pociąg pokoleń

„Pociąg pokoleń” – rodzina i jej funkcje
w kształtowaniu osobowości dziecka. Postawy współczesnej
młodzieży jako obraz życia w rodzinie.
Rodzina w obecnej formie jest efektem długiej ewolucji człowieka. W nauce
zaczęła budzić większe zainteresowanie teoretyków i badaczy psychologii oraz
socjologii dopiero w drugiej połowie XX wieku. Dostrzegli oni wartości wychowawcze
rodziny, ale również i różnice w rozumieniu roli społecznej w niej dziecka. Niegdyś
było ono jakby „kapitałem” w postaci dodatkowych rąk do pracy, zabezpieczeniem
materialnym rodziców na starość, nadawało też – szczególnie kobiecie – wyższy
prestiż społeczny.
Obecnie, w wyniku rozwoju społeczeństwa i przemian w rodzinie, funkcje
społeczne dziecka uległy modyfikacji. Zmienił się też status społeczny kobiety dzięki
jej wykształceniu, pracy zawodowej, szerszemu udziałowi w życiu kulturalnym,
społecznym i politycznym.
W obecnej rodzinie na pierwszy plan wysunęły się stosunki emocjonalne, toteż
posiadanie dziecka dla większości rodziców jest wielkim darem i zaspokojeniem ich
potrzeby uczuciowej. Przygotowanie dziecka do życia jest najważniejszym zadaniem
rodziców. Zapewniają oni jemu poczucie bezpieczeństwa, nadają sens jego
zamierzeniom, kierunkują działania, stwarzają poczucie własnej wartości, jednym
zdaniem – w największym stopniu kształtują jego osobowość. Rodzice stanowią
istotne oparcie w rozwijaniu się u dziecka świata myśli, uczuć, dążeń oraz przy
budowaniu poczucia własnego „ja” i tworzeniu się obrazu samego siebie.
Dorastająca młodzież trudy tych poczynań rodziców rozumie i docenia,
a wartości wyniesione z domu rodzinnego kultywuje.
Na podstawie wieloletniej pracy dydaktyczno – wychowawczej z młodzieżą
i poczynionych obserwacji zauważam, że doceniają oni wiedzę i doświadczenie
życiowe rodziców. Są wdzięczni za wpojone wartości, pragną naśladować ich
pozytywne zachowania i otwarcie potrafią się o tym wypowiadać.
Moje rozważania na ten temat zamierzam poprzeć wynikami z wywiadów
przeprowadzonych przez 16-letnią młodzież gimnazjalną z ich dziadkami, rodzicami
i rówieśnikami. W wywiadach sformułowałam dziesięć jednakowych dla każdego
pokolenia pytań:
do dziadków
do rodziców
do rówieśników
1. W jaki sposób wykorzystywaliście wolny czas?
2. Gdzie i w jaki sposób spędzaliście święta?
3. Jakiej słuchaliście muzyki?
4. Jak ubieraliście się wtedy?
5. Co ważnego wydarzyło się w świecie w czasach waszej młodości?
6. Kto dla waszego pokolenia była autorytetem?
7. Jaki był wasz stosunek do rodziców?
8. Co waszym zdaniem oznaczają słowa „dobra praca”?
9. Co jest potrzebne rodzinie, aby była szczęśliwa?
10. Co najbardziej cenicie u przyjaciół?
W pytaniach do grona rówieśników uaktualniłam problemy, chcąc poznać
opinie na temat: sposobu ubierania się obecnie (panującej mody), współczesnego
autorytetu (kto jest ich idolem), wartości cenionych u rodziców.
Po dokonaniu analizy wywiadów i wymianie poglądów z młodzieżą na temat
pokoleniowych związków z radością stwierdzam, że bardzo silnie tkwią w rodzinnych
tradycjach. Czerpią z nich wzorce, uznają ich zasługi i szanują wartości życiowe:
miłość, przyjaźń, lojalność, uczciwość, harmonijne życie rodzinne oparte na
wzajemnym zrozumieniu, życzliwości i współpracy.
Mimo upływu wielu lat, zmiany realiów życia i społecznych uwarunkowań te trzy
pokolenia łączą wspólne i bardzo cenne wartości.
Zadziwia nas dojrzałość młodego pokolenia, które pozornie ocenia się jako wybitnie
konsumpcyjnie nastawione do życia, nie uznające wielkich autorytetów i daleko
odbiegające od ideałów. Wbrew pozorom, podobnie jak ich dziadkowie święta lubią
spędzać w gronie rodzinnym z zachowaniem tradycyjnych zwyczajów.
Przeraża ich przemoc, agresja i zamachy na życie ludzkie. Cenią sobie pokój
i bezpieczeństwo, nienawidzą wojen, a wszystkim narodom uwikłanym w konflikty
etniczne i narodowościowe współczują.
Najwyższym autorytetem darzą głowę kościoła katolickiego – papieża – Jana
Pawła II, dostrzegając w tej postaci ogromną troskę o losy narodów, głęboką
tolerancję, bezgraniczną dobroć, wielką religijność i całkowite oddanie sprawom
człowieka i problemom świata.
W wypowiedziach na temat „dobrej pracy” zauważam nieco odmienne spojrzenie od
pokolenia starszego, dla którego „dobra praca” – to praca sumiennie i rzetelnie
wykonana bez względu na trudy człowieka.
Naszym uczniom „dobra praca” kojarzy się wyłącznie z dobrze płatnym zajęciem,
z intratnym ustawieniem się w hierarchii zawodowej. Takie rozumienie pracy
uwarunkowane jest niewątpliwie zmianami ekonomicznymi i dużymi możliwościami
człowieka XXI wieku z otwartym oknem na Europę i świat.
Wypowiedzi uczniów zdecydowanie wykazały, że najwyższy status społeczny
przypisują rodzinie, a głównie rodzicom.
Stwierdzili, że w sytuacjach kryzysowych jedynie rodzice potrafią ich zrozumieć
i udzielić pomocy. W rodzinie widzą trwałą ostoję na dobre i złe.
Należy więc cieszyć się, że młodzi ludzie, wchodzący w dorosłość mówią „nas
nauczono miłości, życzliwości, tolerancji. Nie chcemy być pokoleniem straconym
w tych jakże pięknych, ciekawych, ale trudnych czasach. Chcemy się kształcić,
poznawać języki obce i żyć w przyjaznej „otwartej Europie””.
Nas
nauczycieli
buduje
takie
u
młodzieży
rozumienie
spraw
życia
i z satysfakcją stwierdzamy, że „pociąg pokoleń” sunie w przyszłość z wiarą
i optymizmem.