Microsoft PowerPoint - 10_Teorie migracji_18.11.08

Uwarunkowania migracji
międzynarodowych w świetle wybranych
koncepcji teoretycznych
Zajęcia z Demografii
19.11.08
Agata Górny
Definicje migracji
Najprostsza geograficzno-demograficzna
definicja
Migrant to osoba przybywająca (imigrant) lub opuszczająca
(emigrant) pewne miejsce w inny sposób niż poprzez
urodzenie bądź śmierć
Dodatkowe kryteria migracji
międzynarodowych
Przestrzenne
Miejsca zamieszkania/pobytu
Aktywności
Czasu trwania
Najczęściej migrant jest definiowany jako osoba, która
przemieszcza się do nowego miejsca zamieszkania na
pewien minimalny okres (na ogół 12 miesięcy).
Nie-migranci według rekomendacji ONZ
(1998)
Pracownicy przygraniczni
Osoby w tranzycie
Turyści
Osoby odbywające podróże służbowe
Osoby ze statusem dyplomatycznym
Personel wojskowy
Nomadzi (osoby bez stałego miejsca zamieszkania)
Migranci według rekomendacji ONZ (1998)
Osoby wyjeżdżające/przebywające w związku z:
edukacją
szkoleniem zawodowym
pracą zawodową
pracą w organizacjach międzynar. lub służbie cywilnej
zamiarem osiedlenia się
zamiarem połączenia się z rodziną
posiadaniem uprawnień do pobytu zagranicą
uchodźcy.
Oraz:
Starający się o status uchodźcy
Osoby nie posiadające prawa do legalnego pobytu za granicą.
Fazy migracji i poziomy analizy
Etapy migracji i jej analizy:
uwarunkowania
migracji
trwanie migracji
(adaptacja w kraju
docelowym)
zakończenie migracji
(powrót)
konsekwencje migracji
Poziomy analizy każdego
z etapów:
makro
mezo
mikro.
Koncepcje na poziomie
makrospołecznym
Perspektywa socjologiczna: teoria czynników
wypychających i przyciągających (Lee, 1966)
Czynniki istotne dla decyzji migracyjnych:
związane z miejscem pochodzenia
związane z obszarem docelowym
przeszkody pośrednie
czynniki osobiste.
Koncepcja neoklasyczna
Dwie istotne przesłanki:
Zróżnicowanie korzyści ekonomicznych netto,
głównie zaś zróżnicowanie płac, to główna przyczyna
migracji
Migracje międzynarodowe mogą być analizowane w ten
sam sposób co międzynarodowa mobilność
kapitału.
Czyli że traktujemy mobilność migrantów jak mobilność
czynników produkcji.
Prosty model z handlu zagr. z mobilnością
czynników (Bhagwati, Srinivasan, 1998: 468)
MP2
MP1
MP2
MP1
0
A
B
0’
Teoria dualnego rynku pracy (Piore 1971)
Sektor pierwotny (podstawowy):
Sektor wtórny (drugorzędny):
Rekrutacja oparta o kwalifikacje i
produktywność
Wysokie stawki płac
Dobre warunki pracy
Stabilność zatrudnienia
Szanse awansu
Oficjalne procedury
Rekrutacja nie oparta o
kwalifikacje, ale np. o płeć i siłę
fizyczną
Niskie stawki płac
Złe warunki pracy
Niestabilność zatrudnienia
Brak możliwości awansu
Nieoficjalne procedury
Koncepcje na poziomie
mikrospołecznym
Koncepcja neoklasyczna mikro – założenia
Migracja odbywa się bez kosztów
Migracja odbywa się bez ryzyka
Potencjalni migranci dysponują doskonałą informacją
Potencjalni migranci zachowują się w sposób w pełni
racjonalny
Potencjalny migrant jest jednostką autonomiczną
Koncepcja neoklasyczna mikro – model
decyzyjny
maxNPV(m
kz)
t0
= Σ {[Σ (ρikuik - ρizuiz) - Σ (ρikcik - ρizciz)]·(1+σ-)-t}
mkz – migracja w czasie t0 z kraju k do kraju z
u – użyteczność z pobytu w kraju (uk) i za granicą (uz)
c – koszty pozostania (ck) i koszty wyjazdu (cz)
ρ – prawdopodobieństwo pozostania (ρk) i migracji (ρz)
σ – czynnik dyskontujący użyteczność w zależności od
preferencji względem teraźniejszości i przyszłości
Nowa Ekonomiczna Teoria Migracji (NELM)
Kluczowe elementy/pojęcia:
relatywna deprywacja
rola rodziny
ryzyko i informacja.
NELM – relatywna deprywacja
Relatywna deprywacja – zjawisko polegające na tym, że
satysfakcja z jednostki dochodu nie jest jedynie funkcją własnego
dochodu ale także rozkładu dochodu innych osób.
yk
RD i = ∫ i g[1 − F(x)]dx
y
yi – dochód gospodarstwa domowego
yk – najwyższy dochód gospodarstwa domowego w danej społeczności
1-F(x) – odsetek gospodarstw domowych z dochodem wyższym niż x
g[1-F(x)] – deprywacja wynikająca z nieposiadania odpowiedniego dochodu
NELM – rola rodziny
Rola rodziny – migranci maksymalizują korzyść netto
gospodarstwa a nie indywidualną korzyść netto;
pojawia się zjawisko nominowania migrantów.
Gf = Rf – Cf
Rf – korzyści gospodarstwa z migracji (ΣRi)
Cf – koszty gospodarstwa z migracji (ΣCi)
Gf – zyski gospodarstwa z migracji (ΣZi)
NELM – ryzyko i informacja
Mobilność może być wyrazem dążenia do dywersyfikacji i
minimalizacji ryzyka gospodarstwa.
Założenia takiego podejścia
Gospodarstwo domowe cechuje się awersją do ryzyka.
Pożądane bezpieczeństwo finansowe jest nieosiągalne z
uwagi na nieistnienie w rynków finansowych.
Migracja może zmniejszyć skalę ryzyka i doprowadzić do
zwiększenia poziomu dochodu gospodarstwa.
NELM – najważniejsze wnioski
Nie istnieje wybór pomiędzy aktywnością w kraju
pochodzenia i migracją: często te formy są łączone,
gdyż to może przynieść lepsze efekty.
Istotną rolę w kreacji strumieni migracyjnych odgrywają
niedoskonałości rynkowe, zwłaszcza te których
negatywny wpływ można niwelować za sprawą migracji.
Ten sam dochód ma różne znaczenie dla różnych
jednostek i gospodarstw domowych.
Wybrane aspekty podejścia mezo-
Poziom mezo- jako łącznik pomiędzy
poziomem makro i mikro
Sieci społeczne – ustrukturyzowany zbiór powiązań
społecznych pomiędzy jednostkami
Kapitał społeczny – suma zasobów, rzeczywistych lub
wirtualnych, które są dostępne dla danej jednostki lub
grupy dzięki istnieniu trwałej sieci mniej lub bardziej
zinstytucjonalizowanych związków wzajemnej
znajomości i uznania.
Najważniejsze funkcje sieci społecznych w
migracjach międzynarodowych
Ochrona migrantów przed kosztami i utrudnieniami migracji
Oddzielenie (insulate) migrantów od społeczeństwa
przyjmującego i podtrzymywanie ich związków ze
społecznością wysyłającą
Kształtowanie procesu selekcji migrantów
Kształtowanie procesu selekcji obszarów docelowych
Kształtowanie procesu integracji migrantów w kraju
docelowym
Zapewnianie kanałów przepływu informacji, zasobów i norm
Kształtowanie rozmiaru i natężenia migracji
Koncepcja skumulowanej przyczynowości.
Próba wielopoziomowej analizy migracji
Kumulacja odnosi się do tego, że każda migracja w jakimś
sensie zmienia społeczny kontekst mobilności i zwykle
sprawia, że proces migracyjny ulega rozszerzeniu.
Rozwój sieci powiązań i zmiany w sferze wartości i percepcji
mobilności prowadzą do wytworzenia się tzw. „kultury
migracji”.
W momencie dużego zaawansowania procesu migracyjnego
rządzi się on już swoimi wewnętrznymi prawami a sama
migracja ma tendencję do samopodtrzymywania się.
Czy istnieje teoria migracji?
Utrudnienia na drodze do stworzenia spójnej
teorii migracyjnej
Różnorodność definicji migracji
Interdyscyplinarność studiów migracyjnych
Wielopoziomowość analizy
Wieloaspektowość problemu