11. Identyfikacja ryzyka kredytowego związanego z zawieraniem

11. Identyfikacja ryzyka kredytowego związanego z zawieraniem

ING Bank Śląski | Raport Roczny 2014
Zarządzanie ryzykiem »
Informacje szczegółowe nt. zarządzania ryzykiem »
Zarządzanie ryzykiem kredytowym
11. Identyfikacja ryzyka kredytowego związanego z zawieraniem transakcji
pochodnych
Każdy klient zawierający z jednostką dominującą Grupy (Bankiem) transakcje pochodne musi posiadać przyznany przez Bank odpowiedni limit transakcyjny. Limity transakcyjne
przyznawane są zgodnie z procedurami i kompetencjami kredytowymi obowiązującymi w Banku, tak jak dla wszystkich innych zaangażowań kredytowych.
Do monitorowania ryzyka związanego z zawieranymi przez kontrahentów Banku transakcjami, służy system ACR (Adaptiv Credit Risk). ACR jest globalnym systemem Ryzyka,
używanym przez Grupę ING, w którym rejestrowane są wszystkie limity FM (Financial Markets) oraz transakcje zawarte przez dealerów.
Transakcje rodzące po stronie kontrahenta ryzyko (rozliczeniowe, przed-rozliczeniowe), wprowadzane do systemów bankowych, wymagają rejestracji w ACR.
Z perspektywy pomiaru ryzyka można podzielić je na:
`
ryzyko przed-rozliczeniowe (pre-settlement) – występujące przy transakcjach walutowych, derywatywach i transakcjach na papierach wartościowych jako rezultat zamiany
transakcji na rynku przy potencjalnie niekorzystnej cenie,
`
ryzyko kredytowe – powstające przy plasowaniu pieniędzy na rynku (depozyty).
11.1. Ryzyko przed-rozliczeniowe
Ryzyko przed-rozliczeniowe jest ryzykiem wynikającym z naruszenia warunków transakcji przez Kontrahenta przed jej rozliczeniem, co powoduje konieczność jej zamiany poprzez
transakcję z innym kontrahentem po cenie obowiązującej na rynku (ewentualnie niekorzystnej).
W celu kontrolowania ryzyka kontrahenta określa się nie tylko koszt zastąpienia, w razie naruszenia warunków w chwili bieżącej (bieżąca wartość rynkowa MtM), lecz także jak
bardzo wzrośnie MtM w ciągu trwania transakcji.
Ponieważ jednak rynki finansowe nie do końca są przewidywalne i nie można do końca być pewnym wyznaczonego, maksymalnego MtM, używa się modeli statystycznych, które
określają poziom zaufania. Według polityki Grupy ING ten poziom zaufania wynosi 97,5%.
11.2. Ryzyko kredytowe związane z plasowaniem środków (Money Market Risk)
Ryzyko kredytowe związane z plasowaniem środków (Money Market Risk) powstaje, gdy Bank plasuje depozyty u innego kontrahenta (banku). W razie naruszenia warunków przez
kontrahenta, Bank traci pieniądze. W związku z tym ryzyko to jest mierzone po prostu jako wartość nominalna depozytu.
11.3. Ryzyko rozliczeniowe
Ryzyko rozliczeniowe jest ryzykiem, przy którym kontrahent nie dostarczy aktywów, które ma obowiązek dostarczyć w związku z rozliczeniem transakcji i Bank może stracić do 100%
spodziewanych wartości. Ryzyko to powstaje wtedy, kiedy ma nastąpić wymiana wartości (środki lub inne instrumenty) w tej samej dacie dostawy bądź różnej i dostawa ta jest
niesprawdzona lub spodziewana aż do momentu, kiedy Bank dostarczył nieodwołalną instrukcję płatności lub sam zapłacił lub dostarczył swoją część zobowiązania wynikającego
z transakcji.
Niektóre produkty zawsze rodzą ryzyko rozliczeniowe, niektóre nigdy, a są takie, przy których wystąpienie tego ryzyka związane jest z mechanizmem rozliczeń. Ryzyko
rozliczeniowe powstaje zawsze, gdy transakcja angażuje dwustronną wymianę środków pieniężnych/papierów wartościowych, ale ta wymiana nie odbywa się na bazie DVP
(Dostawa za Zapłatę - Delivery Versus Payment).
11.4. Ryzyko związane z kupnem/sprzedażą papierów wartościowych
Ryzyko związane z kupnem/sprzedażą papierów wartościowych występuje wtedy, gdy wymiana środków pieniężnych na papiery wartościowe nie odbywa się na bazie DVP.
Występuje wtedy ryzyko rozliczeniowe w dniu rozliczenia transakcji, chyba że rozliczenie odbywa się w ten sposób, iż Bank może kontrolować transakcję tak, aby nie dopuścić do
przepływu środków/papierów przed potwierdzeniem wykonania zobowiązania przez Kontrahenta.
11.5. Wagi ryzyka
Wagi ryzyka używane do monitorowania wykorzystania poszczególnych limitów ustalane są dla poszczególnych produktów, walut i czasu trwania transakcji na poziomie Grupy ING.
Wagi ryzyka są szacunkiem potencjalnej przyszłej ekspozycji (PFE) kontraktu „at-the-money”, jako część wartości nominalnej transakcji w czasie pozostałym do jej rozliczenia.
Ryzyko przed-rozliczeniowe na poziomie transakcji jest obliczane jako:
Ryzyko przed-rozliczeniowe = Wartość Rynkowa + Wartość Nominalna x Waga Ryzyka,
gdzie waga ryzyka jest oparta na okresie czasu pozostałym do rozliczenia transakcji.
Wagi ryzyka „używane” są przez system ACR do monitorowania poziomu wykorzystania limitów kontrahentów.
Portfel transakcji zawartych z kontrahentami Banku, znajdujący się w ACR (transakcje nie rozliczone), przedstawiał się następująco (wszystkie dane w mln EUR):
koniec roku 2014
koniec roku 2013
29,2
58,6
brutto*
1 273,3
598,2
Bieżąca wartość rynkowa transakcji (MtM) netto**
198,8
-17,1
Wartość bieżąca + potencjalna przyszła wartość (FM Value)
531,0
476,3
Depozyty oddane (Money Market)
Bieżąca wartość rynkowa transakcji (MtM)
*)
MtM brutto – tylko transakcje gdzie wycena jest dla banku pozytywna (Bank jest „at-the-money”).
**)
MtM netto – wszystkie transakcje, z wyceną „at-the-money” i “out-of-the-money”.
11.6. Ryzyko kredytowe związane z instrumentami pochodnymi
W związku z występującym ryzykiem kredytowym związanym z zawartymi przez Grupę transakcjami na instrumentach pochodnych z klientami (głównie opcje walutowe), Grupa
dokonuje systematycznych przeglądów portfela tych instrumentów. Podejście zastosowane przez Grupę do szacowania ryzyka kredytowego związanego z instrumentami
pochodnymi zostało opisane w rozdziale IV. Znaczące zasady rachunkowości w punkcie 2.2. Ryzyko kredytowe związane z instrumentami pochodnymi.
Korekta wyceny niezapadłych transakcji pochodnych zawartych z klientami Grupy za rok 2014 wyniosła -1,2 mln zł (w porównaniu do +4,5 mln zł za rok 2013) i została ujęta w
skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym w pozycji Wynik na instrumentach finansowych wycenianych przez rachunek zysków i strat oraz rewaluacja.
Dodatkowo dla transakcji zapadłych lub zerwanych i nierozliczonych na dzień bilansowy Grupa dokonała odpisów wykorzystując metodologię stosowaną dla oceny ryzyka
należności kredytowych, dla których stwierdzono utratę wartości. W roku 2014 wartość netto utworzonych odpisów wynosiła 0,1 mln zł (w porównaniu z -3,0 mln zł w roku 2013)
i została ujęta w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym w pozycji Odpisy na utratę wartości aktywów finansowych i rezerwy na zobowiązania pozabilansowe.
W skonsolidowanym sprawozdaniu z sytuacji finansowej, w pozycji Kredyty i inne należności udzielone klientom ujęte zostały należności kredytowe powstałe w wyniku
restrukturyzacji transakcji na instrumentach pochodnych zawartych przez Grupę z jej klientami. Wartość tych należności według stanu na 31.12.2014 r. wynosiła 194,5 mln zł
w porównaniu z 211,8 mln zł według stanu na 31.12.2013 r. Bilansowa wartość odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości należności kredytowych związanych z transakcjami na
instrumentach pochodnych według stanu na 31.12.2014 r. wynosiła 184,6 mln zł w porównaniu do 188,3 mln zł według stanu na 31.12.2013 r.