Kontrakty_menadżerskie_a_ZUS

Kontrakty menadżerskie a ZUS
Niejednokrotnie wykonywanie czynności zarządczych w przedsiębiorstwach realizowane jest
na podstawie tzw. kontraktów menedżerskich i stosunkowo często zdarza się, ze kontrakty
takie zawierane są z osobami już prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą
wpisanymi do CEIDG.
Wydawać by się mogło, że zarówno pod kątem rozliczeń podatkowych jako i zusowskich
sytuacja jest prosta i klarowna. Skoro zarządzający jest przedsiębiorcą to swoje podatki
powinien rozliczać sam, stosując np. podatek liniowy 19% i tak samo osobiście powinien
płacić składki emerytalne i rentowe oraz składkę zdrowotną.
Nic jednak bardziej mylnego.
Zamieszanie wynika głównie z podatkowego ujęcia kontraktów menedżerskich.
Otóż
zgodnie z treścią art. 13 pkt. 9) Ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (tekst jednol. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm. – zwanej dalej u.p.d.f.) „przychody
uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów
menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów
zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności
gospodarczej (…)” – są podatkowo zaliczane do przychodów z tzw. działalności
wykonywanej osobiście. Samo zatem założenie firmy i podpisanie kontraktu w ramach
działalności nie uchroni zatem zarządzającego od potraktowania przychodów z tego tytułu,
praktycznie tak jakby były to przychody ze stosunku pracy, tj. przy zastosowaniu skali
podatkowej (18%, 32%) oraz z niskimi „pracowniczymi” kosztami uzyskania przychodów.
Wynika to m.in. z regulacji art. 122 ust. 9 pkt. 5) oraz art. 27 ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych.
Taka kwalifikacja podatkowa kontraktów menedżerskich powodowała i powoduje zresztą
także i obecnie perturbacje w zakresie składek ZUS. Generalnie Ustawa z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) nie
wskazuje bezpośrednio kontraktów menedżerskich jako podstawy składkowania. ZUS
natomiast uznaje co do zasady tego typu umowy za umowy nienazwane zbliżone do umów
zlecenia i tym samym przyjmuje, że zarządzający powinien być oskładkowany tak jak
zleceniobiorca. A zatem to spółka wypłacająca ww. wynagrodzenie powinna odprowadzić za
zarządzającego wszelkie składki zusowskie. Przeciwne stanowisko przez dłuższy czas
prezentowały z kolei sądy np. w wyroku z dnia 9.12.2008 r. sygn. akt I UK 138/08 SN
stwierdził, że: „umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem (spółką) lub kontrakt
menedżerski ujęte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jako źródła
przychodu z działalności wykonywanej osobiście nie stanowią samodzielnej podstawy
podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej, jeżeli są
realizowane w ramach prowadzonej przez przedsiębiorcę (podatnika) pozarolniczej
działalności gospodarczej." Analogicznie WSA w Warszawie w wyroku z dnia 29.07.2009 r.
sygm. VI SA/Wa 612/09.
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
Ostatnio jednak w temacie tym – ponownie - aczkolwiek w tonie zupełnie przeciwnym
wypowiedział się SN w wyroku z dnia 12 listopada 2014 r. sygn. akt I UK 126/14. Z
uzasadnienia wspomnianego orzeczenia wynika, że zdaniem Sądu: „Każda czynność zarządu
jest wykonywana w imieniu zarządzanej spółki, więc występujący w roli przedsiębiorcymenedżera członek zarządu jako piastun osoby prawnej może działać tylko jako jej organ
(spółka sama), w więc w jej imieniu i na jej rachunek. Wynika z tego wniosek, że członek
zarządu spółki kapitałowej związany z nią kontraktem menedżerskim nie jest samodzielnym
przedsiębiorcą bezpośrednio uprawnionym lub zobowiązanym działaniami we własnym
imieniu. (…) W rezultacie, choćby kontrakt menedżerski został zawarty w ramach
działalności gospodarczej prowadzonej przez członka zarządu spółki kapitałowej,
zarządzanie spółką na podstawie takiego kontraktu nie jest prowadzeniem działalności
gospodarczej, stanowiącym tytuł podlegania ubezpieczeniu społecznemu przewidziany w
art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych, a zarejestrowanie działalności gospodarczej przez członka zarządu
powiązanego ze spółką prawa handlowego kontraktem menedżerskim nie ma wpływu na
istniejący obowiązek spółki, jako płatnika, w zakresie zgłoszenia menedżera do
ubezpieczenia na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
oraz obliczania, rozliczania i przekazywania co miesiąc do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za tych
ubezpieczonych (art. 17 ust. 1 ustawy)”. Sąd Najwyższy tym samym przesądził, że
zarządzający – przedsiębiorca – powinien podlegać oskładkowaniu nie na zasadach
przewidzianych dla przedsiębiorców, lecz dla zleceniobiorców. Wyjaśnienia wymaga przy
tym, że w stanie faktycznym który rozpoznawał Sąd, działalność gospodarcza zarządzającego
ograniczała się li tylko do realizacji kontraktu menedżerskiego. Inne usługi nie były
świadczone.
Jak się należy spodziewać ostatnie stanowisko SN będzie licznie powoływane i stosowane
przez Oddziały ZUS jako zdecydowanie dla ZUS korzystne. Widać to już zresztą po
interpretacjach wydawanych przez ZUS po ukazaniu się ww. wyroku. I tak np. w dniu 16
grudnia 2014 r. ZUS Oddział w Lublinie – odpowiadając na zapytanie spółki – wydał decyzję
(sygn. WPI/2000000/43/1465/2014), w której potwierdził, że jeśli zarządzający w ramach
prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej będzie uzyskiwał wyłącznie
przychody z kontraktu menedżerskiego (podatkowo: przychody z działalności wykonywanej
osobiście) – wówczas to podlegać będzie oskładkowaniu na podstawie art. 6 ust. 1 pkt. 4)
Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – tj. z tytułu umów o dzieło, umów zlecenia lub
innych umów o świadczenie usług, a nie z tytułu prowadzonej przez siebie działalności
gospodarczej.
Autor:
Małgorzata Gach, radca prawny i doradca podatkowy, partner Kancelarii GACH, HULIST,
MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
(www.ghmw.pl)
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.