podłóg sportowych

Felieton
Felieton
Andrzej Zabiega
Czyszczenie i pielęgnacja
podłóg sportowych
Wszyscy zgodnie przyklaśniemy
modzie jaka od dobrych
kilkunastu lat zagościła
w naszym kraju.
M
oda na sport, na uprawianie przeróżnych dyscyplin, także tych,
które można uprawiać w salach
i halach sportowych. A tych ostatnio przybywa jak przysłowiowych grzybów po deszczu.
Kilka lat temu, od jednego z wykonawców podłóg sportowych usłyszałem
informację, że rocznie w Polsce wykonuje
się około 500 podłóg sportowych. Czy ta
liczba jest prawdziwa i czy ten trend jest
utrzymywany – trudno mi powiedzieć.
Według GUS, opierając się na danych
z września 2010 roku w Polsce funkcjonowało około 19.000 hal i sal sportowych
oraz gimnastycznych. Średnio na 10.000
mieszkańców przypadało 5 takich obiektów. Biorąc pod uwagę wszystkie podane
wcześniej liczby, możemy spokojnie skalkulować, że aktualnie w naszym kraju
funkcjonuje ok. 20.000 hal i sal sportowych oraz gimnastycznych. W każdym
z tych obiektów jest podłoga. Nie zwykła.
16
Podłoga sportowa. A to jest bardzo duża
różnica z czego, w aspekcie utrzymania jej
w czystości, nie każdy sobie zdaje sprawę.
Jeszcze kilkanaście lat temu budowane
w Polsce podłogi sportowe nie były obwarowane normami. Nie ma aktualnie sensu
wdawać się w rozważania nad przyczyną
takiego stanu. Co było, a nie jest … .
Aktualnie obowiązuje norma PN EN
14 904. Honorowane jest także odwołanie
do niemieckiej normy DIN 18032-2. To
honorowanie normy niemieckiej polega na
zasadzie długotrwałego jej przywoływania.
Wspomniany wcześniej brak znormalizowania spowodował konieczność zastosowania takich przepisów, które były nam
najbliższe pod względem terytorialnym,
ale też, co trzeba bardzo mocno podkreślić, przepisów, do których odwoływano
się w wielu innych krajach. Zresztą obydwie przywołane normy są bardzo zbliżone
merytorycznie i nie trudno odgadnąć, że
do stworzenia normy EN bardzo mocno
„przysłużyła” się norma DIN. W obydwu
normach znajdujemy wyraźnie określone
wymagania i parametry stawiane podłogom sportowym: pochłanianie energii
Nr [20] 1/2013 • www.firmasprzatajaca.pl
uderzeń, ugięcie pionowe, powierzchnię ugięcia, odbicie sprężyste piłki, tarcie
powierzchniowe (poślizg), odporność na
obciążenie toczne.
Podane parametry są niezwykle istotne
w przypadku podłóg sportowych. Ich spełnienie zgodne z normą sprwia, że dana
podłoga jest podłogą sportową. Można więc
na niej uprawiać dyscypliny sportowe bez
ryzyka odniesienia kontuzji spowodowanej
konstrukcją podłogi. Pozwala nazwać salą
gimnastyczną, salą lub halą sportową obiekt,
w którym została zainstalowana. Trzeba jednak mieć świadomość, że w trakcie procesu
czyszczenia i pielęgnacji cały ten wysiłek
można zniwelować.
Jednym z parametrów, który w bardzo
łatwy sposób można zmienić jest poślizg.
Normy jednoznacznie określają wartość
poślizgu jaki powinien występować na
podłodze sportowej. Parametr ten jest
odnoszony do wszystkich powierzchni,
które mają zastosowanie na tego typu
podłogach. Firmy zajmujące się produkcją pokryć na podłogi sportowe przystosowują je zgodnie z założeniami normy.
Podłogi PCW, linoleum, lakier na podłogi
drewniane poddawane są odpowiednim
testom, aby sprawdzić czy wartość poślizgu jest odpowiednia czyli mieści się
w granicach zakładanych przez normy.
Wyznaczony normami przedział poślizgu
jest bardzo dokładnie określony i sprawdzany w praktyce. Wartość ta nie jest różnicowana pod względem rodzaju podłogi
czy też jej przeznaczenia, bądź sposobu
konstrukcji. Nie ma znaczenia czy z podłogi sportowej będą korzystały dzieci
w wieku wczesnoszkolnym czy też zawodowi sportowcy – poślizg jest taki sam
dla jednych i dla drugich. Nieistotny jest
rodzaj nawierzchni podłogi sportowej
– czy to jest linoleum, poliuretan bądź
drewno lakierowane – norma odnosi się
identycznie do każdego rodzaju pokrycia
podłogowego. Nie ma wreszcie znaczenia
sposób jej konstrukcji.
Aktualnie na salach i halach sportowych możemy spotkać cztery podstawowe
typy konstrukcji podłóg sportowych:
1.
powierzchniowo elastyczne 2. punktowo elastyczne 3. kombinowane
4. mieszane
Firmy zajmujące się instalacją podłóg sportowych stosują oczywiście różne
nazewnictwo oraz wprowadzają nowe rozwiązania. Jednak zdecydowaną większość
rozwiązań konstrukcyjnych można śmiało
sprowadzić do podanej typologii. Tym niemniej stopień poślizgu dla wszystkich tych
podłóg jest identyczny.
Jak widać z powyższych wywodów,
dużą wagę przywiązałem do jednego
parametru charakteryzującego podłogi
sportowe, a mianowicie poślizgu. Oczywiście przytoczone normy nie mówią
tylko o tej jednej wartości. Aktualnie do
konstrukcji podłóg sportowych zastosowanie ma ok. 20 norm. Cytowane normy
DIN 18032-2 oraz PN-EN 14904 przywołuję przede wszystkim w kontekście
związanym z bezpieczeństwem użytkowania podłóg sportowych. Jednak parametr poślizgu jak już wcześniej zaznaczyłem można bardzo łatwo zmienić podczas
procesu czyszczenia i pielęgnacji podłóg
sportowych. Stosowanie nieodpowiednich środków chemicznych doprowadza do bardzo istotnych zmian poślizgu
powierzchni.
Logicznym jest więc w tym miejscu
podanie jakich produktów unikać, a jakie
stosować. Łatwiej będzie jednak wymienić te drugie gdyż odpowiedź jest bardzo prosta: podłogi sportowe na salach
i halach sportowych należy czyścić i pielęgnować wyłącznie produktami posiadającymi potwierdzenie spełnienia wymagań norm PN-EN 14904 lub DIN 18032-2.
Dotyczy to środków używanych do usuwania codziennych zabrudzeń oraz produktów, które stosujemy jako powłoki
zabezpieczające. Ważnym parametrem
w przypadku powłok zabezpieczających jest stopień połysku. Otóż wszystkie
powłoki zabezpieczające, które spełniają
wymagania przywołanych norm posiadają
optykę matową. Bez problemu wyciągnąć
należy wniosek, że jeżeli ktokolwiek będzie
polecał powłokę w optyce połyskowej na
pewno nie będzie ona spełniała wymagań
do stosowania na podłogach sportowych.
W przypadku powłok zabezpieczających istotnym jest zwrócenie uwagi, że
bardzo wielu producentów i instalatorów
nie zaleca ich stosowania. Jest też grupa,
która wyraźnie wskazuje produkt oraz
producenta. Ogólnie bardzo istotnym
jest dokładne zapoznanie i szczegółowe
stosowanie się do instrukcji czyszczenia
i pielęgnacji, którą przekazuje użytkownikowi wykonawca podłogi sportowej.
Niestety bardzo częstym procederem jest,
że firmy wykonujące usługi czyszczenia
powierzchni sportowych uciekają od zalecanych środków czy wręcz testują produkty inne, prowadząc obserwację zachowania osób korzystających z sali sportowej.
Należy jednak mieć na uwadze, że w przypadku obiektów sportowych jest to niebezpieczny proceder.
Stopień intensywności używania tych
podłóg, ilość energii, którą uczestnicy–
niekoniecznie nawet wyczynowi – wkładają w udział w przeróżnych grach i zawodach sprawia, że zdarzają się kontuzje,
stłuczenia, zwichnięcia, obtarcia czy bardziej uciążliwe przypadki jak złamania.
W momencie gdy poszkodowany sportowiec występuje o odszkodowanie
z racji własnego ubezpieczenia, ubezpieczyciela interesuje czy podłoga w danej
sali spełnia wymagania odpowiednich
norm. Jeżeli okaże się, że zastosowano
np. produkty pielęgnacyjne nie posiadające dopuszczenia – całą odpowiedzialnością powstania wypadku obarcza się
firmę, która zastosowała nieodpowiednie produkty. Należy w tym miejscu
jasno sobie powiedzieć, że świadomość
o dochodzeniu odszkodowania w wyniku
urazu jest w naszym kraju coraz większa. Bardzo dużo osób ubezpiecza się
od następstw nieszczęśliwych wypadków i coraz więcej dochodzi swoich praw
w momencie niefortunnych zdarzeń.
Warto zadbać wcześniej, aby nieodpowiedzialne stosowanie niezaleconej chemii
czyszczącej nie spowodowało konieczności ponoszenia konsekwencji wypadków,
które zdarzą się na czyszczonej podłodze
sportowej.
Nr [20] 1/2013 • www.firmasprzatajaca.pl
17
Felieton
Stosowanie środków chemicznych
spoza wyznaczonych, może firmę sprzątającą narazić na jeszcze inne konsekwencje,
a mianowicie doprowadzić do utraty przez
użytkownika gwarancji na podłogę. Oczywistym jest, że prawo nakłada co najmniej
2 letni okres gwarancji. Firmy instalujące
podłogi wydłużają ten okres, gdyż jest to
często kartą przetargową w zdobyciu zlecenia. W przypadku reklamacji bardzo łatwo
można sprawdzić czy pielęgnacja była prowadzona zalecanymi produktami. Warto
tu zaznaczyć, że coraz więcej firm montujących podłogi zaleca konkretne produkty
określonego producenta, nie dając możliwości stosowania tzw. równoważnych.
Działanie takie jest zgodne z obowiązującym prawem, a nawet prawo wymusza
od producenta wyraźnej i jednoznacznej
instrukcji czyszczenia i pielęgnacji, gdzie
producentem podłogi jest tu firma instalująca. Jeżeli np. podłoga sportowa jest skonstruowana z drewna lakierowanego, wymagania co do pielęgnacji określa producent
lakieru podając, w zależności od własnych
badań nazwy możliwych do zastosowania
produktów oraz producentów. Na tej podstawie firma instalująca podłogę powinna
opracować stosowną instrukcję bardzo
wyraźnie wskazując jakich produktów do
jakich celów i w jaki sposób należy użyć.
Każda firma świadcząca usługi czyszczenia podłóg sportowych powinna
w sposób bardzo oczywisty i dokładnie udokumentowany prowadzić wszelkie działania w obiektach sportowych.
Pozorne oszczędności w stosowaniu
innych produktów niż zalecane bardzo
często powodują ogromne straty. Sposób
prowadzenia prac czystościowych na podłogach sportowych musi być przeanalizowany, zaplanowany i skrupulatnie prowadzony zgodnie z wszelkimi zaleceniami.
18
Podłogi sportowe aktualnie montowane to 4 różnego typu konstrukcje, które
wymieniłem wcześniej. Oczywiście nie są
istotne dla prowadzących usługi czyszczenia meandry konstrukcyjne tych podłóg, jednak jest kilka aspektów, na które
należy zwrócić uwagę. Wiadomym jest
i nie ma potrzeby dokładnego roztrząsania dlaczego trzeba uważać z ilością wody
gdy czyścimy podłogę drewnianą lakierowaną. Jednak drewno w konstrukcji podłogi sportowej występuje o wiele częściej.
W Polsce bardzo popularne są podłogi tzw. legarowane (powierzchniowo
elastyczne, kombinowane i mieszane). Nie
ma znaczenia dla firmy sprzątającej, czym
która podłoga się charakteryzuje, jaka jest
jej konstrukcja, jak wysoki jest legar, ile
warstw płyty OSB itd. itp. Istotne jest, że
pod warstwą linoleum, PCW bądź poliuretanu jest drewniana konstrukcja. Konstrukcja, która jest bardzo wrażliwa na zmiany
temperatury i wilgotności. Konstrukcja,
która posiada przy cokołach dylatacje. Podłoga, która ma często zainstalowany system sterujący temperaturą i wilgotnością.
Zachwiania w parametrach wilgotności
takiej podłogi może doprowadzić do trwałego odkształcenia konstrukcji drewnianej
(legaru). Podłoga zaczyna być nierówna,
widoczne stają się łączenia płyt OSB, może
nastąpić ich podnoszenie na krawędziach.
Należy też zwrócić szczególną uwagę
na ewentualne ubytki w spawach (łączenia
brytów) wykładzin elastycznych (linoleum,
PCW) oraz dylatacje pozostawione przy
ścianach. Przez te szczeliny może wpływać woda podczas mycia podłogi i doprowadzać do zniekształceń czy wybrzuszeń
powierzchni. Firma sprzątająca rozpoczynając prace na salach sportowych powinna
zapoznać się ze wszystkimi parametrami,
zależnościami i wskazaniami producentów
Nr [20] 1/2013 • www.firmasprzatajaca.pl
dotyczących danej podłogi ze zwróceniem
szczególnej uwagi na jej konstrukcję oraz
zasady utrzymania odpowiedniej wilgotności i temperatury podczas eksploatacji oraz czy te zalecenia są przestrzegane
przez użytkownika.
W polskich warunkach klimatycznych bardzo łatwo jest doprowadzić do
zniekształcenia powierzchni podłogi sportowej na konstrukcji drewnianej. Wyłączenie ogrzewania na sali gimnastycznej
w okresie ferii zimowych bardzo często powoduje trwałą deformację podłogi. Szukanie przyczyny zahacza często
o zbyt intensywne wylewanie roztworów na
powierzchnię czyszczoną przez firmę sprzątającą. Uczestniczyłem w przypadku gdzie
administrator obiektu sportowego miał
w zamiarze posądzenie firmy sprzątającej o „zalanie” podłogi i doprowadzenie do
powstania nierówności na jej powierzchni.
Usługodawca udowodnił jednak, że właśnie w okresie przerwy zimowej pracownik obiektu wyłączył instalację grzewczą
co doprowadziło do uszkodzeń. Przypadek taki jest dowodem, jak bardzo wrażliwe
mogą być te konstrukcje. Każda deformacja
powierzchni podłogi sportowej to zmiana
jej parametrów, a więc niezgodność z przytoczonymi wcześniej normami. Podłoga
zniekształcona przez zbyt duże zawilgocenie konstrukcji to realne niebezpieczeństwo
powstawania kontuzji dla osób korzystających z hali sportowej. Ale też utrata komfortu korzystania z takiej podłogi. Każda
zmiana na powierzchni w najmniejszej sali
gimnastycznej jest natychmiast zgłaszana
przez sportowców do administracji, która
bardzo skrupulatnie zaczyna dochodzić
przyczyn nie pomijając oczywiście osób,
które podłogę czyszczą.
Oprócz norm, które przywołałem są
jeszcze wymagania i zalecenia stawiane
prze związki sportowe poszczególnych
dyscyplin. Pielęgnacja podłogi w hali
sportowej gdzie odbywają się zawody międzynarodowe czy lig krajowych musi być
podporządkowana także dodatkowym
wymaganiom.
Obiektów sportowych ciągle przybywa.
Chętnych do poodbijania piłki na osiedlowej czy szkolnej hali jest coraz więcej. Oby
ta moda rozwijała się coraz dynamiczniej.
Zwróćmy jednak uwagę, że wszystkie czynniki, które uczestniczą w jej rozwoju muszą
się podporządkować jasno określonym
zapisom w normach. Bezmyślne odstępstwo od tych wymagań może zamienić
radość z uprawiania sportu w kłopotliwe
konsekwencje.
Miejmy to na uwadze rozpoczynając
czyszczenie i pielęgnację podłóg sportowych.