Wspomnienie o Panu Profesorze - Instytut Biotechnologii i

WSPOMNIENIE
Włodzimierz Wiktor Maria Zagórski-Ostoja (ur. 22.XII.1939 r. w Warszawie – zm.
19.II.2015 r. w Warszawie), - biochemik i biolog molekularny, specjalizujący się w wirusologii
molekularnej, współtwórca pierwszych polskich programów genomicznych.
Pracę badawczą rozpoczął w 1963 roku w Katedrze Biochemii Uniwersytetu Warszawskiego
nad procesami oddechowymi bakterii tlenowych.
Prace poświęcone między innymi izolacji i określeniu własności kilku enzymów oddechowych
Mycobacterium phlei weszły w skład pracy doktorskiej obronionej w 1968 roku.
W tym samym roku podjął pracę w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN, gdzie skoncentrował
się na dwóch zagadnieniach: mechanizmach syntezy białka i ekspresji genetycznej wirusów
o genomie występującym w postaci tzw. nici (+) RNA.
Osiągnięcia nad regulacją syntezy białek pozwoliły w latach 1970-1978 stworzyć warsztat
metodyczny, a opanowane techniki otrzymywania jednorodnych kwasów nukleinowych
wirusów zostały zaadaptowane w hodowlach odpowiednich szczepów bakteryjnych i
zaowocowały opracowaniem metody izolacji czynnych składników bakteryjnego systemu
syntezy białka.
Badania nad mechanizmami i regulacją syntezy białka RNA fagów zostały wyróżnione w
1978 roku Nagrodą Państwową I-go stopnia.
Rozwinięciem badań stanowiło zajęcie się translacją i ekspresją genetyczną wirusów
roślinnych.
Opracowanie uniwersalnego roślinnego systemu translacji było ważnym osiągnięciem
naukowym, zaś publikacja w 1978 roku w Analitycal Biochemistry stała się podstawą
przyjętej w literaturze metody syntezy białek roślinnych.
Jej unowocześniona wersja, we współpracy z naukowcami z VII-go Uniwersytetu Paryskiego,
została upubliczniona w 1986 roku w Methods In Enzymology.
Prace nad wirusami roślinnymi pozwoliły na skoncentrowanie się nad budową genomów
wirusów ziemniaczanych wspólnie z naukowcami polskimi i francuskimi. Badania nad
zsyntetyzowaniem i sklonowaniem kopii DNA fragmentów genomów różnych patogenów
ziemniaka wykazały, że zastosowanie tej metody pozwoliło w niezawodny sposób na
wykrycie patogenów, nawet przy infekcjach bezobjawowych. Osiągnięcie to umożliwiło
wprowadzenie systemu detekcji wiroidów i wirusów ziemniaka w skali krajowej i pozwoliło
hodowcom na poprawienie zdrowotności upraw. System ten był pierwszym krajowym
zastosowaniem w skali masowej programu biotechnologicznego opartego o metody inżynierii
genetycznej.
Kontynuowanie badań nad patogenami roślin oraz genetyką drożdży skutkował podjęciem
systematycznych prac nad sekwencjonowaniem patogenów dużych odcinków genomu
drożdży i udziałem w europejskim programie sekwencjonowania genomu drożdży we
współpracy z grupami francuskimi.
W 1990 roku Profesor Włodzimierz Zagórski-Ostoja został wybrany przez Radę Naukową
Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN na Dyrektora Instytutu.
Od 2007 roku kierował Zakładem Biosyntezy Białka Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN.
W ostatnich latach swojego życia koncentrował się na zagadnieniach genomiki i ekspresji
białek biologicznie czynnych w układach heterologicznych.
ŻYCIORYS NAUKOWY
W 1963 ukończył studia na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.
W latach 1963-1968 pracował jako asystent w Katedrze Biochemii, w 1968 roku uzyskał
doktorat na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.
W 1968 roku rozpoczął pracę w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie, w 1970
roku odbył staż podoktorski w Centre de Genetique Moleculaire CNRS w Paryżu, zaś w
1972 roku odbył staż w Instytucie Białka w Puszczino. Stopień doktora habilitowanego
uzyskał w 1974 roku.
W latach 1974-1976 pracował na Uniwersytecie Wisconsin (USA).
Od 1976 roku docent Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN.
W latach 1980-1981 Profesor Stowarzyszony VII-go Uniwersytetu Paryskiego.
Od 1986 roku Profesor Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN.
W latach 1981-1985 Vice-dyrektor Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN.
W 1987 roku Profesor Stowarzyszony VI-go Uniwersytetu Paryskiego, zaś w latach 19891990 Directeur de Recherche CNRS, Centre de Genetique Moleculaire CNRS.
W 1991 roku Profesor Stowarzyszony VI-go Uniwersytetu Paryskiego.
W 1991 roku członek korespondent Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.
W 1992 roku członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności oraz Przewodniczący
Komisji Nauki Polskiego Komitetu UNESCO.
W 1993 roku Profesor Stowarzyszony VI-go Uniwersytetu Paryskiego.
W latach 1997-2003 Członek Rady Dyrektorów Placówek PAN, a następnie Przewodniczący
Rady Dyrektorów Placówek PAN.
W latach 2000-2002 Przedstawiciel Polski w Komitecie Programowym „Quality of Life” V
Programu Ramowego Unii Europejskiej, zaś od 2002 roku Ekspert Komitetu Programowego
„Genomics for Health and Environment” VI Programu Ramowego Komisji Europejskiej.
W latach 2003-2004 Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego XXIX
Europejskiej Federacji Towarzystw Biochemicznych (FEBS) 2004 Warszawa.
Kongresu
Od 1990 roku do 2007 roku pełnił funkcję Dyrektora Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN, od
2007 – do chwili śmierci był Kierownikiem Zakładu Biosyntezy Białka Instytutu Biochemii i
Biofizyki PAN.
Członek wielu zagranicznych i polskich organizacji naukowych, w tym Polskiej Akademii
Umiejętności, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Towarzystwa Popierania i
Krzewienia Nauki, Komitetów: Biochemicznego, Mikrobiologii, Patofizjologicznego PAN,
Polskiego Towarzystwa Genetycznego i Biochemicznego, International Society for Plant
Molecular Biology, Consul for Poland, członek Rady Polsko-Francuskiego Centrum
Biotechnologii Roślin, Rady Stacji Naukowej PAN w Paryżu, Rady Centrum Doskonałości.
Przewodniczący Komisji Nauki Polskiego Komitetu UNESCO oraz Przewodniczący III
Komisji (Nauk Ścisłych i Humanistycznych) 31 Konferencji Generalnej UNESCO.
Członek Rady
Doświadczalnej
Naukowej: Instytutu
im. M. Nenckiego
Biochemii i Biofizyki PAN, Instytutu Biologii
PAN, Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN,
Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW oraz
Przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Biotechnologii i Antybiotyków.
Promotor wielu prac doktorskich. Autor i współautor wielu patentów i zgłoszeń patentowych.
Autor i współautor blisko 200 publikacji naukowych w tym wielu w renomowanych,
światowych czasopismach naukowych.
NAGRODY I ODZNACZENIA

1972 r. – Nagroda Sekretarza Naukowego PAN,

1974 r. – Nagroda Wydziału II PAN,

1978 r. – Zespołowa Nagroda Państwowa I stopnia,

1981 r. – Nagroda Polskiego Towarzystwa Genetycznego Wydziału II PAN,

1987 r. – Nagroda Sekretarza Naukowego PAN,

1989 r. – Nagroda Sekretarza Naukowego PAN,
Nagroda Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN,

1995 r. – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
Nagroda Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN,

1996 r. – Nagroda Ministra Edukacji Narodowej,

1996 r. – Krzyż Oficerski 1”Order de Merita Republiki Francuskiej,
 1997 r. – Nagroda im. Jakuba Parnasa – Polskiego Towarzystwa
Biochemicznego,
Nagroda Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN,

1998 r. – Nagroda Prezesa Rady Ministrów,
Nagroda Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN,

1999 r. – Nagroda Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN,

2001 r. – I Nagroda indywidualna Kapituły „Kryształowej Brukselki”,

2002 r. – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
I Nagroda zespołowa Kapituły „Kryształowej Brukselki”,

2007 r. – Palmes Acadeniques,

2008 r. – Medal im. Mikołaja Kopernika PAN.