Przestrzeń Informacyjna Szkoły - Zespół Szkół Społecznych STO w

Przestrzeń Informacyjna Szkoły
Krzysztof Kadowski, Walery Susłow
([email protected], [email protected])
1. Wstęp
Szybki rozwój technik telekomunikacyjnych i informatycznych oraz inicjowane tym
rozwojem zmiany w edukacji wymuszają od szkół nie tylko ciągłego doskonalenia warsztatu
pracy, ale i zwiększania atrakcyjności swojej oferty. Najlepszym sposobem kreowania
wizerunku szkoły jest odpowiednie budowanie własnej przestrzeni informacyjnej, która
dzięki osiągnięciom technologicznym może przybierać obecnie rozmaite kształty. Autorzy
niniejszego artykułu podjęli próbę usystematyzowania pojęć związanych z przestrzenią
informacyjną szkoły, jej strukturą i metodami przekazu informacji dostępnymi tak w obrębie
szkoły jak i poza nią. Skonstruowano model informacyjny obejmujący wszystkie elementy i
podmioty będące częścią procesu dydaktycznego i życia typowej szkoły.
2. Określenie Przestrzeni Informacyjnej Szkoły
Na potrzeby modelu informacyjnego opisującego dowolną jednostkę szkolną przyjęto
następną definicję:
Przestrzenią Informacyjną Szkoły (PISz) będziemy nazywali zespół czynników ludzkich i
technicznych pozwalających na wymianę informacji i dzielenie zasobów informacji pomiędzy
podmiotami tworzącymi społeczność szkolną i pozaszkolną.
Należy zwrócić uwagę na to, że organizm jakim jest szkoła, składa się z wielu podmiotów
o różnych zakresach i prawach dostępu do informacji. Przy opracowaniu typowego projektu
sieci informatycznej dla małej szkoły stwierdzono, iż funkcje sieci „...mają być dostępne dla
czterech grup użytkowników: uczniów, nauczycieli, administratorów i rodziców. Wynika z
tego, że przestrzeń Informacyjna musi mieć specyficzną strukturę dostępu dla różnych
użytkowników wewnątrz sieci LAN i z zewnątrz poprzez połączenie internetowe.” [1].
W modelu PISz mają występować podmioty bezpośrednio (jak uczeń i nauczyciel) i
pośrednio (jak rodzic) związane ze szkołą. Dla wyróżnienia kompetencji proponujemy
wprowadzić do modelu również postać nazwaną ekspertem, która ma za zadanie zarządzać
informacją za pomocą języków formatowania informacji, aplikacji sterujących i narzędzi
technicznych. Nie koniecznie tą postacią ma być nauczyciel informatyki, lecz osoba
zaangażowana w sprawy zarządzania przestrzenią informacyjną placówki edukacyjnej.
Wymagany poziom kompetencji informatycznych może być tylko jednym z powodów do
ustalenia pełnomocnictwa eksperta. Rolę ekspertów przejmują oczywiście osoby spośród
administracji szkoły, nauczycieli i uczniów. Są to osoby odpowiedzialne za formatowanie
informacji i dystrybuowanie ich odpowiednim kanałem informacyjnym.
Jednym z pierwszorzędnych ograniczeń PISz ma być, naszym zdaniem to, że tylko
informacja filtrowana przez eksperta powinna być dystrybuowana przez kanały informacyjne
szkoły do odbiorców. Konieczność „filtrowania” i wstępnego formatowania informacji przed
wprowadzeniem jej do PISz uzasadniona jest misją i charakterem szkoły jako konstytutywnej
placówki oświatowej.
Na każdy z wymienionych podmiotów będzie oddziaływać wiele różnych metod
przekazu informacji. Dlatego model PISz warto skonstruować w oparciu o kanały
informacyjne (patrz rysunek 1), które tworzą swoiste podprzestrzenie informacyjne.
1
Rysunek 1 Kanały informacyjne PISz.
Funkcjonalność wprowadzanych kanałów zależeć będzie tak od technicznych możliwości,
jak i od tradycji danej szkoły. Dla najbardziej reprezentatywnego kanału, jakim staje się
obecnie Szkolny Portal WWW możemy wyróżnić zasadnicze funkcje, które przedstawia
Tabela 1.
Tabela 1 Funkcje kanału PISz - Portal WWW
Funkcja
Zbieranie i udostępnianie osobom
upoważnionym danych administracyjnych.
Ogłaszanie planów oraz programów
edukacyjnych wraz z wymogami.
Udostępnianie dzienników, sprawozdań.
Wspieranie komunikacji elektronicznej
wszystkich uczestników procesu
dydaktycznego i administracyjnego.
Integrowanie materiałów dydaktycznych i
umożliwienie do nich dostępu.
Organizacja edukacji w trybie zdalnym.
Przekazywane dane
• Dane szkoły, finanse i księgowość, plany rozwoju,
• dane osobowe administracji i nauczycieli, płace,
• dane osobowe ucznia i jego rodziców, płatności,
informacje na temat przebiegu nauki w poprzedniej
szkole,
• dane osobowe osób nadzorujących pracę szkoły i
pełniących funkcje zarządzające.
• Plany rozwoju szkoły,
• plany i rozkłady materiałów,
• poziomy wymagań na poszczególne oceny,
• plany wychowawcze,
• kalendarz wydarzeń szkolnych.
• Dzienniki ocen i obecności ucznia,
• opisy postępów ucznia,
• nagrody i wyróżnienia oraz kary,
• sprawozdania z realizacji programów.
• Komunikacja administracji via e-mail,
• komunikacja nauczyciel – uczeń via e-mail, GG,
Tlen,
• komunikacja wychowawca – rodzic via e-mail, SMS,
• komunikacja administracja – rodzic via e-mail, SMS.
• Umieszczanie programów edukacyjnych w sieci,
• umieszczanie podręczników elektronicznych i
skryptów w sieci,
• umieszczanie testów i sprawdzianów on-line,
• E-learning.
• Dodatkowe ćwiczenia i zadania via WWW, FTP,
• praca z uczniem zdolnym,
• praca z uczniem nieobecnym, np. chorym.
2
Poszczególne kanały informacyjne będą różniły się obiektami medialnymi (patrz
rysunek 2) niosącymi rozmaite wiadomości (treści) w postaci tekstu, obrazu, dźwięku, filmu,
video. Warto założyć, że przekaz danej treści może przebiegać równolegle za pomocą
różnych kanałów, czyli ta sama wiadomość może ukazać się jednocześnie w różnych
podprzestrzeniach, co zwiększy prawdopodobieństwo dotarcia jej do właściwego podmiotu w
określonym czasie. Dlatego, że ta sama wiadomość może być przekazana różnymi nośnikami
i za pomocą różnych technologii, właściwości obiektów medialnych będą zależne od kanału,
w którym one występują. Np. film w szkolnej TV może być transportowany w postaci video z
DVD o wysokiej jakości obrazu i dźwięku, zaś w sieci Internet na szkolnej stronie WWW (na
szkolnym portalu) w postaci strumieniowego video o niskiej jakości obrazu i dźwięku. Należy
jednak podkreślić, że ciągle może to być ta sama treść, forma której może różnić się:
• jakością (inna jakość dźwięku/obrazu w szkolnym radiu i na stronie www),
• zakresem (inny zakres informacji przez szkolną TV i gazetkę szkolną),
• intensywnością przekazu, czyli ilością jednocześnie dostępnych informacji,
• dostępnością, np. portal WWW ma dostępność globalną, szkolna TV zaś
zdecydowanie lokalną.
Rysunek 2 Obiekty medialne w kanałach informacyjnych PISz.
Obiekty medialne PISz mogą występować w grupach obiektów w zależności od kanału,
np. kanał informacyjny portalu WWW może łatwo łączyć takie obiekty, jak: tekst, obraz i
dźwięk.
Wiadomości są transportowane do lub z PISz (importowanie-eksportowanie informacji)
przez różnego rodzaju porty (interfejsy wejścia/wyjścia), przy czym mamy tu na myśli
technologie przesyłu i zapisu informacji np. e-mail, telefon, fax, ftp, tradycyjny dokument
drukowany lub nawet pisany ręcznie.
Ruch (przepływ) informacji w PISz schematycznie przedstawia rysunek 3. Źródłami
informacji, które dzielimy w sposób naturalny na wewnętrzne i zewnętrzne są osoby
bezpośrednio związane ze szkołą i osoby spoza szkoły. Dalszym ogniwem zarządzania jest
wspomniany wyżej ekspert, który selekcjonuje i formatuje informację tak by była ona gotowa
do dystrybucji odpowiednimi kanałami informacyjnymi i w odpowiednim czasie. Po
premierze wiadomości proces przepływu informacji zamyka się na odbiorcach, którymi są
wszystkie podmioty przestrzeni informacyjnej. Oczywiście część informacji trafia również do
osób, które brały udział w tworzeniu i dostarczaniu informacji w ostatnim cyklu (wcześniej
nazwanych źródłem informacji). Jeśli inni odbiorcy też zdecydują się na jakąkolwiek
interakcję z PISz (np. dodadzą komentarz do informacji na WWW lub wyślą własny artykuł
do gazetki szkolnej), stają się automatycznie częścią całego procesu w nowym cyklu obiegu
informacji.
Interakcje zachodzące w PISz można podzielić ze względu na czynny (aktywny) udział
podmiotów na trzy następujące kategorie:
• jednostronna – np. administracja szkolna wydaje zarządzenie,
3
• dwustronna – np. uczeń rozwiązuje zadanie online a nauczyciel je ocenia,
• wielostronna – np. dyskusja na forum wszystkich uczestników PISz na zadany temat.
Technologie zarządzania przestrzenią informacyjną mają zabezpieczyć sprawną interakcję
wszystkich kategorii. Wymaga to od technologii wspierających PISz właściwego poziomu
serwisów, gwarantującego bezpieczeństwo przepływu tajnych danych.
Rysunek 3 Model przepływu informacji w PISz.
Rola Administratora PISz w ramach sugerowanego modelu ogranicza się tylko do
rozwoju narzędzi i aplikacji formatujących informacje oraz do technicznej kontroli
poprawności ich formatowania i dystrybuowania. Administrator ma również za zadanie dbać
o bezpieczeństwo przechowywania informacji, tworzenie archiwów i przydzielanie praw
dostępu do poszczególnych informacji (patrz tabela 2). Prawa dostępu jak i prawa do
formatowania informacji mogą różnić się dla każdego podmiotu PISz.
Tabela 2 Prawa dostępu oraz optymalne kanały do czynnej wymiany informacją dla różnych podmiotów
Podmiot
Dyrekcja
szkoły
Prawa dostępu
• Wgląd w informacje na temat ucznia,
rodzica, nauczyciela,
• kontrola dzienników, ocen, postępów ucznia,
• komunikacja z rodzicem, uczniem i
nauczycielem, komunikacja z organizacjami i
osobami z zewnątrz szkoły,
• kontrola prac, testów online,
4
Optymalne kanały
informacyjne
• Interakcyjna baza danych
służbowych,
• Informator,
• LMS (system zarządzania
edukacją),
• e-mail,
• gazetka szkolna,
Administracja
szkoły,
sekretariat,
biblioteka
Uczniowie
Nauczyciele
Rodzice
Osoby spoza
szkoły
• możliwość umieszczania informacji na temat
szkoły, misji, zarządzań, ogłoszeń,
sprawozdań, itp.
• Wgląd i możliwość zamieszczania informacji
na temat ucznia, rodzica, nauczyciela,
• komunikacja z rodzicem, uczniem i
nauczycielem, komunikacja z organizacjami i
osobami z zewnątrz szkoły,
• możliwość umieszczania informacji na temat
szkoły, zarządzań, ogłoszeń, sprawozdań, itp.
• Wgląd w informacje o uczniu (o sobie),
• komunikacja z rodzicem, uczniem i
nauczycielem,
• możliwość dostępu do testów, prac i ocen
(własnych),
• wgląd w swoje oceny, opisy osiągnięć i
postępów.
• Wgląd i zamieszczanie informacji w
dziennikach lekcyjnych i ucznia,
• komunikacja z rodzicem, uczniem i
nauczycielem,
• kontrola prac uczniów, zamieszczenie i
ocena prac, testów, itp.,
• wgląd i współtworzenie informacji na temat
przedmiotu.
• Wgląd w informacje o uczniu i sobie,
• komunikacja z rodzicem, uczniem i
nauczycielem,
• możliwość dostępu do testów, prac własnego
dziecka,
• wgląd w oceny, opisy osiągnięć i postępów
własnego dziecka.
• Dostęp do wybranych informacji na temat
szkoły, zasobów szkoły, nauczycieli,
przedmiotów, osiągnięć uczniów via WWW.
• szkolna TV / radio.
• Interakcyjna baza danych
służbowych,
• portal WWW,
• e-mail,
• gazetka szkolna,
• szkolna TV / radio.
•
•
•
•
•
•
WWW,
LMS,
e-mail,
sms,
chat,
forum.
•
•
•
•
•
WWW,
LMS,
e-mail,
chat,
forum.
•
•
•
•
•
WWW,
e-mail,
sms,
chat,
forum.
•
•
•
•
WWW,
e-mail,
chat,
forum.
3. Przykładowy model matematyczny PISz
Poszczególne kanały informacyjne w różnym stopniu mogą wpływać na przyswajanie
informacji. Zakładając, że ilość przyswajanych przez jednostkę (podmiot PISz) informacji J
jest funkcją zależną od czasu t, a ilość informacji nadchodzących przez kanał I liniowo
zależy od czasu, możemy opisać proces przyswajania informacji równaniem [2]:
dI
dJ (t )
(1)
= A⋅
+ B ⋅ J (t ) ,
dt
dt
gdzie A i B będą parametrami jednostki przyjmującej informacje. Równanie 1 świadczy o
tym, że prędkość przyswajania informacji jest proporcjonalna do prędkości dostarczania
informacji i zmniejsza się proporcjonalnie ze wzrostem już otrzymanej informacji. Wartości
parametrów A i B mogą być wstępnie oszacowane na podstawie znanych wartości pasma
przenoszenia informacji typowych dla człowieka i wielokrotnie mierzonych w ramach badań
kognitywistycznych czy w psychologii inżynieryjnej. Pasmo to określa ilość informacji
propagowanych przez kanały biologiczne w jednostce czasu. Wiadomo [3], że pasmo
5
przenoszenia ludzkiego mózgu jest znacznie węższe niż pasma naszych zmysłów. Na
przykład pasmo dla oka w przybliżeniu wynosi 1000bit/s, zaś dla ucha 10000bit/s.
Rozwiązaniem różniczkowego równania 1 dla I = I 0 ⋅ t , czyli liniowego napływu informacji
przez kanał będzie równanie:
B
I 0 A ⋅ C − A ⋅t
J (t ) = −
(2)
⋅e .
B
B
Jeśli przyjąć, że dla czasu początkowego t = 0 brak przyswojonej informacji w
transmitowanym przez kanał wątku tematycznym, to funkcja J (t ) zeruje się i otrzymamy:
I 0 AC
I
, z czego wynika C = 0 . Nasze równanie przyjmuje wtedy postać:
=
B
B
A
A
− ⋅t 
I0 
B 

J (t ) = 1 − e .
(3)
B

I
B
Stosując podstawienie D = 0 i G =
ostatecznie otrzymujemy:
B
A
J (t ) = D ⋅ 1 − e −G ⋅t .
(4)
Formalna analiza równania 4 za pomocą wykresów przedstawionych na rysunkach 4 i 5
pozwala stwierdzić, iż istnieje poziom odniesienia J(t)=D, który wskazuje na maksymalnie
możliwe (pełne) przyswojenie informacji przesyłanych kanałem. Czynnik A wpływa na
szybkość przyswajania informacji (patrz rysunek 4) tak, że ze wzrostem A krzywa
przyswajania staje się bardziej stroma czyli skraca się czas konieczny do przyswajania
wiadomości. Natomiast, wzrost czynnika B powoduje malenie końcowej ilości przyswojonej
informacji (stopień przyswojenia pogarsza się, występuje przyswajanie nie pełne).
Parametr B można uznać za przewodność informacyjną układu jednostki, uczestniczącego
czynnie w odbieraniu i przetwarzaniu informacji z danego kanału. Parametr G, który ma
wymiar czasu, podpowiada interpretację parametru A jako pojemności informacyjnej tegoż
układu jednostki.
(
)
1
A=1
0,8
A=0,5
J(t)
0,6
0,4
A=0,1
0,2
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
czas
Rysunek 4 Wykres zależności J(t) w funkcji czasu dla różnych A (pojemność informacyjna).
6
1
B=1
0,8
J(t)
0,6
0,4
B=4
0,2
B=10
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
czas
Rysunek 5 Wykres zależności J(t) w funkcji czasu dla różnych B (przewodność informacyjna).
Należy zwrócić uwagę na fakt, że czas przyswajania informacji w różnych kanałach
informacyjnych może być różny. Dlatego oś czasu na wykresach 1 i 2 nie posiada
jednoznacznej jednostki i wymaga normowania dla każdego z kanałów w oparciu o
interpretację współczynnika A.
4. Podsumowanie i wnioski
Przedstawiony przykład modelu informacyjnego wskazuje, że modelowe podejście do
planowania PISz stanowi doskonałe narzędzie do charakteryzowania strumieni
informacyjnych, ich właściwości i zakresu wykorzystania w procesie dydaktycznym i
administracyjnym szkoły. Poprzez matematyczne opisanie modelu istnieje możliwość
oszacowania optymalnego natężenia strumieni oraz doboru odpowiedniej instalacji i
infrastruktury. Można również w ten sposób uniknąć nadmiaru informacji przekazywanych do
odbiorcy, a który to nadmiar może stać się wręcz szkodliwy w próbach odbioru właściwych
treści. Zjawisko to często nazywamy smogiem informacyjnym. Po określeniu odpowiedniej
skali czasowej dla każdego kanału stanie się również możliwe określenie czasu ekspozycji
informacji w kanale co pozwoli na optymalne wykorzystanie zdolności odbiorczych
końcowego użytkownika PISz.
5. Bibliografia
1. Kadowski K., Susłow W., Wasiński M. "Sieć komputerowa w małej szkole
narzędziem dydaktycznym i administracyjnym". W pracy zbiorowej pt.
Oblicza Internetu, redakcja naukowa Marek Sokołowski, ISBN 83-915484-14, ALGRAF s.c., Elbląg 2004, s. 215-230.
2. Novikov D. A. "Regularności nauczania interakcyjnego". - Instytut problemów
zarządzania RAN, Moskwa, 1998, s. 39-40.
3. Alan Hedge, „Human information processing”, DEA 325/651, Cornell
University, 1999.
7