wielkopolskie_ii-kw - Instytut na rzecz Ekorozwoju

INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
INSTITUTE FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT
W interesie przyszłych pokoleń / In the interest of the future generations
PROGRAM AKTYWNEJ EDUKACJI NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
EKO-HERKULES
ul. Nabielaka 15 lok. 1
00-743 Warszawa/Warsaw
POLAND
www.ine-isd.org.pl
Tel./Phone:
Tel./Phone:
Tel./Phone:
Fax.:
E-mail:
(48-22) 851-04-02
(48-22) 851-04-03
(48-22) 851-04-04
(48-22) 851-04-00
[email protected]
Monitoring postępów zrównoważonego rozwoju
Doniesienia uczestnika Sieci Informacyjno-Rozpowszechniającej
województwo wielkopolskie – II kwartał 2009 r.
Małgorzata Stępniewska
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Centrum Edukacyjne Ochrony Środowiska
i Zrównoważonego Rozwoju
1.
Transport
Wielkopolska: wielki drogowy plac budowy
Tak jak w poprzednich kwartałach, w relacjach prasowych dominował temat
remontów i budowy dróg. Jak donosili dziennikarze, drogi ekspresowej S-5 z Wrocławia do
Poznania nie będzie przed Euro 2012. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
dopiero za rok planuje rozpisać przetarg na wykonanie prac i do mistrzostw nie zdąży ich
zakończyć.
Ponadto dziennikarze informują, że cztery lata po otwarciu, na autostradzie A2 pod
Nowym Tomyślem zdzierany jest asfalt. Przyczyną są spękania, sięgające kilkunastu
centymetrów w głąb. Dlatego na niektórych odcinkach trzeba zerwać całą 15 cm warstwę,
a potem ułożyć nowe 25 cm masy bitumicznej. Docelowo nawierzchnia ma być wzmocniona
na całym 48 km odcinku A2 Poznań-Nowy Tomyśl. Zakres robót zależy od tego, co zastaną
drogowcy po zdarciu warstwy ścieralnej.
W maju br. Europejski Bank Inwestycyjny przyznał Autostradzie Wielkopolskiej SA
(AW SA) kredyt w wysokości 1 mld euro z opcją na dodatkowe 200 mln euro na budowę
106-kilometrowego odcinka autostrady A2 z Nowego Tomyśla do granicy z Niemcami
w Świecku. To pierwsze tak wysokie zaangażowanie kredytowe EBI w projekt
infrastrukturalny w Polsce. Kwota kredytu z EBI stanowi 70% wartości projektu, który
szacowany jest na 1 mld 650 mln euro, tj. 12,2 mln euro za kilometr autostrady. Równolegle
SPONSORZY:
PATRONAT
MEDIALNY:
prowadzone są rozmowy z bankami komercyjnymi, u których AW SA ubiega się o kredyt na
pozostałą kwotę. Ostateczne podpisanie umów kredytowych umożliwi rozpoczęcie budowy.
Jak wskazywała prasa, w powiecie poznańskim 30 mln zł, które w tym roku
przeznaczono na drogi, nie wystarczy na budowę nowych odcinków, a jedynie na remonty już
istniejących. Po znakiem zapytania stoi realizowany od kilku lat remont drogi łączącej most
na Warcie w Biedrusku z drogą wojewódzką nr 196 Poznań-Murowana Goślina. Opóźnienie
wynika z konieczności uzupełnienia dokumentacji o, dotąd nieuzyskaną, decyzję
o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. W powiecie
wskazuje się także na problem zaśmiecenia przydrożnych rowów i spory, kto ma zapłacić za
ich oczyszczanie.
2.
Energetyka
Klempicz czeka na reaktor
Klempicz (gm. Lubasz) jest wymieniany jako jedna z potencjalnych lokalizacji
elektrowni jądrowej. Miejscowość, leżąca 60 km na północ od Poznania, już w latach 80. była
rozpatrywana jako lokalizacja elektrowni jądrowej. Wówczas zostały wykonane badania
geologiczne i infrastrukturalne. Elektrownia Warta, którą tu planowano, miała stanowić
kolejny – po elektrowni Żarnowiec – krok w realizacji polskiego programu energetyki
jądrowej.
Władze lokalne i wojewódzkie są raczej przychylne koncepcji budowy elektrowni
w Klempiczu. Samorząd gminy Lubasz zakończył akcję zbierania ankiet, w których
mieszkańcy gminy mieli się wypowiedzieć na temat budowy elektrowni jądrowej
w Klempiczu. Ankiety otrzymało 1800 mieszkańców gminy, od blisko połowy uzyskano
odpowiedzi. Wyniki zostały ogłoszone 16.06 br., podczas debaty, którą zorganizowało
stowarzyszenie „Bliżej Siebie i Natury” w Lubaszu. 57% ankietowanych opowiedziało się za
budową elektrowni jądrowej. Zadowolenie z wyników ankiety wyraził wójt gminy Lubasz
J. Graczyk, który na najbliższej sesji zaproponować ma radzie gminy przyjęcie pozytywnego
stanowiska w sprawie budowy elektrowni w Klempiczu.
Jak wskazują władze Politechniki Poznańskiej, już teraz powinno się zacząć
kształcenie personelu dla elektrowni jądrowej. Uczelnia rozpocznie od października br.
kształcenie operatorów systemów jądrowych, w ramach specjalności energetyka jądrowa na
kierunku energetyka. Według marszałka województwa wielkopolskiego M. Woźniaka,
odpowiednio wykwalifikowana kadra naukowa może być poważnym atutem przy ustalaniu
miejsca budowy elektrowni.
Dziennikarze przytaczają opinię D. Kulczyckiej, eksperta PKPP "Lewiatan" ds.
energetyki, zdaniem której w Polsce powinny powstać minimum trzy elektrownie jądrowe.
Jak wskazują media, nawet jeśli pierwszy reaktor powstanie w północnej lub wschodniej
części kraju, to szansę na kolejne ma nie tylko Klempicz, ale i Konin. Zdaniem dziennikarzy
jest o co walczyć. Gmina, w której powstanie elektrownia, zyska miejsca pracy przy budowie
i obsłudze reaktora. Powstanie też nowoczesna infrastruktura. Napłynie wykwalifikowana
kadra i firmy usługowe, które podatkami zasilą budżet gminy.
2
Na ewentualne powstanie elektrowni w Klempiczu przygotowują się oddalone o 20
km Szamotuły. Miałoby tu powstać osiedle dla 20-30 tys. osób, przyszłych pracowników
elektrowni oraz ich rodzin.
Nie chcą bioelektrowni
Mieszkańcy Nowej Kaźmierki w gminie Chocz nie chcą mieć w sąsiedztwie
elektrowni na biogaz. Byłaby to pierwsza tego typu elektrownia w Wielkopolsce, o mocy
2 megawatów. Mieszkańcy zawiązali komitet protestacyjny, a pod protestem podpisało się
200 osób. Boją się uciążliwych zapachów, hałasu, rozjeżdżonych przez ciężarówki dróg,
a przede wszystkim spadku cen nieruchomości, które miały w Nowej Kaźmierce wielu
chętnych. W miejscowości buduje się bowiem coraz więcej mieszkańców Pleszewa i Kalisza.
Kaliska firma Bio Kaźmierka chce zainwestować w elektrownię 18 mln zł. Z tego 15
mln zł to kredyt z Banku Ochrony Środowiska. Obok elektrowni ma powstać hotel spa,
w którym wykorzystywane będzie ciepło powstałe przy wytwarzaniu energii z biogazu.
W kwietniu br. w sprawę włączył się starosta pleszewski M. Kalarus, który przekazał
inwestorowi zawiadomienie o zamiarze wydania odmowy wydania pozwolenia na budowę ze
względu na brak wymaganego pozwolenia wodno-prawnego dla tej inwestycji. Decyzję
zmienił także wójt gminy Chocz M. Wielgosik, wszczynając postępowanie w sprawie
wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia,
od którego początkowo odstąpił.
3 dni pełne energii
Targi GREENPOWER – nowa propozycja Międzynarodowych Targów Poznańskich
i Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej – spotkały się z dużym zainteresowaniem
firm z branży energetyki odnawialnej. W pierwszej edycji targów uczestniczyło 82
wystawców z Polski, Niemiec i Szwecji. Oferta wystawców obejmowała energetykę
słoneczną, wiatrową, wodną, geotermalną, biopaliwa stałe i płynne, biogaz i technologie
energooszczędne. Wśród wystawców zgłoszonych do udziału w targach dominowały firmy
oferujące kolektory słoneczne, kotły, pelety1 i pompy ciepła.
Ekspozycję dopełniły konferencje i seminaria. Najważniejszym z targowych wydarzeń
był pierwszy Międzynarodowy Kongres Energii Odnawialnej, organizowany przez Polską
Izbę Gospodarczą Energii Odnawialnej i Międzynarodowe Targi Poznańskie. W wydarzeniu
wzięło udział ponad 450 uczestników. Podczas kongresu zaprezentowano potencjał rozwoju
poszczególnych gałęzi sektora, najnowocześniejsze technologie wykorzystywane w turbinach
wiatrowych, kotłach na biomasę, a także do produkcji i oczyszczania biogazu. Przedstawiono
ponadto procedury administracyjne oraz biznesplany realizacji inwestycji w źródła
odnawialne w polskich warunkach legislacyjnych. Omówiono system wsparcia i warunki
finansowania projektów. Kongresowi towarzyszyło II Forum Przemysłu Energetyki
Słonecznej "Inwestycje, finansowanie, innowacje i rynek energetyki słonecznej w Polsce"
przygotowane przez EC BREC Instytut Energetyki Odnawialnej.
1 Pelety to wysoko wydajne, odnawialne paliwo, produkowane z biomasy, na ogół z odpadów drzewnych –
w postaci granulatu.
3
Czy uda się zdobyć pieniądze na termy?
Brak pieniędzy może opóźnić budowę Term Maltańskich w Poznaniu. Budowa term
ma kosztować 271 mln zł. Te pieniądze wystarczą na realizację kompleksu wypoczynkowosportowego, ale jeżeli spółka Termy Maltańskie będzie chciała wykorzystać wody
geotermalne do ogrzania całego obiektu, trzeba będzie wykonać większy odwiert. Podroży to
inwestycję o kilkadziesiąt milionów złotych. Pieniądze na inwestycję pochodzić mają
częściowo z budżetu miasta. 50 mln zł na baseny olimpijskie przekazać ma Ministerstwo
Sportu. Firma stara się również o kredyt do 50 mln euro z Europejskiego Banku
Inwestycyjnego. Gdyby kredytu nie udało się pozyskać, spółka przewiduje emisję obligacji.
Mieszkać energooszczędnie
Firma deweloperska JakśBud rozpoczęła sprzedaż energooszczędnych domów w
Biedrusku, oddalonym około dziesięć kilometrów od Poznania. Domy w Biedrusku
wyposażone są kolektory słoneczne, odbierające energię promieniowania słonecznego
i przekazujące ją do cieczy roboczej, która z kolei ogrzewa wodę użytkową.
Do ogrzewania energooszczędnych domów Jakś-bud używa gazowych pieców
kondensacyjnych, cechujących się wyższą sprawnością od tradycyjnych. Oszczędnościom
sprzyjać ma także system ocieplenia przy użyciu nowego materiału izolacyjnego – Neoporu –
cechującego się o 25% lepszymi właściwościami od tradycyjnego styropianu. Jak informuje
JakśBud, domy wybudowano wyłącznie z naturalnych materiałów, które akumulując ciepło
wewnątrz budynków dają dodatkowe oszczędności zimą, a latem nie ulegają tak szybko
nagrzaniu.
Wiatraki w leasingu
Spółki Leaisngowe BZ WBK wprowadziły do swoich ofert produkt o nazwie
EkoLeasing, umożliwiający finansowanie nowych, jak i używanych elektrowni wiatrowych.
Przedmiotem pierwszej umowy była elektrownia wiatrowa o wartości 1,3 mln zł,
zrealizowana w okolicach Kalisza.
Zainteresowani energią odnawialną
Gmina Bralin jest zainteresowana rozwojem na jej terenie energetyki wiatrowej.
Zarówno w Bralinie, jak i innych gminach powiatu kępińskiego, leżącego na południowym
cyplu województwa, panują ku temu sprzyjające warunki wietrzne. Gminą interesują się
potencjalni inwestorzy. W perspektywie jest budowa farmy wiatrowej. Zdaniem wójta
R. Wojtysiaka mogłoby zostać tu zainstalowanych 12-13 wiatraków, o mocy 2 MW. W opinii
wójta takie przedsięwzięcia przynoszą korzyści dla gminy i jej mieszkańców. Powstaną nowe
drogi dojazdowe, a do kasy gminy wpłyną dodatkowe podatki. Sami mieszkańcy spodziewają
się dochodów z tytułu dzierżawy gruntów.
O przyciągnięcie inwestorów w energię odnawialną stara się także powiat leszczyński.
Ma tu powstać kilka farm wiatrowych. Szczegółowe analizy warunków wietrznych nie są
jednak tak optymistyczne, jak spodziewali się inwestorzy. Obserwacje średnich miesięcznych
prędkości wiatru na wysokości 80 m w latach 1990-2006 wskazują na wyraźną tendencję
spadkową. W tym okresie średnia roczna prędkość wiatru w regionie zmalała z 6 m/s do 5,5
m/s. Za rejony godne zainteresowania uznaje się obszary o średniej rocznej prędkości wiatru
4
powyżej 6 m/s, a tych w Leszczyńskiem jest niewiele. W związku z tym, jak zauważa prasa,
energetyka odnawialna w regionie może oprzeć się na spalaniu brykietów drzewnych.
3.
Natura 2000
Zgoda na odkrywkę
Wspierani przez Greenpeace mieszkańcy okolic Tomisławic, gdzie Kopalnia Węgla
Brunatnego Konin rozpoczęła przygotowania do budowy odkrywki węgla brunatnego, złożyli
do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (SKO) odwołanie od decyzji
o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, wydanej przez
wójta gminy Wierzbinek. Na podstawie tej decyzji Kopalnia Węgla Brunatnego Konin
otrzymała koncesję na eksploatację złoża pod Tomisławicami. W wydanym komunikacie
Greenpeace argumentuje, że pozwolenie zostało wydane mimo braku rzetelnej oceny wpływu
inwestycji na unikalny ekosystem pobliskich terenów Natura 2000. Odkrywka doprowadzić
ma, zdaniem Greenpeace, do pogorszenia warunków życia mieszkańców i nieodwracalnej
degradacji środowiska
Pod koniec marca br. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Koninie odmówiło
stwierdzenia nieważności decyzji środowiskowej. Podobnie w czerwcu br. postąpił
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu (WSA). W uzasadnieniu SKO i WSA
wskazały, że w czasie wydawania decyzji środowiskowej przez wójta gminy żadna ze stron
nie wniosła odwołania. Zdaniem SKO i WSA wójt dokonał oceny oddziaływania
przedsięwzięcia na środowisko, w tym na obszar Natura 2000. Podobnie kopalnia, wnioskując
o wydanie decyzji środowiskowej, postępowała zgodnie z prawem krajowym oraz unijnym.
Decyzje SKO i WSA przychylnie przyjęli górnicy, którzy obawiali się, że
wstrzymanie inwestycji spowoduje konieczność zwolnienia 1,5 tys. osób z ponad 4 tys.
załogi, gdyż zakład nie utrzymałby poziomu wydobycia i nie zbudował planowanej
elektrociepłowni. Zdaniem Kopalni Węgla Brunatnego Konin odkrywka w Tomisławicach
musi ruszyć, bo za około 12 lat przestanie działać kopalnia Adamów i zabraknie paliwa dla
Zespołu Elektrowni Pątnów – Adamów - Konin.
Podsumowanie – postępy zrównoważonego rozwoju w Wielkopolsce
w okresie I 2008 – VI 2009
1. W okresie objętym raportami w dyskusji toczonej w prasie dominował temat rozbudowy
i remontów sieci drogowej. Informowano o planowanych inwestycjach, spowodowanych
nimi utrudnieniach w ruchu ulicznym, a także opóźnieniach w pracach drogowych. Jako
przyczyny tych ostatnich, oprócz niedoboru środków finansowych, wymieniano
przeciągające się procedury związane z oceną oddziaływań przedsięwzięć na środowisko.
W tym kontekście wymogi ochrony środowiska postrzegane były jako hamulec poprawy
stanu dróg w regionie.
5
2. W sferze transportu publicznego prasa podejmowała głównie kwestie funkcjonowania
komunikacji publicznej w aglomeracji poznańskiej. Przedstawiano działania, które
istotnie zorientowane były na popularyzację wykorzystania komunikacji miejskiej przez
mieszkańców. Prowadzony monitoring wskazał jednak na wyraźny brak konsekwencji
władz miejskich w kreowaniu komunikacji publicznej jako głównego środka transportu
w mieście. Główny wysiłek inwestycyjny skierowany jest na rozbudowę układu
drogowego w celu ułatwienia przemieszczania się przez miasto samochodem.
W opisywanym okresie w prasie nie pojawiły się także dyskusje na temat efektywności
ekonomicznej przyjmowanych wariantów komunikacji publicznej. Przykład to
bezdyskusyjne przyjęcie planowanej rozbudowy sieci tramwajowej, która wpisana jest
w tradycję poznańską, bez porównania z wariantem obsługi nowych obszarów przez
system autobusów. Wciąż w sferze deklaracji pozostaje także faktyczne zintegrowanie
komunikacji publicznej, realizowanej przez różne podmioty, w obrębie całej aglomeracji.
3. Podnoszono kwestię ochrony obszarów Natura 2000 przed negatywnym oddziaływaniem
planowanych inwestycji. Jednak zdaniem autorki raportów często istnienie tej formy
ochrony przyrody traktowano instrumentalnie – jako argument w walce o w gruncie
rzeczy ekonomiczne interesy stron (np. zapobieżenie spadku wartości nieruchomości
wskutek realizacji inwestycji postrzeganej jako uciążliwa).
4. Wiele emocji w relacjach prasowych wzbudzała kwestia terenów zielonych w miastach
i ich przeznaczania pod zabudowę. Walkę o zachowanie terenów zielonych, stanowiących
atrakcyjne, bo nieodległe miejsce rekreacji, mieszkańcy zdecydowanie przegrywali.
Z drugiej strony, nie dyskutowano konsekwencji odmiennego postępowania – ekspansji
zabudowy na tereny podmiejskie, zamiast jej zagęszczania w mieście. Tymczasem i takie
sytuacje generowały konflikty społeczne, także na obszarach objętych ochroną prawną.
5. Wiele uwagi wielkopolska prasa poświęciła konsekwencjom ekonomicznym ograniczania
emisji CO2 i wytwarzania energii z węgla, uzasadnianymi ochroną klimatu. Wskazywano,
że zmniejszenie produkcji przez wielkopolskie kopalnie węgla brunatnego wywoła
problemy społeczne, zwłaszcza w regionie konińskim. Jednoczenie dyskusja nad nowymi
możliwymi strategiami energetycznymi dla regionu – w tym wykorzystaniem energii ze
źródeł odnawialnych – nie uwzględniała rachunku kosztów ciągnionych, co nie pozwalało
dokonywać realnych porównań.
Materiały źródłowe:
 Auer E., Mikos P.: ANKIETA – Wyniki są jednoznaczne: Klempicz za atomem, Polska. Głos






Wielkopolski, 17-06-2009, www.polskatimes.pl.
Bojarski L.: Remontują autostradę. Znowu są zwężenia. Gazeta Wyborcza-Poznań, 02-04-2009,
DZ. / Nr 78.
Czy pieniądze na termy uda się miastu zdobyć? Polska. Polska. Głos Wielkopolski, 31-09-2009,
DZ. / Nr 76.
Domżał R.: 30 milionów złotych to za mało na drogi. Polska. Głos Wielkopolski, 15-04-2009, DZ.
/ Nr 88.
Ekologicznie i korzystnie. Chłopska Droga, 30-03-2009, T. 1/ Nr 11.EW, RAD: KLEMPICZ,
EW: Klempicz: Koniec zbierania atomowych ankiet. Polska. Głos Wielkopolski, 12-06-2009,
www.polskatimes.pl.
Jaros J.: Nie chcemy smrodu. Ziemia Kaliska, 03-04-09, T. / Nr 14.
6









Kaczyńska M.: Baterie słoneczne ogrzeją mieszkańców Natury. Polska. Głos Wielkopolski, 1404-2009, DZ. / Nr 87.
Kapczyńska K.: AW SA dostała 1 mld euro kredytu na autostradę do Świecka. Puls Biznesu, 1305-09, DZ. / Nr 92.
KONIN – Zbierają i rozsyłają atomowe ankiety. Polska. Głos Wielkopolski, 12-06-2009,
poznan.naszemiasto.pl.Grzelak R.: Zgoda na odkrywkę. Polska. Głos Wielkopolski, 27-03-2009,
DZ. / Nr 73.
Lau: Greenpeace nadal występuje przeciwko odkrywce. 09-06-2009, www.pomorska.pl.
Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej geeenPOWER, greenpower.mtp.pl.
MIP: Klempicz czeka na reaktor. Polska. Głos Wielkopolski, 15-04-2009, DZ. / Nr 88.
Nogaj M.: Droga do Poznania: remont zamiast budowy. Gazeta Wyborcza – Wrocław, 01-042009, DZ. / Nr 77.
PLESZEW – Budowa elektrowni na biogaz nie będzie wstrzymana. Polska. Głos Wielkopolski,
25-03-2009, www.polskatimes.pl.
RAD: KONIN – Odkrywka Tomisławice idzie do sądu. 07-06-2009, www.polskatimes.pl.
7