wydarzenia—opinie—komentarze
Transkrypt
wydarzenia—opinie—komentarze
WYDARZENIA—OPINIE—KOMENTARZE wersytetu zostanie odsłonięta tablica W bieżącym roku przypada jubipamiątkowa poświęcona pionierom i leusz 70-lecia polskiego środowiska wszystkim tym, którzy tworzyli polakademickiego we Wrocławiu. W skie uczelnie w powojennym Wrocłatym mieście, w dniu 10 maja 1945 r. wiu. Do tej pory ukazały się publikacje pracę we Wrocławiu rozpoczęła Grubędące pamiątką po wcześniejszych pa Kulturalno-Naukowa kierowana jubileuszach odliczanych w dziesięprzez prof. Stanisława Kulczyńskiecioleciach; są to m.in. publikacje podgo, późniejszego rektora Uniwersysumowujące dany okres np. Wrocławtetu Wrocławskiego (Fot. 1). Wkrótce skie środowisko Akademickie. Twórcy i potem, bo 24 sierpnia 1945 r. Tymich uczniowie z 2005 r. pod red. prof. czasowy Rząd Jedności Narodowej Adama Chmielewskiego, Uniwersytet podjął decyzję o przekształceniu Wrocławski 1945–1995 dawnych niemieckich oraz 50 lat nauki we Wrouczelni wrocławskich cławiu z 1995 i 1997 r. w polskie państwowe obie pod red. prof. Wojszkoły akademickie; zaciecha Wrzesińskiego, jęcia studentów zaczęły Uniwersytet Wrocławski się już 15 listopada. Taki w latach 1945–1970. Księma początek historia ga jubileuszowa, pod red. szkolnictwa wyższego prof. Władysława Floryw polskim Wrocławiu. ana z 1970 i wiele wczeObowiązki Pełnomocniśniejszych. ka rektora ds. obchodów 70-lecia nauki polskiej we Wrocławiu na UniGłówne uroczystości wersytecie Wrocław- Fot. 1. Prof. Stanisław Kulczyński. zaplanowano na piąskim pełni prof. Ryszard tek 13 listopada. W tym Cach. Nadrzędnym ceczasie Uniwersytet Wrolem przygotowywanego jubileuszu cławski będzie gościł rektorów zgrojest przypomnienie o istotnym wkłamadzonych na Konferencji Rektorów dzie polskich uczonych w odbudoUniwersytetów Polskich (KRUP); wę miasta. Nie zwykłym uczonym, będą oni uczestniczyć w Święcie a pionierom przybyłym z utraconych Uczelni w miejscu najgodniejszym, przedwojennych ziem polskich oraz czyli w Auli Leopoldyńskiej. Tradycją Polakom przywiezionym do Breslau spotkań jubileuszowych jest nadanie na roboty przymusowe, którzy po tytułu doktora honoris causa. Tym rawojnie zdecydowali się tu pozostać, zem tę godność odbierze prof. Soren miasto zawdzięcza swój wyjątkowy Asmussen (ur. 1946 r.), matematyk akademicki i kulturalny charakter. z Aarhus University w Danii. Po raz Ta generacja pamiętająca wydarzenia dwunasty zostaną wręczone statuetczasów powojennych we Wrocławiu ki Księżnej Jadwigi Śląskiej, nagrody w zasadzie już odeszła. O ile nie spiustanowionej w 2004 roku przez reksali wspomnień, nie pozostawili zapitora Uniwersytetu Wrocławskiego, sków kronikarskich, to pokolenie ich prezydenta Wrocławia oraz Salon Śląuczniów jest zobowiązane młodszym ski. Tym wyróżnieniem honoruje się następcom przypominać ich zasłuodważne osoby, które z determinacją gi. Pamięć o nich i ich dokonaniach i wielkim oddaniem działają na rzecz nie może zaginąć. I to jest właśnie niemiecko-polskiego pojednania. Tagłówny cel jubileuszu; uczczenie ich blica pamiątkowa poświęcona pioniepamięci i przypomnienie dokonań. rom i wszystkim tym, którzy tworzyli Z tego powodu w przygotowaniu są polskie uczelnie w powojennym Wrokolejne publikacje jubileuszowe, i z tej cławiu zostanie odsłonięta w gmachu przyczyny w gmachu głównym Unigłównym Uniwersytetu. Postępy Biochemii 61 (3) 2015 Wydarzenia naukowe, konferencje czy sesja naukowe, towarzyszą Jubileuszowi. Ujmując chronologicznie w połowie kwietnia cykl jubileuszowych sesji przeprowadzili prawnicy Instytutu Historii Państwa i Prawa oraz Katedra Doktryn Politycznych i Prawnych Pro publico bono — idee i działalność”, a w maju w Instytucie Matematycznym trwała sesja naukowa dedykowana pamięci prof. Kazimierza Urbanika, który był rektorem Uniwersytetu w latach 1975–1981. Też w maju, nawiązując do Jubileuszu 70-lecia nauki we Wrocławiu, odbyła się sesja w ramach Śląskiego Sympozjum Archeologicznego, a w czerwcu Wydział Fizyki i Astronomii przygotował sesję „Fizyka na UWr wczoraj i dziś”. W listopadzie (5 i 6 XI) konferencję „70-lecie Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego” oraz sesję dedykowaną prof. Alfredowi Jahnowi, rektorowi w latach 1962– 1968 zaplanowali geografowie, a po tygodniu obradować będą geolodzy. W dniach 17 i 18 listopada historycy UWr zapraszają na konferencję zatytułowaną „Pogranicza — tożsamość, pamięć, historia”. Angliści w tym roku obchodzą Jubileusz 50-lecia i na tę okoliczność proponują konferencję 20 listopada. W dniu 12 listopada w Sali pod Filarem w gmachu głównym zostanie otwarta wystawa jubileuszowa przygotowywana wspólnie przez Muzeum UWr, Instytut Historyczny oraz Ośrodek Pamięć i Przyszłość. Niezależnie od tej prezentacji wystawowej już w czerwcu Muzeum UWr wspólnie z Instytutem Fizyki Doświadczalnej przygotowało wystawę „Alchemia współczesności — fizyka, jakiej nie znamy” (Wieża Matematyczna), a Wydział Chemii wystawę „70 lat środowiska akademickiego we Wrocławiu — chemia” i wreszcie w tym samym czasie uniwersyteckie Archiwum zaproponowało wystawę „Gdy Breslau stawał się Wrocławiem…”. Przez kwartał od września w holu Biblioteki Uniwersyteckiej dostępna będzie wystawa „70 lat Biblio- 223 teki Uniwersyteckiej we Wrocławiu”, a od grudnia twórcy wystawy prezentującej sylwetki zasłużonych profesorów Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii zapraszają do obejrzenia zbiorów w formie tradycyjnej bądź internetowej (wg informacji w witrynie Uniwersytetu Wrocławskiego). Jego Magnificencja Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego powołał Zespół ds. Młodzieży Wybitnie Uzdolnionej. Dotychczas różne jednostki uczelni proponują i prowadzą dla wybitnie uzdolnionych uczniów różne dodatkowe zajęcia, tj. otwarte wykłady, kursy. Koordynacją już istniejących przedsięwzięć i przygotowaniem nowych skierowanych do utalentowanej młodzieży ma zajmować się Zespół ds. Młodzieży Wybitnie Uzdolnionej, niedawno powołany przez JM Rektora. Przewodniczącym Zespołu jest prof. Piotr Chruszczewski — dyrektor Kolegium Międzyobszarowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Społecznych UWr., zarazem pełnomocnik rektora ds. młodzieży wybitnie uzdolnionej. Profesorowi pomaga zespół przedstawicieli wszystkich wydziałów Uniwersytetu. Studenci Kolegium, prowadzonego przez prof. Chruszczewskiego, należą do grona najbardziej uzdolnionych na całej uczelni, a także zaliczani są do najlepszych studentów w Polsce, zdobywają stypendia naukowe na swoje badania. Młodzież Kolegium uczestniczyła m.in. w konferencji w Oxfordzie, a także młodzi ludzie odbywają dodatkowe staże, m.in. w administracji rządowej. Celem nadrzędnym nowego Zespołu jest pomoc w rozwijaniu zainteresowań naukowych u młodzieży szkolnej, zwłaszcza tej szczególnie zaangażowanej w sprawy społeczne i działalność sportową oraz wskazywanie wszelkich możliwości rozwoju naukowego. Idea docierania do wybitnie uzdolnionych uczniów powstała w trakcie pobytu prof. Chruszczewskiego, jako visiting professor, na Uniwersytecie w Stanford, gdzie odbywają się cykliczne wykłady z serii Pioneers in Science. Obecnie Zespół ds. Młodzieży Wybitnie Uzdolnionej opracowuje koncepcję działania. Tryb jego pracy będzie polegał na regularnych spotkaniach integrujących pomysły rodzące się w różnych jednostkach Uniwersytetu. Dotychczasowe 224 działania jednostek uniwersyteckich na rzecz uczniów uzdolnionych mają być spójne, a przede wszystkim podejście do utalentowanych uczniów ma być spersonalizowane, i tak pomocne, aby młodzi ludzie podejmowali sami, bez niepewności, decyzję o studiowaniu na UWr (wg witryny UWr). Pierwszego czerwca 2015 r. tygodnik „Polityka” opublikował po raz trzeci ranking naukowy uczelni akademickich w Polsce za rok 2014 (Fot. 2). Ranking jest o tyle ważny, że oparty na kryteriach naukowych; powstał w wyniku analizy indeksu Hirscha. Klasyfikacja uczelni w porównaniu z rokiem ubiegłym nie zmieniła się, tak w czołówce, jak i na dalszych pozycjach. Pierwsze miejsce w rankingu zajął Uniwersytet Warszawski z wartością indeksu Hirscha 205 (w roku ubiegłym 197), drugie miejsce Uniwersytet Jagielloński w Krakowie (173, w poprzednim roku 163), a na trzecim miejscu uplasowała się Politechnika Warszawska (128, w roku ubiegłym 121). Czwarte miejsce zajął Warszawski Uniwersytet Medyczny (109, w poprzednim roku 107), a zaraz za nim znalazł się Uniwersytet Wrocławski z wartością indeksu Hirscha 107 (w 2013 roku mieliśmy 101). Autorami rankingu był zespół naukowców z Uniwersyte- Fot. 2. Ranking polskich uczelni 2015 r. www.postepybiochemii.pl tu Zielonogórskiego; wykorzystali oni największą i najstarszą bazę naukową Instytutu Informacji Naukowej z Filadelfii i jej narzędzi do przeszukiwania i analizy znanych jako Web of Science/Web of Knowledge; lista czasopism opublikowana w bazie znana jest jako „lista filadelfijska”. Argentyński fizyk z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego, Jorge E. Hirsch, przed 10 laty opracował Indeks umożliwiający jakościowe oszacowanie publikacji naukowej. Na indeks Hirscha składa się liczba publikacji naukowych oraz liczba ich cytowań w innych publikacjach. Jeśli uczelnia ma indeks 10 oznacza to, że wśród publikowanych prac 10 było cytowanych co najmniej 10 razy. Rozważane przy ocenie są prace opublikowane w czasopismach o zasięgu międzynarodowym. W zamyśle autora miało to być proste narzędzie wykorzystywane do oceny dorobków naukowców w dziedzinie nauk ścisłych i przyrodniczych. Według przeciwników analizowania jakości badań z wykorzystaniem indeksu Hirscha narzędziem tym nie można oceniać jakości dorobku naukowców z różnych dziedzin, ani czynić tego w sferze nauk humanistycznych, bowiem w bazach Web of Science i Scopus niewiele jest czasopism humanistycznych W rankingu uczelni wyższych indeks Hirscha pozwala na porównanie dwóch zespołów naukowych, np. dwóch uczelni o podobnej liczebności, strukturze wiekowej badaczy i chociażby dysponujących zbliżonym budżetem przeznaczonym na badania. Z dużym prawdopodobieństwem lepsza będzie ta uczelnia, której indeks Hirscha jest wyższy. Wzrost indeksu Hirscha w porównaniu z latami ubiegłym, świadczy o ciągłym rozwoju naukowym uczelni. W Rankingu Szkół Wyższych oraz Rankingu Kierunków Studiów opracowanych i opublikowanych 9 czerwca b.r. przez miesięcznik „Perspektywy” wśród polskich uczelni wyższych na pierwszym miejscu znalazły się ponownie, choć po raz pierwszy ex equo, Uniwersytet Jagielloński oraz Uniwersytet Warszawski. W obszarze nauk przyrodniczych, w wydzielonej grupie „biotechnologia i kierunki pokrewne” prym, już drugi raz z rzędu, wiodą studia z biotechPostępy Biochemii 61 (3) 2015 nologii prowadzone na Wydziale Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ w Krakowie. Uniwersytet Jagielloński uzyskał również najwyższy wynik w grupie kierunków biologicznych oraz w grupie kierunków medycznych i nauk o zdrowiu. Prof. Józef Dulak ponownie wybrany prezydentem European Vascular Biology Organisation. W dniach 3–6 czerwca b.r. w Pizie odbył się wspólny zjazd European Society for Microcirculation (ESM) oraz European Vascular Biology Organisation (EVBO), podczas którego prof. Józef Dulak (Fot. 3), kierownik Zakładu Biotechnologii Medycznej Wydziału Biochemii, Biofizyki, i Biotechnologii UJ, ponownie został wybrany na prezydenta tej organizacji na 2-letnią kadencję. Profesor pełni tę funkcję od Fot. 3. Prof. Józef Dulak. roku 2013. EVBO to europejska organizacja zrzeszającą naukowców i klinicystów zajmujących się badaniem mechanizmów powstawania i funkcjonowania naczyń krwionośnych. Swą działalność rozpoczęła w 2006 roku. Jej poprzednimi prezesami byli prof. Andrew Newby z Uniwersytetu w Bristolu oraz prof. Ingrid Fleming z Uniwersytetu Johanna Wolfganga Goethego we Frankfurcie nad Menem. Spotkania członków EVBO organizowane są cyklicznie od samego początku jej powstania. We wrześniu 2011 roku w Krakowie odbył się 6. zjazd EVBO. W konferencji wzięło udział ponad 300 osób z 23 krajów świata, co było sukcesem na tle poprzednich zjazdów. Współorganizatorem wydarzenia było Polskie Towarzystwo Biologii Komórki, a w skład komitetu organizacyjnego pod przewodnictwem prof. Józefa Dulaka weszli badacze z Zakładu Biotechnologii Medycznej WBBiB UJ oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum. Kolejny, wspólny zjazd EVBO oraz ESM odbędzie się za dwa lata w Genewie. Zainteresowania naukowe prof. Józefa Dulaka dotyczą komórek macierzystych, biologii i medycyny naczyniowej, terapii genowej i komór- kowej oraz mechanizmów chorobowych powodowanych zapaleniami i stresem oksydacyjnym. Jest doktorem honoris causa Uniwersytetu w Orleanie, członkiem Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych (KEJN) przy ministrze nauki i szkolnictwa wyższego. Od 2013 roku kieruje laboratorium stowarzyszonym (LIA — fr. Laboratoire International Associe) utworzonym przez Zakład Biotechnologii Medycznej Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ i Centrum Biofizyki Molekularnej CNRS w Orleanie. Prof. J. Dulak należy do rady programowej takich czasopism, jak Arteriosclerosis, Thrombosis and Vascular Biology, Scientific Reports, PLoS One, Vascular Pharmacology, Vascular Cell i Folia Biologica (opracowanie: J. Uchto). Prof. Józef Dulak dla RMF o komórkach macierzystych i terapii genowej. W dniu 14 czerwca 2015 roku na antenie RMF FM wyemitowana została dyskusja dotycząca zagadnień związanych z komórkami macierzystymi i terapią genową, w której brał udział m.in. prof. Józef Dulak (kierownik Zakładu Biotechnologii Medycznej, WBBiB UJ). Poza Profesorem w rozmowie z red. Grzegorzem Jasińskim uczestniczyli również prof. Seppo Yla-Herttuala z University of Eastern Finland, redaktor czasopisma „Molecular Therapy”, prof. Claudine Kieda z CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique) oraz prof. Paolo Bianco z University of Roma „La Sapienza”. Okolicznością sprzyjającą dyskusji była obecność wspomnianych naukowców w Krakowie, jako prelegentów i gości konferencji „Perspectives in Medical Biotechnology” w dniach 22–23 maja br. Międzynarodowe spotkanie naukowe zorganizowano z inicjatywy i siłami Zakładu Biotechnologii Medycznej WBBiB UJ, ale we współpracy z Polskim Towarzystwem Biologii Komórki, krakowskim oddziałem Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, a także z Międzynarodowym Laboratorium Stowarzyszonym LIA (Laboratoire International Associé); dla zainteresowanych więcej informacji w witrynie: www. biomed2015.pl. Dyskusja w RMF jest dostępna na: http://www.rmf24. 225 pl/nauka/news-terapie-genowekomorki-macierzyste-ile-nadziei-ileszumu,nId,1834380,nPack,1 współpracy. Pozwoliło to na utworzenie biobanków próbek biologicznych i danych klinicznych. Zdaniem prof. Lubińskiego, twórcy Poradni i tych szczególnych rejestrów mieli osobliwe szczęście, bowiem polska populacja wyjątkowo nadaje się do badań genetycznych, ponieważ jest homogenna. Odkrycie genu PALB2 przez naukowców Zakładu Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, kierowanego przez prof. Jana Lubińskiego (Fot. 4). W Polsce rak piersi jest najczęPrzed czterema laty zaczęło się w ściej występującą wśród kobiet choroZakładzie prof. Lubińskiego identyfikowanie nowego genu bą nowotworową. Każdego roku wykrywany RECQL. W tym czajest u prawie 16 tys. sie wprowadzono do kobiet, spośród których badań genetycznych ponad 5 tys. umiera. nową technologię sekwencjonowania DNA Dzięki zidentyfikowaniu, że gen PALB2 pou człowieka, a prof. C. woduje wysokie ryzyCybulski zastosował ko rozwoju agresywnej ją w tym projekcie. postaci raka piersi dane Fot. 4. Prof. Jan Lubiński. Ważne dla identyfikate mogą dla chorych cji genu RECQL było kobiet ulec pozytywwsparcie z Narodonej zmianie. Odkrycie genu PALB2 wego Centrum Nauki oraz wymiana nie było przypadkowe; jest wynikiem informacji dotyczących badań z kolewieloletnich działań, które zmierzagami z ośrodka w Toronto. Zwieńczeły i nadal zmierzają do identyfikacji niem pracy nad genem RECQL była grup wysokiego ryzyka zachorowapublikacja w prestiżowym piśmie nia na nowotwory. „Nature Genetics”. Zespół Profesora dokonał odkrycia światowej klasy. Przed 25 laty bazując na zasobach Przełomowym jest to, iż do paneli sprzętowych i ludzkich Zakładu Gediagnostycznych wykrywających wynetyki i Patomorfologii ówczesnej Posokie ryzyko raka piersi na świecie morskiej Akademii Medycznej (dziś dołączony zostanie gen opisany po Pomorski Uniwersytet Medyczny) raz pierwszy właśnie w tej publikacji. rozpoczęto badania prowadzące do O genie PALB2 wiadomo było, że z identyfikacji grup wysokiego ryzydużym prawdopodobieństwem preka zachorowania na raka. Opierają dysponuje do raka piersi. Natomiast się one o szeroko rozumiane badania jego badanie w odniesieniu do cech genetyczne, jest to rodowód, dane klinicznych było trudne w innych kliniczne i testy DNA. W 1992 roku ośrodkach na świecie. A dzięki temu, prof. Lubiński zorganizował pierwże Zespół prof. Lubińskiego posiada szą w Polsce Onkologiczną Poradnię wspomniane rejestry, a chorzy i ich Genetyczną. Wówczas było to nowarodziny pochodzą raczej z homogentorskie przedsięwzięcie, a gen BRCA1 nej populację szczecińscy naukowcy nie był jeszcze znany. W Poradni, mogli pozwolić sobie na te analizy. Zaledwie dwie mutacje są odpowiejako pierwszej w tamtym okresie, powstał rejestr chorych kobiet, nosiciedzialne za zdecydowaną większość lek genu BRCA1 i rejestr rodzinnych mutacji w genie PALB2 w polskiej poagregacji nowotworów, które w wielu pulacji. Dlatego badanie tych dwóch wymiarach są największe na świecie. zmian na ogromnych rejestrach, kilkunastu tysięcy kobiet, umożliwiło W tej chwili najwięcej na świecie nosicielek mutacji BRCA1 jest zdiagnopo raz pierwszy na świecie pokazowanych i pod kontrolą właśnie w zanie, że jeżeli kobieta ma raka pieośrodku szczecińskim. Konieczne si oraz mutację w genie PALB2, to było także stworzenie odpowiedniej ma bardzo złe rokowanie. W Polsce około 40–50 tys. kobiet ma mutacje infrastruktury badawczej, grupy ludzi, którzy intensywnie prowadzą baw genie PALB2, a w BRCA1 100 tys. dania naukowe, nawiązanie kontakPublikacja o tym znalazła się w pretów międzynarodowych z wybitnymi stiżowym piśmie międzynarodowym ekspertami, i rozwinięcie skutecznej „Lancet Oncology”. U wspomnianych 226 40–50 tys. kobiet, ze stwierdzoną mutacją w genie PALB2, i u 10–15 tys. z mutacją w genie RECQL muszą być przeprowadzone badania; są proste i niekosztowne. Przeprowadzenie badania z krwi wykrywającego wspomniane mutacje na razie możliwie jest w Szczecinie oraz placówkach, które z naukowcami Zakładu Genetyki i Patomorfologii PUM współpracują. Prof. Jan Lubiński zapewnia, że wysiłki organizacyjne zmierzają do rozszerzenia sieci badającej mutacje. A identyfikacja podłoża genetycznego chorób nowotworowych stwarza ogromne szanse na skuteczne leczenie. Do tej pory one nie istniały. Inną sprawą jest czy zostaną one wykorzystane przez wszystkie osoby, zajmujące się onkologią. Potrzebny jest wspólny wysiłek, aby identyfikacja nowych genów powodujących wysokie ryzyko powstania raka, nie poszła na zmarnowanie (wg Medexpress). Seminarium „Warunki dopuszczalności prowadzenia badań naukowych w biomedycynie — biobankowanie ludzkiego materiału biologicznego” zorganizowane w czerwcu b.r. przez Warszawski Uniwersytet Medyczny poruszyło gorące, bardzo poważne kwestie statusu prawnego biobanków; mogą one być szczególnie istotne dla pozyskania przez nie unijnego finansowania w ramach programu Horyzont 2020. Postęp w naukach medycznych zależy w zasadniczej mierze od uregulowań prawnych dotyczących organizacji i wykorzystywania biobanków. Mimo, że banki kumulujące dane dotyczące na przykład par bliźniąt czy nowotworów pojawiły się w latach 60. XX wieku, a później biobanki populacyjne, to w kraju nie ma jednoznacznych ustaleń prawnych dotyczących zgody pacjentów, sposobów wykorzystania materiału zdeponowanego w bankach i zgromadzonych tam danych. Polska przystąpiła do europejskiej sieci Infrastruktury Badawczej Biobanków i Zasobów Biomolekularnych (BBMRI-ERIC), ale obecnie nie jest znana liczba biobanków w kraju. Przy uporządkowaniu prawnym powyższych zagadnień możliwości polskiej nauki mogłyby się znacznie zwiększyć; tak ocenił problem dr n. med. Łukasz Kozera, kierownik Biobanku Wrocławskiego. Trudne zagadnienia związane z informatyczną infrastrukturą gwawww.postepybiochemii.pl rantującą zarówno bezpieczeństwo danych, jak i właściwy do nich dostęp omówił dr hab. Leszek Kalinowski z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Filozof i bioetyk dr Jakub Pawlikowski z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie przypomniał w podsumowaniu spotkania, iż o konieczności opracowania stosownej ustawy na temat biobanków mówi się od niemal siedmiu lat, nadto w roku 2013 naukowcy wspólnie z prawnikami opracowali projekt ustawy dotyczącej biobanków i zasad prowadzenia badań naukowych. Dokument, bez dalszych decyzji spoczywa w ministerstwach. Do głębokich, prowadzących do rozwiązań organizacyjno-prawnych niezbędne jest poważne zaangażowanie się kompetentnych znawców tematu z Ministerstwa Zdrowia (w oparciu o informację PAP). Obraz genetyczny Eurazji. Genetyczne badania zakrojone na ogromną, nawet na obecne czasy, skalę przeprowadzono na szczątkach ludzi, żyjących w Eurazji przed 3–5 tys. lat temu. Naukowcy z Centrum GeoGenetycznego Uniwersytetu w Kopenhadze zsekwencjonowali genomy 101 osobników pochodzących z populacji końca neolitu, epoki brązu i epoki żelaza, zamieszkujących tereny pomiędzy nizinami Polski, Węgier, stepami Ukrainy aż po stepy nadkaspijskie, Kaukaz i Ałtaj. Wyniki badań, dotyczące „krajobrazu genetycznego” Eurazji zostały ogłoszone w połowie czerwca b.r. w czasopiśmie Nature. W badaniach uczestniczyli także polscy naukowcy: dr Mirosław Furmanek z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz dr Paweł Dąbrowski z Wrocławskiego Uniwersytetu Medycznego. Zasadniczy wpływ na ukształtowanie struktury genetycznej we współczesnej Europie miały trzy duże migracje. Pierwsza migracja związana była ze społecznościami łowiecko-zbierackimi; pojawiły się one na badanych terenach ok. 45–36 tys. lat temu. Druga migracja związana była ze społecznościami pierwszych rolników, którzy pojawili się tu 8–7 tys. lat temu. Artykuł dotyczy nade wszystko jednej z trzech dużych migracji, najmłodszej, o której naukowcy wiedzą najmniej, tj. migracji związanej z pojawieniem się grup ludności stepowej kultury jamowej, która zmieniła całkowicie obraz EuPostępy Biochemii 61 (3) 2015 ropy Środkowej. Wraz z ukształtowaniem się tej ludności pojawiły się nowe wzorce społeczne, kulturowe i gospodarcze. Naukowców zadziwiły niska frekwencja genu odpowiedzialnego za tolerancję laktozy (w epoce brązu tylko 10% Europejczyków trawiło mleko) oraz pojawienie się w populacjach epoki brązu ciemnej pigmentacji tęczówki oka obok jasnej barwy typowej dla ludzi epoki mezolitycznej oraz jasnej skóry. Badania nie wykazały, aby przez 5 tys. lat doszło do poważnych różnic w wyglądzie ludzi, choć zdaniem autorów badań mezolityczna ludność z pozostałością genomu neandertalskiego była mniej schorowana i średnio o kilka centymetrów wyższa w stosunku do społeczności z epoki brązu (hodowcy, rzemieślnicy, rolnicy). Szkielety tych ludzi wskazują na ślady niedoborów pokarmowych i anemizacji; przyczyny tego należy upatrywać w zmianie stylu życia. Próchnica u przedstawicieli ówczesnej populacji była mniej powszechna niż dziś w populacji europejskiej. Zmiany zachodzące w populacji ludzi wspomnianych epok można badać nie tylko na poziomie makroskopowym, ale dziś na poziomie molekularnym poprzez analizę polimorfizmu krótkich sekwencji nukleotydów w materiale jądrowym i mitochondrialnym. Polscy naukowcy w powyższym programie dostarczyli materiały kostne wraz z ich wstępną analizą i oceną chronologii oraz uczestniczyli w interpretacji wyników badań. Materiały z Polski związane były ze stanowiskami kultury unietyckiej ze Śląska i Wielkopolski (pierwsza kultura starszej epoki brązu; nazwa pochodzi od stanowiska Unětice na północ od Pragi. Znaczące centra kultury unietyckiej były na terenie południowych Moraw, południowo-zachodniej Słowacji, środkowych Czech i Śląska). W publikacji posiłkowano się danymi uzyskanymi z genomów odtworzonych na podstawie ludzkich szczątków ze stanowisk archeologicznych m.in. w Chociwlu, Przecławicach, Wojkowicach, Szczepankowicach (grób książęcy), Łękach Małych (grób książęcy) i w Obłaczkowie (grób kultury ceramiki sznurowej) (wg PAP — Nauka w Polsce). Wyjątkowego odkrycia z okresu neolitu dokonała ekspedycja prowadzona przez prof. Jacka Kabacińskie- go z poznańskiego oddziału Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w pustynnym rejonie badań Polaków, zwanym Gebel Ramlah. Jest to blisko południowej granicy Egiptu z Sudanem, około 140 km na zachód od Abu Simbel. Polacy działają tam od 6 lat, i już na początku poszukiwań mieli na koncie znaleziska, m.in. w postaci wyjątkowego cmentarzyska noworodków. W tym roku odkryli dalszą część cmentarzyska i zbadali 60 nowych pochówków należących do osób dorosłych. W jednym z grobów znaleźli wśród szczątków dwóch zmarłych, ślady celowego uszkadzania ciała w postaci nacięcia na kości udowej; dotychczas takie zabiegi nie były znane badaczom neolitu Afryki Północno-Wschodniej. W innym grobie odkryto pozostałości niespotykanych wcześniej w tym rejonie konstrukcji grobowych, złożonych z płyt kamiennych, którymi wyłożono wnętrze jamy, do której złożono zmarłego. Jednym z bardziej interesujących znalezisk jest pochówek mężczyzny, którego ciało z bardzo zmienionymi patologicznie kośćmi było obsypane fragmentami rozbitych naczyń ceramicznych, wyrobów kamiennych i bryłkami czerwonego barwnika. Zdobienia głowy fragmentem czaszki z rogami należącymi do antylopy Dorcas sugerują, że najprawdopodobniej służyło jako ceremonialne nakrycie głowy. Podobne znaleziska dokonane w europejskich stanowiskach paleolitycznych i mezolitycznych sugerują, że jest to grób osoby odprawiającej obrzędy magiczne, być może związane z polowaniem. Projekt badań w Gebel Ramlah realizowany jest w ramach działalności Combined Prehistoric Expedition IAE PAN, we współpracy z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW. Prace finansowane są ze środków NCN (wg PAP — Nauka w Polsce). Szybki test do diagnozy choroby popromiennej. Po katastrofie elektrowni Fukushima Daiichi (w roku 2011) i wobec zagrożenia atakami terrorystycznymi obiektów związanych z promieniotwórczością ujawniła się pilna potrzeba opracowania szybkiego testu pozwalającego na zdiagnozowanie choroby popromiennej. Choroba popromienna rozwija się stopniowo, w ciągu kilku tygodni lub miesięcy po narażeniu organizmu na dużą dawką promieniowania. 227 Dotychczas diagnostyka medyczna dysponowała nieprecyzyjnymi metodami; nie pozwalały na jednoznaczne i szybkie określenie rokowania dla napromieniowanej osoby. W czasopiśmie „Science Translational Medicine” opublikowano wyniki badań zezwalających na przeprowadzenie szybkiego testu u ludzi narażonych na radiację. Wykorzystanie nowego testu pozwala na szybkie określenie rozmiaru otrzymanej dawki po 24 godzinach od napromieniowania oraz na określenie, jak znaczne jest uszkodzenie szpiku i czy niezbędny jest przeszczep szpiku. W teście wykorzystano cząsteczki mikroRNA (miRNA) regulujące aktywność genów, ale te miRNA krążące w krwiobiegu, których zawartość we krwi zależy od podanej zwierzętom dawki promieniowania. Badania efektywności przyjętej metody przeprowadzono na myszach z wszczepionym ludzkim szpikiem kostnym; rezultaty potwierdziły efektywność opracowanego testu. Autorami badań i publikacji są naukowcy z Dana Farber Cancer Institute (Harvard Medical School, Boston), a współautorem dr hab. med. Wojciech Fendler z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, stypendysta FNP. W 2011 r. dr Fendler był podopiecznym inicjatora badań dr Dipanjan’a Chowdhury’ego w programie FNP. Później, z uwagi na znajomość biostatystyki, dr hab. Wojciech Fendler uczestniczył w opracowaniu wyników, w integracji danych z różnych eksperymentów i korekcie artykułu. Dalsze badania zespołu naukowego skupiają się na nowych lekach chroniących przed skutkami promieniowania oraz na realizowanym w ramach projektów INTER FNP oraz SONATA BIS, zastosowaniu mikroRNA w diagnostyce cukrzyc o nietypowym tle genetycznym (wg serwisu Nauka w Polsce). Podczas sympozjum „Granice medycyny regeneracyjnej” w Warszawie omawiano pozytywne rozwiązania w medycynie regeneracyjnej. Najpoważniejsze procedury to wykorzystanie rusztowań, implantów, drukowanych techniką 3D, komórek macierzystych i substancji je pobudzających i wreszcie odpowiednio zaplanowanej fizjoterapii. Gościem specjalnym był prof. Stephen Badylak 228 z McGowan Institute for Regenerative Medicine (USA), światowy autorytet w tej dziedzinie, autor 50 patentów w USA i 200 na świecie, w tym metody odtwarzania mięśni za pomocą naturalnie występującej w organizmach zwierząt macierzy pozakomórkowej (ECM). We wczesnym etapie rozwoju medycyny regeneracyjnej odtwarzano tkanki i narządy w laboratorium, obecnie tworzy się je w organizmie pacjenta. Prof. Badylak wszczepia pacjentowi implant, wydrukowany na drukarce 3D z odpowiedniego materiału. Pod wpływem transkryptorów, tj. substancji pobudzających migrację własnych komórek macierzystych pacjenta, przemieszczają się one do implantu. Zainicjowana zaraz po wszczepieniu implantu energiczna fizjoterapia powoduje, że komórki macierzyste stają się komórkami mięśniowymi. Pamiętać trzeba, że w postępowaniu tym niezbędne jest zapobieganie niebezpiecznym dla ustroju następstwom procesu zapalnego, zapewnianie odpowiedniego poziomu tlenu. Niebagatelny jest też dla procesu regeneracji wpływ sygnalizacyjnych substancji wytwarzanych przez sąsiednie komórki. Medycyna regeneracyjna ma szerokie zastosowanie w ortopedii, rekonstrukcji ubytków po operacjach onkologicznych czy leczeniu stwardnienia rozsianego, u sportowców po kontuzjach, u pacjentów po wszelkich urazach kości, ścięgien, mięśni. Polscy naukowcy biorą czynny udział w badaniach nad regeneracją w ramach projektu START, dotyczącego nowatorskich metod inżynierii tkankowej wspomagających gojenie i regenerację ścięgien i więzadeł. W skład prowadzącego badania konsorcjum wchodzą Uniwersytet Warszawski, Politechnika Warszawska, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Centrum Onkologii, Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Sport Medica S.A., a także dwa amerykańskie uniwersytety: Harvard Medical School i University of Pittsburgh. (PAP) Efektem współpracy polskich uczonych zrzeszonych w konsorcjum projektu Nanomitex koordynowanym przez Instytut Włókiennictwa z Łodzi są innowacyjne technologie, znajdujące się na etapie komercjalizacji. Są to materiały zdolne do regulowania swojej temperatury, antyalergiczne tkaniny, których nie zasiedlą roztocza, produkty włókiennicze samooczyszczające się pod wpływem światła, chroniące przed ogniem i wodą albo działające przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo. W Łodzi dawne wielkie przedsiębiorstwa przeszły etap restrukturyzacji i stały się małymi, wyspecjalizowanymi i konkurencyjnych firmami, poszukujących nowości i technologii niszowych. Naukowcy przygotowali ofertę wdrożeniową ponad 20 technologii. Prace badawczo-rozwojowe doprowadziły do wytworzenia niezwykłych materiałów, do zastosowania m.in. w medycynie, budownictwie, obronności. Z materiałów funkcjonalnych można szyć ubrania, rolety, wózki dla dzieci, wózki inwalidzkie, namioty, ekrany promieniowania, odzież specjalistyczną, np. o właściwościach bioaktywnych przydatnych w sektorze medycznym lub odzież ochronną, potrzebną tam, gdzie występują zagrożenia biologiczne lub promieniowanie elektromagnetyczne. Funkcjonalne materiały włókiennicze modyfikowane nano- i mikrocząstkami mogą być zbudowane z różnych surowców, posiadać różną strukturę jak i walory użytkowe. Zaletą materiałów jest funkcjonalność, tzn. że ten sam materiał może spełniać jednocześnie zadania termoregulacyjne, bioaktywne czy fotokatalityczne, a to oznacza, że nanocząstki zawarte w materiale pod wpływem światła dziennego przyspieszają rozkład zanieczyszczeń (zaplamienia czy lotne zanieczyszczenia powietrza). W opracowaniu nowych technologii uczestniczyli, poza ekspertami z łódzkiego Instytutu Włókiennictwa, naukowcy z Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich z Poznania, inżynierowie z Instytutu Materiałoznawstwa i Mechaniki Technicznej Politechniki Wrocławskiej, specjaliści z Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN w Łodzi oraz z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Badania trwały od 2007 roku do wiosny 2014 roku. Obecnie trwa 5-letni okres monitorowania wskaźników projektu i komercjalizowania jego wyników. Obok tak niezwykłych materiałów, projekt Nanomitex rozwinął jeszcze kilka technologii. Inną cenną technologią już gotową do wdrożenia w przemyśle włókienniczym jest enkapsulacja, rozwijana przez bawww.postepybiochemii.pl daczy z Politechniki Wrocławskiej i Centrum Badań Molekularnych PAN. Polega to na tym, że w mikrokapsułkach zamyka się substancję czynną, która uwalnia się w kontrolowany sposób w materiale wzbogaconym takimi kapsułkami; materiał zyskuje właściwości termoregulacyjne, inne dla odzieży, inne dla materiałów budowlanych. Technologia enkapsulacji pozwoliła też naukowcom wykonać materiały o właściwościach bioaktywnych. Niektóre technologie zostały skierowane do ochrony patentowej. (wg PAP – Nauka w Polsce) wykorzystania potencjału naukowo-badawczego w gospodarce. Firma Celther Polska Sp. z o.o. współpracująca z Uniwersytetem Medycznym w Łodzi realizuje program staży oraz praktyk dla studentów, wspiera tworzenie prac magisterskich, umożliwia prowadzenie badań naukowych na nowoczesnym sprzęcie. Dział badawczo-rozwojowy Celther Polska zlecał badania na zwierzętach profesjonalnie wyposażonej Zwierzętarni UM w Łodzi. Celther Polska i Uniwersytet Medyczny w Łodzi współpracują na wszystkich możliwych płaszczyznach: usług, działalności dydaktyczStatuetki Marszałka Wojewódznej, naukowej; Infosys BPO Poland twa Łódzkiego (Fot. 5). Marszałek Sp. z o.o, firma, który wspiera rozwój Województwa Łódzkiego przyznał nauki i współpracę z po raz drugi statuetki dla uczelniami wyższymi. przedsiębiorców, którzy Przedstawiciele cennajefektywniej wykotrum Infosys zasiadarzystują potencjał łódzją w Radach Biznesu kich naukowców. UhoUniwersytetu Łódznorowano firmy, które kiego oraz aktywnie wspierają rozwój nauki, wspierają finansowarealizują wspólne projeknie inicjatyw akadety naukowo-badawcze, mickich i kół naukoudostępniają nowoczesne rozwiązania techno- Fot. 5. Statuetki Marszałka woj. Łódzkie- wych. Firma współtworzyła studium pologiczne dla studentów go. dyplomowe z zakresu oraz umożliwiają odbyprowadzenia centrów wanie praktyk i staży. usług wspólnych i BPO na UŁ oraz Uroczystość wręczenia statuetek oraz program kierunku studiów Lingwilistów gratulacyjnych dla nagrodzostyka dla Biznesu. Infosys współpranych Firm odbyła się w dniu 8 czerwcowała również ze studentami Wyca 2015 r. w Łódzkim Domu Kultury. działu Filologicznego UŁ w ramach Laureatami zostali: ABB Sp. z o.o., projektu: Glosariusz wielojęzyczny firma która współpracuje ze studenz zakresu finansów i rachunkowości tami Politechniki Łódzkiej w zakresie wraz z ćwiczeniami i opracowaniem realizacji m.in.: praktyk i staży stusłownictwa (wg witryny UM). denckich i absolwenckich, konsultacji przy tworzeniu programów studiów, tworzeniu prac dyplomowych i projektów semestralnych na podstawie procesów realizowanych w firmie. Pracownicy Firmy pełnią nadzór merytoryczny nad wspólnie realizowanymi projektami naukowo-badawczymi; Airbus Helicopters Polska Sp. z o.o. Firma współpracując z Politechniką Łódzką przyczynia się do realizacji m.in. prac licencjackich i magisterskich studentów PŁ na kierunkach problemowo związanych z rozwojem konstrukcji lotniczych. Wyróżniona firma umożliwia także łódzkim studentom długoterminowe staże w swoich fabrykach na terenie Francji i Niemiec. Wspólne działania mają na celu wypracowanie innowacyjnych rozwiązań prowadzących do Postępy Biochemii 61 (3) 2015 Syndrom Tourette’a. Wrodzone zaburzenia neurologiczne, charakteryzujące się występowaniem licznych tików ruchowych i głosowych, znane jako syndrom Tourette’a (opisany przez francuskiego neurologa w 1885 r.), były tematem wiodącym konferencji zorganizowanej w czerwcu w ogrodach Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego z okazji tygodnia świadomości syndromu Tourette’a. W spotkaniu udział wzięli dziennikarze, przedstawiciele instytucji państwowych i pozarządowych oraz wybitni eksperci. Chorzy mają objawy o różnym nasileniu, od postaci ciężkiej do zupełnie lekkich, nie wykluczających ich ze społeczności. Zaburzenia dotykają ok. 1 promila populacji, co w Polsce daje liczbę kilkudziesięciu tysięcy osób. Za pojawienie się tego zaburzenia odpowiada kombinacja kilkunastu genów. Syndrom Tourette’a może być również nabyty, pojawia się na przykład po zakażeniu paciorkowcem. Ambasadorem pacjentów z zespołem Tourette’a jest chory 19-letni Bartosz Wojtkowski. Organizuje wykłady i spotkania dla uczniów, nauczycieli, studentów, przedstawicieli służb mundurowych i innych potencjalnie zainteresowanych; przybliża im wiedzę o syndromie Tourette’a. Rozwija swoje pasje, współtworząc projekty muzyczne ze znajomymi raperami. Podobnie działa Polskie Stowarzyszenie Syndrom Tourette’a; przewodzi mu cierpiący na tę chorobę Maciej Soborczyk. Prowadzi serwis internetowy na temat syndromu: www.tourette.pl (wg Medexpress). Ruszył nabór wniosków o dofinansowanie projektów polskich podmiotów w ramach inicjatywy EUREKA. Pierwsza tura przyjmowania wniosków projektowych została zamknięta w maju br. Termin drugiego naboru wniosków określono na dzień 15 października b.r. Budżet konkursu na 2015 rok wynosi 4 mln zł (po 2 mln zł na jeden nabór), lecz wysokość dofinansowania projektu EUREKI przyznanego przez NCBR (w PLN) nie może przekraczać kwoty określającej udział polskiego partnera w budżecie projektu, wyliczonej na podstawie danych zawartych w formularzu EUREKA Project Form wg kursu EBC na dzień otwarcia naboru wniosków (1 EUR = 4,1582 PLN). Więcej informacji oraz „Zasady dofinansowania przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju projektów realizowanych w ramach Inicjatywy EUREKA” na stronie: m.ncbr.gov.pl/programy-miedzynarodowe/eureka/aktualności. Pierwsze konkursy w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (PO IR). Największe, do tej pory środki na wsparcie innowacyjnych przedsiębiorców i czas oczekiwania na decyzję skrócony do 60 dni. To walory pierwszego konkursu ogłoszonego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach PO Inteligentny Rozwój; prawdziwie „szybka ścieżka”. NCBR jest pionierem wśród instytucji publicznych w Polsce, wprowadzającym rynkowy 229 system wsparcia, ze zredukowanym czasem na wydanie; do 60 dni od złożenia dokumentów. Celem programu jest podniesienie innowacyjności polskich przedsiębiorstw dzięki wykorzystywaniu rezultatów prac B+R. Budżet konkursu to 1,6 mld złotych. Jego adresatami są przedsiębiorcy spełniający kryteria mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Mogą ubiegać się o dofinansowanie projektów obejmujących realizację badań przemysłowych lub prac rozwojowych nad rozwiązaniami technologicznymi i produktami, służącymi rozwojowi prowadzonej działalności gospodarczej oraz wzmacnianiu ich pozycji konkurencyjnej, o ile przedmiotem projektu będzie rozwiązanie, wpisujące się w tzw. Krajową inteligentną specjalizację. Przez większą część roku przedsiębiorca będzie mógł sam zdecydować, kiedy złożyć wniosek, ich nabór będzie prowadzony od 4 maja do 31 grudnia 2015 r. Więcej: http://www.ncbr.gov.pl/aktualnosci/art,3248,ponad-poltora-miliardazlotych-na-innowacje-w-malych-isrednich-przedsiebiorstwach.html 1 mln € nagrody w konkursie „Rozważniejsze stosowanie antybiotyków”. Komisja Europejska przeznaczyła 1 mln € na zademonstrowanie szybkiego testu, dzięki któremu lekarze będą mogli przepisywać antybiotyki tylko wówczas, gdy będą potrzebne. W momencie składania wniosku test powinien być już gotowy do opracowania. Jest to jedna z pięciu nagród, które zostaną uruchomione w 2015 roku w ramach Horyzontu 2020. Celem Konkursu jest ograniczenie nadmiernego stosowania antybiotyków u pacjentów z infekcjami górnych dróg oddechowych i powstrzymania rosnącej oporności mikroorganizmów na antybiotyki. Zasady konkursu określają cele, które muszą zostać spełnione, ale dają całkowitą swobodę opracowania obiecujących i skutecznych rozwiązań. Pomysły mogą zgłaszać indywidualni naukowcy lub konsorcja. Oczekiwany test musi być tani, szybki, łatwy w obsłudze, a dla pacjentów nie- lub mało inwazyjny. Projekty można zgłaszać do 17 sierpnia 2016 r. Więcej informacji: Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE http:// www.kpk.gov.pl/?p=22314 230 Top 500 Innovators to największy rządowy program wspierania innowacyjności w nauce. W czwartej edycji rządowego programu Program „Top 500 Innovators” konkurowało 319 kandydatów z uczelni, instytutów badawczych, instytutów Polskiej Akademii Nauk oraz centrów transferu technologii z całej Polski. Po ocenie formalnej projektów odbyły się rozmowy kwalifikacyjne. Oceniana była aplikacyjność badań, innowacyjność prowadzonych projektów, dotychczasowe sukcesy komercjalizacyjne autorów, motywacja do udziału w programie, zdolności komunikacyjne oraz umiejętność współpracy w zespole i znajomość języka angielskiego. Z grupy aspirujących kandydatów wyłoniono180 finalistów, z czego 44% stanowią kobiety. Wśród zwycięzców jest dr Grzegorz Janusz, adiunkt w Zakładzie Biochemii na Wydziale Biologii i Biotechnologii UMCS, dr Jolanta Polak, adiunkt w Zakładzie Biochemii na Wydziale Biologii i Biotechnologii UMCS, dr Dagmara Kociuba, kierownik Centrum Innowacji i Komercjalizacji Badań UMCS oraz adiunkt w Zakładzie Polityki Przestrzennej i Planowania na Wydziale Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS. Uczestnicy „Top 500 Innovators” w 2015 roku wyjadą w pięciu grupach na 9-tygodniowe programy stażowo-szkoleniowe na Stanford University w USA (dwie grupy) i University of Cambridge w Wielkiej Brytanii (dwie grupy). W ramach ww. programów wizyt studyjnych i stażów w najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstwach laureaci dowiedzą się jak skutecznie komercjalizować wyniki badań naukowych. Chyba najważniejszą częścią praktycznego kształcenia jest rozwijanie kompetencji miękkich, tj. m. in. umiejętności pracy w grupie i multidyscyplinarnym zespole badawczym, kreatywnego myślenia, efektywnego podejmowania decyzji, rozwiązywania konfliktów. Uczestnicy programu będą obserwowali pracę zagranicznych firm, w których istotną rolę odgrywa komercjalizacja wyników badań, spotkają się z przedsiębiorcami i przedstawicielami venture capital. Ten ostatni sposób finansowania jest bardzo młody, zaledwie półwieczny, ale geneza tej formuły go- spodarczej sięga daleko w przeszłość. Venture capital określa kapitał wysokiego ryzyka, inaczej private equity; to wspieranie kapitałem inwestycji nowatorskich lub zagrożonych dużym ryzykiem. Program „Top 500 Innovators” jest adresowany do polskich naukowców i pracowników centrów transferu technologii. Wyposaża uczestników w unikalne kompetencje, pozwalające im prowadzić innowacyjne badania naukowe, ukierunkowane na potrzeby odbiorców z założeniem docelowego wprowadzenia produktu badań na rynek. Do końca bieżącego roku na staże i szkolenia zagraniczne do ośrodków naukowych i badawczych z czołówki rankingu szanghajskiego (Academic Ranking of World Universities) wyjedzie aż 500 polskich naukowców i pracowników centrów transferu technologii. Uczestnicy wcześniejszych edycji programu „Top 500 Innovators” pojechali na staże na Stanford University i University of California w Berkeley w USA w Dolinie Krzemowej. Po powrocie do Polski założyli stowarzyszenie promujące innowacyjne rozwiązania w nauce i wspierające ośrodki akademickie w udanych wdrożeniach wyników prac badawczych. Laureaci Top 500 zakładają spółki typu start-up i spin-off i mają na swoim koncie liczne sukcesy, czego przykładem jest n-LAB dr Marcina Binkowskiego z Uniwersytetu Śląskiego. Spółka wykonała trójwymiarowe wydruki modeli czaszki ofiary wypadku podczas przygotowań do pierwszego w Polsce przeszczepu twarzy (wg serwisu MNiSW). Finaliści konkursu popularyzatorskiego INTER. W końcu czerwca 2015 r., w budynku Instytutu Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie, odbył się finał piątego i jednocześnie ostatniego konkursu popularyzatorskiego INTER organizowanego przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej w ramach projektu SKILLS. Każdy z dziesięciu finalistów konkursu miał pięć minut na zaprezentowanie swojego interdyscyplinarnego projektu badawczego. Ich wystąpienia oceniała Kapituła konkursu: prof. Maciej Żylicz, prezes FNP (Przewodniczący Kapituły), dr Ilona Iłowiecka-Tańska, dr Monika Marcinkowska (laureatwww.postepybiochemii.pl ka czwartej edycji konkursu INTER), red. Krzysztof Michalski, red. Dorota Romanowska oraz red. Tomasz Rożek. Finaliści (Fot. 6) mogli zdobyć nagrody w wysokości: 120 tys. złotych — I nagroda, 100 tys. złotych — II na- Zawistowska-Deniziak z Instytutu Parazytologii im. Witolda Stefańskiego PAN w Warszawie, która zaprezentowała projekt pt. „One tam są — czyli jak wykryć cichego mordercę”; Igor Zubrycki z Wydziału Elektrotechniki, Elektroniki, Informatyki plinarnych projektów badawczych złożyło 235 młodych badaczy. Z tej grupy eksperci wyłonili 72 finalistów, spośród których wybrano 45 zwycięzców; na realizację swoich projektów otrzymali łącznie prawie 4,5 mln złotych. Patronat medialny nad finałem konkursu sprawowały: Nauka w Polsce PAP, Forum Akademickie oraz studentnews.pl. Famelab jest międzynarodowym konkursem. Zachęca naukowców do publicznego zabrania głosu. Stają oni przed jury i publicznością, by w ciągu 3 minut przedstawić swoje pasje badawcze. Konkurs ma znacznie szerszą wartość, bowiem uczestnicy doskonalą swoje umiejętności prezentacji, a publiczność zyskuje bezpośredni dostęp do nauki, i to w zrozumiałej formie. Społeczność spoza środowiska naukowego i badacze mają prawdziwą możliwość rozmowy, kontaktu. Fot. 6. Finaliści Konkursu INTER. groda, oraz 80 tys. złotych — III nagroda (80% nagrody jest przeznaczona na realizację zaprezentowanego projektu badawczego, a 20% nagrody to indywidualne wsparcie dla laureata), przy czym Członkowie Kapituły mogli zadecydować o przyznaniu danej nagrody więcej niż jednej osobie. W tym roku Kapituła konkursu zadecydowała o przyznaniu nagród w łącznej wysokości 560 000 złotych aż sześciu finalistom. I nagrodę w wysokości 120 tys. złotych zdobyła Justyna Chałubińska-Fendler z Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, która zaprezentowała projekt pt. „1000 odcieni szarości — analiza tekstur w radioterapii raka płuca”. II nagrodę w wysokości 100 tys. złotych zdobyli: Robert Mysłajek z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, który zaprezentował projekt pt. „Jak drapieżniki odgryzają się patogenom?”; Wanda Niemyska z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego, która zaprezentowała projekt pt. „Matematyka mydlanych baniek i zaplątanych białek”; III nagrodę w wysokości 80 tys. złotych zdobyli: Andrzej Katunin z Wydziału Mechaniczno-Technologicznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach, który zaprezentował projekt pt. „Jak uchronić samolot przed skutkami uderzenia pioruna?”; Anna Postępy Biochemii 61 (3) 2015 i Automatyki Politechniki Łódzkiej, który zaprezentował projekt pt. „Roboterapia, czyli roboty na usługach terapeutów”. Podczas finału zgromadzona publiczność głosowała na najlepszą jej zdaniem prezentację. Po raz pierwszy w historii finałów konkursu INTER dwoje finalistów, Wanda Niemyska i Igor Zubrycki, otrzymało od zgromadzonej widowni taką samą liczbę głosów. Prof. Maciej Żylicz, zadecydował o podwojeniu nagrody, przyznając każdemu ze zwycięzców głosowania publiczności po 10 tys. złotych! W tym roku do FameLabu zgłosiło się blisko 90 uczestników! Komisja preselekcyjna miała trudne zadanie wybrania półfinalistów; zakwalifikowało się do dalszych etapów Konkursu 25 finalistów, 9 kobiet i 16 mężczyzn. Wśród nich byli trzej studenci, 7 magistrów, 6 magistrów inżynierów, 6 doktorów, 2 doktorów inżynierów i 1 doktor habilitowany. Przedstawiali oni badania z różnych dziedzin: od neurobiologii, przez psychoonkologię, immunochemię i genetykę, biologię polarną, epidemiologię i kryminalistykę, po fizykę cząstek elementarnych, inżynierię oprogramowania oraz telekomunikację. Laureatami (Fot. 7) kolejnej polskiej edycji Konkursu zostali: I miejsce — dr Szymon Drobniak, UJ, Równik spako- Celem Konkursu była popularyzacja nauki, a przede wszystkim rozwój umiejętności wany w piłeczce korzystania z jej ping-pongowej, zasobów przez czyli codzienność ludzi młodych. biologa molekuW konkursie molarnego; II miejgli wziąć udział sce — Aleksandra uczestnicy projekKlemba, Uniwertu SKILLS FNP, sytet Warszawski, doktoranci, dokKomórka (nowotorzy (do 6 lat po tworowa) komórce doktoracie) oraz (nowotworowej) absolwenci stu- Fot. 7. Finaliści Konkursu FameLab 2015. nierówna; III miejdiów doktorancsce — Aleksandra kich (do 12 mieZiembińska-Buczyńska, Politechnika sięcy od uzyskania stopnia doktora). W pięciu edycjach konkursu INTER Śląska — Co bakteria je? Wyróżniewnioski na realizację interdyscynie specjalne MNiSW — dr Rafał Mo- 231 stowy, Imperial College London, Czy grozi nam era bez antybiotyków i dlaczego tak? Nagroda Specjalna BASF — Alicja Wolny, Uniwersytet Wrocławski, Fizykochemiczne oko chirurga; Aleksandra Klemba, Uniwersytet Warszawski, Jakub Bochiński, Open University, Milton Keynes, Jak odkryć wnętrze Ziemi bez niszczenia całej planety? Nagroda Publiczności — dr Aleksandra Ziembińska-Buczyńska, Co bakteria je? FameLab to światowy format konkursu; od pierwszej edycji podczas Cheltenham Science Festival w 2004 roku stał się jednym z najważniejszych światowych konkursów z zakresu komunikacji naukowej. Partnerstwo z British Council ustanowione w 2007 roku sprawiło, że FameLab zyskał kontekst globalny i na przestrzeni lat zaczął być organizowany w ponad 20 krajach na całym świecie, zyskując ogromne uznanie. W ciągu trzech lat do polskiej edycji konkursu zgłosiło się blisko 200 naukowców. Polscy finaliści odnieśli sukces także w międzynarodowym finale w Cheltenham w Wielkiej Brytanii. FameLab w Polsce organizowany jest przez Centrum Nauki Kopernik i British Council. Partnerem jest FNP, a honorowym patronem jest MNiSW (wg witryny FameLab). Supertalent 2015 w medycynie. W tegorocznej, drugiej, edycji konkursu Supertalent 2015 dla wybitnych młodych lekarzy laureatem został dr hab. med., prof. nadzw. Bartosz Karaszewski, najmłodszy kierownik uniwersyteckiej kliniki neurologicznej w Polsce, w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. Spośród nadesłanych zgłoszeń wyłoniono 10 kandydatów, którzy przeszli do drugiej tury i poddani zostali wnikliwej ocenie jury autorytetów medycznych. Jurorzy Konkursu oceniali w skali od 1 do 10 osiągnięcia naukowe kandydatów (m.in. granty, stypendia, publikacje, nagrody), zaangażowanie w działalność w przestrzeni publicznej (m.in. działalność charytatywna, związkowa, w stowarzyszeniach), perspektywy dalszego rozwoju (szanse na wpływy w sektorze ochrony zdrowia w najbliższych latach). Laureat jest znakomitym, 232 dynamicznym naukowcem, wno- szącym nowości do nauki polskiej i aktywnie angażującym się w międzynarodową współpracę. Prof. Karaszewski jest członkiem Global Young Academy, został także pierwszym w historii przewodniczącym Akademii Młodych Uczonych PAN. Za swoją pracę habilitacyjną otrzymał Nagrodę Premiera i Nagrodę Ministerstwa Zdrowia dla najlepszych habilitacji w kraju. Drugie miejsce w konkursie otrzymał dr hab. Marek Koziński, kierownik Zakładu Podstaw Medycyny Klinicznej Katedry Kardiologii i Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum im. L. Rydygiera na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Na podium w pozycji brązowego medalu stanął też dr hab. n. med. Paweł Szychta, pracujący obecnie jako adiunkt w Klinice Chirurgii Onkologicznej i Chorób Piersi w Instytucie „Centrum Zdrowia Matki Polki” w Łodzi. Czwarte miejsce zajął dr hab. n. med. prof. Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, Miłosz Parczewski, kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych. Od piątej do dziesiątej pozycji uplasowali się: dr med. Agnieszka Mastalerz-Migas, dr n. med. Filip Marcin Szymański, dr Michał Grąt, lek. med. Jan Borysowski, dr hab. n. med. Maciej Słodki, dr n. med. Paweł Rajewski. Uroczysta gala z udziałem laureatów odbyła się w restauracji Villa Foksal w Warszawie. Partnerem konkursu była firma Polpharma. Podczas rozdania nagród prof. Marek Krawczyk, rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, zwracał uwagę, iż tak znakomitych młodych naukowców z przywódczymi cechami mogą, i powinny kreować uczelniane koła naukowe i osoba mentora. W uroczystości uczestniczyli laureaci pierwszej edycji Konkursu prof. Maciej Banach, dyrektor Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, dr hab. med. Wojciech Fendler, UM w Łodzi, także laureat plebiscytu Polacy z Werwą i dr hab. med. Dominika Nowis, WUM. Konkurs Supertalent w medycynie kierowany jest do młodych lekarzy, do 39 roku życia, którzy, poza praktyką kliniczną oraz uznaniem ze strony środowiska i pacjentów, mają wybitne osiągnięcia naukowe i/lub angażują się w działalność w przestrzeni publicznej (wg Puls Medycy- ny.pl). Konkurs Złotego Medalu Chemii. Organizatorzy piątej edycji Konkursu czekają do 16 października b.r. na prace licencjackie oraz inżynierskie z zakresu chemii, także z pogranicza chemii, biologii i fizyki, które mają walory poznawcze lub aplikacyjne. W bieżącej edycji Konkursu po raz pierwszy mogą zostać wyróżnione prace zakwalifikowane do poniższych kategorii: rolnictwo i żywność, biotechnologia przemysłowa oraz materiały zaawansowane. Organizatorem Konkursu jest Instytut Chemii Fizycznej PAN. Prezes Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, prof. Maciej Żylicz objął patronatem honorowym ten Konkurs. Fundatorem Nagród jest firma DuPont. Poza nagrodami pieniężnymi dla laureatów Konkursu, wszystkim finalistom Konkursu organizatorzy zapewniają odbycie stażu naukowego oraz bezpłatną realizację badań w projektach krótko-długoterminowych w laboratoriach Instytutu. Organizatorzy ogłoszą listę finalistów w listopadzie b.r., a uroczystość zakończenia piątej edycji Złotego Medalu Chemii zaplanowano na grudzień b.r. w Warszawie. W ubiegłym roku spośród 50 uczestników Konkursu wyłoniono zwycięzcę, p. Michała Hamako z Uniwersytetu Warszawskiego, którego praca licencjacka dotyczyła badań katalizy międzyfazowej za pomocą generacji drugiej harmonicznej. Więcej wiadomości na stronie: www.zlotymedalchemii.pl. W finałach 39. Akademickich Mistrzostw Świata w Programowaniu Zespołowym (ACM-ICPC) studenci z Uniwersytetu Warszawskiego zdobyli z trzema innym drużynami trzecie miejsce i otrzymali medal brązowy. Ekipa wystawiona przez Uniwersytet Wrocławski rozwiązała także 9 zadań, tak jak koledzy z UW, ale studentom ekipy wrocławskiej zajęło to dłuższy czas. To zdecydowało o 13 miejscu drużyny z Uniwersytetu Wrocławskiego na równi z ekipą Uniwersytetu z Waterloo. Zespół Uniwersytetu Jagiellońskiego zajął 15 miejsce, rozwiązując 8 zadań. Najlepsza drużyna (z Petersburga) rozwiązała trzynaście zadań i razem z trzema www.postepybiochemii.pl innymi uczelniami zdobyła złoty meprofesorów Uczelni, zaliczanych do dal. Przyznano także cztery srebrne i luminarzy nauki polskiej w XX i w cztery brązowe medale. Akademickie początkach XXI w. (siedemdziesiąt Mistrzostwa w Prograosobowości, w imiennym mowaniu Zespołowym układzie alfabetycznym). (ICPC) organizowane Oni sprawili, że UŁ są przez Association for stał się uczelnią o Computing Machinery, ugruntowanej postowarzyszenie informazycji naukowej w tyków praktyków i teokraju, i poza nim. retyków. Są to najstarsze, https://ksiegarnia. najbardziej prestiżowe i uni.lodz.pl największe pod wzglęLuminarze nadem liczby uczestników uki polskiej w Unizmagania tego typu. Biorą wersytecie Łódzw nich udział trzyosobokim. Antologia we reprezentacje uczelni tekstów (Fot. 9), rez całego świata. Oficjalne Fot. 8. Wydawnictwo jubile- daktor: Tomasz Mi- ków psychologicznych, społecznych oraz kulturowych. Zebrane teksty są efektem badań nad zjawiskami związanymi z postrzeganiem zdrowia, choroby i niepełnosprawności, a także nad czynnikami warunkującymi radzenie sobie w sytuacji występowania problemów zdrowotnych i zmian w obrazie własnego ciała. Publikacja adresowana do psychologów, socjologów, pedagogów, lekarzy, pielęgniarek, fizjoterapeutów, pracowników socjalnych oraz wszystkich osób zainteresowauszowe UŁ. Fot. 10. Wydawnictwo UW. nych społeczno-kulturowyniki dostępne są na rosław Włodarczyk. wym kontekstem zdrowia Wydawnictwo Unistronie ICPC. i obrazu własnego ciała. wersytetu Łódzkiego, 2015 Teksty zebrane w pierwszej części Najnowsza edycja cena: 40,95 PLN. To szczególksiążki poświęcone są analizie spoJournal Citation Rene wydawnictwo zawiera 70 łeczno-kulturowych uwarunkowań ports. Indeksy czasotekstów źródłowych pochoobrazu ciała i jego funkcji z perpism odzwierciedlają dzących z lat 1923–2011, auspektywy podmiotu poddawanego wartość oddziaływania torstwa znakomitych uczoingerencji medycznej. W drugiej czasopism w świecie nych związanych w różnych części książki przedstawione zostanauki. W 2015 r. wśród okresach swojej aktywności ły koncepcje i wyniki badań, które 128 indeksowanych zawodowej z UŁ. Wybrane wskazują na związek zdrowia, dupolskich czasopism (w rozprawy świadczą o różnochowości oraz zjawiska wzrostu poedycji Science) znalazło rodnych zainteresowaniach traumatycznego. W zamykającym się 8 tytułów obecnych naukowych i pasjach intelekFot. 9. Wydawnictwo jubiletom rozdziale autorzy na platformie Termedia. uszowe UŁ. tualnych naukowprezentują koncepcje i pl. W opublikowanym ców. Niektóre nich wyniki badań wskazujązestawieniu najwyższą do dziś są przywoce na związek zdrowia, pozycję uzyskał periodyk „Archives ływane jako historyczne baduchowości oraz zjawiof Medical Science”, który otrzymał dania o zasadniczym wpłyska wzrostu potrauma2,030 punktu. Sukces odniósł „Jowie na rozwój pewnych dystycznego (http://www. urnal of Contemporary Brachythecyplin naukowych. wuw.pl). rapy”. Czasopismu temu, notowanemu po raz pierwszy, przyznano aż 1,284 pkt. W zestawieniu znalazły się ponadto „Biology of Sport”, „Central European Journal of Immunology”, „Folia Neuropathologica”, „Polish Journal of Pathology”, „Postępy Dermatologii i Alergologii/Advances in Dermatology and Allergology”, „Postępy w Kardiologii Interwencyjnej/Advances in Interventional Cardiology” (wg witryny Termedia). Luminarze nauki polskiej w Uniwersytecie Łódzkim Pro memoria, autor: Jarosław Kita. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2015, cena: 37,80 PLN (Fot. 8). Na okoliczność jubileuszu 70-lecia Uniwersytetu Łódzkiego powstała książka honorująca zmarłych, najwybitniejszych Postępy Biochemii 61 (3) 2015 Kulturowe oraz spoDziesiątego marca łeczne aspekty zdrowia i 2015 roku, Wicepremier obrazu ciała (Fot. 10). ReRządu RP, Minister Godakcja naukowa: Kamilla spodarki, Janusz PiechoBargiel-Matusiewicz, Piotr ciński, z okazji 25-lecia Tomaszewski, Ewa Pisula, polskiej transformacji Wydawnictwa Uniwer- Fot. 11. Dyplom dla Profesora wręczył prof. dr hab. Tasytetu Warszawskiego, Tadeusza Chojnackiego. deuszowi Chojnackie2015, cena 29,00 zł. Zbiór mu dyplom (Fot. 11) za artykułów prezentujących aktywne propagowanie problematykę zdrowia i obrazu ciaidei i ducha przedsiębiorczości oraz ła - na przykładach różnorodnych zaangażowanie i wkład w rozwój społeczności osób chorych, np. dziepolskiej gospodarki. Ze szczególci z dysfunkcją słuchu, osoby roznym uznaniem spotkała się dziaważające możliwość wszczepienia łalność naukowo-komercyjną prof. implantu ślimakowego, chorzy na Chojnackiego dotycząca poliprenoli. reumatoidalne zapalenie stawów, Serdecznie gratulujemy. ludzie cierpiący na choroby zapalne jelit — przyjmując perspektywę Wybór i opracowanie interdyscyplinarną, ze szczególnym dr n. przyr. Teresa Wesołowska uwzględnieniem znaczenia czynni- 233