XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna `06 w Kościelisku

XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku
„Ekochemia – nowe spojrzenie na stary problem”
Konferencja zorganizowana przez
Naukowe Koło Chemików Uniwersytetu Jagiellońskiego
z ramienia Akademickiego Stowarzyszenia Studentów Chemii
Pod honorowym patronatem
Prezydenta Miasta Krakowa
Jacka Majchrowskiego
1
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
SPONSORZY
Krakowski Oddział PTChem
Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego
Fundacja
„PRO CHEMIA”
Dziekan Wydziału Chemii
Uniwersytetu Jagiellońskiego
Państwo Anna i Jerzy Studenccy
2
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego
Dominik Krawczyk
Sekretarz Naukowy
Rafał Marszałek
Komitet Organizacyjny
Tomasz Dobrzyński
Marta Fijałkowska
Joanna Folfasińska
Jagoda Kuczara
Jakub Majcherczyk
Maria Mańko
Adam Osiecki
Anna Undas
Naukowe Koło Chemików
Uniwersytetu Jagiellońskiego
ul. Ingardena 3/100
30-060 Kraków
tel. 012 6632234
www.nkch.pl
Projekt logo XXIV OSCh
Tomasz Dobrzyński i Marta Fijałkowska
Skład komputerowy
Rafał Marszałek
3
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
Szanowni Państwo!
Witam Was serdecznie na XXIV Szkole Chemii!
Tym razem to Naukowemu Kołu Chemików Uniwersytetu Jagiellońskiego –
drugi raz w historii - przypadł zaszczyt zorganizowania Szkoły w ramach Akademickiego Stowarzyszenia Studentów Chemii.
Pragnę, by mottem przewodnim Szkoły było: „Ekochemia – nowe spojrzenie na
stary problem”. Wydaje się, że w dobie, gdy tak wielki nacisk kładzie się na otaczający
nas świat natury, temat ten powinien być nam bliższy niż kiedykolwiek przedtem.
Przed nami wielkie wyzwanie, gdyż z każdą następną Szkołą podnoszona jest
poprzeczka dla organizatorów. Wierzę jednak, że uda nam się nawiązać do chlubnej tradycji, wierzę w to, bo Wy tu jesteście, a wszak to od nas – uczestników Szkół – zależy
ich forma i kształt. Mam nadzieję, że owocnie spędzicie czas w trakcie sesji naukowych, a przyjemna atmosfera będzie towarzyszyć nam również w czasie wolnym.
Zatem miłej nauki i dobrej zabawy!
XXIV Ogólnopolską Szkołę Chemii czas zacząć.
Prezes ASSChem
4
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
Adam Asnyk – „Kościeliska”
Oto tatrzańska sielanka
Łagodną wabi ponętą,
Jak dziewczę, co uśmiechniętą
Twarzyczką wita kochanka...
Przez skał rozdartych podwoje
Przegląda wąwozu łono,
Gdzie szumią srebrzyste zdroje
Melodię głazom nuconą Przez skał rozdartych podwoje
Świerk zwiesza konary swoje,
I słońca blask się przeciska...
To Kościeliska!
[…]
Fot. T. Maciejewski
„Willa cztery pory roku” – ośrodek, w którym odbywa się XXIV Ogólnopolska
Szkoła Chemii znajduje się w samym sercu gminy Kościelisko, jednej z najbardziej
malowniczo położonych wsi w pobliżu Zakopanego. To właśnie w gminie Kościelisko
znajdują się najpopularniejsze wśród turystów doliny – Kościeliska i Chochołowska,
słynące z malowniczych widoków Tatr Zachodnich, jednych z niewielu,
udostępnionych do zwiedzania jaskiń, a także krystalicznych górskich potoków. Miło
nam gościć Was tutaj teraz, w maju, gdyż wiosenną porą okolice te pozostawiają w
pamięci niezapomniane widoki pól krokusów pośród połaci topniejącego w wiosennym
słońcu śniegu.
Czy można sobie, zatem wyobrazić konferencję naukową o tematyce:
„Ekochemia – nowe spojrzenie na stary problem” w lepszym miejscu niż Kościelisko?
Niby blisko Zakopanego, a jednak z dala od zgiełku panującego na obleganych
Krupówkach. Wszech otaczająca tatrzańska przyroda i wspaniałe Czerwone Wierchy na
wyciągnięcie dłoni a do tego najpiękniejsza polska dolina – Dolina Kościeliska.
5
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
SPIS TREŚCI
1. Referaty.....................................................................................................................................................9
1.1. Adamiak J, FARMAKOLOGICZNE METODY LECZENIA DEPRESJI,
1.2. Baranowska A, BAKTERIORODOPSYNA I TECHNCZNE MOŻLIWOŚCI JEJ ZASTOSOWANIA,
1.3. Barysz H, KLONOWANIE ENZYMU KONWERTUJĄCEGO DOPACHROM Z JEDWABNIKA
MORWOWEGO, BOMBYX MORI,
1.4. Boruń M, ELEKTROFORETYCZNE OZNACZANIE ALBUMINY,
1.5. Gerowska M, UBICHINON, CZYLI KOENZYM Q-10 - JEGO WŁAŚCIWOŚCI I ROLA WE
WSPÓŁCZESNEJ MEDYCYNIE,
1.6. Jachimowicz A, LECYTYNA - CO PAMIĘTAĆ POWINNIŚMY,
1.7. Jagieła D, KURARA – CZY ABY TAK ŚMIERCIONOŚNA?
1.8. Jakubczyk D, Chrzanowska M, ASYMETRYCZNA SYNTEZA PROSTYCH ALKALOIDÓW
IZOCHINOLINOWYCH I PROTOBERBERYN,
1.9. Jarek U, CIĄGLE PADA… – CZYLI CO SŁYCHAĆ WŚRÓD TKANIN WODOODPORNYCH,
1.10. Kamiński B, Łaniecki M, WODÓR – PALIWO I ENERGIA DLA PRZYSZŁYCH POKOLEŃ,
1.11. Kocik M, PORFIRIA – CHOROBA WAMPIRÓW,
1.12. Krawczyk B, GENETYCZNE PODSTAWY ONKOGENEZY,
1.13. Kubas A, Hoffmann M, BADANIA KWANTOWOCHEMICZNE EFEKTÓW PODSTAWNIKÓW W REAKCJI SILILUJĄCEGO SPRZĘGANIA OLEFIN. CZĘŚĆ DRUGA,
1.14. Kubas K, GajcyK, ROZDZIAŁ KINETYCZNY RACEMATÓW KATALIZOWANY LIPAZAMI,
1.15. Leś A, Paradowska J, REAKTYWNE MATERIAŁY POLIMEROWE W ZASTOSOWANIU DO
SYNTEZY ORGANICZNEJ,
1.16. Lewandowska A, INDYWIDUA KRÓTKOŻYJĄCE,
1.17. Lipiecka S, BIOKOROZJA – BLASKI I CIENIE DZIAŁALNOŚCI DROBNOUSTROJÓW,
1.18. Małek B, Rajchel I, HYDROKSYALKILOWANIE MOCZNIKA,
1.19. Menke M, MNIEJ I BARDZIEJ EKOLOGICZNE ŹRÓDŁA ENERGII,
1.20. Muchalski H, ORGANICZNE „KWANTOWE KROPKI” – NOWE OBLICZE NANOPÓŁPRZEWODNIKÓW,
1.21. Nogły P, Daszkiewicz Z, Zaleski J, WPŁYW ODDZIAŁYWAŃ MOLEKULARNYCH NA GEOMETRIĘ CZĄSTECZKI NITRAMINY W KRYSZTALE,
1.22. Olesiak J, MOLEKUŁY W RUCHU – BIOLOGICZNE NANOMASZYNY,
1.23. Olszewska A, O ODDYCHANIU PŁYNEM,
1.24. Osiecki A, OGNIWA PALIWOWE – DALEKA PRZYSZŁOŚĆ CZY RZECZYWISTOŚĆ?
1.25. Paul A, GAZ WYSYPISKOWY – ODZYSK ENERGII Z ODPADÓW KOMUNALNYCH,
1.26. Piątkowski J, PREKURSORY KATALIZATORÓW KOORDYNACYJNEJ POLIMERYZACJI
ETYLENU – KOMPLEKSY WANADU Z LIGANDAMI MULTIDENTNYMI,
1.27. Rajkowski M, CHEMICZNE PREZENTACJE MULTIMEDIALNE – CZYLI JAK NAJLEPIEJ
POKAZAĆ CHEMIĘ?
1.28. Selent M, Szyrwiel Ł, WYBRANE ŚRODKI CHEMICZNE WE WSPÓŁCZESNYM OBRAZOWANIU MEDYCZNYM,
1.29. Sęk K, Barałkiewicz D, BEZPOŚREDNIE OZNACZANIE Pb, Cd, Ni, Cr, Cu, Zn W PRÓBKACH
OSADÓW ŚCIEKOWYCH, METODĄ SS ICP-OES,
1.30. Tomza P, KATEPSYNY – NISZCZYCIELE BIAŁEK,
1.31. Ulaszewska M M, „ZRÓB TO SAM” CZYLI ŁAGODNE ŚRODKI WYBUCHOWE NA SKALĘ
GRAMOWĄ,
1.32. Ulatowski F, FEROMONY – SYNTEZA ASYMETRYCZNA,
1.33. Wencek J, ADJUWANTY – ŚRODKI ZNAJDUJĄCE SIĘ W SZCZEPIONKACH,
1.34. Wizińska P, KOLORY MÓZGU A LUDZKIE EMOCJE,
1.35. Wójtowski M, METODY BADANIA KWASOWOŚCI CIAŁ STAŁYCH STOSOWANE W KATALIZIE HETEROGENICZNEJ,
1.36. Wolna D, Klingenberg B, PŁYWAJĄCE CHEMIKALIA. IMDG – MIĘDZYNARODOWY MORSKI KODEKS TOWARÓW NIEBEZPIECZNYCH,
6
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
1.37. Zalewski D, Wasiak W, Szymański A, MICELARNA CHROMATOGRAFIA CIECZOWA W
ANALITYCE BISFENOLU A,
1.38. Zaleski-Ejgierd P, O LICZBACH, PRZYRODZIE I ZŁOTYM PODZIALE …
1.39. Zdunek J, FOTOCHEMICZNA SYNTEZA KOMPLEKSU [(CO)4W(µ-Cl)3W(GeCl3)(CO)3]
ORAZ BADANIE JEGO WŁAŚCIWOŚCI KATALITYCZNYCH W REAKCJACH METATEZY I
INNYCH PROWADZĄCYCH DO TWORZENIA NOWYCH WIĄZAŃ C-C
2. Komunikaty............................................................................................................................................49
2.1. Barysz H, WYKORZYSTANIE ET-30 DO OKREŚLENIA POLARNOŚCI ROZPUSZCZALNIKÓW ORAZ POŁOŻENIA TRYPTOFANU W BIAŁKU,
2.2. Bilkiewicz I, AEROŻELE NIEORGANICZNE – SUPRLEKKIE NANOPOROWATE MATERIAŁY,
2.3. Bocian S, PORÓWNANIE ADSORPCJI ROZPUSZCZALNIKÓW NA CHEMICZNIE ZWIĄZANYCH FAZACH STACJONARNYCH W HPLC,
2.4. Bolcek Ż, POLIMERYZACJA ETYLENU WOBEC METALOORGANICZNYCH KATALIZATORÓW Z UDZIAŁEM CIECZY JONOWYCH,
2.5. Dąbrowska A, KARIERA KEVLARU,
2.6. Grzebyta B, Czupryniak J, CHEMILUMINESCENCJA AKRYDYNY (komunikat, poster),
2.7. Grzegorzek N, Rompała J, EPR IN VIVO,
2.8. Grzyb T, Staninski K, Lis S, BADANIE MECHANIZMU PRZENIESIENIA ENERGII W KOMPLEKSACH LANTANOWCÓW(III) Z ZASADAMI SCHIFFA Z WYKORZYSTANIEM ELEKTROCHEMILUMINESCENCJI(ECL),
2.9. Jania A, BADANIA WŁAŚCIWOŚCI KONFORMACYJNYCH N-METYLODEPSIPEPTYDÓW,
2.10. Jankowski M, AEROŻELE ORGANICZNE – PREPARATYKA SUPERPOROWATYCH MATERIAŁÓW,
2.11. Kaźmierczyk M, ŻELAZO W ORGANIZMACH ŻYWYCH,
2.12. Klingenberg B, Wolna D, TAJEMNICA KOMÓR PROWIANTOWYCH NA DARZE MŁODZIEŻY,
2.13. Kocyła P, NOWE BIOLOGICZNIE AKTYWNE TERPENOIDY UZYSKANE Z (+)-3-KARENU,
2.14. Kowalewska E, ZASTOSOWANIE SPEKTROSKOPII RAMANA W MEDYCYNIE,
2.15. Krasowska M, NIE TYLKO PIĘKNE…
2.16. Kubala E, METODY STOSOWANE W BADANICH APOPTOZY W KOMÓRKACH,
2.17. Lubojańska M, BADANIA PROCESU POLIMERYZACJI ETYLENU Z UDZIAŁEM KATALIZATORÓW POSTMETALOCENOWYCH,
2.18. Macedowska A, MIKROCYSTYNA-LR JAKO INHIBITOR BIAŁKOWEJ FOSFATAZY 1,
2.19. Madrak K, BIOOGNIWA,
2.20. Michajłowa M, NOWE METODY SPEKTROSKOPOWE I ICH PERSPEKTYWY – ROA,
2.21. Osys M, OTRZYMYWANIE NANOSTRUKTUR Z POLIINDOLU,
2.22. Sabura G, LEKI PRZECIWHISTAMINOWE,
2.23. Salamończyk M, TEORETYCZNY MODEL PROPAGACJI CHOROBY PRIONOWEJ CZYLI
COŚ NA TEMAT BSE, CREUTZFEELD-JAKOB, ALZHEIMER’S,
2.24. Simkowa I, ATOMOWE GRZYBY,
2.25. Skorupińska B, CHARACTERIZATION OF METAL - ORGANIC FRAMEWORK FOR METHANE OXIDATION AND STORAGE,
2.26. Sobczak P, TECHNIKI ROZDZIELCZE W WYJAŚNIANIU MECHANIZMU FITOREMEDIACJI,
2.27. Stefaniak W, REAKCJA DIELSA-ALDERA W CIECZACH JONOWYCH,
2.28. Strutyński K, A MOŻE BY TAK METANOL?
2.29. Szklarz P, WYKORZYSTANIE NIELINIOWEGO EFEKTU DIELEKTRYCZNEGO DO BADAŃ
PRZEMIANY FAZOWEJ W KRYSZTAŁACH [(CH3)2NH2]3Sb2Cl9 (DMACA) i [CH3NH3]5Bi2Cl11
(MAPCB),
2.30. Trzęsiok A, ROZKŁAD ZWIĄZKÓW FOSFONOORGANICZNYCH PRZEZ CYJANOBAKTERIE,
2.31. Ulaszewska M M, INTEGRA– BIODEGRADOWALNY SYBSTYTUT SKÓRY,
7
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
2.32. Wieczorek D, METABOLITY WTÓRNE GRZYBÓW NIŻSZYCH PRODUKOWANE W WARUNKACH STRESU,
2.33. Wyka Ł, UŻYTECZNY NOS - ZMYSŁ WĘCHU JAKO WSPÓŁCZESNY DETEKTOR W ANALIZIE ŚRODOWISKA,
3. Postery.....................................................................................................................................................82
3.1. Adamczyk A, Boruń M, OZNACZANIE WYBRANYCH PREPARATÓW FARMACEUTYCZNYCH ZA POMOCĄ ELEKTROD JONOSELEKTYWNYCH
3.2. Aleksandruk J, Grabcińska A, NIEBEZPIECZNE ŻYWE SREBRO,
3.3. Bigot A, TRUCIZNY ŚRODOWISKOWE,
3.4. Czaban J, Wojtkielewicz A, METATEZA OLEFIN A METATEZA ALKINÓW I ALKANÓW,
3.5. Czaja P, Sieradzan A, CHEMIA W STAROŻYTNYM EGIPCIE,
3.6. Dąbek W, DESIGN OF NEW SELECTIVE Nafion™ MEMBRANES USING ROOM TEMPERATURE IONIC LIQUIDS,
3.7. Iwaniuk P, ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW Z TWORZYW SZTUCZNYCH,
3.8. Konieczny Ł, TERMOKATALITYCZNA DEGRADACJA ODPADÓW POLIOLEFINOWYCH,
3.9. Kleszczewski M, OZNAKOWANIE ŚRODKÓW PIORĄCYCH W UNII EUROPEJSKIEJ,
3.10. Kosiorowska M, TERMOCHEMICZNE BADANIA KOMPLEKSÓW ETERÓW KORONOWYCH W MIESZANINACH WODY Z ORGANICZNYMI ROPUSZCZALNIKAMI W TEMPERATURZE 298,15 K,
3.11. Laskowska A, JAKOŚĆ KAWY W HANDLU,
3.12. Leś A, Bukowska A, Bukowski W, Noworól J, MODYFIKACJA KOPOLIMERÓW METAKRYLANU GLICYDYLU W KIERUNKU IMMOBILIZACJI WYBRANYCH JONÓW METALI
PRZEJŚCIOWYCH NA POTRZEBY KATALIZY,
3.13. Lis A, WYGINAM ŚMIAŁO CIAŁO,
3.14. Małek B, Rajchel I, PORÓWNANIE PRZEBIEGU REAKCJI MOCZNIKA Z WĘGLANEM
ETYLENU I WĘGLANEM PROPYLENU,
3.15. Michalak A, OD CETLI DO EXCERPA CZYLI SŁOWO O BEILSTEINIE,
3.16. Muchewicz J, Zaleski-Ejgierd P, CHEMIA W POKAZACH,
3.17. Nadolna P, SZTUCZNA KREW – CZYLI PODROBIĆ NATURĘ,
3.18. Nowak H, LEKI DAROWANE PRZEZ NATURĘ - DOBROCZYNNA PRODUKTYWNOŚĆ
PSZCZÓŁ,
3.19. Osiecki A, Undas A, FOTOCHEMIA W PRZYRODZIE I NIE TYLKO... CZYLI OD CHLOROFILU PO FOTOGRAFIE,
3.20. Piątkowski J, Rajkowski M, „CZY POLIMER MOŻE BYĆ INTELIGENTNY?”,
3.21. Radel A, Wołosewicz A, ZASTOSOWANIE ZWIĄZKÓW SODU W TWORZENIU NOWYCH
WIĄZAŃ WĘGIEL- WĘGIEL,
3.22. Rajkowski M, HALOGENOANTYMONIANY AMYLOAMONIOWE – WŁAŚCIWOŚCI, ZASTOSOWANIE I SIEĆ KRYSTALICZNA,
3.23. Rusek Z, TOKSYKOLOGIA PLEŚNI,
3.24. Sabura G, PROSTAGLANDYNY,
3.25. Siwik N, ŚWIATEŁKO ŻYCIA I ŚMIERCI… CZYLI BIOLUMINESCENCJA ORGANIZMÓW
ŻYWYCH,
3.26. Gruszczyński P, Smalara K, Kaźmierkiewicz R, ANALIZA KONFORMACYJNA POCHODNYCH ATP (K.SHAH'A) W OBECNOŚCI JONU Mg2+ METODAMI DYNAMIKI MOLEKULARNEJ,
3.27. Stawowa P, ROLA IMMUNOSUPRESORA FK506 W PROCESIE APOPTOZY KOMÓREK
LIMFOIDALNYCH,
3.28. Trzebiatowska-Gusowska M, Baran J, Gągor A, Śledź M, Drozd M, BADANIE PRZEMIAN FAZOWYCH W KOMPLEKSACH SARKOZYNY,
3.29. Ulanowska A, Bocian S, MAŁE JEST PIĘKNE, CZYLI NANO-ŚWIAT,
3.20. Zaleski-Ejgierd P, Olszewska A, GALWANOPLASTYKA CZYLI O METALIZACJI
8
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
FARMAKOLOGICZNE METODY LECZENIA DEPRESJI
Joanna Adamiak
Politechnika Wrocławska
Wydział Chemiczny
W dzisiejszym świecie nauka i technika rozwijają się w zastraszająco szybkim
tempie. Rozwój ten ma sprawić, że nasze życie stanie się łatwiejsze. Niestety tak się nie
dzieje. Współczesny człowiek żyje pod presją stawianych mu wysokich oczekiwań. Nie
każdy potrafi im sprostać. Spowodowany tym permanentny stres może doprowadzić do
rozwoju depresji. Jak można pomóc chorym? Terapia może okazać się skuteczna jeśli
polega na dwukierunkowym działaniu- pacjenci są poddawani zarówno terapii
biologicznej jak i psychoterapii. Najczęściej wykorzystywane są trzy podstawowe
grupy leków : tzw. trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD), inhibitory
monoaminooksydazy (I-MAO), leki hamujące selektywny wychwyt serotoniny (SSRI selective serotonin re-uptake inhibitors). Leki przeciwdepresyjne poprawiają działanie
odpowiednich grup komórek nerwowych, zwiększając dostępne dla nich
neuroprzekaźniki. Gdy stan chorego jest bardzo ciężki i może doprowadzić do
samobójstwa stosowane są elektrowstrząsy (ECT- electroconvulsive therapy).
LITERATURA:
[1] Cheung AH, Emslie GJ, Mayes TL „The use of antidepressants to treat depression
in children and adolescents.” CMAJ. 2006 Jan 17;174(2):193-200
[2] Ebmeier KP, Donaghey C, Steele JD “Recent developments and current
controversies in depression.” Lancet. 2006 Jan 14;367(9505):153-67.
9
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
BAKTERIORODOPSYNA I TECHNCZNE MOŻLIWOŚCI
JEJ ZASTOSOWANIA
Agnieszka Baranowska
Koło Naukowe Studentów Chemii „ALLIN”
Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska
ul. Wybrzeże Wyspiańskiego
27,50-370 Wrocław
W 1975 roku Richard Henderson i Nigel Unwin uzyskali metodą krystalografii
elektronowej pierwszy obraz białka błonowego – bakteriorodopsyny. Od ponad dwóch
dekad jest badana jako materiał do zastosowań technicznych. Jest wystarczająco
stabilna, ma wiele interesujących technicznie funkcji, rozwinięto wiele narzędzi
zarówno do modyfikacji jak i produkcji jej w przemysłowych ilościach oraz oferuje
wiele możliwości optycznych, elektronicznych i chemicznych.
Bakteriorodopsyna jest nadprodukowana w komórce w warunkach naświetlenia
i ograniczonego natlenowania wzrastającej kultury, ale znaleziono też konstytutywnych
nadproducentów. Ma budowę taką jak inne białka zawierające retinal: jest integralnym
białkiem błonowym, zbudowanym z siedmiu helis. Jest cząsteczką bardzo „wyrazistą”,
której barwa ujawnia jej liczne kluczowe transformacje.
Znajduje zastosowanie w biotechnologii dzięki:
- Zmianie koloru, która może być wykorzystana do przetwarzania i przechowywania
informacji
- Zjawiskom fotoelektrycznym spowodowanym zmianą geometrii zasady Shiffa przez
fotoizomeryzację i przemieszczenie protonu
- Zmianie pH między zewnętrzem i wnętrzem membrany zawierającej system
bakteriorodopsyny jako wynik translokacji protonu.
Obecnie te fascynujące właściwości bakteriorodopsyny wykorzystano w
produkcji tuszy fotochromowych, tuszy elektronicznych, hologramów oraz w
połączeniach neuronowych i fotochromowej identyfikacji kolorów.
LITERATURA:
[1] C.M. Niemeyer, CA Mirkin: Nanobiotechnology; Concepts, Applications and
Perspectives,Wiley, 2004
[2] L. Stryer Biochemistry, W.H. Freeman and Company, New York, 5th edition
[3] N.A. Hampp – Bacteriorhodopsin: mutating a biomaterial into an optoelectronic
material
[4] J.K. Lanyi, H. Luecke – Bacteriorhodopsin
[5] S. Subramaniam, R. Henderson – Crystallographic analysis of protein
conformational changes in the bacteriorhodopsin photocycle
10
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
KLONOWANIE ENZYMU KONWERTUJĄCEGO DOPACHROM
Z JEDWABNIKA MORWOWEGO, BOMBYX MORI
Helena Barysz
Uniwersytet Opolski
ul. Oleska 48, 45-052 Opole
[email protected]
Analiza mechanizmów syntezy kwasów nukleinowych pozwoliła w latach 70.
na opracowanie metody sekwencjonowania DNA. Od tego czasu nauczono się
lokalizować geny w obrębie chromosomów, rozpoczęto poszukiwania genów
odpowiedzialnych za ludzkie choroby, nadających roślinom większą trwałość
i odporność na szkodniki. Kiedy odkryto enzymy restrykcyjne możliwą stała się
integracja pożądanych genów z genomem innych organizmów. Zrodził się pomysł
masowej produkcji białek w komórkach namnażanych in vitro. W transgenicznych
systemach ekspresji otrzymuje się obecnie insulinę, interferon, somatostatynę, hormon
wzrostu, białka układu krzepnięcia krwi.
W wektorach molekularnych umieszcza się także fragmenty DNA kodujące
białka o nieznanych funkcjach. Tą drogą otrzymuje się materiał do szczegółowych
analiz, charakterystyki ich produktów.
Enzym przekształcający L-dopachrom do 5,6-dihydroksyindolu uczestniczy
w syntezie melanin i sklerotyzacji u owadów. Poznanie mechanizmu jego działania
pozwoliłoby zwalczyć szkodniki wielu plantacji, bez narażenia zdrowia ludzi.
W prezentacji przedstawię techniki pozwalające na pozyskanie matrycy do
łatwej manipulacji genami oraz produkcji dowolnej ilości enzymu konwertującego
dopachrom. Omówię automatyczną metodę sekwencjonowania DNA. Pokażę także jak
w oparciu o sekwencję genu i model homologa zbudować przestrzenną strukturę
enzymu.
LITERATURA
[1] Jonson J.K., Li J., Christensen B.M., 2001. Cloning and characterization of a
dopachrome conversation enzyme from the yellow fever mosquito, Aedes aegypti.
Insect Biochemistry and Molecular Biology 31, 1125-1135.
[2] T.A. Brown, ,,Genomy’’, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001
11
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
ELEKTROFORETYCZNE OZNACZANIE ALBUMINY
Monika Boruń
Studenckie Koło Naukowe Chemików „Alkahest”
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Elektroforeza jest techniką analityczną oparta na ruchu cząstek naładowanych
przez buforowane medium, wzdłuż którego przyłożona jest różnica potencjałów prądu
elektrycznego. Po raz pierwszy elektroforezę, jako technikę rozdzielania, zastosował w
1937 roku Tiselius, a jego prace zostały uhonorowane nagroda Nobla. W obecnych
czasach elektroforeza jest szeroko stosowana jako metoda rozdzielania, oznaczania a
także preparowania szeregu związków. Można ja z powodzeniem zastosować do
oznaczania białek występujących w płynach ustrojowych (osocze, surowica, mocz).
Jednym z ważniejszych białek osocza jest albumina. Białko to zbudowane jest z
pojedynczego łańcucha polipeptydowego, złożonego z 610 aminokwasów. Albumina
jest wytwarzana w wątrobie, skąd przechodzi do krwi. W osoczu ludzi zdrowych
występuje w ilości 35 g/l. Do funkcji albuminy należy utrzymywanie właściwego
ciśnienia osmotycznego krwi (75% tej funkcji), przenoszenie związków takich jak jony
metali, kwasy tłuszczowe, kwas moczowy, bilirubina w wodnym środowisku krwi.
Zaburzenia ilości wydalanej przez nerki albuminy mogą świadczyć o nieprawidłowym
funkcjonowaniu organizmu a także w stanach chorobowych.
12
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
UBICHINON, CZYLI KOENZYM Q-10- JEGO WŁAŚCIWOŚCI I
ROLA WE WSPÓŁCZESNEJ MEDYCYNIE
Marta Gerowska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
Wydział Chemii
ul. Grunwaldzka 6
60- 780 Poznań
Nieustannie prowadzone są badania, dzięki którym odkrywane są nowe
właściwości koenzymu Q-10, którego zawartość w organizmie maleje wraz z wiekiem.
Do niedawna koenzym ten był kojarzony jedynie jako antyutleniacz zwalczający wolne
rodniki, a tym samym opóźniający procesy starzenia. Okazuje się, że te
antyoksydacyjne właściwości ubichinonu są niesamowicie korzystne dla naszego
układu krwionośnego, a także mogą przynosić zaskakujące rezultaty w leczeniu
schorzeń serca. Spośród wielu nowo poznanych właściwości koenzymu Q-10 na
szczególną uwagę zasługuje fakt, iż ubichinon poprawia wydolność mięśnia sercowego,
zmniejsza ryzyko wystąpienia miażdżycy i zawału serca, reguluje ciśnienie krwi, co jest
szczególnie ważne dla osób z nadciśnieniem oraz zmniejsza poziom tzw. „złego
cholesterolu”.
Celem mojego wystąpienia jest przedstawienie roli koenzymu Q-10 w naszym
organizmie i pokazanie jak duży wpływ może mieć na współczesną medycynę.
LITERATURA:
[1] Lubert Stryer „Biochemia”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997,
[2] Stanisław Wiąckowski „Abecadło witamin i pierwiastków“, Tower Press, Gdańsk
2004,
[3] Czesław Jura- autor koncepcji „Encyklopedii Biologicznej“; OPRES, Kraków 1998,
[4] Artykuł lek. med. Marcina Pustkowskiego;
[5] Artykuł lek. med. Małgorzaty Widuchowskiej
[6] Artykuł z miesięcznika „Żyjmy dłużej” nr 5 (maj) 2001
[7] Informacje na temat preparatów VITA CARE firmy farmaceutycznej Jemo-Pharm
A/S
13
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
LECYTYNA - CO PAMIĘTAĆ POWINNIŚMY
Alicja Jachimowicz
Wydział Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego
II rok; Ochrona Środowiska;
Wydział Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego
Koło Naukowe Chemików „Jeż”
Lecytyny (fosfatydylocholiny, PC) to fosfolipidy zawierające cholinę
i wielonienasycone kwasy tłuszczowe (głównie 9,12-oktadekadienowy). Są głównym
składnikiem błon biologicznych, większość PC znajduje się w zewnętrznej
monowarstwie.
Trawienie w organizmie odbywa się w dwunastnicy przez fosfolipazy i
hydrolazy do monoacylogliceroli (lub gliceryny), kw. tłuszczowych i choliny. Lecytyny
są też składnikiem żółci (obniżając napięcie powierzchniowe agregatów tłuszczy,
zwiększają powierzchnię działania enzymów trawiennych) i surfaktantów w
pęcherzykach płucnych.
W neuronach (w kolbkach synaptycznych) cholina ulega acetylacji
katalizowanej acetylotransferazą cholinową. Powstała w ten sposób acetylocholina
(ACh) przechowywana jest w pęcherzykach synaptycznych i wykorzystywana jako
neuroprzekaźnik w synapsach chemicznych. Pobudzając receptory błony
postsynaptycnej indukuje impuls nerwowy. ACh jest następnie inaktywowana przez
cholinesterazę. Synapsy cholinonergiczne występują w mózgu, połączeniach nerwowomięśniowych i układzie wegetatywnym.
Niedobory ACh zaburzają koncentrację, wiekiem spada jej produkcja. Może być
jednak z powodzeniem uzupełniana z pożywienia (żółtka jaj ptasich, soja, kalafior).
LITERATURA:
[1] L. Stryer; Biochemia; Wydawnictwo naukowe PWN; Warszawa 1997;
[2] Ćwiczenia z biochemii; red. L. Kłyszejko-Stefanowicz; Państwowe Wydawnictwo
Naukowe, Warszawa 1982;
[3] Lipidy, liposomy i błony biologiczne, Molekularna organizacja komórki; t. 2; A.
Kozubek, A. F. Sikorski, J. Szopa; pod red. A. Kozubka; Wydawnictwo Uniwersytetu
Wrocławskiego; Wrocław 1993;
[4] L. Kłyszejko-Stefanowicz; Cytobiochemia; Wydawnictwo Naukowe PWN;
Warszawa 1996;
[5] Biologia; Eldra Solomon, Linda R Berg, Diana W. Martin, Claude A. Villee;
MILTICO Oficyna Wydawnicza; W-wa 1996
14
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
KURARA – CZY ABY TAK ŚMIERCIONOŚNA?
Dawid Jagieła
Uniwersytet Opolski
Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii
W głębi lasów tropikalnych Amazonii istnieje substancja, którą Indianie
używają do zatruwania strzał swoich dmuchawek. Kurara [1], bo o niej mowa, jest
ekstraktem otrzymywanym z gatunków lian z rodziny Strychnos. Zawiera mieszaninę
ok. 40 rożnych alkaloidów, które po dostaniu się do krwiobiegu ofiary powodują paraliż
mięśni, bezdech, a w efekcie śmierć ofiary. Tragizm zatrutego polega na tym, że
pozostaje on cały czas przy świadomości tego, co się dzieje, aż do momentu utraty
przytomności. W moim wystąpieniu spróbuję przybliżyć pokrótce historię i sposób
otrzymywania kurary oraz koncentrując się na jednym z alkaloidów – tubokurarynie [2]
– omówię jej działanie oraz sposób, w jaki zrewolucjonizowała współczesną medycynę,
ratując wielokrotnie życie. Referat odbędzie się w formie prezentacji flash.
Chlorowodorek (+)-Tubokuraryny
LITERATURA:
[1] http://en.wikipedia.org/wiki/Curare
[2] Kołodziejczyk Aleksander, „Naturalne związki organiczne”, Wydawnictwo
Naukowe PWN, 2003
[3] http://www.botgard.ucla.edu/html/botanytextbooks/economicbotany/Curare
15
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
ASYMETRYCZNA SYNTEZA PROSTYCH ALKALOIDÓW
IZOCHINOLINOWYCH I PROTOBERBERYN.
Dorota Jakubczyk, Maria Chrzanowska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Wydział Chemii
Naukowe Koło Chemików
[email protected]
Jednymi z najbardziej rozpowszechnionych w przyrodzie grup zasad
azotowych są alkaloidy izochinolinowe. Fakt posiadania przez nie co najmniej
jednego centrum stereogenicznego w cząsteczce i naturalnego występowania w
formie enancjomerycznie czystej, powoduje wykazywanie różnorodnej aktywności
fizjologicznej. Ponieważ istnieje ścisła zależność między aktywnością biologiczną a
konfiguracją centrum stereogenicznego, konieczne jest poszukiwanie nowych metod
syntezy asymetrycznej ukierunkowanych na pożądaną konfigurację związku
chemicznego.
W przypadku leków często tylko jeden enancjomer wykazuje właściwości
lecznicze, a drugi może być nawet trucizną, stąd można zaobserwować w ostatnich
latach gwałtowny rozwój syntezy stereoselektywnej między innymi alkaloidów.
O tym jak ważna jest synteza asymetryczna, świadczy Nagroda Nobla z
chemii, przyznana w 2001 roku, za nowe, wydajne metody syntezy asymetrycznej.
Proste tetrahydroizochinoliny są inhibitorami monoaminooksydazy i
zapobiegają efektom choroby Parkinsona.
Przykładem asymetrycznej syntezy prostych alkaloidów izochinolinowych
jest enancjoselektywna addycja związków cynkoorganicznych do 3,4dihydroizochinoliny w obecności chiralnych ligandów.
LITERATURA:
[1] Chrzanowska M., Dreas A., Rozwadowska M.D. (2004) „Na pograniczu chemii i
biologii”.
[2] Brossi A. (1998) Biological activity of unnatural alkaloid enantiomers, The
Alkaloids, 50, Cordell G.A. ed., Academic Press, San diego, 109-139.
[3] Chrzanowska M., Rozwadowska M.D. (2004) Asymmetric synthesis of
isoquinoline alkaloids, Chem. Rev., 104, 3341-3370.
[4] Ukaji Y., Kenmoku Y., Inomata K. (1996) Asymmetric addition reaction of
organozinc reagents to nitrones using a catalytic amount of external chiral auxiliary,
Tetrahedron ; Asymmetry, 7, 53-56.
16
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
CIĄGLE PADA… – CZYLI CO SŁYCHAĆ WŚRÓD TKANIN
WODOODPORNYCH
Urszula Jarek
Koło Naukowe Chemików „Jeż”
Uniwersytet Wrocławski, Wydział Chemii
Ciągle pada, ludzie biegną, bo się bardzo boją deszczu
Stoją w bramie, ledwie się w tej bramie mieszcząc…
Ludzie od zawsze szukali sposobów, jak ochronić się przed deszczem …bo wiadomo, że
zmoknięcie to katar, to mokre ubranie, to klejący się śpiworek w namiocie, to rozpuszczający
się ładunek soli wiezionej na targ, to zniszczona misterna fryzura…same kłopoty...Nic
dziwnego, że materiały wodoodporne były badane od dawna, poszukiwano wciąż nowych i
wymyślniejszych, lepiej spełniających oczekiwania…
Wystąpienie będzie poświęcone głównie laminatom – uważanym obecnie za najlepsze
tkaniny wodoodporne. Bowiem zanim się pogna do sklepu po kurtkę z XYZ-texu, warto
dowiedzieć się, z czego się ją wytwarza i „co ona może”. Co to jest ten laminat? Gdzie się w
nim ukrywa membrana i jaką spełnia rolę? Jak się „to” produkuje? I, co chyba najciekawsze, jak
to się dzieje, że ten materiał nie przepuszcza deszczu, za to nie pozwala się za bardzo spocić?
Jaki wpływ ma na to skład chemiczny polimeru? Co może ten mechanizm zaburzać? Tajemnicę
wyjaśnia chemia i fizyka zjawisk powierzchniowych. A kiedy już zdecydujemy się na jakiś
XYZ-tex…
Ludzie skaczą przez kałuże na swej drodze
A ja? A ja chodzę, nie przejmując się ulewą ani spiesząc
Czując jak mi krople deszczu usta pieszczą
Ze złożonym parasolem idę pieszo…
LITERATURA:
[1] witryny internetowe producentów laminatów
[2] Artur W. Adamsom, Chemia fizyczna powierzchni, PWN Warszawa, 1963
[3] J. Huang et al., Study of a novel process for preparing and co-streching PTFE
membrane and its properties, European Polymer Journal 40 (2004), 667-671
[4] P. Kerkhof, A modified Maxwell-Stefan model for transport through inert
membranes (…), The Chemical Engineering Journal 64 (1996), 319-343
[5] P. Kerkhof et al., On the isothermal binary mass transport in a single pore, Chemical
Engineering Journal 83 (2001), 107-121
[6] M. Modesti et al., Mathematical model and experimental validation of water cluster
influence upon vapour permeation (…), Journal of Membrane Science 229 (2004), 211223
[7] Ph. Gibson, Effect of temperature on water vapor transport through polymer
membrane laminates, Polymer Testing 19 (2000), 673-691
17
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
WODÓR - PALIWO I ENERGIA DLA PRZYSZŁYCH POKOLEŃ
Bartosz Kamiński, Marek Łaniecki
Zakład katalizy i kinetyki chemicznej
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
Wydział Chemii
ul. Grunwaldzka 6
60- 780 Poznań
[email protected]
Gwałtowna eksploatacja paliw kopalnych, obserwowana w czasach
współczesnych spowodowała, że w ciągu najbliższych dziesięcioleci dotknie nas susza
ropy naftowej.
Wśród koncernów paliwowych powstają nowe idee i opracowania
alternatywnych źródeł energii, mające zapewnić ciągłość pracy dla przemysłu i
komunikacji.
Jedną z nich jest otrzymywanie i zastosowanie wodoru jako paliwa.
Największym bogactwem naszej planety zasobnym w tenże pierwiastek jest woda,
pokrywająca ok. 70% naszego globu. Dotychczasowe metody otrzymywania wodoru,
leżeli nie pochłaniały ogromnych energii to przyczyniały się do potężnej emisji spalin.
Nadzieją na bezodpadowe otrzymywanie wodoru jest metoda fotokatalityczna
(wykorzystująca głównie TiO2 ) oraz biofotokatalityczna.
W dalekiej Japonii sprawnie poruszają się samochody zasilane wodorem,
których jedynymi spalinami jest woda!
Celem mojej prezentacji jest przedstawienie wodoru, jako paliwa przyszłości
oraz wszelkich pozytywnych aspektów z nim związanych.
18
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
PORFIRIA – CHOROBA WAMPIRÓW
Marzena Kocik
Koło Naukowe Chemików „Jeż”
Uniwersytet Wrocławski, Wydział Chemii
„Drakula - w oryginale Dracula – to wampir, tytułowy bohater książki autorstwa
irlandzkiego pisarza Brama Stokera, wydanej w 1897 roku. Jego imię pochodzi od
łacińskiego „draco” , co oznacza „smok” (w jęz. rumuńskim drac). Pierwowzorem
Draculi był rumuński władca Wołoszczyzny Vlad Tepes zwany Palownikiem - syn
innego okrutnika Vlada Dracula. Dracula z powieści Stokera był pierwszym
przedstawicielem wampirzej rasy. Mieszkał w górach Transylwanii, w ponurym zamku
górującym nad małym miasteczkiem.” Spał ponoć w trumnie, uwielbiał noc, a światło
słoneczne doprowadzało go do szału. Miał zniekształconą, trupiobladą twarz i pił
ludzką krew. Chronić przed nim miały czosnek i krzyż.
Dzisiaj Drakula byłby postrzegany inaczej i nikt nie wbijałby mu kołka w serce,
żeby go zabić. Diagnoza lekarska brzmiałby, że jest chory. Objawy wskazują na
porfirię, niezwykle rzadko występującą chorobę. Główną przyczyną powstawania
porfirii jest obniżona aktywność poszczególnych enzymów sterujących biosyntezą
hemu. W swoim referacie przedstawię biosyntezę hemu, w której ogniwami są m.in.
kwas
-aminolewulinowy i porfobilinogen. Związki te, gdy gromadzą się w
organizmie, mają działanie neurotoksyczne. Omówię także rolę poszczególnych
enzymów w tej jakże ważnej dla ludzkiego organizmu syntezie i skutki niedoczynności
enzymatycznej. Przedstawię objawy porfirii, w jaki sposób się ją leczy i dlaczego
wykorzystywane metody są oparte na środkach łagodzących jedynie jej objawy.
LITERATURA:
[1] E. Kostrzewska, W. Kucharski Porfirie Medimedia International Sp. Zo.o.,
Warszawa, 1998.
[2] L. Stryer Biochemia Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1997.
[3] Choroby wątroby i dróg Żółciowych Red. Ryszard Brzozowski, Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa, 1998.
[4] Źródła internetowe.
19
XXIV Ogólnopolska Szkoła Chemii Wiosna ’06 w Kościelisku, 3-7.05.2006
______________________________________________________________________
GENETYCZNE PODSTAWY ONKOGENEZY
Bartłomiej Krawczyk
Wydział Chemiczny, Politechnika Wrocławska
50-370 Wrocław, Wybrzeże Wyspiańskiego 27
Co piąty zgon w Polsce jest spowodowany nowotworem. Dane
epidemiologiczne wskazują, że co 4 mieszkaniec naszego kraju zachoruje na tą chorobę
w ciągu swojego życia. Opracowanych zostało wiele metod leczenia i ciągle trwają
prace nad nowymi. Prawidłowa terapia we wczesnych fazach rozwoju choroby daje
dużą szansę na wyleczenie pacjenta. Opracowanie skutecznych metod diagnostycznych
wymaga jednak dokładnego poznania procesu onkogenezy.
Wiadomo, że powstanie nowotworu związane jest ze zmianami w materiale
genetycznym(najczęściej jednej komórki) – jednak, pomimo wielu lat badań,
mechanizmy powstawania tej choroby nie zostały poznane. Zidentyfikowano ponad 100
różnych genów(onkogeny i geny supresorowe), których uszkodzenie może prowadzić
do rozwoju nowotworu. Niestety nie wyjaśnia to wszystkich zjawisk związanych z
onkogenezą - ważne wydają się również procesy epigenetyczne(modyfikacja ekspresji
genów nie związana ze zmianą sekwencji DNA) oraz zjawisko aneuploidii(zaburzenia
ilości materiału genetycznego).
LITERATURA:
[1] Loeb L.A., Loeb K.R,, Anderson J.P., Multiple mutations and cancer, Proceedings
of the National Academy of Sciences USA 100/3,776-781 (2003)
[2] Duesberg P. Li R., Multistep carcinogenesis – a chain reaction of aneuploidization,
Cell Cycle 2:3, 202-210 (2003)
[3] Gibbs W.W., Poszukiwanie korzeni raka, Świat Nauki 8, 59-67 (2003)
[4] Ponder B.A.J., Cancer genetics, Nature 411, 336-340 (2001)
[5] Shay J.W., Zou Y., Hiyama E., Wright W.E., Telomerase nad cancer, Human
Molecular Genetics 10, 677-685 (2001)
20