Strona 1 Stowarzyszenie konserwującej uprawy gleby Uprawa

Strona 1
Stowarzyszenie konserwującej uprawy gleby
Uprawa gleby chroniąca jej strukturę – na całym świecie, w Europie i w Niemczech
Przemowa na rzecz zmiany sposobu myślenia w zakresie zasobów glebowych
Dr Jana Epperlein
Strona 3
Globalne wyzwania
Środowisko – gleba, woda, powietrze; bioróŜnorodność, klimat; ochrona krajobrazu
Ekonomia – dochody gospodarstwa, wkład/plon (stosunek), koszty środowiskowe
Uprawa roli – Ŝyzność gleby, zagęszczenie gleby, jakość gleby
Strona 4
Globalne wyzwania
Polityka UE – konkurencyjność rolnictwa europejskiego; odłączenie/CC/Health cheek; redukcja
premii
Jakość – produkty jakościowe, odpowiednie ceny
Energia ekologiczna – zapotrzebowanie, konkurencyjność powierzchni
Strona 5
Czy tak?
Strona 6
ZagroŜenie zasobów glebowych przez:
Erozję
Zmniejszenie ilości substancji organicznej
Zanieczyszczenie gleb
Unieruchomienie gleb
Zagęszczenie gleb
Zmniejszenie bioróŜnorodności w glebach
Zasolenie
Powodzie, osuwanie się gleby
Strona 7
Dlaczego nasze gleby są zagroŜone?
Przez wykorzystywanie w celach rolniczych?
Strona 8
Podział
1. Klasyfikacja działań w zakresie uprawy gleb
2. Rozpowszechnienie i rozwój na całym świecie
3. Ocena działań w aspekcie ochrony gleb
→biologia gleb, fizyka gleb
→ochrona przed erozją
→ochrona wód gruntowych i ochrona przeciwpowodziowa
→ochrona klimatu
Strona 9
Klasyfikacja działań w zakresie uprawy gleb – Niemcy
Strona 10
Systemy uprawy gleb
•
Pług
•
Dwa do pięciu zabiegów uprawowych
•
Odwracanie gleby, głębokość pracy 25-30 cm
•
Brak ochrony warstwy wierzchniej
•
Zredukowana uprawa gleby/konserwująca uprawa gleby/siew w materiał mulczowy
•
Jeden do dwóch zabiegów uprawowych
•
Brak odwracania gleby, głębokość pracy 5-20 cm
•
30-70% powierzchni gleby pokryte resztkami poŜniwnymi
•
Siew bezpośredni / No-Till
•
Brak uprawy gleby
•
60% lub większa powierzchnia gleby pokryta resztkami roślinnymi
Strona 11
Pług:
•
Odwracanie gleby i mieszanie róŜnych horyzontów glebowych
•
Strata humusu spowodowana uprawą mechaniczną
•
Brak stabilizacji gleby w głębszych warstwach
•
Ze względu na mechaniczną uprawę gleba nie ma nośności
•
Strata bogatej w składniki pokarmowe drobnej frakcji gleby na skutek erozji
Strona 12
EROZJA
Strona 13
Pole po orce i wałowaniu, gleba nie jest chroniona i wystawiona jest na działanie słońca i deszczu
Strona 14
Rowki
Spływ
Zagęszczenie → erozja gleby
Strona 16
Hiszpania/Portugalia
Dotąd sięgała gleba
Strona 17
Zły rozkład resztek poŜniwnych kukurydzy po orce
Strona 18
Zamulenie warstwy wierzchniej
Strona 19
Zmierzony, szacowany ubytek gruntu spowodowany erozją wodną i Ŝniwami
Erozja powierzchniowa
Erozja w ścieŜkach przej.
Suma
t/ha i rok
konwencjonalnie
konserwująco
Baza: długość zbocza 200m, nachylenie 10%, less
Strona 20
Siew w materiał mulczowy lub bezorkowa uprawa gleby
•
Głębsza lub mniej głęboka uprawa gleby
•
DuŜo drobnej, nie powiązanej frakcji gleby na powierzchni
•
W wyniku deszczu ta drobna frakcja gleby transportowana jest do głębszych warstw i zatyka
pory
Porowatość warstwy podornej zamykana jest przez frakcję drobnej gleby z warstwy wierzchniej
→Przy pomocy sprzętów mechanicznych nie jest moŜliwe uzyskanie trwałej struktury gleby!
Tylko korzenie roślin mogą utworzyć i utrzymywać dobrą i trwałą strukturę gleby
Strona 21
Definicja siewu bezpośredniego
W systemie siewu bezpośredniego (No-Tillage) nasiona wysiewane są w nieuprawioną glebę. W
celu wysiewu otwierany i zamykany jest jedynie wąski rowek, w który wysiewane są nasiona.
Oprócz tego nie są przeprowadzane Ŝadne zabiegi uprawowe.
Strona 22
Systemy uprawy gleby
ZboŜa ozime/ technika wysiewu – kraje związkowe, siew 2006
Wszystkie dane na podstawie % udziału powierzchni uprawnych, siew 2006 = 5,5 mln ha
Klasyczny siew z zastosowaniem pługa
siew bez zastosowania pługa po głębokim spulchn.
Siew bez zastosowania pługa po płytkim spulchn.
Siew bezpośredni
Strona 23
Rozwój konserwującej uprawy gleb w Saksonii
Rozwój wspieranych w ramach programu – Rolnictwo zrównowaŜone w Saksonii, powierzchni
siewu w materiał mulczowy w latach 1994- 2005
Rok
powierzchnia
udział w gruntach ornych w Saksonii
W przybliŜeniu 50% powierzchni uprawnych w Saksonii uprawnianych jest metodą siewu w
materiał mulczowy, nie jest to jednak proces ciągły
Strona 24
Klasyfikacja działań w zakresie uprawy gleb – międzynarodowa
Strona 25
CONSERVATION AGRICULTURE (CA)
Zasady
Uprawa roślin z moŜliwie minimalnym naruszaniem gleby
Pokrycie gleby (resztki roślinne, międzyplony)
ZrównowaŜony płodozmian
Strona 26
Minimalne naruszanie gleby/jego brak
- resztki poŜniwne/międzyplony
róŜnorodność biologiczna/płodozmian pokrycie gleby
Strona 27
Rozpowszechnienie siewu bezpośredniego na całym świecie
Strona 28
Procentowe zastosowanie siewu bezpośredniego w odniesieniu do powierzchni wykorzystywanej
rolniczo
Z danych szacunkowych wynika, Ŝe w ciągu mniej niŜ 10 lat pow. 90% powierzchni uprawnych w
Brazylii i Argentynie uprawianych będzie metodą siewu bezpośredniego.
Strona 29
Rozpowszechnienie siewu bezpośredniego w USA
Strona 30
Siew bezpośredni w Północnej Dakocie
Strona 31
Siew bezpośredni w Południowej Dakocie
Strona 32
Siew bezpośredni nasion soi w Brazylii
Strona 33
Siewnik do siewu bezpośredniego w Argentynie – 10 m szerokości
Strona 34
Adaptacja siewu bezpośredniego w Australii
Strona 35
Siew bezpośredni w Australii
Strona 36
Powierzchnia siewu bezpośredniego w innych krajach
Kraj
powierzchnia siewu bezpośredniego
Strona 37
Siew bezpośredni w Europie
Strona 38
Siew bezpośredni we Francji z nawoŜeniem nawozem zielonym
Strona 39
Siew bezpośredni w Szwajcarii
Strona 40
Bezpośredni siew rzepaku u Thomasa Sandera, Saksonia
5 września 2006
Rzepak właśnie został wysiany
listopad 2006
Strona 41
ZagroŜenie gleb przez:
•
Erozję
•
Zmniejszenie ilości substancji organicznej
•
Zanieczyszczenie gleb
•
Unieruchomienie gleb
•
Zagęszczenie gleb
•
Zmniejszenie bioróŜnorodności w glebach
•
Zasolenie
•
Powodzie, osuwanie się gleby
Strona 42
Struktura gleby
Strona 43
To samo pole, to samo nachylenie zbocza, ta sama uprawa!
Strona 44
Pszenica na glebach piaszczystych (grudzień 2003)
Pług
siew bezpośredni od 6 lat
Strona 45
Ewolucja naturalnej struktury gleby
Pług
siew w materiał mulczowy od 7 lat
Strona 46
Podeszwa płuŜna i jej oddziaływanie na wzrost korzeni
Strona 47
Struktura gleby i opór w czasie przemieszczania się – siew bezpośredni i pług (21 lat zróŜnicowanej
uprawy gleby)
Gęstość objętościowa rzeczywista
Strona 48
śycie glebowe – rozmnaŜanie, wspieranie, zachowywanie
Uprawa gleby chroniąca jej strukturę
Uprawa gleby
Gleba, klimat
Gleba, klimat
Aktywność biologiczna
Nacisk na glebę
Korzenie
Międzyplony, płodozmian
Strona 49
Wskaźniki dobrej struktury gleby
Właściwości fizyczne:
•
Gęstość objętościowa rzeczywista
•
Rozmieszczenie porów duŜych
•
Funkcjonalność systemu porów
•
Przepuszczalność powietrza
•
Dostępna pojemność wodna
•
Infiltracja
•
Stabilność agregatów, zamulenie i erozja
•
Opór na odkształcenia
•
Przejezdność
Strona 50
Wskaźniki dobrej struktury gleby
Właściwości chemiczne:
•
Zawartość C org.
•
Pojemność wymiany kationowej
•
Rozmieszczenie i pobór środków ochrony roślin
Właściwości biologiczne:
•
Zawartość substancji organicznej
•
Ilość i aktywność organizmów glebowych
•
Jakość i produktywność roślin
Strona 51
Zmniejszenie ilości substancji organicznej
Strona 52
To, co widzimy, to kurz, to, czego nie widzimy – to strata dwutlenku węgla przy kaŜdym sposobie
uprawy
Strona 53
Uprawa gleby powoduje straty dwutlenku węgla
Strona 54
Spowolnienie obiegu C org.
•
Pozostawienie resztek roślinnych na powierzchni gleby
•
Wolniejsze obumieranie resztek roślinnych
•
Tworzenie stabilnych kompleksów humusowych
•
Mniej dwutlenku węgla w atmosferze
Strona 55
Uprawa gleby i emisja węgla
Strona 57
Wpływ uprawy gleby na zawartość w niej C
Strona 58
Zdrowa gleba – biologia gleby
Zmniejszenie się bioróŜnorodności/ aktywności biologicznej
Strona 59
Sterylizacja gleby w uprawie organicznej
Co się dzieje z bioróŜnorodnością i emisją dwutlenku węgla?
Strona 60
Uprawę gleby zastąpić biologią!
Strona 61
Aktywność dŜdŜownic
Strona 62
Dowód aktywności dŜdŜownic
Strona 63
Ilość dŜdŜownic i biomasy
Strona 64
Korytarze dŜdŜownic przy uprawie z zastosowaniem pługa i uprawie metodą siewu bezpośredniego
Strona 65
Struktura gleby: pory biologiczne na głębokości 45 cm
Strona 66
Rozmieszczenie porów
Konserwująca uprawa gleby
Konwencjonalna uprawa gleby
Strona 67
Minimalne wzruszenie gleby
międzyplony
Pozostałości poŜniwne
międzyplony i resztki poŜniwne
Strona 68
Podsumowanie (uprawa gleby)
•
Poprawa struktury gleby & zwiększenie aktywności dŜdŜownic
•
Lepsza infiltracja, lepsze gromadzenie wody, mniejsza erozja
•
Zwiększenie zawartości humusu
•
Zmniejszone wymywanie środków ochrony roślin i substancji odŜywczych, mniejsze koszty
dla środowiska
•
Lepsza przejezdność i nośność gleby
Strona 69
Plony, zysk & wydajność
BioróŜnorodność & ochrona krajobrazu
śyzność gleby mniej powodzi
Mniejsza erozja gleby & zagęszczenie gleby
Strona 70
Najbardziej efektywny sprzęt do uprawy gleby!
Dziękuję bardzo!
Strona 71
ECAF Gdzie jesteśmy?
Federacja europejskich organizacji narodowych wspierających uprawę konserwującą
Strona 72
Strona internetowa
Strona 74
Ekonomiczne zalety siewu w materiał mulczowy
•
Zmniejszenie kosztów wynagrodzenia i kosztów maszyn
•
Potrzeba czasu pracy
→zredukowana ilość przejazdów roboczych
→większa wydajność z hektara przy uprawie gleby i technice siewu
•
Mniejsze zuŜycie paliwa
•
Lepsze dotrzymanie terminów agrotechnicznych
•
Zwiększona elastyczność: redukcja momentów z największą ilością pracy
•
Uprawa gleby i siew w warunkach optymalnych
Strona 75
Jaka głębokość uprawy jest optymalna?
1 cm głębokości uprawy oznacza poruszenie 150 ha gleby na ha!
KaŜdy 1 cm głębokości uprawy oznacza ok. 1l oleju napędowego/ha!
Czas – energia – materiał – koszty
Strona 76
Chwasty
Przestrzegać płodozmianu (zmiana rośliny liściaste – zboŜa)
Zniszczenie „zielonego mostu” – herbicydy totalne
Higiena brzegów pól
Strona 77
Kontrola ilości ślimaków
•
Monitoring po zbiorach
•
Aplikacja trucizny przed siewem
•
Monitoring pod obumarłym materiałem roślinnym
•
Przy uprawie rzepaku – zapobiegawczo wykładanie trucizny
•
Problemy ze ślimakami zmniejszają się po 3-4- latach (antagoniści)
Strona 78
WaŜne aspekty wprowadzania
•
Płodozmian
•
Gospodarowanie słomą
•
Niszczenie „zielonych mostów”
•
Wybór odmian
•
Zarządzanie glebą, Ŝyzność gleby i nawoŜenie
•
Siew
•
PrzejeŜdŜanie po glebie chroniące jej strukturę
•
Zwalczanie chwastów
•
Zwalczanie szkodników
•
Ochrona przed chorobami roślin
Strona 79
Warunki siewu w materiał mulczowy
•
Brak zagęszczeń gleby – rozluźniać
•
Sucha, równa, zagęszczona gleba
•
Równomierne rozłoŜenie słomy
•
Dobrze rozdrobnione resztki roślinne przedplonu (krótka sieczka – mulczowanie ścierniska)
•
Równomierna 1-2 – krotna uprawa ścierniska
Strona 80
Typ gleby
Dobrze nadające się gleby:
Gleby o stabilnej strukturze→ gliny, gliny ilaste, gliny cięŜkie, gleby zwietrzelinowe wapienne
Gleby, które mniej się nadają:
Gleby o mało stabilnej strukturze→ gleby piaszczyste i ilaste, gleby silnie piaszczyste z niewielką
warstwą humusu, gleby z wodą stagnującą
→gleby wilgotne zagęszczone
Strona 81
Rodzaje uprawy
Warunki korzystne:
→mało resztek poŜniwnych
→optymalne warunki zbioru
→gleba w dobrej strukturze
ZboŜe ozime po rzepaku lub motylkowych
ZboŜe ozime po okopowych
Siew kukurydzy i buraków cukrowych w materiał mulczowy
Bardziej wymagające:
ZboŜe po zboŜu
Rzepak po zboŜu
Strona 82
Ewolucja trwałego systemu siewu bezpośredniego
Faza początkowa: budowa agregatów, mało resztek poŜniwnych, ponowne tworzenie masy
mikrobiologicznej
Faza przejściowa: zwiększenie gęstości gleby, zwiększenie ilości resztek poŜniwnych,
Faza konsolidacyjna: więcej resztek poŜniwnych, duŜe wartości C, obieg substancji pokarmowych
Faza zachowawcza: duŜa akumulacja resztek poŜniwnych, bardzo duŜe ilości C, obieg składników
pokarmowych & mniejsze nawoŜenie N&P