Wprowadzenie
Transkrypt
Wprowadzenie
Andrzej Buck, Przemysław Bartkowiak Wprowadzenie Niniejszy tom „Zielonogórskich Studiów Bibliotekoznawczych” (ZSB) pokazuje, że środowisko naukowe Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C. Norwida skupia się w swoich działaniach na stymulowaniu badań zagadnień prasy lokalnej. Od wydania w 2000 roku monografii Lubuska czwarta władza autorstwa prof. Andrzeja Piaseckiego, która jest jedną z nielicznych prób syntezy dziejów czasopiśmiennictwa lubuskiego, nadal istnieje konieczność dalszych badań. W kontekście tego stwierdzenia nie sposób nie zauważyć kilku publikacji wydanych w ostatnim okresie, a także organizowanych konferencji naukowych, jak np. konferencja „Oblicza prasy Ziem Zachodnich po 1945 roku” (Zielona Góra 2012), „Prasa codzienna ziem zachodnich po 1945 roku” (Gorzów Wlkp. 2014) czy „Kultura na łamach prasy Ziem Zachodnich po 1945 roku” (Gorzów Wlkp. 2015). Wśród publikacji wskazać tu można chociażby książkę pod redakcją Andrzeja Bucka, Przemysława Bartkowiaka i Dawida Kotlarka Oblicza prasy Ziem Zachodnich w latach 19452012 oraz ostatni, szósty tom „Zielonogórskich Studiów Bibliotekoznawczych” pod redakcją Andrzeja Bucka i Joanny Wawryk. Niektóre artykuły zamieszczone w niniejszym, siódmym już zeszycie ZSB były wcześniej prezentowane, m.in. w ramach Konwersatoriów Bibliotekoznawczych, które cyklicznie od 2012 roku odbywają się w WiMBP im. C. Norwida w Zielonej Górze. Ich autorzy prowadzą swoje badania w środowiskach naukowych całej Polski, reprezentując m.in. Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Zielonogórski, Państwową Wyższą Szkołę Zawodową im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp., Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną im. Z. Herberta w Gorzowie, Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną im. C. Norwida w Zielonej Górze, Bibliotekę Uniwersytetu Zielonogórskiego. Tom otwiera artykuł prof. Jerzego Jarowieckiego zatytułowany Badania historyczno-prasowe i ich perspektywy po zmianach ustrojowych w Polsce po roku 1989 (na tle tradycji). Autor podkreśla, że badania historii prasy sięgają XVIII wieku. Początkowo zajmowali się nimi ludzie związani z praktyką dziennikarską. Prasa była przedmiotem badań różnych dyscyplin naukowych w ośrodkach uniwersyteckich. W okresie międzywojennym zakres badań uległ rozszerzeniu 10 Andrzej Buck, Przemysław Bartkowiak z dominacją opracowań związanych z aktualnymi potrzebami szkolnictwa, praktyki dziennikarskiej oraz propagandy. Dynamiczny rozwój prasoznawstwa nastąpił po II wojnie światowej. W 1952 roku w strukturach Polskiej Akademii Nauk utworzono samodzielny Zakład Historii Czasopiśmiennictwa. Został on zastąpiony w 1957 roku przez Pracownię Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego XIX i XX Wieku PAN, dzięki której rozwinęły się wielokierunkowe badania oraz powstały liczne prace monograficzne. Wyniki badań historyczno-prasowych publikowano najpierw na łamach „Rocznika Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego” (od 1962), który od 1975 roku przekształcono w „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” (do 1993). Po likwidacji tych czasopism ich miejsce zajął „Rocznik Historii Prasy Polskiej” (od 1998), organ Komisji Prasoznawczej PAN, Oddział w Krakowie. Początki badań Pracowni miały charakter bibliograficzno-programowy. Ukazały się publikacje bibliograficzne, które stały się trwałym dorobkiem, chodzi tu o prace nad retrospektywną bibliografią tytułów prasowych oraz prace nad bieżącą bibliografią publikacji prasoznawczych w Ośrodku Badań Prasoznawczych w Krakowie od 1965 roku pod redakcją S. Dzikiego. Badacze zajmujący się tą dziedziną wiedzy podkreślali autonomiczność prasoznawstwa, jak również interdyscyplinarny charakter wiedzy o prasie. Współcześnie ważne miejsce w badaniach historyczno-prasowych powinny zajmować media lokalne, które często wyrażają opinię lokalnej społeczności oraz ją integrują. W kręgu zainteresowań umieścić należałoby także historię mediów elektronicznych, historię powstania i rozwoju zawodu dziennikarza, transformację mediów po 1989 roku oraz opracowania bibliograficzne, studia nad wolnością słowa, prace nad systemami prasowymi, medialnymi, ugrupowań politycznych, grup wyznaniowych i środowiskowych oraz nad zagadnieniami dziejów prasy lokalnej. Kolejnym artykułem w części Prasa jako źródło badań naukowych jest szkic Dawida Kotlarka Problematyka książki i czytelnictwa na łamach prasy zielonogórskiej w okresie pruskim, w którym autor podkreśla znaczącą rolę prasy w badaniach bibliologicznych na przykładzie wydawnictw periodycznych wydawanych w Zielonej Górze w XIX i na początku XX wieku. Czasopismem o największych tradycjach i zasięgu był liberalny „Grünberger Wochenblatt”, drukowany od 1825 roku. Od 1850 roku ukazywał się również „Grünberger Intelligenzblatt”. Wydawano także mniejsze periodyki popularne i branżowe. W zielonogórskiej prasie w omawianym okresie obecne były treści o tematyce bibliologicznej. Ogłoszenia i reklamy wydawniczo-księgarskie dokumentują ofertę księgarń i zakładów wydawniczych. Znacząco uzupełniają wiedzę, w szczególności na temat początków rynku książki w Zielonej Górze, m.in. działalności drukarzy i wydawców: Heinricha Augusta Kriega, Martina Wilhelma Sieberta i Wilhelma Levysohna. Na łamach tych czasopism drukowano artykuły poświęcone dziejom tutejszych instytucji książki: drukarniom, księgarniom i bibliotekom, opisywano lokalne zabytki piśmiennictwa, publikowano biogramy osób zasłużonych dla miejscowego świata książki i literatury. Zgromadzone w zielonogórskiej prasie bibliologiczne informacje dokumentują zjawiska obecne w miejscowej kulturze książki w skali Wprowadzenie 11 lokalnej. Dla badacza stanowią cenny materiał do analiz porównawczych i wartościowe uzupełnienie wiedzy w obszarze dziejów książki w państwie pruskim w XIX i na początku XX wieku. Z kolei Przemysław Bartkowiak analizuje Obraz Niemca na Ziemiach Zachodnich na łamach „Głosu Wielkopolskiego” w latach 1945-1948. Na szpaltach tego tytułu szeroko poruszana była kwestia pozostającej na obszarze Ziem Zachodnich ludności niemieckiej. Przedstawiony wybór artykułów współtworzących obraz Niemca na opisywanych terenach dokonany został na podstawie kwerendy przeprowadzonej w obrębie wspomnianego dziennika. Z pewnością wybór ten jest tylko częścią prezentowanej na jego łamach bogatej publicystyki i posiada subiektywny charakter. Stanowi jednak ciekawy przegląd wspomnianych uwarunkowań, które miały kształtować w sposób bezpośredni nowe społeczeństwo Ziem Zachodnich. Stwierdzić należy, że „Głos Wielkopolski” trafnie wychwytywał i wiarogodnie prezentował postawy polskich osadników w stosunku do ludności niemieckiej, ich oczekiwania oraz obawy, potępiał niepokojące zachowania i zjawiska, jak ekonomiczne wykorzystywanie pracowników niemieckich. Podsumowując, autor pisze, że „Głos Wielkopolski” był w latach 1945-1948 rzetelnym źródłem przedstawiającym obraz ówczesnych relacji polsko-niemieckich na Ziemiach Zachodnich Katarzyna Taborska natomiast analizuje Portrety nadawców w wybranych tekstach prasy postlandsberskiej. Jest to Szkic klasyfikacyjny. Autorka stwierdza: Do polskich periodyków postlandsberskich można zaliczyć: „Ziemię Gorzowską” 1945, ,„Ziemię Lubuską” 1945/1946, ,„Biuletyn Okręgowy Starostwa Powiatowego” 1946/1947, mutację „Głosu Wielkopolskiego” (na łamach którego opublikowana w 1948 r. pierwszą polską powieść o nowym pograniczu Rubież Natalii Bukowieckiej-Kruszony), „Zarządzenie Administracji Kamieńskiej, Lubuskiej i Prałatury Pilskiej” (1945-1952), „Tygodnik Katolicki” (1946-1953), „Kalendarz Ziem Odzyskanych” (1947, 1948, 1949). Materiałem źródłowym, stanowiącym podstawę prezentowanego tu szkicu, są dwa z wymienionych tytułów prasowych – pierwsze publikowane w Gorzowie tygodniki – „Ziemia Gorzowska” i „Ziemia Lubuska”, które odgrywały rolę prasy codziennej. […] Celem tego artykułu jest przedstawienie reprezentatywnych wizerunków nadawców, ujawniających się w tekstach wybranych periodyków. Podkreślenia wymaga fakt, że w szkicu analizowane są obrazy nadawców medialnych, a nie portrety dziennikarzy (autorów tekstów) – ludzi funkcjonujących poza tekstami pośrednimi. W rozwinięciu szkicu przedstawiono w zarysie z perspektywy socjoliteraturoznawczej sześć typowych portretów nadawców występujących na łamach „Ziemi Gorzowskiej” i w „Ziemi Lubuskiej”: drukarzy niemieckich, polskich osiedleńców na pograniczu landsbersko-gorzowskim, propagatorów nowej władzy, informatorów/sprawozdawców, nauczycieli projektowanych odbiorców publikacji, współtwórców i przekazicieli treści mitycznych. 12 Andrzej Buck, Przemysław Bartkowiak Małgorzata Czabańska-Rosada w artykule Ziemia międzyrzecka w prasie ziomkowskiej po 1945 roku zauważa: Największe skupisko byłych międzyrzeczan znalazło się w Brandenburgii, w rejonie Prignitz. Wielu osiedliło się w Niemczech Zachodnich. Po 1961 roku, kiedy wzniesiono mur berliński i ostatecznie uszczelniono granicę pomiędzy dwoma państwami niemieckimi i równocześnie dwoma systemami politycznymi, kontakt między niedawnymi krewnymi, przyjaciółmi i sąsiadami został bardzo utrudniony, by nie powiedzieć uniemożliwiony. Jedynym ogniwem łączącym niedawnych krajan stało się czasopismo „Heimatgruss” (Pozdrowienie Ojczyzny), które zaczęło się ukazywać w 1949 roku. Nazwa czasopisma posiada tradycję sięgającą czasów sprzed I wojny światowej, kiedy to młodzi ludzie w poszukiwaniu możliwości zarobkowania opuszczali swoje rodzinne strony położone na wschodnich rubieżach Prus i udawali się do wielkich ośrodków przemysłowych położonych w głębi Niemiec. Aby zapobiec alienacji z dotychczasowego środowiska, zaczęły się ukazywać pierwsze „pozdrowienia ojczyzny” zwane także „wołaniami ojczyzny” – gazetki wydawane przez gminy i parafie, a zawierające aktualne informacje ze stron rodzinnych. Radosław Domke skupia się na udowodnieniu tezy, że „Nadodrze” było „czasopismem integrującym Ziemię Lubuską”. Artykuł podejmuje kwestię związku pomiędzy procesami integracyjnymi na Ziemi Lubuskiej a artykułami zamieszczanymi w czasopiśmie „Nadodrze” w latach 1957-1990. Porusza kwestie związane zarówno z integracją na polu politycznym i gospodarczym, jak i społecznym oraz kulturalnym. W tekście próbowano też zmierzyć proporcje treści zamieszczanych w „Nadodrzu”, a dotyczących północy oraz południa regionu. Wreszcie artykuł stara się ukazać, jak istotne były wątki kulturalne podejmowane na łamach periodyku w kontekście integracji całego regionu Środkowego Nadodrza. Jak wiemy, prasa dokumentuje proces tworzenia instytucji życia literackiego. Izabela Korniluk opisuje Lubuskie Sejmiki Kultury województwa zielonogórskiego w latach 1957-1992 na łamach „Gazety Zielonogórskiej”/„Gazety Lubuskiej”. Artykuł porusza problematykę przedstawiania na łamach prasy codziennej prac i działalności Lubuskiego Towarzystwa Kultury. Przeanalizowano proces, jaki zachodził na łamach tego dziennika w sposobie prezentowania i interpretowania przez dziennikarzy schematycznych, z góry wyreżyserowanych spotkań działaczy kultury w formie Sejmików Kultury, które odbywały się co cztery lata w Zielonej Górze. Robert Rudiak w artykule Literackie formy i gatunki na łamach „Gazety Nowej”, „Codziennego Expressu Zachodniego” i tygodnika „Extra” w latach 19901994 jako pierwszy badacz zajął się jednym z ważniejszych lubuskich czasopism powstałych po roku 1989, tj. „Gazetą Nową”. Była ona pierwszym prywatnym i niezależnym dziennikiem na Ziemi Lubuskiej.Tygodnik, który zaczął ukazywać Wprowadzenie 13 się w Zielonej Górze w styczniu 1990 roku, 1 października tego samego roku został przekształcony w gazetę codzienną, której mutacje ukazywały się w Głogowie, Lubinie, Gorzowie, a od 1992 roku także w Żarach. Gazeta w krótkim czasie pozyskała wielu znanych na lokalnym rynku prasowym dziennikarzy, głównie z konkurencyjnej „Gazety Lubuskiej” i Radia Zachód, a także wielu ludzi pióra należących do Związku Literatów Polskich i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Pozyskała również młodych i zdolnych adeptów dziennikarstwa, naukowców z kilku regionalnych ośrodków i uczelni, nawiązała współpracę z uznanymi w kraju publicystami, popularnymi satyrykami i rysownikami, a także z korespondentami zagranicznymi, m.in. z Niemiec, Rosji, USA i Afryki. Szybko stała się przeciwwagą dla jedynego dotąd dziennika w regionie lubuskim – „Gazety Lubuskiej”, ukazującej się od 1952 roku (jako „Gazeta Zielonogórska”). Łamy nowej gazety szybko zdominowały artykuły komercyjne, strony i kolumny tematycznie poświęcone życiu towarzyskiemu elit i celebrytów, biznesowi, ekonomii, polityce, sensacji, turystyce, ogrodnictwu, poradom praktycznym, z czasem pojawiły się szpalty poświęcone młodym i dla dzieci. Sporo miejsca poświęcano także kulturze, sztuce, omówieniom wydarzeń kulturalnych w regionie i mieście, spektaklom teatralnym, książkom autorów lubuskich. Zaczęto również zamieszczać wiersze, a nawet fragmenty prozy i powieści w odcinkach lubuskich twórców. W 1992 roku gazeta ukazywała się w nakładzie 60 tys. egzemplarzy i objętości 12 stron. Wówczas właściciel gazety odsprzedał tytuł poznańskiemu koncernowi prasowemu. Rok później przemianowano gazetę na „Codzienny Express Zachodni”. Z końcem lipca 1994 roku gazeta zakończyła swój żywot jako dziennik. Zaczęła ponownie ukazywać się w formie tygodnika „Extra”, który nie spełnił oczekiwań czytelników i we wrześniu 1994 roku został zlikwidowany. Longin Dzieżyc kontynuuje zaczęte przez Roberta Rudiaka badania nad prasą prywatną powstałą w regionie lubuskim po 1989 roku. Opracowanie zatytułowane Proces budowy porozumienia i współpracy między społecznościami regionu lubuskiego i państw Unii Europejskiej w latach 1993-1994 na łamach „Codziennego Expressu Zachodniego” ukazuje zachodzący proces porozumienia i współpracy między społecznościami regionu lubuskiego i Unii Europejskiej. Jego zasadniczym warunkiem były przemiany w sferze obywatelskiej podmiotowości kształtujące postawę świadomego otwarcia i zaangażowania miejscowej społeczności. Duże znaczenie w przybliżaniu i stymulowaniu przemian miała codzienna prasa regionalna prezentująca rodzące się przejawy współpracy, począwszy od budowy międzyludzkich kontaktów poprzez sferę administracyjno-gospodarczą, współpracę graniczną czy szeroką wymianę w sferze kultury. Zagadnienie zostało przedstawione w oparciu o wybrane artykuły i doniesienia prasowe zamieszczone na łamach „Codziennego Expressu Zachodniego” od sierpnia 1993 roku do końca lipca 1994 roku. Określone ramy artykułu oraz szeroki merytorycznie zakres tematu sprawiają, że przedstawione zagadnienia nie wyczerpują wszystkich wątków obrazujących proces. 14 Andrzej Buck, Przemysław Bartkowiak Prasa parafialna w diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Rekonesans badawczy to niezwykle istotny problem badawczy podjęty przez Krzysztofa Wasilewskiego. Artykuł przedstawia stan ilościowy i jakościowy prasy parafialnej w diecezji zielonogórsko-gorzowskiej. Podstawę analizy stanowiły dotychczasowe opracowania na ten temat, jak również badania własne. Obok prasy drukowanej, zbadano także inne formy medialnej aktywności parafii, jak obecność w internecie. Jak wskazuje analiza, to właśnie internet stanowi dla parafii dogodne narzędzie przedstawiania ważnych informacji i opinii. W niektórych przypadkach można mówić o zjawisku konwergencji, gdzie prasa drukowana uzupełniana jest obecnością w internecie. W części Prasa jako źródło badań naukowych zamieszczono przede wszystkim artykuły dotyczące prasy lubuskiej. Artykuł Jolanty Chwastyk-Kowalczyk zatytułowany Zasoby Biblioteki Polskiej w Londynie – przegląd polskich tytułów prasy emigracyjnej dla inteligencji przenosi wspomnianą perspektywę badawczą poza obszar Ziem Zachodnich. Artykuł podejmuje kwestie obecności segmentu polskich emigracyjnych czasopism przeznaczonych dla inteligencji powstałych na obczyźnie, głównie w Wielkiej Brytanii od czasów II wojny światowej do chwili obecnej przez pryzmat funkcjonowania Biblioteki Polskiej w Londynie. Przywołane zostały tytuły redagowane przez przedwojennych wytrawnych dziennikarzy, reaktywowane w Paryżu, przeniesione do Londynu, a także nowo powstałe na Wyspach Brytyjskich dzienniki, czasopisma wojskowe, periodyki kulturalno-społeczne, literacko-artystyczne i naukowe. Obok czasopism pokolenia „niezłomnych” autorka prezentuje pisma utworzone przez pokolenie Polaków epoki unijnej, akcentując rolę opiniotwórczego „Nowego Czasu” powstałego w Londynie w 2006 roku. Autorka analizuje fazy powstania i rozwoju Biblioteki Polskiej w Londynie od 1942 roku, zmiany profilu gromadzenia zbiorów, celów działania oraz rolę tej placówki w integrowaniu i budowaniu tożsamości narodowej naszych rodaków w Zjednoczonym Królestwie. Drugą część publikacji zatytułowaną Varia otwiera artykuł Małgorzaty Korczyńskiej-Derkacz „Kocia mama” na indeksie, czyli o decyzjach komisji oceny i selekcji księgozbiorów bibliotek publicznych, szkolnych i pedagogicznych, wprowadzający do tomu jeszcze jeden obszar badawczy. Przedstawiona została sytuacja w polskim bibliotekarstwie powojennym, zwłaszcza w okresie nasilającej się walki ideologicznej. Skupiono się na działalności komisji oceny i selekcji księgozbiorów bibliotecznych i – wykorzystując materiały archiwalne ze zbiorów Archiwum Akt Nowych w Warszawie oraz Archiwum Państwowego we Wrocławiu – przedstawiono zadania tych komisji, regulamin, przybliżono postacie członków, omówiono kryteria decydujące o dalszych losach książek. Oryginalne protokoły komisji z lat 50. zostały wykorzystane do zilustrowania sposobu recenzowania twórczości znanych autorów, np. Marii Rodziewiczówny, Józefa Meissnera, Tadeusza Dołęgi-Mostowicza, Wacława Sieroszewskiego, Włodzimierza Perzyńskiego, Józefa Weyssenhoffa. Wskazano też na działalność recenzyjną i oceniającą w zakresie literatury społeczno-politycznej i popularnonaukowej oraz broszur propagando- Wprowadzenie 15 wych. Zwrócono uwagę na prace komisji związane z opracowaniem wzorcowego katalogu książek biblioteki gminnej. Małgorzata Góralska pokazuje Księgarnie, ich asortyment i usługi w cyfrowym środowisku sieciowym. W artykule omówione zostało zjawisko internetowego handlu księgarskiego. Podjęto próbę typizacji księgarń internetowych oraz określenia podstawowych kierunków ich rozwoju. Omówiono specyfikę asortymentu oferowanego przez e-księgarnie, a także narzędzia ułatwiające dotarcie do określonych produktów. W zakresie usług wskazano na pojawienie się nowych obszarów działania księgarń internetowych. Małgorzata Kowalska w tekście pt. Crowdsourcing – angażowanie użytkowników bibliotek w tworzenie kolekcji cyfrowych zwraca uwagę na nową usługę, którą zajmują się niektóre współczesne biblioteki. Krótki i wybiórczy przegląd inicjatyw crowdsourcingowych pozwala uświadomić sobie, że angażowanie użytkowników w tworzenie kolekcji cyfrowych staje się w wielu bibliotekach coraz bardziej powszechne. Daniel Koteluk w szkicu „Kuźnia socjalizmu”. Biblioteka we wsi Płoty w województwie zielonogórskim w latach 1950-1956 podejmuje badania szczegółowe. W 1950 roku utworzono bibliotekę w Płotach. Do 1955 roku jej kierownikiem była Tatiana Girdwojn. W 1952 roku księgozbiór tej placówki stanowiło 1450 tytułów. Dominowały w nim ideologiczne książki w jednoznaczny sposób idealizujące państwo polskie i radzieckie, a także ich komunistycznych przywódców. Ponadto nawoływano w nich do bezkrytycznego angażowania się w kolektywizację, której ukrytym celem było ubezwłasnowolnienie rolników pod względem ekonomicznym przez państwo, na podobieństwo robotników. W sprzyjających warunkach, tzn. w następstwie dojścia do władzy w kraju nowego kierownictwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w Płotach upadła spółdzielnia produkcyjna. Ciekawe, że w 1956 roku zamknięta została również miejscowa biblioteka. Wznowiła ona działalność w marcu 1957 roku. Kolejny artykuł Roberta Rudiaka Robotnicze środowiska pisarskie na Ziemi Lubuskiej w latach 1976-2015 podejmuje zagadnienia związane z życiem literackim okresu PRL-u i III Rzeczpospolitej. W Polsce Ludowej kontynuowano rozwój kultury współtworzonej przez klasę robotniczą. Stąd już w 1950 roku powstała warszawska grupa piszących robotników „Budujemy”, tworząca w duchu socrealizmu typowe „produkcyjniaki” zamieszczane w prasie. W 1962 roku powstał Klub Robotników Piszących w Warszawie, a w 1976 roku także Klub w Gorzowie Wlkp., który działał przy największej w mieście fabryce ZWCh „Chemitex-Stilon”. Twórcy robotniczy publikowali swoje teksty w pismach zakładowych – „Stilonie Gorzowskim” i „Gorzowskiej Przemysłówce”. W 1980 roku w Warszawie przemianowano KRP w ogólnopolski ruch kulturalny pn. Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury, a jednym z pierwszych oddziałów terenowych było koło gorzowskie, założone na bazie wcześniej funkcjonującego Klubu. Na fali dynamiki działań RSTK w kraju, już w 1986 roku założono także oddział w Zielonej Górze, 16 Andrzej Buck, Przemysław Bartkowiak który skupiał twórców i działaczy kultury przy fabryce Zastal. Piszący robotnicy publikowali w jednodniówce „Zastalowiec” i radiowęźle zakładowym, a z czasem wydawali liczne antologie poetyckie i organizowali sporadyczne konkursy. Pod koniec lat 80. XX wieku istniało już w kraju 46 oddziałów Stowarzyszenia. Wraz z końcem lat 90. ubiegłego wieku zamarła jednak działalność zielonogórskiej sekcji RSTK, na co wpływ miała likwidacja w mieście wielu zakładów przemysłowych. Kamil Banaszewski i Katarzyna Bartosiak są autorami artykułu Badania satysfakcji użytkowników Biblioteki Uniwersytetu Zielonogórskiego składnikiem kultury oceny w nowoczesnej bibliotece akademickiej. Mnogość zmian zachodzących w otoczeniu bibliotecznym sprawia, że biblioteki – jeśli chcą uchodzić za nowoczesne – muszą dostosować swą ofertę do tych nowych warunków, a zwłaszcza do potrzeb i oczekiwań użytkowników. Autorzy podkreślają znaczenie tworzenia kultury oceny w bibliotece, która polega na gotowości do prowadzenia szeroko zakrojonych badań nad funkcjonowaniem, jakością usług i środowiskiem bibliotecznym. Omówiwszy standardy, wytyczne, przykłady i metodologię badań bibliotecznych na wszystkich tych płaszczyznach, autorzy prezentują (w niewielkim fragmencie) wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w Bibliotece Uniwersytetu Zielonogórskiego związanych z satysfakcją użytkownika, sugerując, że mogą się one stać punktem wyjścia do budowania kultury oceny w tej bibliotece. W rozdziale Recenzje i sprawozdania zamieszczono omówienie książki Eweliny Szpak, Mentalność ludności wiejskiej w PRL. Studium zmian (Warszawa 2013) autorstwa Daniela Koteluka. Anna Urbaniak i Paweł Kalisz piszą zaś o konferencji Bibliografia wobec wyzwań nowych technologii (Kraków, 18-19 czerwca 2015 roku). Niniejszy zeszyt zamyka In memoriam – Dawid Kotlarek prezentuje sylwetkę i bibliografię publikacji Grzegorza Chmielewskiego (1929-2014).