II Liceum Ogólnokształc ące

II Liceum Ogólnokształcące
im. Mikołaja Kopernika we Włocławku
87-800 WŁOCŁAWEK
ul. Urocza 3
tel. (054) 236 02 23, fax. (054) 236 74 02
e-mail: [email protected]
NIP:
888–10–34-580
www.lo2.wloclawek.q4.pl
Socrates
www.comeniusborders.com
mgr ElŜbieta Rutkowska
Temat:
Teatr nie zna granic.
-lekcja 2 godzinna
Cele: uczeń:
-
rozumie pojęcie Wielka Reforma Teatru,
-
zna sylwetki wybitnych twórców nowego teatru w Polsce,
-
dostrzega działalność polskich twórców na arenie międzynarodowej,
-
korzysta z róŜnych źródeł informacji,
-
potrafi pracować w grupie.
Metody: poszukująca, praktyczna, poglądowa.
Pomoce: internet, podręcznik do WOK wyd. Stentor, A. Grodzicki, ReŜyserzy polskiego
teatru, wyd. Interpress, Warszawa, 1979r., rzutnik multimedialny, laptop, ekran.
1. Co to jest inscenizacja teatralna?
2. Czy inscenizator a bliŜej inscenizator-reŜyser jest zobowiązany przestrzegać
wszystkich wskazówek zawartych w tekście pobocznym dramatu?
3. Informacje nauczyciela na temat Wielkiej Reformy Teatru.
Pod koniec XIX stulecia wielowiekowy dorobek teatru europejskiego znalazł się w pułapce
sceny pudełkowej. Bogactwo róŜnorodnych form teatralnych, jakie znała tradycja,
zagubiło się w upodobaniu do iluzjonistycznego wystroju sceny (malowane na płótnie
dekoracje imitujące naturę). Z drugiej jednak strony malarskiej iluzji scenicznej
zaprzeczało gwiazdorsko uprawiane aktorstwo. W róŜnych regionach Europy –
w Niemczech, we Francji, w Anglii, w Rosji – zaczął narastać sprzeciw artystów teatru
wobec tego kostniejącego modelu widowiska teatralnego. Poszukiwaniu oŜywczych
II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika we Włocławku
Conference Võru /Estonia/ 4 --9
środków wyrazu sprzyjały nowe moŜliwości techniczne, głównie oświetleniowe,
oraz inspirujące przeobraŜenia w sztukach plastycznych na przełomie XIX i XX w.
Trwałe efekty
Wielkiej
Reformy to
uznanie teatru
za
sztukę
autonomiczną,
czyli samodzielną dziedzinę twórczości artystycznej (a nie zlepek innych sztuk), przyjęcie
w aktorstwie zasady gry zespołowej oraz nadanie reŜyserowi (zwanemu teŜ
inscenizatorem) praw głównego kreatora przedstawienia, który – przy udziale innych
twórców i wykonawców – realizuje własną wizję sceniczną wystawianego dzieła.
-informacje zawarte na plakacie lub wyświetlane na ekranie (sprzęt multimedialny).
4. Jakie według Was jest zadanie reŜysera – inscenizatora?
-dokonać odpowiedniego doboru aktorów, oświetlenia, kostiumów, muzyki, a więc
wszystkich dostępnych tworzyw teatralnych – tworzywem teatralnym jest takŜe tekst
dramatu,
(kolejne tworzywa teatralne zapisywane są na plakacie po jednej stronie, druga zostaje
wolna).
5. W Polsce moŜemy wyróŜnić kilku najbardziej znanych reŜyserów teatralnych,
którzy zasłynęli interesującymi przedstawicielami nie tylko w Polsce, ale takŜe w
innych europejskich krajach. WyreŜyserowali dramaty polskich i europejskich
twórców. (Nauczyciel zapisuje na plakacie po drugiej stronie nazwiska reŜyserów)
Erwin Axer
Kazimierz Dejmek
Jerzy Grotowski
Jerzy Grzegorzewski
Adam Hanuszkiewicz
Jerzy Jarecki
Grzegorz Jarzyna
Tadeusz Kantor
Konrad Swinarski
Józef Szajna
Krystian Lupa
Krzysztof Warlikowski
6. Uczniowie zostają podzieleni na grupy i przygotowują informację o reŜyserach
(z uwzględnieniem działalności artystycznej na arenie europejskiej), np.:
Krzysztof Warlikowski (ur. 1962) – reŜyser, zdobył uznanie teatralnymi interpretacjami
dzieł Szekspira (m.in. Hamlet oraz Burza w warszawskim Teatrze Rozmaitości);
II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika we Włocławku
Conference Võru /Estonia/ 4 --9
z podobną wraŜliwością inscenizuje antyczne Bachantki Eurypidesa i współczesną
dramaturgię (np. Oczyszczeni Sary Kane). Jego przedstawienia pokazywane są na
międzynarodowych festiwalach teatralnych.
Krystian Lupa (ur. 1943) – reŜyser i scenograf, ze szczególnym upodobaniem inscenizuje
dramaty bądź adaptacje prozy pisarzy austriackich: Thomasa Bernharda (Kalkwerk,
Ausloeschung – Wymazywanie), Hermanna Brocha (Lunatycy), Alfreda Kubina, Roberta
Musila [muzila], Reinera [rajnera] Marii Rilkego, Wernera Schwaba. Uprawia teatr
największego skupienia na najmniejszych gestach. Jego krakowskie spektakle – Lunatycy
według Brocha, Bracia Karmazow według Fiodora Dostojewskiego, Mistrz i Małgorzata
według Michaiła Bułhakowa – gościły na scenie paryskiego teatru Odeon.
Grzegorz Jarzyna (ur. 1968) – reŜyser, obok sztuk Witkacego (Bzik tropikalny)
i Gombrowicza (Iwona, księŜniczka Burgunda) do najbardziej znanych jego przedstawień
naleŜy Magnetyzm serca według Ślubów panieńskich Aleksandra Fredry. Swoje prace
reŜyserskie zwykł podpisywać na afiszu zaskakującymi pseudonimami: Grzegorz Horst,
Grzegorz Horst d’Albertis, Horst Leszczuk, Das Gemuse, Sylwia Torsh, Brokenhorst,
Mikołaj Warianow, H7, +. Podobnie jak Warlikowski, Jarzyna świetnie się kontaktuje
z nową młoda publicznością i takŜe odnosi sukcesy na międzynarodowych przeglądach
teatralnych.
Kazimierz Dejmek – reŜyser, twórca teatru politycznego i poetyckiego, związany z polską
tradycją teatru i literatury dramatycznej, w nich właśnie polityka i poezja łączyły się
w artystycznej symbiozie. Był często zapraszany do róŜnych krajów, reŜyserował
w Wiedniu, Mediolanie, Belgradzie, Nowym Sadzie, Dusseldorfie. Cztery lata spędził
wyłącznie na pracy reŜyserskiej za granicą ceniony za klasyczne poczucie ładu,
za tradycję połączoną ze środkami współczesnego teatru. Zdobył wiele nagród
m.in. w Londynie, Moskwie, Wenecji, Wiedniu, Dusseldorfie, Oslo, Budapeszcie, Pradze.
Kazimierz Dejmek prowadził Teatr Nowy w Łodzi, który ukształtował własne określone
oblicze ideowo-artystyczne. Teatr ten stał się jedną z najwaŜniejszych scen w Polsce,
na premiery Dejmka zjeŜdŜano do Łodzi z Warszawy i innych miast.
Łódzka działalność Dejmka przygotowała do waŜnej funkcji dyrektora Teatru
Narodowego w Warszawie. Sięgnął daleko poza dramat romantyczny, szukając polskiego
stylu teatralnego. Wykorzystywał starodawne motywy pasyjne, fascynowała go forma
szopkowa.
Jerzy Grotowski – stworzył własny teatr – laboratorium. W nieustannych poszukiwaniach
rozbijał skostniałe stereotypy narosłe wokół sceny, aktorów i widowni – to doprowadziło
go do wyjścia poza teatr. Swoją działalnością wywarł olbrzymi wpływ na teatr światowy.
Uwielbiany i gwałtownie zwalczany, uwaŜany za proroka lub szarlatana zdobył pozycję
w teatrze światowym, jakiej nie miał Ŝaden z Polaków. Ze zjawisk pozaeuropejskich
II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika we Włocławku
Conference Võru /Estonia/ 4 --9
zainteresowało go szczególnie kształtowanie aktorstwa na Wschodzie, w operze chińskiej,
w indyjskim i japońskim teatrze.
Pierwsze kroki reŜyserskie stawiał w Teatrze Starym w Krakowie – debiut to „Krzesła”
Eugene Ionesco. Z waŜniejszych prac reŜyserskich warto wymienić „Fausta” Johanna
W. Goethego. W późniejszych inscenizacjach przełamał tradycyjny układ scena-widownia,
bardzo waŜny teŜ był zwrot w stronę aktora. Aktorzy Grotowskiego osiągnęli absolutną
sprawność ciała i doskonałość operowania głosem. Stawali się głównymi wyrazicielami
inscenizacji.
Grotowski ze swoimi spektaklami występował w Iranie, podróŜował do Indii, wziął udział
w Festiwalu Ameryki Łacińskiej w Kolumbii.
We wsi Brzezinko pod Wrocławiem prowadził doświadczenia parateatralne, staŜe
wybranych grup teatralnych odbywały się w Polsce, w Stanach Zjednoczonych, Australii,
Włoszech i Francji.
Adam Hanuszkiewicz – aktor i reŜyser Teatru Powszechnego a później Teatru
Narodowego w Warszawie, współpracował z telewizją, był kierownikiem artystycznym
warszawskiego Teatru Telewizji.
Przedstawienia Hanuszkiewicza były zawsze interesujące, nigdy nie panowała w nich
nuda, były łatwe dla widza i bardzo komunikatywne. Spójność z widownią przejawiała się
w wielu elementach: np. otwarta scena bez kurtyny, częste granie na proscenium,
zwracanie się aktorów bezpośrednio do publiczności.
W swoich wypowiedziach (artykułach) na temat teatru nawiązywał do czasów Wielkiej
Reformy, do Craiga, Meyerholda, Wachtangowa, Tairowa, Leona Schillera.
ReŜyserował utwory polskich romantyków, utwory klasyki światowej, w tym takŜe klasyki
rosyjskiej.
Jerzy Grzegorzewski – naleŜy do pokolenia reŜyserów, którzy debiutowali w drugiej
połowie lat sześćdziesiątych i wkrótce zostali uznani za młodych, zdolnych, rokujących
wielkie nadzieje na przyszłość.
Grzegorzewski jest zawsze twórcą scenografii w swoich inscenizacjach. Stanowi ona
niezmiernie waŜny ich element, nadaje charakterystyczny ton językowi teatralnemu
reŜysera.
Na początku swojej pracy związał się na stałe z Teatrem im. Stefana Jaracza w Łodzi.
Później inscenizował w Teatrze Ateneum w Warszawie.
Przygotowując inscenizację burzył scenę pudełkową, wykorzystując architekturę całego
teatru, tworzył nowe ukształtowanie przestrzeni teatralnej.
Jerzy Jarocki – aktor i reŜyser, na stałe związał się ze Starym Teatrem w Krakowie,
a później z Teatrem Dramatycznym w Warszawie. Nie stronił od scen studenckich
II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika we Włocławku
Conference Võru /Estonia/ 4 --9
i studyjnych. Wielokrotnie reŜyserował za granicą: w Szwajcarii, byłym Związku
radzieckim, Holandii.
Istnieje coś takiego, co moŜna nazwać „teatrem Jareckiego”. ReŜyser unika wszelkich
udziwnień, tak modnych u wielu jego kolegów. Lubi scenerię realną, dosłowną, postacie
jasno określone, precyzyjne podanie tekstu. Równocześnie jego przedstawienia olśniewają
perfekcją rzemiosła, fantazją teatralną, bogactwem pomysłów scenicznych, niemających
nic wspólnego z naśladowaniem rzeczywistości i działających na zasadzie spięć
kontrastowych. To wszystko układa się u Jareckiego w kompozycje idealnie
zharmonizowane.
7. Przedstawienie sylwetek reŜyserów polskich przez przedstawicieli grup.
8. W tym czasie nauczyciel pokazuje na ekranie zdjęcia omawianych reŜyserów
przedstawień teatralnych.
(ZDJĘCIA)
9. Nauczyciel prosi o sformułowanie wniosków.
Wnioski:
I.
Wielka Reforma Teatru to zjawisko które zaistniało w całej Europie.
II.
Twórcy polskiego teatru są znani, doceniani i nagradzani w Europie i w
świecie.
III.
Kultura nie zna granic.
IV.
W Europie i na świecie istnieje zjawisko przenikania granic.
10. Polecenie:
Obejrzyj poniedziałkowy Teatr Telewizji i napisz jego recenzję.
II Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika we Włocławku
Conference Võru /Estonia/ 4 --9