Ergonomia i ochrona pracy - Projektowanie PROJEKT – ETAP 2

Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
Ergonomia i ochrona pracy - Projektowanie
PROJEKT – ETAP 2.
Ocena uciąŜliwości wysiłku fizycznego metodą chronometraŜowotabelaryczną wg Lehmanna.
1. Wstęp
Do oceny uciąŜliwości wysiłku fizycznego metodą szacunkowo-tabelaryczną wg
Lehmanna brane są pod uwagę następujące składniki:
a) wydatek energetyczny [kJ/8h], wyraŜający pracę mechaniczną (wysiłek dynamiczny)
wykonaną podczas czynności roboczych,
b) wysiłek statyczny, związany ze stałym napięciem mięśni podczas pracy w wymuszonej
pozycji ciała,
c) powtarzalność ruchów, określającą uciąŜliwość pracy wywołaną jednostronnym
obciąŜeniem układu mięśniowego w wyniku wykonywania jednostajnych, monotonnych
ruchów roboczych (np. na taśmie montaŜowej).
Sposób posługiwania się metodą jest następujący:
a) opracować tabelę „fotografia dnia roboczego” wg wzoru podanego w tabeli A na str. 6,
b)
c)
d)
e)
obliczyć wielkość wydatku energetycznego z tabel 1 i 2,
ocenić kolejne składniki uciąŜliwości w skali punktowej wg tabel 4-6,
podsumować oceny punktowe wg tabeli 3., w pisac je do tabeli B na str. 6.
odczytać łączną uciąŜliwość danej pracy fizycznej z tabeli 6
Wydatek energetyczny metodą Lehmanna moŜna oszacować dla prac średnio cięŜkich
i cięŜkich z dokładnością rzędu 10%, co jest wystarczające dla potrzeb przemysłowych.
Uwagi do posługiwania się metodą Lehmanna:
a) dopuszczalne są niewielkie interpolacje wartości z tabel,
b) przerwy w pracy winny być wliczone, z uwzględnieniem jedynie pozycji ciała, w jakiej
pracownik te przerwy spędza,
c) dokładność szacowania wydatku energetycznego spada, gdy okresy pracy przedzielone są
długimi przerwami.
2. Fotografia dnia roboczego
Przed przystąpieniem do oceny naleŜy sporządzić zestawienie wszystkich czynności
roboczych wykonywanych przez pracownika w ciągu 8 godz. zmiany roboczej. Zestawienie
takie zwane jest fotografią dnia roboczego (tab.8.).
Oznaczenia do tab.8.:
t
czas trwania danej czynności roboczej [min],
wa
-
wydatek energetyczny z uwagi na pozycję tułowia [kJ/min],
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia
1/6
Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
wb
wc
-
wydatek energetyczny z uwagi na pracę kończyn [kJ/min],
wydatek energetyczny na daną czynność roboczą [kJ], obliczony jako
wc = (wa+wb)* t
Wartości wa i wb do wzoru odczytujemy z tab.1. i tab.2.
Wielkość całkowitego wydatku energetycznego we [kJ/8h] obliczamy sumując
wydatki energetyczne wc dla wszystkich czynności w ciągu 8-godzinnej zmiany roboczej.
Obliczona wielkość wydatku energetycznego powinna mieścić się w zakresie:
do
3500 kJ/8h - dla prac lekkich,
od 3500
do
6500 kJ/8h - dla prac średnio cięŜkich,
od 6500
do
10000 kJ/8h - dla prac cięŜkich.
Dla osób o przeciętnej sile fizycznej za granicę dopuszczalną wydatku przyjmuje się
ok. 8400 kJ/8h dla męŜczyzn, ok. 7100 kJ/8h dla kobiet, natomiast za zakres optymalny dla
obu płci 3300-6500 kJ/8h.
Tab. 1. Wydatek energetyczny wa z uwagi na pozycję tułowia.
Pozycja ciała
wa [kJ/min]
Siedząca
1,2
Klęcząca
2,1
Stojąca
2,5
Stojąca pochylona
4,2
Chodzenie
7,2-14,8
Chodzenie bez obciąŜenia po pochyłości 10o
3,5/metr wzniesienia
Tab. 2. Wydatek energetyczny wb z uwagi na pracę kończyn.
Rodzaj pracy
wb [kJ/min]
Prace palców dłoni i przedramienia
lekka
średnia
1,2 - 2,5
2,5 - 3,8
cięŜka
3,8 - 5,2
Prace jednego ramienia
lekka
średnia
cięŜka
3,0 - 5,0
5,0 - 7,2
7,2 - 9,3
Prace obu ramion
lekka
6,3 - 8,4
średnia
cięŜka
8,4 -10,5
10,5-12,6
lekka
średnia
10,5-16,8
16,8-25,1
25,1-35,6
35,6-48,2
Praca całego ciała
cięŜka
b.cięŜka
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia
2/6
Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
3. Ocena punktowa uciąŜliwości
Po obliczeniu wielkości wydatku energetycznego kolejne składniki wysiłku fizycznego
naleŜy oszacować w skali punktowej:
Tab. 3. Ocena łączna uciąŜliwości.
Składnik wysiłku
Ocena
punktowa
słowna
Wydatek energetyczny ................. kJ/8h
z tab.4.
ObciąŜenia statyczne
z tab.5.
Powtarzalność ruchów
z tab.6.
Σ ........pkt.
Wysiłek...................
(ocena słowna z Tab.7.)
Tab. 4. Ocena wydatku energetycznego przy pracy fizycznej.
Wydatek
energetyczny
Ocena wydatku energetycznego
[kJ/8h]
słowna
do 1260
bardzo mały
punktowa
0
1260 - 3350
mały
1 - 25
3350 - 6300
średni
25 - 50
6300 - 8400
duŜy
51 - 75
ponad 8400
bardzo duŜy
76 - 100
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia
3/6
Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
Tab. 5. Ocena stopnia obciąŜenia statycznego.
Ocena stopnia
obciąŜenia statycznego
słownie
mały
1-30
1-10
siedząca niewymuszona
większość prac biurowych
11-20
stojąca niewymuszona z
moŜliwością okresowej
zmiany na siedzącą
ślusarz, stolarz
21-30
siedząca lub stojąca na
przemian z chodzeniem
nadzór techniczny,
bibliotekarz
31-40
siedząca wymuszona,
niepochylona bądź
pisanie na maszynie,
obsługa pras
nieznacznie pochylona
mechanicznych
51-60
stojąca wymuszona,
motorniczy, suwnicowy
niepochylona z moŜliwością
okresowej zmiany pozycji
na siedzącą
61-70
siedząca, wymuszona,
bardzo pochylona
szwaczka,
zegarmistrz
71-80
stojąca wymuszona,
piaskowanie, obsługa
61-90
91-100
stojąca niewymuszona, bez obsługa niektórych
moŜliwości okresowej
obrabiarek, malowanie,
zmiany pozycji na siedzącą lakierowanie, praca
ekspedienta
średni
31-60
bardzo
duŜy
Przykłady
punkty
41-50
duŜy
Pozycja ciała przy pracy
niepochylona bez
niektórych obrabiarek
moŜliwości okresowej
zmiany pozycji na siedzącą
81-90
stojąca wymuszona,
pochylona, niezaleŜnie od
moŜliwości zmieniania
pozycji
górnictwo, obróbka drewna
91-100
klęcząca, w przysiadzie i
inne nienaturalne pozycje
formowanie ręczne,
górnictwo, posadzki,
ślusarz samochodowy
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia
4/6
Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
Tab. 6. Ocena stopnia uciąŜliwości pracy fizycznej wskutek powtarzalności
ruchów.
Liczba powtórzeń ruchów
stereotypowych na zmianę roboczą
Stopień uciąŜliwości
Wywierana siła
do 100 N
ponad 100 N
słownie
w punktach
do 800
do 300
mały
1 - 30
800-1600
300 - 800
średni
31 - 60
ponad 1600
ponad 800
duŜy
61 - 100
Tab. 7. Ocena sumaryczna obciąŜenia pracą fizyczną w skali punktowej.
Ocena wysiłku
Ogólna
W punktach
Bardzo lekki
1 - 30
Lekki
31 - 70
Średni
71 - 120
CięŜki
121 - 190
Bardzo cięŜki
191 - 300
4. Analiza składników uciąŜliwości wysiłku fizycznego
Po zakończeniu obliczeń naleŜy określić:
a) który ze składników obciąŜenia pracą fizyczną najbardziej przyczynia się do jej
uciąŜliwości,
b) wskazać, które czynności robocze są najbardziej energochłonne i uciąŜliwe.
NaleŜy zaproponować metody pracy i usprawnienia techniczno-organizacyjne zmierzające
do:
a) zmniejszenia wydatku energetycznego,
b) ogólnego zmniejszenia uciąŜliwości pracy fizycznej na badanym stanowisku.
LITERATURA:
1. A.Hansen. Ergonomiczna analiza uciąŜliwości pracy. Wyd. ZW. W-wa 1977.
2. Praca zbiorowa. Medycyna Pracy. PZWL W-wa 1985.
3. J.V.G. Durnin, R.Passmore. Energetyka pracy i wypoczynku. PWN, W-wa 1969.
4. G.Lehmann. Praktyczna fizjologia pracy. PWT, W-wa 1960.
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia
5/6
Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii
Zakład Ergonomii i Eksploatacji Systemów Technicznych
WZÓR OPRACOWANIA
Skład grupy:
Imię, nazwisko
Wydział, rok, grupa
Badanie uciąŜliwości wysiłku fizycznego metodą Lehmanna.
1. Nazwa stanowiska pracy:....................................................................................
2. Fotografia dnia roboczego
A
Pracownik: męŜczyzna / kobieta
L.p.
Czynność
1.
Przygotowanie stanowiska roboczego
2.
...........................................................
3.
...........................................................
...
...........................................................
t
wa
wb
wc
[min]
[kJ/min]
[kJ/min]
[kJ]
15
SUMA:
Wydatek energetyczny We=
3. Ocena punktowa składników wysiłku fizycznego (z tabel 3-5):
B
Składnik wysiłku
OCENA
Punktowa
Słowna
Wydatek energetyczny ................kJ/8h
ObciąŜenie statyczne
Powtarzalność ruchów
Ocena łączna: ∑ ........................
punktów
↓
Ocena słowna z tab. 7:
wysiłek: ..........................
4. Analiza składników uciąŜliwości wysiłku fizycznego:
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
5. Propozycje zmian techniczno-organizacyjnych na stanowisku pracy
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
WWW: http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski/ergonomia
6/6