NIEZBĘDNIK PEDAGOGICZNY 5

NIEZBĘDNIK PEDAGOGICZNY 5
Drodzy Rodzice, zwracam się do Was kolejny już raz i podkreślam, iż mówiąc o
normie i patologii w rozwoju dziecka musimy pamiętać, że każde dziecko, również i
Wasza Pociecha rozwija się psychicznie i fizycznie, a rozwój ten następuje według
określonego wzorca i przebiega pewnymi etapami. Etapy te są dla wszystkich dzieci
jednakowe, ale zarówno sposób, jak i tempo ich pokonywania są charakterystyczne dla
danego dziecka i stanowią o jego indywidualności.
Wszystkie dzieci różnią się od siebie rytmem i tempem rozwoju, co oznacza, że
nie każde dziecko musi koniecznie osiągnąć dany etap rozwoju akurat dokładnie w tym,
a nie innym momencie życia. Jest zupełnie naturalne, że niektóre Przedszkolaki niecko
wyprzedzają swój wiek kalendarzowy w zakresie niektórych czynności, a do innych z
kolei dorosną nieco później.
Poniżej, podobnie jak w poprzednim numerze, spróbuję przedstawić pewne
zachowania oraz mogące się pojawić w rozwoju Waszego Malucha zdarzenia, które choć
często budzą nasze zaniepokojenie – nie zakłócają jednak prawidłowości rozwojowych
dziecka, a także te zachowania i zdarzenia, które już nie mieszczą się w ramach
prawidłowości rozwojowych i powinny budzić nasz niepokój.
Przypominam, że na osiągnięcie pewnego etapu zawsze trzeba dać dziecku
pewien czas. Stąd opisując normę i patologię rozwoju Przedszkolaka zaczęłam od
samego początku – od 1-go roku życia, a skończę na 6-tym. Dzięki temu uzyskamy
całkowity obraz rozwoju Naszego Malucha, a studiując aktualny etap Jego rozwoju,
będziemy mogli zarówno wrócić do etapu poprzedniego, jak i wybiec w następny etap.
Teraz kolejny już raz zachęcam Państwa do lektury. Zapraszam serdecznie – tym
razem będzie to norma i patologia w 3-im i w 4-tym roku życia Waszej Pociechy.
NORMY ROZWOJOWE
ZASYPIANIE I SEN
3 ROK ŻYCIA
W pierwszej połowie trzeciego roku życia udawanie się na spoczynek oraz
zasypianie zostają zrytualizowane - pożegnanie z domownikami, rozbieranie się, kąpiel,
układanie do snu, zasypianie zawsze przy tej samej bajce i tak samo. Z czasem rytuały
stopniowo zanikają i Trzylatek potrafi już zasnąć po chwili zabawy bądź po przeczytaniu
bajki i to nie koniecznie dokładnie tej samej, co wczoraj. Trzylatek może także budzić się
w nocy, wychodzić z łóżka i wędrować po całym mieszkaniu – jest to naturalne i
nieszkodliwe zjawisko dla tego wieku. Może także wspominać, że coś Mu się w nocy
śniło.
4 ROK ŻYCIA
Czterolatek przed snem chętnie ogląda książeczki i z upodobaniem przyjmuje na
siebie obowiązek gaszenia światła na dany przez rodziców sygnał. Zwykle dobrze zasypia,
jednak w nocy może budzić się pod wpływem wyrazistych snów.
SPOŻYWANIE POSIŁKÓW
3 ROK ŻYCIA
Trzylatek miewa bardzo zmienny apetyt, ustawicznie wybrzydza i grymasi, miewa
silne nawyki i rytuały związane z jedzeniem - zawsze ta sama pora, kolejność, sztućce,
naczynia, a nawet potrawy. Wszystkie te nawyki i rytuały zanikają dopiero w okolicy
trzecich urodzin. Trzylatek potrafi jeść samodzielnie łyżką i swobodnie napić się z kubka.
4 ROK ŻYCIA
Czterolatek dosłownie rwie się do pomagania przy przygotowaniach posiłków i
nakrywania do stołu, przygotowaniu posiłków i nakrywania do stołu, przy czym robi
wszystko bardzo szybko i zamaszyście. Również bardzo szybko i zwykle bez grymasów
je - bowiem jedzenie dla Niego to strata czasu.
WYDALANIE
3 ROK ŻYCIA
Trzylatek regularnie zgłasza potrzeby fizjologiczne, potrafi obudzić się w nocy i
poprosić o pójście z Nim do toalety, albo tez przesypia całą noc i nie moczy się. W ciągu
trzeciego roku życia pojawia się potrzeba intymności i odosobnienia podczas pobytu w
toalecie.
4 ROK ŻYCIA
Czterolatek ma wyraźne skłonności do samodzielnego załatwiania potrzeb
fizjologicznych, z upodobaniem też mówi o czynnościach wydalniczych i używa na ich
określenie wulgarnych słów, a także usiłuje podglądać innych ludzi w toalecie. Niektóre
Czterolatki mogą mimowolnie moczyć się w nocy, a także popuszczać i moczyć się w
dzień (zwłaszcza, gdy są zajęte zabawą z rówieśnikami).
UCZUCIA I EMOCJE
3 ROK ŻYCIA
W pierwszej połowie trzeciego roku życia znacznie wzrasta siła i ilość napięć
psychicznych doznawanych przez dziecko. Mogą tez pojawić się nowe sposoby ich
rozładowywania – np. zacinanie się i jąkanie w momentach podekscytowania, niszczenie
przedmiotów i zdrapywania tynku ze ścian, a także napady wściekłości. U Trzylatka
intensywność napięć wewnętrznych znacznie spada, jednak w trudnych chwilach może
On nadal uciekać się do ssania palca czy masturbacji.
4 ROK ŻYCIA
Jest to okres wzmożonego napięcia, stresów i licznych konfliktów. Stąd też
wzrasta dotychczasowy repertuar zachowań służących ich rozładowaniu – np.
płaczliwość, dłubanie w nosie, obgryzanie paznokci, robienie min i grymasów, plucie,
częste oddawanie moczu, nudności i wymioty w chwilach szczególnego napięcia. W
ciągu całego czwartego roku życia pojawiają się w zachowaniu dzieci przeróżne
manieryzmy – automatycznie podskakują, przykucają, pochrząkują, mrugają oczami,
stroją miny, pokasłują, pokrzykują, mlaskają, stroją grymasy, głośno wciągają powietrze,
poprawiają włosy, ubranie, itp.
RELACJE Z RODZICAMI
3 ROK ŻYCIA
W pierwszej połowie trzeciego roku życia dziecko gorąco kocha, ale jednocześnie
nie słucha żadnych argumentów i bezlitośnie tyranizuje. Z kolei druga połowa trzeciego
roku życia to okres tęsknoty za niemowlęctwem – domagania się np. noszenia na rękach,
karmienia butelką, a nawet zakładania pieluchy. Jest to normalny etap rozwoju, który
szybko mija. Trzylatek jest przyjazny, wyzbyty oporów i rozterek, potrafi na coś poczekać
oraz przyjąć słowna argumentację rodzica.
4 ROK ŻYCIA
W pierwsze połowie czwartego roku życia dzieci obawiają się, że nikt ich nie
kocha, nie lubi – stąd bardzo często domagają się od innych dowodów przywiązania i
miłości. Ten brak poczucia bezpieczeństwa stopniowo przeistacza się w bezczelną
pewność siebie Czterolatka, dla którego rodzice stanowią jednocześnie największy
autorytet i największych przeciwników. Czterolatek kocha się buntować i mówić „nie”.
LĘKI, STRACHY, NIEPOKOJE
3 ROK ŻYCIA
Trzylatki zazwyczaj boją się: „dziadów”, „czarownic”, policjantów, włamywaczy,
złodziei, ciemności, samotności, wszystkich zwierząt (nawet małych), z wyjątkiem
znanych, zaprzyjaźnionych psów czy kotów.
4 ROK ŻYCIA
Czterolatek boi się: wieczornych wyjść rodziców z domu, odgłosu pracujących
silników, dzikich zwierząt, a także ciemności. Jako wynik bujnej wyobraźni i fantazji –
pojawiają się tzw. Lęki nocne, będące reakcją na koszmarne sny.
ZACHOWANIA EROTYCZNE I SEKSUALNE
3 ROK ŻYCIA
Trzylatek zaczyna interesować się i pyta – skąd się biorą dzieci? Interesuje się
także przyczynami odmiennych pozycji dziewczynek i chłopców podczas załatwiania
potrzeb fizjologicznych oraz różnicami w budowie narządów płciowych. Stąd może się
pojawić usiłowanie podglądania płci przeciwnej w toalecie, bądź też demonstrowanie jej
własnych genitaliów w nadziei na rewanż. Jest to zupełnie normalne i naturalne.
4 ROK ŻYCIA
U Czterolatków konkretyzują się dociekania na temat - skąd się biorą dzieci?
Zwykle wierzą, że z brzucha mamy, który opuszczają przez pępek. Stad też wzrasta Ich
zainteresowanie własnych pępkiem, dalej chętnie pokazują sobie nawzajem swoje
wyposażenie płciowe – doszukują się różnic i podobieństw. Z upodobaniem używają
wulgaryzmów na określenie czynności wydalniczych i często podglądają innych podczas
ich wykonywania.
PATOLOGIE W ROZWOJU
3 ROK ŻYCIA
W tym okresie nasze zaniepokojenie powinny budzić stosunkowo trwałe
opóźnienia w rozwoju mowy i kontaktów społecznych. A także poszukiwanie i zjadanie
różnych dziwacznych substancji np. grudki ziemi, gliny, wapna, tynk ze ściany, kawałki
węgla, kreda, grafit z ołówka, siarka z łepków zapałek. Najczęściej oznacza to istotne
niedobory składników mineralnych w organizmie, albo głęboką frustrację zbyt ubogim i
jednostajnym środowiskiem. U Trzylatków moją się pojawiać dziwne zachowania:
unikanie pewnych kolorów, strach przed spoglądaniem w dół, potrząsanie uporczywie
głową, mówienie o szumie, gwizdanie w uszach - świadczy to zazwyczaj o dysfunkcjach w
zakresie wzroku lub słuchu.
4 ROK ŻYCIA
U niektórych bardzo wrażliwych Czterolatków dochodzi do powstania tików,
które w skrajnych przypadkach poważnie zaburzają lub wręcz uniemożliwiają dziecku
normalne funkcjonowanie.
ŹRÓDŁO: A. Samson – „Książeczka dla przestraszonych rodziców”