J. Grela, Sztuka buddyjska w Azji Południowo

J. Grela, Sztuka buddyjska w Azji Południowo-Wschodniej (2)
Tajlandia – okresy w sztuce (wg Steve Van Beek, Luca Invernizzi Teutoni, The Arts of
Thailand, Periplus, Singapore 2000)
• Okres kamiennych „kół dhammy” (przed I w. n.e.), Nakhon Pathom, wpływy ind. i
lankijskie do VI w., stupy dzwonowate
• Dvaravati (VI-XI w.) – therawada, w sztuce wpływy Monów
• Śrivijaya (VIII-XIII w.) z Sumatry, płd. Tajlandia, mahajana, posągi bodhisattwów
• Lopburi (X-XIV w.), wpływy Khmerów, mahajana
• Sukhotai (XIII-XV w.) środk. Tajl., therawada
• Lanna (XIII-XVI w.), pn, therawada
• Ayutthaya (XIV-XVIII w.)
• Ratanakosin (XVIII-nadal).
Wpływy Indii, Sri Lanki i Khmerów, dopiero od Sukhotai, XIII w. własny styl
Styl moński:
-cegła
-budowla schodkowa
-repliki budowli na rogach poszcz. poziomów
Styl khmerski:
-gł. kamień, skała
-strzelistość
-4 wejścia
-nisze na posągi
Sukhotai (1238-1438) środk. Tajlandia
• Strzelistość, wysmukłość budowli
• Symetria
• Częsta oktagonalność podstawy budowli
• Motyw słonia
• Materiał: głównie cegła
• Rzeźba: znaczne wydłużenie sylwetki Buddy, zwłaszcza głowy
• „Płomień” (ramsi) wychodzący z głowy Buddy
• 4 pozycje ciała Buddy : Budda siedzący, le żący, stojący i rzadki Budda kroczący
Lanna (XIII-XVI w.) półn. Tajlandia
• Świątynie - architektura drewniana, niezachowana
• Chedi (stupy) z cegieł, w formie strzelistej piramidy
• Posągi: brąz; zaokrąglone rysy, masywne, przysadziste sylwetki, małe usta
Ayutthaya (1350-1767)
• Architektura: drewno/cegła
wielkie budowle, 400 świątyń (wat) w 150 lat
wpływy Khmerów: nisze na posągi, 4 wejścia
kapitele kolumn: pąk lotosu
stupy (chedi) dzwonowate (lankijskie)
• Posągi – brąz
-styl wczesny: U-Thong: głównie Budda siedzący, twarz wyokrąglona, płomień nad
głową lub wpływy khmerskie: Budda jako książę
-styl Ayutthaya: znaczne wydłużenie sylwetki, szaty niemal przezroczyste
1
J. Grela, Sztuka buddyjska w Azji Południowo-Wschodniej (2)
Ratnakosin (1782-nadal)
• Architektura:
-dachy wielopoziomowe, schodkowe, wyłożone płytkami
-zakończenia krawędzi połaci dachowych: stylizowane ptaki, smoki
-balustrady: węże
-fronton: pozłacane elementy
-bielone ściany
Świątynia Szmaragdowego Buddy Wat Prah Keo z 1902, Bangkok, mieści posąg-relikwię
Wietnam
• Południe: II w. p.n.e. wpływy indyjskie; królestwo Champa VII w. – pocz. XIX w.,
bogate zdobienia
•
•
•
Wpływy chińskie I w. p.n.e. – XVIII w n.e.; architektura: cegła, świątynie-pagody
wieżowe
Od XIX w. (od 1843 r.) wpływy europejskie (Francja), układ przestrzenny i ogrody
jak w pałacach barokowych
Po 1976 r. monumentalizm agitacyjno-propagandowy
2