Urazy czaszkowo

Urazy czaszkowo- mózgowe
U pacjentów z pogorszonym stanem świadomości priorytetem jest przywrócenie droŜności
dróg oddechowych, zapewnienie kontroli nad ruchami szyi oraz stabilizacja oddychania i
krąŜenia – wszystkie te czynności mają na celu zapobieganie dalszemu uszkodzeniu mózgu.
Po wstępnej stabilizacji naleŜy u pacjenta oceniać: stan świadomości (GCS), średnicę źrenic
i ich reakcję na światło, tętno i ciśnienie tętnicze, ciepłotę ciała i oddychanie, ruchy
wszystkimi kończynami. Badaniem diagnostycznym z wyboru (Izba Przyjęć) jest tomografia
komputerowa (często pacjent ma po urazie wykonywane zdjęcie RTG czaszki, jednak jeśli
istnieją wskazania do tomografii komputerowej to wykonanie RTG jest niepotrzebne).
Wytyczne leczenia w okresie przedszpitalnym w urazach czaszkowo-mózgowych:
- podstawowe zadanie to przywrócenie prawidłowej objętości krwi krąŜącej, ciśnienia
tętniczego, uzyskaniu odpowiedniej wymiany gazowej i unikanie hiperwentylacji
- wstępna ocena musi być przeprowadzona bardzo szybko. W krótkim czasie ustalamy
okoliczności urazu, czas zdarzenia, zmiany stanu chorego do chwili przybycia zespołu
ratunkowego.
- skrócone badanie powinno obejmować: ocenę stanu neurologicznego, ocenę krąŜenia i
oddychania, ujawnienie obecności obraŜeń pozaczaszkowych.
- naleŜy zawsze rozwaŜyć moŜliwość obraŜeń kręgosłupa i rdzenia.
- w okresie przedszpitalnym istotne jest monitorowanie stanu neurologicznego.
- uzyskanie poniŜej 8 punktów w skali Glasgow upowaŜnia do rozpoznania cięŜkiego urazu
czaszkowo-mózgowego.
- intubacji wymagają wszyscy chorzy z cięŜkimi urazami czaszkowo-mózgowymi, a takŜe
niektórzy chorzy z umiarkowanym urazem mózgu i towarzyszącymi rozległymi obraŜeniami
innych narządów.
- hiperwentylowanie chorych jest w okresie przedszpitalnym przeciwwskazane (efekt
naczynioskurczowy – niedotlenienie mózgu).
- tętnicze ciśnienie skurczowe powinno wynosić powyŜej 120 mmHg – zapewnia to
odpowiednią perfuzję mózgu.
- podstawowym działaniem przywracającym prawidłowe ciśnienie u tych chorych w okresie
przedszpitalnym jest doŜylna podaŜ płynów infuzyjnych. Środkiem z wyboru jest roztwór
soli fizjologicznej i hydroksyetylowana skrobia (HES).
- w stanach wstrząsu hipowolemicznego korzystne moŜe być zastosowanie stęŜonych
wodnych roztworów chlorku sodu (7,5% NaCl).
- w przypadku hipotensji najczęstszą przyczyną jest uraz pozaczaszkowy.
- jeŜeli po zastosowaniu leków uspokajających i przeciwbólowych ciśnienie skurczowe
przekracza 180 mmHg konieczne jest zastosowanie środka obniŜającego ciśnienie (betablokery).
- u chorych, u który stan neurologiczny pogarsza się / pojawia się rozszerzenie źrenicy /
niedowład – konieczne jest podanie 20% mannitolu w odpowiednio duŜej dawce 1,0-1,2 g/kg
m.c. Jednocześnie naleŜy prowadzić umiarkowaną hiperwentylację.
- jeŜeli po
15 minutach od ukończenia wlewu mannitolu nie ma poprawy stanu
neurologicznego, uzasadnione moŜe być podanie 7,5% chlorku sodu w dawce 150-250 ml.
- w przypadkach urazów głowy wymagających leczenia operacyjnego, wydłuŜenie czasu od
zdarzenia rozpoczęcia zabiegu operacyjnego pogarsza rokowanie.
- kierunek transportu – optymalnym rozwiązaniem byłoby transportować chorego do ośrodka
dysponującego tomografią komputerową, oddziałem neurochirurgicznym, oddziałem
intensywnej terapii oraz pełniącego ostry dyŜur chirurgiczny.
Wskazania do pilnego wykonania tomografii komputerowej głowy pacjenta po urazie:
- śpiączka utrzymująca się po resuscytacji.
- pogłębiająca się utrata przytomności lub narastanie objawów neurologicznych (poraŜenia,
wygląd źrenic, bradykardia).
- złamanie kości czaszki z towarzyszącymi zaburzeniami przytomności, napadem
padaczkowym, wystąpieniem objawów neurologicznych.
- otwarty uraz – złamanie sklepienia czaszki z wgłobieniem, złamanie podstawy czaszki, uraz
przenikający.
(GCS - Glasgow Coma Scale)