instrukcja

ĆWICZENIE 5
ĆWICZENIE 5
Poszukiwanie i identyfikacja źródła promieniotwórczego
z wykorzystaniem spektrometru Canberra InSpector 1000
CEL ĆWICZENIA
Celem ćwiczenia jest:
odnalezienie źródła promieniotwórczego
identyfikacja źródła i zmierzenie jego aktywności
PRZYRZĄDY
Spektrometr InSpector 1000
WYKONANIE ĆWICZENIA
Należy :
•
odnaleźć źródło promieniotwórcze
•
wyznaczyć kalibrację energetyczną detektora, korzystając ze innego źródła,
emitującego kwanty gamma o znanych energiach
•
określić energie kwantów gamma emitowanych przez odnalezione źródło
i zidentyfikować źródło
•
wyznaczyć jego aktywność (konieczne jest umieszczenie źródła 25 cm
przed frontem detektora)
Studenta przystępującego do wykonywania ćwiczenia obowiązuje znajomość
następujących pojęć i zagadnień:
zasada działania detektora scyntylacyjnego, oddziaływanie promieniowania gamma
z materią, aktywność izotopu, związek liczby emitowanych kwantów gamma z aktywnością
izotopu, wydajność detektora, identyfikacja izotopów na postawie widm promieniowania
gamma
1
ĆWICZENIE 5
Spektrometr InSpector 1000 to przenośny analizator wielokanałowy służący do pomiarów
częstotliwości zliczeń promieniowania jonizującego, dawki, lokalizowania źródeł
radioaktywnych, identyfikacji izotopów promieniotwórczych oraz pomiaru ich aktywności.
Spektrometr rejestruje widma energetyczne promieniowania i udostępnia funkcje analizy
takich widm. InSpector 1000, wykorzystując jedną z dedykowanych sond, umożliwia
rejestrację promieniowania gamma, elektronów (promieniowania beta), cząstek alfa lub
neutronów. Urządzenie wykorzystywane na Pracowni wyposażone jest w zewnętrzną sondę
ze scyntylatorem NaI, służącą do rejestracji i badania promieniowania gamma. Posiada
również wbudowany, wewnętrzny licznik Geigera-Müllera, który umożliwia wyznaczenie
dawki oraz częstotliwości zliczeń w warunkach, gdy natężenie promieniowania jest zbyt
wysokie dla sondy scyntylacyjnej.
InSpector 1000 może być zasilany z sieci 230V, z użyciem zasilacza, lub z wbudowanego
akumulatora.
Wybrane funkcje spektrometru:
•
pomiar częstotliwości impulsów;
•
pomiar przestrzennego równoważnika dawki H*(10) oraz mocy przestrzennego
równoważnika dawki;
•
identyfikacja nuklidów, z wykorzystaniem bibliotek linii gamma, zainstalowanych
w pamięci wewnętrznej urządzenia;
•
ostrzeganie (dźwiękowe i wizualne) o przekroczeniu założonego progu częstotliwości
impulsów (dla neutronów), dawki oraz mocy dawki. Istnieją dwa progi ostrzegania:
ostrzeżenie (domyślnie: 1000 uSv, 5 us/h,) i alarm (5000 us, 20 us/h). Progi mogą być
modyfikowane przez użytkownika.
•
ostrzeganie (dźwiękowe i wizualne) o rejestracji promieniowania gamma
emitowanego przez określony (wybrany) nuklid.
•
wizualizacja, analiza i zapisywanie widm promieniowania gamma
Spektrometr ma wyznaczoną przez producenta kalibrację energetyczną - czyli zależność
między numerem kanału przetwornika analogowo-cyfrowego, a faktyczną energią
rejestrowanego promieniowania. Istnieje funkcja automatycznej lub ręcznej (re)kalibracji
energetycznej, z wykorzystaniem monochromatycznego źródła promieniowania gamma.
Rekalibracja może być konieczna, gdy na skutek czynników zewnętrznych, takich jak
np temperatura, lub starzenia się sondy, nastąpi zmiana wzmocnienia fotopowielacza lub
wzmacniacza.
Do pomiaru aktywności źródła konieczna jest znajomość wydajności detektora
(spektrometru). Można skorzystać z domyślnej kalibracji wydajnościowej, wyznaczonej
dla punktowego źródła znajdującego się 25 cm przed przednią ścianą sondy lub wyznaczyć
własną kalibrację. W trakcie ćwiczenia należy wykorzystać domyślną kalibrację.
2