Wycieczka tematyczna rowerowa „Dwory i pałace

Wycieczka tematyczna rowerowa „Dwory i pałace Olsztyna”
Olsztyn to nie tylko secesyjne kamienice i zabytki w centrum. Na obrzeżach miasta rozsiane są mniej
znane, ale ciekawe dwory, posiadłości i zespoły folwarczne. Wycieczka oferuje połączenie kilku z
nich atrakcyjną trasą rowerową.
Długość całkowita: 12,5 km
Czas trwania: 70 min (plus czas poświęcony na zwiedzanie i rekreację)
Uczestnicy: osoby lubiące jazdę rowerem, przyrodę, architekturę i historię, w każdym wieku
Etapy wycieczki:
1. Dwór w Tracku – Dwór Grądek
3 km, 20 min Wycieczkę rozpoczynamy przed siedzibą „Gazety Olsztyńskiej” przy ul. Trackiej 5.
Przekraczamy kładkę nad torami i po 150 m na rozwidleniu dróg wybieramy biegnącą na wprost.
150 m dalej wznosi się dwór Track (niem. Drawsken, Trautzig). Jest on rzadkim na tych terenach
przykładem typowego polskiego dworku. Został wybudowany w 1798 r. przez polską rodzinę
Grzymałów. W XIX w. kupił go znany w Olsztynie niemiecki ród Belianów. Cofamy się do rozstaju i
jedziemy w prawo. Po 250 m skręcamy w prawo przed przejazdem kolejowym. Wjeżdżamy w
zagajnik, który niegdyś był należącym do dworu parkiem. Pagórkowate mokradła porośnięte są
drzewami, spośród których wiele to leciwe pomniki przyrody. Zjeżdżając ścieżką do tego
niewielkiego parku, dojedziemy do zaniedbanego cmentarza rodowego Belianów, gdzie znajduje się
prawdopodobnie najstarszy nagrobek w Olsztynie. Przy ścieżce bystre oko dostrzeże zawalające się
wejście do tajemniczej, podziemnej komory. Wracamy do przejazdu kolejowego, który przekraczamy.
Jedziemy polną drogą wzmocnioną miejscami betonowymi płytami i po 1 km na rozwidleniu
skręcamy w prawo, a po kolejnych 400 m znów w prawo. Po 600 m i przejeździe kolejowym
docieramy do dworu Grądek (niem. Thalberg). Należał on do klucza dóbr trackich już w XVII w. Po
Belianach majątek przejął Warmiak Hartmann, który był jego właścicielem aż do II wojny światowej.
Centrum zespołu dworsko-folwarcznego stanowi wzniesiony na wzgórzu budynek z 1912 r. Obecnie
w majątku funkcjonuje gospodarstwo agroturystyczne z zajazdem i stadniną koni.
2. Dwór Grądek – Willa Hermenau
5,3 km, 30 min Wyjeżdżamy w prawo na ul. Lubelską. Po 3,3 km docieramy do ronda przed dworcem
Olsztyn Główny i pokonujemy je wjeżdżając na ul. Kościuszki drugim zjazdem. 2 km dalej po prawej
stronie wyłaniają się pozostałości po niegdyś rozległym ogrodzie, jaki otaczał Willę Hermenau.
Zachwycający oryginalnością budynek był siedzibą rodziny olsztyńskich przedsiębiorców na miarę
przełomu XIX i XX w. Eklektyczna willa powstała w latach 1900-02 obok jednego z należących do
rodu tartaków nad Łyną. Lokalizacja na skraju ówczesnego Olsztyna, wśród łąk nad samym brzegiem
rzeki, przywodzi na myśl raczej wiejski dwór niż śródmiejską willę. Obecnie działa tu Dom Dziennego
Pobytu Dziecka „Arka”.
3. Willa Hermenau – pałac Bergenthal
1,6 km, 8 min Ze skrzyżowania al. Niepodległości z ul. Kościuszki i Pstrowskiego udajemy się w lewo
ul. Pstrowskiego. Po 1,2 km skręcamy w prawo w ul. Metalową. Po około 400 m docieramy do
zabytkowego parkanu i bramy, która wprowadzi nas na podjazd przed pałacem.
Secesyjno-eklektyczna perełka powstała w 1903 r. jako centrum dóbr Bergenthal (Nagórki). Dziś
mieści się tutaj Muzeum Przyrody, którego zbiory można podziwiać razem z pięknymi wnętrzami
pałacu. Z zabudowań majątku zachowała się jedynie zabytkowa wozownia. Wiekowe drzewa
pałacowego parku były świadkami mrocznych wydarzeń stycznia 1945 r. Czerwonoarmiści po zajęciu
dworu rozstrzelali przy pałacu francuskich i rosyjskich jeńców, którzy pracowali w majątku, a
niemieckich cywilów spalili żywcem w stodole.
4. Pałac Bergenthal – park w Pozortach
2,6 km, 15 min Cofamy się do ul. Pstrowskiego, gdzie skręcamy w prawo i po 250 m dojeżdżamy do
ul. Synów Pułku. Po przeprawie na drugą stronę ulicy jedziemy w prawo ścieżką rowerową. Dzięki jej
pochyłości, przy odrobinie szczęścia i umiejętności następne 1,5 km możemy pokonać bez jednego
zakręcenia pedałami, co pozwala kontemplować rozległą panoramę tej części Olsztyna.
Przekraczamy al. Sikorskiego i po 700 m jazdy ul. Tuwima skręcamy w prawo w ul. Nowaka. 150 m
dalej brama w lewo prowadzi do zespołu dworsko-parkowego w Pozortach. To właściwie jego
pozostałości, gdyż po budynku głównym został tylko plac w zabytkowym parku. W tym ostatnim
rosną jednak rzadkie drzewa uznane za pomniki przyrody, jak choiny kanadyjskie czy zwisająca
odmiana buka o oryginalnych kształtach. Na uwagę zasługuje 150-letni dąb, do wnętrza którego
można nawet wejść.
Opcja dla wytrwałych:
Najbardziej wytrwali mogą przedłużyć wycieczkę wracając do al. Sikorskiego i jadąc nią w prawo.
Dzięki temu dotrą (kierując się drogowskazem) nad jezioro Bartąg (gdzie zachował się zabytkowy
park i pozostałości folwarku), a stamtąd nad Jezioro Kielarskie (pozostałości po majątku Kielary –
park i grobowce) i do leśniczówki Zazdrość (dawna karczma należąca do dóbr kielarskich).
www.visit.olsztyn.eu