prawa pokrewne
Transkrypt
prawa pokrewne
WYKŁAD 1. TREŚĆ Prawo własności intelektualnej: prawo autorskie i prawo własności przemysłowej. Źródła prawa. Twórczość literacka i artystyczna jako przedmiot prawa autorskiego. Pojęcie utworu. Kategorie utworów. Twórca jako podmiot prawa autorskiego, autorskie prawa osobiste i majątkowe. Ograniczenia autorskich praw majątkowych, dozwolony użytek prywatny i publiczny utworów. Plagiat. Prawa pokrewne. PRAWO WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ Prawo autorskie i prawo własności przemysłowej. Źródła prawa. WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA (ANG. INTELLECTUAL PROPERTY) Własność przemysłowa Wynalazki Wzory użytkowe Wzory przemysłowe Znaki towarowe Geograficzne oznaczenia pochodzenia Nowe odmiany roślin Topografie układów scalonych Know-how Prawo autorskie i prawa pokrewne Utwory (m.in. artystyczne, naukowe, literackie, plastyczne, muzyczne) Przedmioty praw pokrewnych (artystyczne wykonania utworów, fonogramy i wideogramy, nadania stacji radiowych i telewizyjnych, tzw. pierwsze wydania oraz wydania krytyczne i naukowe) WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA. ŹRÓDŁA PRAWA FUNDAMENTALNE AKTY PRAWNE: 1883 r. Paryż: Konwencja o ochronie własności przemysłowej (KONWENCJA PARYSKA) 1886 r. Berno: Konwencja o ochronie dzieł literackich i artystycznych (KONWENCJA BERNEŃSKA) WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA. USTAWODAWSTWO MIĘDZYNARODOWE 1967 r. Sztokholm: Konwencja o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej [WIPO] (tzw. Konwencja sztokholmska), 1970 r. Układ Waszyngtoński o współpracy patentowej. 1994 r. Marakesz: Porozumienie TRIPS (w sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej), załącznik do porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu [WTO]. 1891 r. Porozumienie madryckie i 1989 r. Protokół madrycki w sprawie rejestrowania znaków towarowych. WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA USTAWODAWSTWO REGIONALNE 1973 r. Monachium: Konwencja o udzielaniu patentów europejskich. Rozporządzenia i Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady. PRAWO AUTORSKIE I PRAWA POKREWNE. USTAWODAWSTWO MIĘDZYNARODOWE 1961 r. Rzym: Międzynarodowa konwencja o ochronie praw artystów wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych (Konwencja rzymska). 1996 r. Genewa: Traktat Światowej Organizacji Własności Intelektualnej [WIPO] o prawie autorskim. 1996 r. Genewa: Traktat Światowej Organizacji Własności Intelektualnej [WIPO] o artystycznych wykonaniach i fonogramach. PRAWO AUTORSKIE I PRAWA POKREWNE. USTAWODAWSTWO REGIONALNE Rozporządzenia i Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA. PRAWO AUTORSKIE I PRAWA POKREWNE. USTAWODAWSTWO KRAJOWE Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych [Dz. U. 1994 Nr 24 poz. 83 z późn. zm.]. Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej [Dz. U. 2001 Nr 49 poz. 508 z późn. zm.]. Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin [Dz. U. 2003 nr 137 poz. 1300] Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji [Dz. U. z 2003 r. Nr 153 poz. 1503 z późn. zm.]. Kodeks cywilny. URZĘDY DS. WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ MIĘDZYNARODOWE Biuro Międzynarodowe Światowej Organizacji Własności Intelektualnej [WIPO] [World Intellectual Property Organization] Genewa, Szwajcaria. REGIONALNE (w Europie) Europejski Urząd Patentowy [EPO] [European Patent Office] Monachium, Niemcy. Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego [OHIM] [Office for Harmonization in the Internal Market] Alicante, Hiszpania. KRAJOWE Urząd Patentowy RP, Warszawa. TWÓRCZOŚĆ LITERACKA I ARTYSTYCZNA JAKO PRZEDMIOT PRAWA AUTORSKIEGO Pojęcie utworu. Kategorie utworów. POJĘCIE UTWORU Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (UTWÓR) [art. 1 pr.aut.] Przesłanki UTWORU jest rezultatem działalności twórczej ma indywidualny charakter został ustalony KATEGORIE UTWORÓW Przykłady (katalog otwarty) [art. 1 ust. 2 pr.aut.] (…) literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, programy komputerowe plastyczne fotograficzne wzornictwa przemysłowego, architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne muzyczne i słowno-muzyczne sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne audiowizualne (w tym filmowe) KATEGORIE UTWORÓW Z ZAKRESU EDUKACJI, NAUKI I DYDAKTYKI artykuły naukowe i popularno-naukowe, podręczniki, skrypty, opracowania monograficzne recenzje naukowe (np. artykułów, prac magisterskich, prac doktorskich) prace dyplomowe (licencjackie, magisterskie, inżynierskie) wykłady akademickie strony www utwory zależne (tłumaczenia, przeróbki, adaptacje) WYŁĄCZENIA Ochronie autorskoprawnej nie podlegają [art. 1 ust. 2 pr. aut.] odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania, koncepcje matematyczne Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego [art. 4 pr. aut.] akty normatywne lub ich urzędowe projekty urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole opublikowane opisy patentowe lub ochronne proste informacje prasowe TRYB UZYSKIWANIA OCHRONY AUTORSKOPRAWNEJ ochrona automatyczna samoistna w momencie ustalenia utworu TWÓRCA JAKO PODMIOT PRAWA AUTORSKIEGO Autorskie prawa OSOBISTE i MAJĄTKOWE. Ograniczenia autorskich praw majątkowych. Dozwolony użytek prywatny i publiczny utworów. Plagiat. PODMIOT PRAWA AUTORSKIEGO TWÓRCA [art. 8 ust. 1 pr.aut.] Prawo autorskie przysługuje twórcy o ile ustawa nie stanowi inaczej. WSPÓŁTWÓRCY INNE PODMIOTY [art. 9 pr.aut.] → dzieło współautorskie [art. 11-15, art. 74 pr.aut.] Producent, wydawca → utwory zbiorowe Pracodawca → programy komputerowe stworzone przez pracownika Pracodawca → utwory pracownicze Instytucja naukowa → prace naukowe pracowników Uczelnia → prace dyplomowe (studentów i doktorantów) AUTORSKIE PRAWA MAJĄTKOWE • TREŚĆ [art. 17, 50, 2 pr.aut] wyłączne prawo do korzystania z utworu na wszystkich polach eksploatacji w zakresie utrwalania, zwielokrotniania, rozpowszechniania prawo do ROZPORZĄDZANIA utworem (realizacja uprawnień majątkowych: przeniesienie prawa, LICENCJE) prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu prawo zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego CHARAKTER Są zbywalne. Podlegają dziedziczeniu. CZAS TRWANIA Ograniczony. Wygasają po upływie 70 lat od śmierci twórcy. ROZPORZĄDZANIE UTWOREM [ART. 41-68 PR.AUT.] Umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe: skutek jak umowa sprzedaży - zmiana podmiotu prawa, nabywca przejmuje miejsce autora. Dochodzi do wyzbycia się autorskich praw majątkowych Umowy na korzystanie z utworów (tzw. umowy licencyjne): uprawniony (licencjodawca) zezwala osobie trzeciej (licencjobiorcy) na korzystanie z utworu. Prawa autorskie pozostają przy podmiocie uprawnionym. Umowy licencyjne to podstawa legalnego korzystania z utworów. Rodzaje licencji (łac. licentia – wolność, swoboda) wyłączna lub niewyłączna ograniczona czasowo lub nieograniczona ograniczona terytorialnie lub nieograniczona odpłatna lub nieodpłatna OGRANICZENIA AUTORSKICH PRAW MAJĄTKOWYCH – DOZWOLONY UŻYTEK UTWORÓW OSOBISTY (prywatny) PUBLICZNY [art. 23 pr.aut.] [art. 24-33 pr.aut.] tylko utwory rozpowszechnione korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów także korzystanie z utworów udostępnionych w sieci (strony www) prawo CYTATU licencja dla archiwów, bibliotek, szkół licencja dla osób niepełnosprawnych AUTORSKIE PRAWA OSOBISTE TREŚĆ [art. 16 pr.aut.] prawo do autorstwa utworu i jego oznaczenia; prawo do integralności utworu; prawo do rzetelnego wykorzystania utworu; prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; prawo nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. CHARAKTER Przysługują tylko twórcy (=osobie fizycznej). Niezbywalne. CZAS TRWANIA Nie są ograniczone w czasie. Wieczne. CYWILNOPRAWNA OCHRONA AUTORSKICH PRAW OSOBISTYCH stan zagrożenia roszczenie o zaniechanie działań [art. 78 pr.aut.] [ART. 78 PR.AUT.] naruszenie roszczenie o zaniechanie działań o usunięcie skutków naruszenia (w szczególności złożenia publicznego oświadczenia o odpowiedniej treści) przyznanie twórcy odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia zobowiązanie sprawcy do uiszczenia odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez twórcę cel społeczny naprawienie wyrządzonej szkody majątkowej (jeśli powstała) na zasadach ogólnych (k.c.) [art. 78 pr.aut.] CYWILNOPRAWNA OCHRONA AUTORSKICH PRAW MAJĄTKOWYCH [ART. 79 I 80 PR.AUT.] naruszenie roszczenie o zaniechanie naruszenia o usunięcie skutków naruszenia o naprawienie szkody o wydanie korzyści uzyskanych przez naruszającego o uiszczenie odpowiedniej sumy pieniężnej z przeznaczeniem na Fundusz Promocji Twórczości o ogłoszenie w prasie oświadczenia odpowiedniej treści orzeczenie sądu o bezprawnie wytworzonych przedmiotach oraz środkach i materiałach użytych do ich wytworzenia [art. 79 pr.aut.] ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA Z TYTUŁU NARUSZENIA PRAW AUTORSKICH Działania naruszające autorskie prawa osobiste: godzące w prawo do autorstwa i publicznie zniekształcające cudzy utwór [art. 115 pr.aut.] (PLAGIAT i inne naruszenia) Działania naruszające autorskie prawa majątkowe: bezprawne rozpowszechnianie cudzego utworu, utrwalanie go lub zwielokrotnienie w celu rozpowszechnienia, nabywanie, paserstwo i in. [art. 116-123 pr.aut.] Sankcja karna kara grzywny, kara ograniczenia wolności, kara pozbawienia wolności do lat 3 PLAGIAT - NARUSZENIE PRAWA DO AUTORSTWA PLAGIAT od plagiatus (łac.) – skradziony „przywłaszczenie sobie cudzego utworu, wydanie go pod własnym nazwiskiem, dosłowne zapożyczenie z cudzych dzieł i podanie jako twórczości własnej” [M. Szaciński, Naruszenie autorskich praw osobistych w postaci plagiatu, niedozwolonych zapożyczeń oraz zniekształceń utworu, „Palestra” 1981, nr 6, s.27] Przesłanki PLAGIATU przejęcie (skopiowanie) elementów twórczych z cudzego utworu; przypisanie sobie autorstwa tych elementów. RODZAJE PLAGIATU Plagiat jawny przypadki, „w których przejęty został cały obcy utwór lub znaczna jego część, a osoba podająca się za twórcę nie wnosi ze swej strony żadnego wkładu w ustalenie ostatecznej postaci dzieła” [J.Barta, Plagiat muzyczny, s. 46] Plagiat ukryty gdy „elementy recypowane splatają się z elementami pochodzącymi od osoby dokonującej przejęcia; jej wkład w nowo powstające dzieło nie ma charakteru twórczego, ogranicza się do mechanicznych przeniesień, szablonowych uzupełnień” [J.Barta, Plagiat muzyczny, s. 47] Konsekwencje plagiatu odpowiedzialność cywilna [art. 78 pr.aut.] odpowiedzialność karna [art. 115 pr.aut.] odpowiedzialność na podstawie „Ustawy wyższym”. o szkolnictwie PRAWA POKREWNE PRAWA POKREWNE [ART. 85-103 PR.AUT.] TREŚĆ „Przedmiotem praw pokrewnych są dobra intelektualne (niematerialne) o zróżnicowanej naturze, nie będące utworami ale pozostające z nimi w bliskiej (czasem nierozerwalnej) relacji” (A.Adamczak, M. du Vall red. Ochrona własności intelektualnej, Warszawa 2010, s. 63) CHARAKTER Prawa majątkowe. Zbywalne. Mogą być przedmiotem obrotu prawnego (w tym dziedziczenia). CZAS TRWANIA Ograniczony. PRAWA POKREWNE. KATALOG - 7 KATEGORII Prawa do artystycznych wykonań Prawa do fonogramów i wideogramów Prawa do nadań programów (radiowych i telewizyjnych) Prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych art. 85 – 93 pr.aut. art. 94 – 96 pr.aut. art. 97 – 99 pr.aut. art. 991 – 995 pr.aut. Prawo artysty Prawo producenta Prawo stacji telewizyjnej lub radiowej Prawo wydawcy 50 lat 50 lat 50 lat 25 i 30 lat