA Z UZASADNIENIEM Mam 5 stron do kserowania, czy moŜesz mnie przepuścić, bo się śpieszę? 48% Tu ludzie funkcjonują racjonalnie PROBLEM WAGI Mamy 8 monet, w tym jedna jest fałszywa (lŜejsza) Ile razy trzeba posłuŜyć się wagą, aby ją zidentyfikować? PROBLEM WAGI Mamy 8 monet, w tym jedna jest fałszywa (lŜejsza) Ile razy trzeba posłuŜyć się wagą, aby ją zidentyfikować? śyjemy w świecie symetrii i dzielenia na pół Dwa stany umysłu: BEZREFLEKSYJNOŚĆ REFLEKSYJNOŚĆ Zredukowana uwaga Otwarcie na nowości Nieelastyczne zachowanie Łatwe róŜnicowanie (zabawy typu znajdź 10 szczegółów) Brak plastyczności międzykontekstowej Plastyczność międzykontekstowa Brak otwartości na nowe informacje Niska świadomość moŜliwości róŜnych perspektyw rozwiązywania problemów Orientacja na teraźniejszośc (znako drogowe – jazda na pamieć) Mała wraŜliwość na to, co dzieje się na zewnątrz Dostrzeganie moŜliwych innych punktów widzenia Plastyczność międzykontekstowa Eksperyment z Berkeley Potrzebujesz 11,6 litra oleju – moŜesz kupić więcej, ale nie mniej. Masz wydać jak najmniej pieniędzy Opakowania: 2,5 litra – 3,95 USD 1,2 litra – 2 USD i 0,5 litra – 1 USD Większość gospodyń dobrze wykonała zadanie Problem teoretyczny – mechanik ma kupic 11,6 litra oleju do samochodu zadanie identyczne, ale brak poprawnych rozwiązań – brak plastyczności międzykontekstowej Ograniczenia umysłu - podzielność uwagi mylona z przerzutnością uwagi Napoleon dyktował kilka listów jednocześnie: Pamiętnik Einsteina – gotował jako na twardo i myśląc o teoriach wrzucił zegarek do wrzątku Newton – dwa koty – duŜy i mały drapią w drzwi. Wycina w drzwiach dwa otwory – duŜy i mały i dopiero po tygodniu domyśla się, ze wystarczył jeden DOMINANTA – (w centralnym układzie nerwowym) – hamuje działanie innych ośrodków – umysł kieruje się jedną aktywnością, a pozostałe są wykonywane automatycznie. Nawet skomplikowane czynności podlegają automatyzacji MoŜliwości mózgu są ogromne – pianiści potrafią jednocześnie grać i prowadzić rozmowę, kierowcy prowadzić auto i słuchać radia PRIMA APRILIS Na pokładzie jest 10 kóz i 26 owiec ile lat ma kapitan statku? Bezrefleksyjność a edukacja Klasyczne podstawy: 1) Rzeczy podstawowe musza być wyuczone, aby stały się druga natura człowieka 2) Odpowiedź na podstawowe pytania moŜe być dobra albo zła 3) Kluczowym jest zapamiętanie faktów Wszyscy wiedzą, Ŝe E=mc2 Co to jest E i c? Kolega był pewien, Ŝe Wojski miał na imię NATENCZAS Szkoła – powtarzanie wiedzy ksiąŜkowej jest nagradzane, myślenie karane Bezrefleksyjność a edukacja Informacjom naleŜy nadawać sens, a nie je reprodukować!!!! ZAMIAST POWINNO BYĆ JEST BYWA JEST MOśE BYĆ JEST PRZEWAśNIE JEST Nawykiem powinno stać się patrzenie z róŜnych perspektyw! Bezrefleksyjność a zdrowie Dlaczego ludzie podupadają na zdrowiu po przejściu na emeryturę? (mniej stresu, więcej snu, mogą się zająć tym, co lubią…) DOPÓKI UMYSŁ JEST AKTYWNY – ZDROWIE DOPISUJE! OSTRZEśENIE!!! BEZREFLEKSYJNA UCIECZKA W PRZESZŁOŚĆ (komputer to nie dla mnie) Bezrefleksyjność a zdrowie Podział osób w wieku 70-75 lat na trzy grupy: Nic nie robią Badanie koncentracji, składu krwi itp. WYNIK – BEZ ZMIAN Jadą na 5- dniowe wczasy Badanie koncentracji, składu krwi itp. WYNIK – POPRAWA Jadą na 5- dniowe wczasy i muszą zachowywać się, jakby byli o 20 lat młodsi ZAKAZ ROZMÓW O PRZESZŁOŚCI Badanie koncentracji, składu krwi itp. WYNIK – ZNACZNA POPRAWA Bezrefleksyjność a zdrowie Dom Starców - trzy grupy przez 12 tygodni 2x po 20 minut: Relaksacja (maja leŜeć i nie myśleć) Po roku Ŝyje 62,5 % Generowanie pomysłów (np. Co moŜna zrobić z zakrzywionym gwoździem, połówką cegły itp.) Po roku Ŝyje 87,5 % Seminarium filozoficzne – dyskusja na temat moŜliwych cech innych cywilizacji, efektu cieplarnianego, kryzysu energetycznego itp.. – udział wymaga przygotowania Po roku Ŝyje 100 % KULTUROWE STEREOTYPY utwierdzają starych ludzi w tym, Ŝe są niesprawni RÓśNICE W ILORAZIE INTELIGENCJI słyszący IQ niesłyszący 70 80 wiek Około 80 roku Ŝycia – słyszący zaczyna być postrzegany, jako stary a niesłyszący nadal jest kategoryzowany, jako głuchoniemy – społeczeństwo nie uwaŜa go za starego i dlatego deterioracja jest mniejsza Wczesne doświadczenia a zdrowie Zbadano dwie grupy 75-latków Nie mieszkali z dziadkami w dzieciństwie Mieszkali z dziadkami w dzieciństwie Pierwsza grupa lepiej wypadła w testach inteligencji i zdrowia – nie nauczyli się, ze człowiek starzeje się i nie powtarzają schematu Nie dotyczy to sytuacji, kiedy dziadkowie świetnie funkcjonowali - ale wtedy teŜ powielali schemat kulturowy Kiedy ludzie przeŜywają TRAUMĘ (śmierć bliskiej osoby, gwałt, wypadek…) Mówienie o tym pomaga Zrozumienie sytuacji Nie mówić, to znaczy uciec w bezrefleksyjność! Fragment wywiadu z prof. Krzysztofem Michalskim – Gazeta Wyborcza 25.03.2010 PRZYPADEK Mc Enroe Bezrefleksyjność a struktura języka poradniki – jak ubiegać się o pracę Klisze – „lubię pracować z ludźmi” „chętnie podejmuje wyzwania” Zamieszczono ogłoszenie o pracy – wysłano ofertę męŜczyzny „gorszego” oraz kobiety „lepszej”. Jeśli decydował męŜczyzna – wybierał kobietę. Jeśli kobieta – wybierała męŜczyznę w 90% przypadków!!! WNIOSEK – to kobiety gnębią same siebie (co intensyfikuje problem) Poradnik dla kobiet „jak zostać liderem? (zjawisko szklanego sufitu) ZADANIE: Wygłosić mowę na otwarcie ROTARY CLUB, jako lokalny lider WARIANTY: 1) Zimny, refleksyjny (kontakt wzrokowy, bez uśmiechu) 2) Ciepły, refleksyjny (kontakt wzrokowy i uśmiech) 3) Zimny, bezrefleksyjny (bez kontaktu, bez uśmiechu) 4) Ciepły bezrefleksyjny (kontakt, uśmiech, ciepły głos) 3. Wypadły najgorzej Przenoszenie stereotypów Człowiek obrabowany w autobusie nie chciał dojeŜdŜać i stracił pracę. Zalecano mu terapie fobii, ale kiedy okazało się, Ŝe ma niskie IQ, juŜ nie zalecano terapii Przenoszenie stereotypów płciowych: kobiety lepiej odczytują emocje, a męŜczyźni lepiej znają się na technice. Bezrefleksyjne przenoszenie norm interpersonalnych na funkcjonowanie z komputerem EKSPERYMENT: komputer uŜywa ludzkiego głosu (6 kobiecych i 6 męskich) dla wyjaśnienia zasady działania niebieskiego lasera i analizy emocji ocena – laser – lepiej, gdy męski, emocje, gdy kobiecy Reguła WZAJEMNOSCI w kontaktach z komputerem – komputer pomaga człowiekowi w pierwszym zadaniu, a w drugim prosi o wskazówki OTWARTOŚĆ ZA OTWARTOŚĆ Bezrefleksyjne realizowanie skryptu sprzedaŜy PasaŜerowie TITANICA, ubezpieczeni w firmie X dostali odszkodowanie. Kup dwie koszule w cenie jednej! CDN