CIAŁO, UMYSŁ, DUSZA – Jak siebie traktujesz?

CIAŁO, UMYSŁ, DUSZA – Jak siebie traktujesz?
Maria Król – Fijewska
W jaki sposób pan/pani traktuje samego siebie? – na to pytanie moi pacjenci
odpowiadają z reguły: „dobrze”, „źle” albo „nie wiem”. Nawet wysoce świadomi siebie
ludzie rzadko zdają sobie sprawę, w jaki sposób postępują ze sobą. Relacja jest tak
bliska, a przejawów zachowań tak wiele!
Zadowolenie z siebie
Czy stwarzasz sobie dobre warunki do tego, abyś mógł być z siebie
zadowolony? Rozważmy taką sytuację. Oto kładziesz się spać. Przed snem mówisz sobie z
zadowoleniem: „Zrobiłem wszystko, co zaplanowałem, i jeszcze został mi czas na
odpoczynek. Jestem z siebie w pełni zadowolony”. Jeżeli często zdarza ci się tak kończyć
dzień, to znak, że jesteś prawdziwie asertywny wobec samego siebie – wiesz, czego
chcesz, twoje wymagania wobec siebie są realistyczne, umiesz sobą kierować, umiesz dbać
o siebie i umiesz się chwalić.
Plany i wymagania
W dziedzinie zadań asertywne postępowanie wobec siebie można porównać do
postawy mądrego szefa – wymaga od podwładnego aż tyle, żeby zmobilizować, ale nie
tyle, żeby go przeciążyć i narazić na klęskę. Dobrze jest też wymagać tego, co pracownik
lubi robić, w czym może być naprawdę dobry. Czy postępujesz podobnie wobec siebie? Czy
konstruując swój plan na jutro, zadbałeś o siebie jak dobry szef o podwładnego? Jaka jest
realna szansa, że jutro wieczorem będziesz z siebie naprawdę zadowolony?
Prawda wewnętrzna
Asertywne zachowanie oznacza, że w stosunkach z innymi kierujesz się wewnętrzną
prawdą i że potrafisz wyrazić ją wprost, w sposób nie raniący drugiego człowieka. Czy
zdarza ci się unikać spotkania z samym sobą – na przykład pozostania gdzieś w ciszy
i samotności, bez dopływu angażujących uwagę bodźców – w obawie, że poczujesz bądź
pomyślisz coś, co wprawi cię w niepokój? Czy są w twoim życiu doświadczenia tak niespójne
z jego głównym nurtem, że starasz się o nich nie myśleć?
Krytyka
Konstruktywna krytyka to taka, która jest nastawiona na rozwiązanie problemu, a nie
na ukaranie winowajcy. A jak ty zwykle krytykujesz samego siebie? Czy potrafisz
mówić sobie prawdę w oczy bez naruszania własnej godności? Jest tu druga strona medalu
– przyjmowanie owej krytycznej prawdy. W kontaktach z innymi ludzie często próbują
różnych sztuczek, byle nie podjąć odpowiedzialności za to, co zawinili. Usprawiedliwiają się
trudną sytuacją albo zrzucają winę na kogoś innego. Podobnie postępujemy często sami
ze sobą. Czy potrafisz przyjąć swoją własną krytykę, czy potrafisz – bez cofania sobie
samemu akceptacji – pogodzić się z tym, że czasem popełniasz błędy? Nie jesteś
doskonały. I to jest w porządku.
Odmawianie
1
Odmawianie samemu sobie to obszar, w którym wiele osób doznaje
niepowodzeń. Jedzenie, picie, używanie telewizora lub komputera, gimnastyka, pora
chodzenia spać – na coś innego umawiamy się ze sobą, a coś innego w końcu
robimy. Wyobraź sobie, że masz na coś wielką ochotę, a jednocześnie wiesz, że rezultat
twojego postępowania nie będzie dla ciebie dobry lub co innego sobie przyrzekałeś – co
robisz? Czy ulegasz swoim chęciom? Czy odmawiasz sobie? Czy umiesz łagodnie, ale
stanowczo kierować sobą?
Pochwały
Pochwała ogólna, relacyjna i warunkowa (Jesteś super, byłeś najlepszy, żaden z nich
do pięt ci nie dorasta!) jest jak nadmuchany balon – z pewnością kiedyś
pęknie. Konstruktywna pochwała jest konkretna (tj. dotyczy określonego zachowania lub
klasy zachowań), bezwarunkowa (bez uwag typu: „Tylko uważaj, żebyś następnym razem
nie wypadł gorzej!”) i następuje bezpośrednio po zachowaniu. Jak chwalisz samego
siebie? Za co zwykle siebie chwalisz? Za co nigdy nie chwalisz siebie, choć jest powód?
Wiara i zaufanie
Wyobraź sobie, że kupiłeś nową szafkę – jest w pudle, musisz ją złożyć. Wyjmujesz
różne części. Co tu do siebie pasuje?! Instrukcja robi wrażenie niejasnej... Co mówi twój
wewnętrzny głos? Czy próbując wykonać jakąś trudną/nową pracę, masz zwyczaj raczej
straszenia się, krytykowania i onieśmielania? Czy też wspierania, chwalenia
i podtrzymywania nadziei na dobre zakończenie? Czy generalnie wierzysz w siebie i ufasz
sobie?
Asertywność wobec siebie pomaga człowiekowi osiągnąć to, czego pragnie, będąc
jednocześnie w harmonii z samym sobą. I kto wie, czy ten drugi cel nie jest nawet ważniejszy
niż pierwszy.
Tekst został opublikowany w miesięczniku „Charaktery”, nr 3, 2003 r.
2