NR 8 - PWSZ w Sulechowie

ZIELEŃ MIAST I WSI
WSPÓŁCZESNA I ZABYTKOWA
OD PROMENADY DO AUTOSTRADY
KOMUNIKACJA Z NATURĄ
Praca zbiorowa pod redakcją:
Greinert Andrzej, Drozdek Monika Edyta
Sulechów – Kalsk 2008
KOLEGIUM REDAKCYJNE:
dr inż. arch. kraj. Monika Edyta DROZDEK
prof. nadzw., dr hab. inż. Andrzej GREINERT
mgr Ewa MAJCHEREK
doc. dr inż. Izabela WOJEWODA
REDAKTORZY NAUKOWI:
prof. nadzw., dr hab. inż. Andrzej GREINERT
dr inż. arch. kraj. Monika Edyta DROZDEK
RECENZENCI:
prof. dr hab. inż. Tadeusz BARANOWSKI
dr inż. arch. Marta SKIBA
Monografię wydano za zgodą JM Rektora PWSZ w Sulechowie
ISBN 978-83-60792-11-7
© Copyright by Oficyna Wydawnicza PWSZ w Sulechowie, Sulechów 2008
© Copyright by authors, Sulechów 2008
Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sulechowie; ul. Armii Krajowej 51,
66-100 Sulechów; Nakład egz. 500. format B5-ISO. Objętość 20,4 ark. druk.
ZIELEŃ MIAST I WSI – ZKTZ IZiIR PWSZ W SULECHOWIE 2008
OD PROMENADY DO AUTOSTRADY – KOMUNIKACJA Z NATURĄ
SPIS TREŚCI
OD REDAKCJI
7
ROZDZIAŁ I. HISTORIA, KOMPOZYCJA I ZNACZENIE ALEI
Piękno w alejach ukryte (aut. Iwona Peryt-Gierasimczuk)
10
Aleje w parkach warszawskich. Analiza formalna (aut.: Anna Różańska)
15
Połączenie ogrodu z krajobrazem na przykładzie ogrodów angielskich. Adaptacja idei
ogrodów angielskich na cele współczesnego użytkownika (aut.: Ewa Kosiacka-Beck)
22
Bibliografia
32
ROZDZIAŁ II. ALEJE NA OBSZARACH WIEJSKICH
Zadrzewienia śródpolne i aleje z drzew owocowych oraz ozdobnych (aut.: Urszula
Nawrocka-Grześkowiak, Michał Grześkowiak, Joanna Baran)
34
Inwentaryzacja i historyczne studium porównawcze zadrzewień przydrożnych
Wielkopolski na przykładzie Lądu i Owińsk (aut.: Agnieszka Targońska, Edyta Miśkiewicz)
41
Aleja Sulechów – Skąpe (aut.: Maciej Stadniczuk)
52
Bibliografia
58
ROZDZIAŁ III. ALEJE NA OBSZARACH MIEJSKICH
Zadrzewienia alejowe towarzyszące ciągom komunikacyjnym Poznania
(aut.: Agnieszka Wilkaniec, Maria Chojnacka)
60
Założenia towarzyszące projektowaniu i urządzaniu terenów zieleni wzdłuż
warszawskich ulic (aut.: Kamila Nowocin, Ewa Kosiacka-Beck)
70
Bibliografia
81
ROZDZIAŁ IV. ZJAWISKA DEGRADACYJNE I OCHRONA ZIELENI
Zagrożenia antropogeniczne zadrzewień przyulicznych w Nowej Soli
(aut.: Agnieszka Szczecińska)
83
Sorpcja zanieczyszczeń przez roślinność przydrożną (aut.: Andrzej Greinert)
96
Zmierzch alej? Degradacja wybranych historycznych obsadzeń alejowych
w Wielkopolsce (aut.: Maria Chojnacka, Agnieszka Wilkaniec)
108
Aleja drzew – nowy zabytek w krajobrazie Polski? (aut.: Monika Edyta Drozdek)
122
Ochrona i pielęgnacja przydrożnych drzew (aut.: Tadeusz Baranowski)
130
Bibliografia
132
ROZDZIAŁ V. OBSZARY KOMUNIKACYJNE W PRAKTYCE
PROJEKTOWEJ I WYKONAWCZEJ
Współczesne tendencje w projektowaniu zieleni przydrożnej (aut.: Ewa Świderska)
136
Zielony aspekt planowania przestrzennego, czyli miejsce zieleni w obecnym systemie
gospodarki przestrzennej (aut.: Łukasz Grzesiak, Paweł Łopatka)
143
W poszukiwaniu kompromisu – czyli jak kształtować zieleń wzdłuż ciągów komunikacyjnych, na przykładzie dolin rzecznych Lublina (aut.: Katarzyna Sobczak, Paweł Adamiec)
156
O dylematach wprowadzania zieleni w miejscach postoju i odpoczynku (aut.: Ewa
Kozłowska, Katarzyna Sobczak)
167
Analiza i możliwości kształtowania krajobrazu leśnego w otoczeniu szlaków
komunikacyjnych (aut.: Emilia Janeczko)
177
Promenade Plante’e w Paryżu. Przekształcenie nieczynnej linii kolejowej w promenadę
– przypadek jedyny w swoim rodzaju, czy nowe zjawisko w projektowaniu terenów zieleni? (aut.: Justyna Zygmunt-Rubaszek)
184
Szlaki turystyczne Parku Kasprowicza i Lasu Arkońskiego w Szczecinie (aut.: Marcin
Kubus)
192
Zrealizowany projekt zieleni przy ulicy Europejskiej w Szczecinie (aut.: Małgorzata
Nowakowska)
203
Kryteria wyboru technologii i techniki koszenia terenów zieleni (aut.: Bronisław
Burkiewicz)
214
Sadzenie drzew – reguły, a rzeczywistość (aut.: Andreas Engel)
227
Wykorzystanie mieszanki kamienno-glebowej do sadzenia drzew przyulicznych
(aut.: Garczarczyk Magdalena)
232
Bibliografia
239
ROZDZIAŁ VI. DOBÓR ROŚLIN
Aleje drzew – krajobraz kulturowy różnych miejsc świata (aut.: Ewa Dankowska,
Tadeusz Baranowski)
244
Klon polny – uniwersalne drzewo rodzime dla terenów zieleni (aut.: Mieczysław
Czekalski)
254
Dobór gatunków i charakterystyka materiału roślinnego dla terenów zieleni przy
autostradach – wnioski powykonawcze z budowy autostrady A2 (aut.: Karol Wolski)
264
Roślinność spontanicznie towarzysząca szlakom komunikacyjnym w przestrzeni
miejskiej (aut.: Ewa Trzaskowska)
274
Wybór roślin dla terenów przyulicznych a pielęgnacja w kolejnych latach
(aut.: Grzegorz Nowak)
285
Barwne akcenty zadrzewień przydrożnych (aut.: Joanna Renda)
294
Bibliografia
303
ROZDZIAŁ VII. KOMUNIKACJA A PROBLEM NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
Niepełnosprawność zwykłym stanem człowieka (aut.: Arleta Kucharczyk)
307
Projektowanie bez barier – przestrzeń dostępna i atrakcyjna dla wszystkich
(aut.: Olga Kazińska)
310
Bibliografia
SPIS FOTOGRAFII, RYCIN I TABEL
318
319
Spisy
OD REDAKCJI
Rozwojowi cywilizacji ludzkiej zawsze towarzyszyły zasadnicze problemy egzystencjalne, związane z pozyskiwaniem pożywienia, miejsc bytowania oraz komunikacji.
Ta ostatnia potrzeba artykułowana była i realizowana na poszczególnych etapach historii w różny sposób. Jednak od samego początku rozbudowa szlaków komunikacyjnych
postrzegana była jako bardzo ważna – począwszy od wydeptanych ścieżek, przez dukty
i drogi bite, aż po wielopasmowe współczesne autostrady.
Początkowemu zadaniu tworzenia szlaków – o możliwie prostym przebiegu, łatwych do przebycia, czytelnie oznaczonych, szybko przydano nowych elementów, odnoszących się do bezpośredniego ich sąsiedztwa. Tym samym zwrócono uwagę na
usługi w sąsiedztwie dróg – zajazdy, karczmy, kuźnie i szereg innych oraz wygodę
podróżowania i utrzymania dróg – osłonę od wiatrów, od prażącego słońca, minimalizację skutków śnieżyc i zamieci. Tak też narodziła się idea introdukcji roślinności przy
drogach na odcinkach ich przebiegu przez obszary odsłonięte (poza lasami i miastami).
Z czasem zaczęto też konstruować alejowe założenia miejskie, gdzie ulicom towarzyszyły drzewa i krzewy, nie tylko korzystnie wpływające na samopoczucie podróżujących, lecz także poprawiające stan miasta.
Idea współistnienia ludzi, pojazdów, nawierzchni drogowej, roślin drzewiastych
oraz krzewów od samego początku była konfliktogenną. Ileż to guzów zdobyły ludzkie
głowy, ile wozów i karet rozbito, ile w końcu ludzkich istnień zabrały wypadki samochodowe. Do tego dodać należy straty ekonomiczne i przyrodnicze, związane z niszczeniem roślin. Zdawać by się mogło, że z rozwojem cywilizacji miejsce dla roślin przy
drogach zniknęło. Antagonizm między pędzącym samochodem i drzewem stojącym
przy drodze, podkreślony bólem uczestników wypadków i ich bliskich zdawał się jednoznacznie przekreślić dotychczasową ideę drogi wśród zieleni.
Zarówno nauka, jak praktyka ukazują nam jednak szereg twórczych podejść do opisywanych problemów, dzięki którym można bezpiecznie użytkować drogi, zachwycając
się jednocześnie ich otoczeniem. Roślinność introdukowana na obrzeża pasów drogowych, w pasy rozdzielające jezdnie oraz na rondach, wysepkach i w szeregu innych
miejsc może też zachować sprawność biologiczną ułatwiając życie mieszkańcom miast.
Poprzez wysiłek naukowców i praktyków z różnych ośrodków naszego kraju, zebrany w niniejszej monografii, wskazać chcemy jednoznacznie na ważną rolę roślin
towarzyszących drogom oraz sposoby rozwiązywania sytuacji konfliktowych, pojawiających się jako nieuchronne następstwo takiego sąsiedztwa.
Monika Edyta DROZDEK
Andrzej GREINERT