Wykład 5
Transkrypt
Wykład 5
6 Podaż, popyt i polityka państwa PRINCIPLES OF MICROECONOMICS FOURTH EDITION N. G R E G O R Y M A N K I W PowerPoint® Slides by Ron Cronovich © 2007 Thomson South-Western, all rights reserved W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania: Czym są cena maksymalna i minimalna? Przykłady. Jak ceny te wpływają na rynek? W jaki sposób podatki wpływają na rynek? Czy wpływ uzależniony jest od tego, czy podatek jest nałożony na kupującego, czy na sprzedającego? Czym jest obciążenie podatkowe? CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 1 Polityka rządu, która wpływa na rynek Kontrola cen • Cena maksymalna: stanowi maksymalny, dopuszczalny prawem poziom ceny, po której można sprzedać dobro. Przykład: kontrola czynszów. • Cena minimalna: stanowi minimalny, dopuszczalny prawem poziom ceny, po której można sprzedawać dobro. Przykład: płaca minimalna. Podatki • Rząd może nałożyć na kupujących i sprzedających określoną kwotę za każdą sprzedaną/ kupioną jednostkę. CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 2 1 Przykład1: Rynek mieszkaniowy P Cena wynajmu S $800 Równowaga bez kontroli cen D 300 Q Ilość mieszkań CHAPTER 6 3 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES Jak ceny maksymalne wpływają na rynek Cena maksymalna powyżej ceny równowagi jest …………….. – ………………. ………………. P S $800 D 300 CHAPTER 6 Q 4 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES Jak ceny maksymalne wpływają na rynek Cena równowagi ($800) znajduje się powyżej ceny maksymalnej ………………… ………………… P S $800 Maksimum jest ograniczeniem ........................ ……………….. ……………….. CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES D Q 5 2 Jak ceny maksymalne wpływają na rynek W długim okresie, popyt i podaż mają większą elastyczność cenową. P S $800 Więc, nadwyżka popytu jest ……………… CHAPTER 6 D Q 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES Niedobory i racjonowanie Gdy pojawia się nadwyżka popytu, sprzedający muszą racjonować dobra pomiędzy kupującymi. Niektóre mechanizmy racjonowania: (1) długie kolejki (2) dyskryminacja według przekonań sprzedających. Te mechanizmy często są niesprawiedliwe i nieefektywne: dobra niekoniecznie trafiają do nabywców, dla których mają największą wartość. Dla kontrastu, kiedy ceny nie są kontrolowane, mechanizm racjonowania jest efektywny (dobra trafiają do nabywców, dla których mają największą wartość). CHAPTER 6 7 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES Przykład 2: Rynek pracowników niewykwalifikowanych Płaca pracowników niewykwalifikowanych W S $4 Równowaga bez kontroli cen D 500 L Liczba pracowników niewykwalifikowanych CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 8 3 Jak ceny maksymalne wpływają na rynek Cena minimalna poniżej ceny równowagi jest ………………. ………………. ………………. W S $4 D 500 CHAPTER 6 L 9 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES Jak ceny maksymalne wpływają na rynek Płaca równowagi ($4) znajduje się poniżej ceny minimalnej i dlatego jest nielegalna. W S $4 Minimum jest ograniczeniem ………………….. ………………….. ………………….. CHAPTER 6 D L 10 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES Płaca minimalna Prawo dotyczące płacy minimalnej nie wpływa na pracowników wykwalifikowanych. W bezrobocie S Płaca minimalna $5 Wpływa jednak na płace $4 pracowników nastoletnich. Badanie: 10% wzrost płacy minimalnej, podnosi bezrobocie pracowników nastoletnich o 1-3%. CHAPTER 6 D 400 550 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES L 11 4 A C T I V E L E A R N I N G 1: Cena maksymalna i cena minimalna P 140 Rynek pokoi 130 Określ efekty: hotelowych 120 A. $90 cena maksymalna S 110 100 B. $90 cena minimalna 90 C. $120 cena minimalna 70 D 80 60 50 40 0 50 60 Q 70 80 90 100 110 120 130 12 A C T I V E L E A R N I N G 1: A. $90 cena maksymalna P 140 Cena ………. …………… Popyt wynosi ………… pokoi, podaż ………..., powodując nadwyżkę …………. 130 120 Rynek pokoi hotelowych S 110 100 90 D 80 70 60 50 40 0 Q 50 60 70 80 90 100 110 120 130 13 1: B. $90 cena minimalna ACTIVE LEARNING P 140 Cena równowagi ………………. ………………. ………………. P = ....... Q = …… 130 Rynek pokoi hotelowych S 120 110 100 90 80 D 70 60 50 40 0 Q 50 60 70 80 90 100 110 120 130 14 5 1: C. $120 cena minimalna ACTIVE LEARNING P 140 Cena …….. …………… 130 Popyt wynosi ………., podaż wynosi ………., powodując nadwyżkę ………….. 110 Rynek pokoi hotelowych S 120 100 90 80 D 70 60 50 40 0 Q 50 60 70 80 90 100 110 120 130 15 Ocena kontroli cen Przypomnij sobie jedną z 10 Zasad: Rynki są zwykle dobrą formą organizowania aktywności gospodarczej. Ceny są sygnałem, kierującym alokacją zasobów. Ta alokacja zostaje zmieniona kiedy politycy gospodarczy ograniczają ceny. Kontrola cen często ma na celu pomoc biednym, ale często bardziej im szkodzi, niż pomaga: • • Płaca minimalna może prowadzić do utraty pracy. Kontrola czynszów może redukować ilość i jakość dostępnych mieszkań. CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 16 Podatki Rząd nakłada podatki na wiele dóbr i usług, aby zgromadzić przychód przeznaczony na obronę, szkoły publiczne itp. Rząd może nałożyć podatek na kupujących i sprzedających. Podatki mogą być procentowe (od ceny dobra), lub może być to określona kwota od każdej sprzedanej jednostki. • Dla ułatwienia, analizujemy tylko podatki od każdej jednostki. CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 17 6 Przykład 3: Rynek pizzy Równowaga bez podatku P S1 $10,0 D1 Q 500 CHAPTER 6 18 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES Podatek nakładany na nabywców Efekty nałożenia podatku 1,5 za jednostkę na nabywców. Podatek nakładany na nabywców przesuwa krzywą popytu D ……….. …………………… …………………… P S1 10,0 Cena, jaką płacą nabywcy ………, cena jaką otrzymują sprzedający …….., Q w równowadze ………... CHAPTER 6 D1 Q 500 19 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES Obciążenie podatkowe Oznacza rozkład ciężaru opodatkowania pomiędzy podmioty rynkowe. Z powodu podatku, nabywcy zapłacą …………., a sprzedający ……………. P S1 10,0 D1 500 CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES Q 20 7 Podatek nakładany na sprzedawców Podatek nakładany na sprzedawców przesuwa krzywą podaży w ……… ………………….. ………………….. P Efekty obciążenia sprzedawców podatkiem 1,5 za jednostkę. S1 10,0 Cena dla nabywców ……….., cena jaką dostaną sprzedający ………….., Q w D1 równowadze ………. Q 500 CHAPTER 6 21 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES Skutek jest identyczny w obu przypadkach! P Ważne: S1 10,0 D1 500 CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES ACTIVE LEARNING Skutki podatków P 140 Załóżmy, że rząd wprowadza podatek na nabywców w wysokości $30 za pokój. Znajdź nowe Q, PB, PS, i obciążenie podatkowe. 130 Q 22 2: Rynek dla pokoi hotelowych S 120 110 100 90 80 D 70 60 50 40 0 Q 50 60 70 80 90 100 110 120 130 23 8 ACTIVE LEARNING Odpowiedź P 140 Q = …….. 130 PB = ……. 110 2: Rynek dla pokoi hotelowych S 120 100 90 PS = ……. D 80 70 Obciążenie: nabywcy: …….. 60 50 40 0 Q 50 60 70 80 90 100 110 120 130 sprzedający: ….... 24 Elastyczność a obciążenie podatkowe Pryzpadek 1: Podaż jest bardziej elastyczna niż popyt W tym przypadku, …………… są bardziej obciążeni podatkiem. P S Cena bez podatku D Q CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 25 Elastyczność a obciążenie podatkowe Przypadek 2: Popyt jest bardziej elastyczny niż podaż P W tym przypadku, ………….. są bardziej obciążeni podatkiem. S Cena bez podatku D Q CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 26 9 Elastyczność a obciążenie podatkowe Jeżeli elastyczność cenowa nabywców > elastyczność cenowa sprzedających, nabywcy mogą łatwo opuścić rynek kiedy nałożony zostanie podatek, więc nabywcy ponoszą ………… część ciężaru opodatkowania. Jeżeli elastyczność cenowa sprzedających > elastyczność cenowa nabywców - sytuacja jest ………….. CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 27 Studium przypadku: kto płaci podatek od luksusu? 1990: Kongres wprowadził podatek od luksusu na jachty, prywatne samoloty, futra, drogie samochody itp. Cel: podnieść dochód państwa kosztem zamożnych konsumentów. Kto naprawdę płaci ten podatek? CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 28 Studium przypadku: kto płaci podatek od luksusu? Popyt jest …………. Rynek dla jachtów P S W krótkim okresie, podaż jest …………… D Q CHAPTER 6 Więc, ………….. ………….. płacą większość podatku. SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 29 10 Konkluzja: Polityka rządowa i alokacja zasobów Każda z polityk omówiona w tym rozdziale wpływa na alokację zasobów. • Przykład 1: podatek na pizzę redukuje ilość • produkowanej w równowadze pizzy. Jeśli gospodarka produkuje mniej pizzy, niektóre zasoby (pracownicy, piece, ser) mogą być dostępne dla innych branż. Przykład 2: wiążąca cena minimalna powoduje nadwyżkę pracowników i stratę zasobów. Więc ważne jest, aby politycy świadomie je stosowali. CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 30 Podsumowanie Cena maksymalna stanowi maksymalny, dopuszczalny prawem poziom ceny, po której można sprzedawać dobro. Przykładem jest kontrola czynszów. Jeśli cena maksymalna znajduje się pod ceną równowagi, jest wiążąca i powoduje nadwyżkę popytu. Cena minimalna stanowi minimalny, dopuszczalny prawem poziom ceny, po której można sprzedawać dobro. Przykładem jest płaca minimalna. Jeśli cena minimalna znajduje się nad ceną równowagi, jest wiążąca i powoduje nadwyżkę podaży. Nadwyżka siły roboczej spowodowana płacą minimalną to bezrobocie. CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 31 Podsumowanie Podatek na dobra jest klinem pomiędzy ceną, którą płacą nabywcy, a ceną, jaką otrzymują sprzedający. Powoduje spadek ilości w równowadze bez względu na to czy płacą go kupujący, czy sprzedający. Obciążenie podatkowe oznacza rozkład ciężaru opodatkowania między podmioty rynkowe. Nie zależy on od tego, czy podatek jest płacony przez kupujących, czy sprzedających. Obciążenie podatkowe zależy od cenowej elastyczności popytu i podaży. CHAPTER 6 SUPPLY, DEMAND, AND GOVERNMENT POLICIES 32 11