06 Opielak.p65
Transkrypt
06 Opielak.p65
PRACA POGLĄDOWA Grzegorz Opielak1, 2, Bartosz Łoza 2, 3, ISSN 1643–0956 Piotr Szkodziak4, Sanjeev Varghese5 1Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Akademii Medycznej w Lublinie Nerwicowo-Psychiatryczny SPZOZ Janów Lubelski 3II Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Warszawie 4III Katedra i Klinika Ginekologii Akademii Medycznej w Lublinie 5Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Psychiatrii Akademii Medycznej w Lublinie 2Oddział Poziom lęku wśród pacjentek zgłaszających się do somatycznej Izby Przyjęć w określonych godzinach — analiza badania dobowego Anxiety level among patients reported to outpatient department in specific hours — analysis of 24 hours research STRESZCZENIE Głównym celem przeprowadzonego badania była ocena poziomu lęku u kobiet zgłaszających się do ginekologicznej izby przyjęć podczas jednego pełnego dnia pracy. Badaniem objęto 17 kobiet przyjętych z powodu nagłych i nieoczekiwanych schorzeń ginekologicznych. Z badania wyłączano kobiety zgłaszające się w celu rozwiązania niepowikłanej ciąży. Przedmiotem badań stały się dane uzyskane za pomocą anonimowego kwestionariusza samooceny (STAI) autorstwa Steinbergera i wsp. w polskiej wersji. Badania wykazały, że nasilenie lęku jest najwyższe u pacjentek zgłaszających się do izby przyjęć we wczesnych godzinach porannych (6.00–12.00). Zachodzi korelacja między liczbą pacjentek zgłaszających się do izby przyjęć a lękiem jako cechą ich osobowości. Nie było związku między godziną przybycia do szpitala a wiekiem osób zgłaszających się. Słowa kluczowe: lęk, przyjęcie, izba przyjęć, ciąża ABSTRACT The goal of this study was to access the level of anxiety among 17 woman with a sudden onset of gynecological problems during the course of one day Adres do korespondencji: lek. Grzegorz Opielak Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka Akademii Medycznej w Lublinie tel. kom. 0601 29 69 65 e-mail: [email protected] Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2004; 4 (4): 189–191 Copyright © 2004 Via Medica night duty cycle. Women who came to the hospital for delivery of a child after a non-complicated pregnancy were excluded from this study. The studies data was collected using a Polish version of the Standardized Anonymous Questionnaire (STAI), authors Steinberg et al. The results of this study showed that anxiety levels were highest among patients admitted between 6 am and 12 pm in the morning. Patients with higher levels of anxiety due to their personality were to admitted to the hospital more often than those whose baseline anxiety level was less. No connection was found between the patients age and hour of admission. Key words: anxiety, admission, reception room, pregnancy Wstęp Pacjenci, którzy nagle oczekują pomocy i zgłaszają się do szpitalnej izby przyjęć, stanowią znaczący odsetek ogółu chorych hospitalizowanych na różnych oddziałach somatycznych. Odczuwanie lęku może być przyczyną lub też jedną z głównych przyczyn, które kierują pacjenta po poradę czy pomoc do szpitala. Warunki takie, jak opisane powyżej, zachodzą w przypadku interwencji niemających bezpośredniego związku z medycyną ratunkową i wszelkimi pojawiającymi się nagle poważnymi urazami ciała. W takich bowiem przypadkach pacjent oczekuje pomocy z obawy o życie, natomiast nie kieruje nim mniej lub bardziej nasilone uczucie lęku. Tłumaczyć to można znacznie silniejszym bodźcem wyzwalającym. www.psychiatria.med.pl 189 Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2004, tom 4, nr 4 Brakuje jednoznacznej definicji, jaką można by znaleźć w literaturze poświęconej omawianemu zagadnieniu. Stanem lęku nazywa się doznawanie nasilonych i niczym nieuzasadnionych obaw, nieproporcjonalnych do jakichkolwiek bodźców zewnętrznych [1]. Natężenie lęku u pacjentów niewątpliwie jest zdeterminowane ich cechami osobowościowymi, aktualną sytuacją rodzinną i wydarzeniami życiowymi oraz wieloma innymi jednocześnie nakładającymi się na siebie czynnikami. Lęk jako uczucie przez pacjentów będzie postrzegany w kategoriach bardzo przykrych doznań, co dodatkowo potęguje odpowiedzialność ciążącą na lekarzu, którego zadaniem jest przywrócić pacjentowi pełny i możliwie największy komfort życia. Jako samodzielny zespół chorobowy lęk pojawia się u 5–10% populacji ogólnej [2]. Jako przejaw zaburzeń psychicznych występuje we wszystkich psychozach endo- i egzogennych, towarzyszy także chorobom somatycznym. Właściwe oddziaływanie na pacjenta, zarówno farmakologiczne, jak i psychoterapeutyczne, dające w efekcie zmniejszenie lub całkowitą redukcję lęku, nawet mimo utrzymywania się pozostałych objawów, w ujęciu globalnym gwarantuje poprawę stanu zdrowia pacjenta. Materiał i metody Badanie dobowe pacjentek przeprowadzono w Izbie Przyjęć Kliniki Ginekologii Akademii Medycznej w Lublinie w SPSK 4. Pacjentki zgłaszające się po poradę były osobami spoza kręgu położnic przyjmowanych z prawidłową ciążą do rozwiązania. Problemy, z jakimi zgłaszały się kobiety, dotyczyły nagłych przypadków, według oceny samych pacjentek będących wystarczającym powodem przyjścia do szpitala. Badanie przeprowadzono za pomocą standardowego kwestionariusza samooceny STAI, składającego się z dwóch grup po 20 pytań każda. Część pierwsza (X-1, pytania 1–20) dotyczyła oceny lęku jako stanu odczuwanego w danym momencie. Druga część kwestionariusza (X-2, pytania 21–40) dotyczyła lęku jako cechy, czyli odczuwanego zazwyczaj. Ankiety wykonywano anonimowo, zdaniem autorów łatwiej w ten sposób było uzyskać dane bliższe rzeczywistym niż przy wykonywaniu ankiet imiennych. Podczas badania dobowego, w dniu wolnym od pracy do izby przyjęć zgłosiło się 17 pacjentek w wieku 15–68 lat.W celu jak najbardziej przejrzystego zobrazowania wyników dobę badania podzielono na 4 ćwiartki. 1. ćwiartka to godziny 0.00–5.59, 2. ćwiartka 6.00–11.59, 3. ćwiartka 12.00–17.59, 4. ćwiartka 18.00–23.59. 190 Wszystkie uzyskane dane poddano analizie statystycznej za pomocą programu komputerowego Statistica 5.5 PL. Do opracowywania użyto surowych wyników. Wyniki przedstawiono opisowo, a następnie zobrazowano na wykresach. Celem pracy było uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy istnieje korelacja między poziomem lęku jako stanu lub cechy, godziną zgłoszenia się pacjentki do szpitala a liczbą osób w danym momencie wymagających pomocy medycznej. Wyniki i ich omówienie Dokonano porównania poziomu lęku, zobiektywizowanego w badaniu ankietowym z godziną, w której pacjentki zgłosiły się po pomoc. Porównanie to podzielono na dwie części — lęk jako stan i lęk jako cecha. Na rycinie 1 zobrazowano liczbę pacjentek zgłaszających się do izby przyjęć w poszczególnych kwadrach doby badania. Najmniej z nich dotarło w godzinach 6.00–11.59. Może to być spowodowane większą w tych godzinach dostępnością pomocy doraźnej w przychodniach i innych placówkach służby zdrowia. Podobna liczba pacjentek zgłosiła się w 2 późniejszych kwadrach badania obejmujących godziny: 12.00–17.59 i 18.00–23.59. Rycina 2 obrazuje wyniki uzyskane w pierwszej części kwestionariusza samooceny (X-1) w odniesieniu do pacjentek zgłaszających się o określonej godzinie. Najwyższe nasilenie lęku można było zanotować w 1. ćwiartce doby, czyli w godzinach 0.00–5.59. Świadczyłoby to albo o lęku wynikającym z nagle pojawiających się dokuczliwych objawów choroby, lęku osiągającym na tyle duże nasilenie, że staje się bodźcem do nagłego i gwałtownego poszukiwania pomocy, lub też o predyspozycjach osobowościowych, które warunkują „lękowy” odbiór wyżej opisanych sytuacji. Lęk jako cechę charakteryzującą badane pacjentki przedstawiono na rycinie 3. Objaw ten przedstawia się nieco inaczej niż stan lękowy i jest zgodny z ryciną 1. Rycina 1. Zgłoszenia do szpitala w określonych godzinach Figure 1. Hospital admissions across the day www.psychiatria.med.pl Grzegorz Opielak i wsp., Poziom lęku wśród pacjentek Rycina 2. Czas zgłoszenia do szpitala a lęk jako stan (X-1) Figure 2. Hospital admission time vs. anxiety as a trait (X-1) Rycina 4. Godzina zgłoszenia do izby przyjęć i odpowiedź na 7 pytanie kwestionariusza Figure 4. Hospital admission time vs. question No 7 Rycina 3. Czas zgłoszenia do szpitala a lęk jako cecha (X-2) Figure 3. Hospital admission time vs. anxiety as trait (X-2) Rycina 5. Wiek pacjentek a godzina ich przybycia do szpitala Figure 5. Hospital admission time vs. patients’ age Na potwierdzenie lękowych cech charakteru zgłaszających się pacjentek wybrano odpowiedzi na pytanie 7 kwestionariusza STAI: „Martwię się, czy nie stanie się coś złego” i porównano z czasem zgłaszania się pacjentek do izby przyjęć. Na rycinach 3 i 4 potwierdzenie znajduje teza, że osoby, u których obserwuje się lękowe cechy osobowości, zgłaszają się po poradę w 3. ćwiartce badania przeprowadzonego przez autorów, czyli w godzinach 12.00–17.59. Ostatnią z przeprowadzonych analiz było porównanie wieku pacjentek zgłaszających się po pomoc z godziną ich zgłoszenia. Rycina 5 przedstawia wyniki tego badania. Okazuje się, że wiek nie ma żadnego wpływu na godzinę zgłoszenia pacjentek, wynik ten wprawdzie nie jest znamienny statystycznie (p > 0,05), ale w przyszłości, po przeprowadzeniu badań na większej grupie osób, można będzie ustalić wartość p na niższym poziomie. Wnioski 1. Nasilenie stanu lękowego jest największe u pacjentek zgłaszających się do izby przyjęć w godzinach porannych, czyli między północą a godziną 6.00 rano. 2. Istnieje związek między liczbą pacjentek zgłaszających się do izby przyjęć a odczuwaniem przez nie lęku „zazwyczaj”, czyli lękiem jako cechą osobowości. Lęk jako cecha decyduje o zgłoszeniu się do izby przyjęć. 3. Nie ma związku między godziną przybycia do szpitala a wiekiem zgłaszających się pacjentek. PIŚMIENNICTWO 1. 2. Dubovsky S.L. Zaburzenia lękowe. W: Psychiatria. Scully J.A., Wrocław 1998; 135. Pużyński S. (red). Leksykon Psychiatrii, Warszawa 1993; 247. www.psychiatria.med.pl 191