Filatelista 1958.21

• 'W
9
DWUTYGODNIV POLSKIEGO ZWIĄZKU FILATELISTÓW
4GD
POCZTY
POLSKICI
NR 21 ROK V
111~111111.11110111~11111~1111111~11111111•
WARSZAWA 1 LISTOPAD 1958
POCZĄTKOWE DZIEJE POCZTY W POLSCE
Wydawnictwa okolicznościowe, przygotowane na jubileusz 400-lecia Poczty Polskiej,
mają stanowić pierwszą próbę syntezy wiadomości z dziedziny historii Poczty.
Prace badawcze na ten temat trwają od
dawna i już na przełomie XIX i XX wieku
osiągnęły wysoki poziom. Zagadnieniem tym
interesowało się wielu wybitnych filatelistów.
Jako przyczynek historyczny ogłaszamy
jedną z prac J. Bialyni-Chołodeckiego (pisującego również pod pseudonimem: Walenty Ćwik) zamieszczoną w części nieurzędowej Dziennika Urzędowego Ministerstwa
Poczt i Telegrafów z 1919 r. Nie wprowadziliśmy żadnych zmian do tekstu, zachowując nawet dawną pisownię. (Red.)
Odbudowując wskrzeszoną po półtorawiekowej niewoli ojczyznę, tworząc nowy wewnętrzny ustrój państwa, pragniemy z natury rzeczy, zatrzymać rodzime jego piętno, oprzeć się na swojskiem podłożu. Sięgamy myślą wstecz, zapytujemy się, jak
wyglądały ongi władze, urzęda i instytucje
polskie.
Zainteresuje więc szerszy ogól czytelników kilka słów o początkach naszej poczty.
Do drugiej połowy XVI stulecia nie było
właściwie w Polsce tego rodzaju instytucji
w obecnem słowa pojęciu, istniały natomiast
„podwody", które już za czasów Bolesława
Chrobrego (r. 992 — 1025) owego wielkiego
wojownika i organizatora państwa, rozwoziły polecenia władzy; istnieli ponadto
„umyślni" (posłańcy), spełniający pieszo tę
samą służbę w interesie monarchów, dworu i urzędników państwa.
Koni do podwód dostarczały pierwotnie
miasta, później także wsie, a to za odpowiednim wynagrodzeniem, przewozili zaś
listy komornicy, czyli dworzanie panujących, powoływani do służby z grona szlachty. Musiały wielkie panować na tem polu
nadużycia, skoro obowiązek podwód był
jedną z głównych przyczyn wypędzenia
Mieczysława Starego z Księstwa Krakowskiego, Władysława zaś z Poznania. Wydane wobec tego surowe przepisy zakazywały
zabierania samowładnie koni lub żądania dostarczania ich bez szczegółowego upoważnienia, czyli listu podwodnego. Urzęda
grodzkie i miejskie były obowiązane przestrzegać pilnie, aby podwody zmieniały się
co tygodnia, dalej aby je dostarczał kolejno, bez różnicy, każdy obywatel państwa
posiadający dwa łany, czyli około 45 morgów ziemi, aby nie pomijano odmian podwodnych czyli stacyj, a to pod karą zapłaty podwójnej kwoty wyrządzonej szkody
i dwutygodnioweao ponadto więzienia w
wieży. Podlegali tej karze wszyscy bez różnicy godności i stanowiska, podlegali urzęd402
nicy królewscy, komornikom zaś, pokojowcom królewskim groziło, obok zwykłej kary wykreślenie z rejestru komorniczego.
Szybko, zwinnie musieli spełniać swoje zadanie, przejeżdżać po dwadzieścia a i więcej nieraz mil na dobę, odbywać np. drogę
z Krakowa do Wilna w ciągu dni pięciu.
Na Litwie zwali się posłańcy listownikami,
o których znajdujemy wzmiankę pod rokiem
1539.
Zasadniczą reorganizację podwód przeprowadził Zygmunt August uniwersałem z
r. 1564, mocą którego miały odtąd wszystkie
miasta ponosić wspólnie ciężary i uiszczać
stosowną opłatę na najem koni i koszta podróży królewskich gońców, kurjerów i urzędników państwa.
Podwody służyły, jak wspomnieliśmy, wyłącznie dla celów państwowych, nie były
dostępne prywatnym osobom, toteż te posługiwały się własnymi posłańcami lub
okazjami jak np. podróżującymi kupcami
lub kwestującymi mnichami. Szlachta, możni panowie utrzymywali po dworcach konnych gońców, którzy po oddaniu przywiezionych listów wracali z odpowiedzią do
domu.
Większe miasta, zwłaszcza należące do
składu czwartego okręgu Hanzy są to:
Chełmno, Dorpat, Elbląg, Gdańsk, Kraków,
Królewiec, Ryga i Toruń posiadały własne
zorganizowane instytucje posłańcze z regularnymi kursami po dalekich przestrzeniach. Posłańcy byli zaopatrzeni w legitymacje i odznaki, wobec braku publicznego
bezpieczeństwa po drogach zaś, uzbrojeni
w włócznie, konni w długi miecz. Buty z
ostrogami i puszka, torba lub tłumok nadawały takiemu kursorowi charakterystyczne piętno.
Opłaty, pobierane tytułem portorjum
przynosiły niezgorszy dochód zakładowi, to
też wywoływały konkurencję pomiędzy posłańcami poszczególnych miast i grodów.
Między innymi czyniono w roku 1580 zarzut
gońcom Gdańska, iż podchwytują w Hamburgu odpowiedzi z Antwerpji, wyrządzając tem szkodę tak posłańcom Hamburga,
jak i interesantom, wysyłającym korespondencje.
Instytucją posłańców sterowały nie jednostki lecz kuratorje, złożone z radnych
miejskich, wobec czego, odznaczały się zakłady Hanzy ścisłością w służbie i punktualnością obiegu, umożliwiały więc gońcom miast okolicznych utrzymywanie z niemi regularnych związków, jako bocznych
rozgałęzień głównych szlaków.
Wyłaniała się tymczasem na zachodzie
państwowa organizacja dostępnej ogółowi instytucji pocztowej. Już w r. 1330 spotykamy
w stolicy Krzyżaków w Malborgu naczelne-
go poczmistrza w osobie najwyższego koniuszego, zarządcy pocztowego urzędu. On
doglądał posłańców, którzy odziani w niebieski mundur, dążyli na swych koniach
od stacji do stacji. Na prowincji pełnili
obowiązki poczmistrzów — komturowie.
We Francji zorganizował państwową pocztę Ludwik XI (r. 1464), w Anglii henryk
VIII (r. 1547). W Niemczech powstał pierwszy zakład Włocha Rogera delia Torre Tasis
r. 1451, dopiero z początku XVI wieku atoli
począł przewozić prywatne listy. W tym
samym mniej więcej czasie wyłonił się zakład państwowy, zorganizowany w dziedzicznych krajach austryjackich przez Piotra
bar. Paara, potomka również włoskiej rodziny z Mediolanu. Włoch Prosper Provana
speł nił tego rodzaju zadanie w Polsce za
czasów Zygmunta Augusta (r. 1558) i stworzył pierwszą stałą komunikację pocztową
— między Krakowem a Wenecją i Medjolanem, wogóle Włochami, które weszł y, jak
wiadomo, przez królową Bonę w bliższą
styczność z dworem polskim.
Zresztą i poprzednio już nie brakło w
Polsce licznych przybyszów z pod uroczego nieba Italji, odgrywających wybitną rolę na polu handlu i cywilizacji. Osiedlali
się Włosi licznie zwłaszcza we Lwowie
(Loleo), który to gród byt do połowy XV
wieku jednym z najważniejszych etapów
głównej drogi handlowej, prawdziwym emporjum Wschodu. Wtedy to „przelał się, w
chaotyczny potąd, fermentujący zawiązek
społeczeństwa miejscowego, w mechaniczny konglomerat azjatyckich, bizantyńskich,
słowiańskich pierwiastków, trzymanych mozolnie kleszczami municypalnej organizacji
niemieckiej, pierwszy prąd starej, pogodnej kultury włoskiej jakby strugą światła
i ciepła". Włosi, którzy byli stałymi gośćmi w Polsce, sądzili się, godzili, zawierali
tranzakcje na ratuszu i w grodzie, zasiadali
w asesoriach sądowych, byli też i organizatorami, pierwszymi sternikami zakładu
pocztowego.
Konna i piesza służba zakładu tego posługiwała się od samego początku odznakami na podłożu barwy cyframi i herbami
królewskimi. Wobec braku bezpieczeństwa
po drogach i szlakach musiała być też
uzbrojoną, a w danym razie chronioną silnym konwojem.
Uznając dodatnie strony urządzeń Zygmunta Augusta, zatwierdził Stefan Batory
(r. 1583) organizacje i nadał przywilej na
pocztę zagraniczną Sebastyanowi Montelupiemu, szlachcicowi florenckiemu, mieszkańcowi Lwowa, i jego synowi Waleremu
z płacą 1000 zip., „które co kwartał pobierać będzie z kasy naszej celnej krakowskiej". Opłatę od listów prywatnych ustanowiono po 4 gr polskie bez względu na
odległość miejsc, do których iść mają. Od
opiaty uwolniono klasztory OO. Franciszkanów, Bernardynów, Dominikanów, Augustyanów i Karmelitów.
Kupiecka rodzina Montelupich dzierżyła
przez długi przeciąg czasu w swych rękach
przedsiębiorstwo pocztowe, przybrała nazwisko Wilczogórskich i została podniesioną (r. 1610) do stanu szlacheckiego z nazwą 'herbu: Montelupi de Mari. Jej to zawdzięczała Polska sprowadzenie z Włoch
ks. Bonifratrów, którym oddał do dyspozycji
Walery Montelupi własną kamienicę w Krakowie. W kamienicy Montelupich w rynku
mieścił się też główny urząd pocztowy, skąd
odchodziły kursa nie tylko do Włoch, ale
także co dziesięć dni do Warszawy i Wilna.
Za Zygmunta III urządzono stałą komunikację z Krakowa na Wiedeń do Gracu, na
którym to szlaku było (r. 1592) 15 pieszych
gońców w ruchu.
Bardziej, aniżeli Zygmunt III, przyłożył
ręki do organizacji poczty Władysław IV,
stworzył bowiem w całem państwie regularne zakłady (r. 1647). Wydana wówczas
ordynacja poczty, była punktem wyjścia
dla późniejszych rozporządzeń i niejako kamieniem węgielnym całego urządzenia poczty dla dwóch następnych stuleci. Podwody
zniesiono, zaprowadzono natomiast podatek
nazwany: „czwore pieniądze podwodne".
Każdy prawie władca dodawał, uzupełniał
lub zmieniał istniejące przepisy pocztowe.
Obok Montelupich położyła inna włoska
rodzina kupiecka zasługi na polu rozwoju
instytucji pocztowej i została również podniesiona (r. 1726) do stanu szlacheckiego.
Była to toskańska rodzina Bandinellich, 2
której Rubert, następca Dominika Montelupiego obdarzył Lwów udoskonaloną komunikacją (r. 1629) gdy, przyjęty dekretem
Zygmunta III w poczet sług monarchy tzw.
serwitoriat, uzyskał przywilej regularnego
wysyłania pism królewskich do Włoch i
innych krajów zagranicznych, tudzież przywilej ekspedycji listów kurjera ze Lwowa
do Krakowa, niemniej na Zamość, Lublin
do Warszawy i dalej do Torunia i Gdańska. Bandinelli ułożył wtedy w porozumieniu z lwowskim urzędem radzieckim plan
pocztowy i oblatował go w aktach. Był on
obowiązanym utrzymywać co najmniej 12
zaprzysiężonych kursorów ze „starszym",
jako nadzorcą, na czele. W rzeczywistości
zatrudniał 21 gońców, z których pocztu
„chodziło" dwóch, Walenty Wysoki i Marcin N., wyłącznie od „Żydów".
Opłaty wynosiły na szlaku warszawskim
od pół arkusza albo od pół ł uta: ze Lwowa
do Zamościa 11/2 gr, do Lublina 2 gr, do
Warszawy 3 gr, do Torunia 4"/, gr, do Gdańska zaś 6 gr, na szlaku krakowskim: do Jarosławia 1 gr, do Rzeszowa 11/2 gr, do Tarnowa 2 gr, do Krakowa 4 gr.
Tegoż Bandinellego sumptem stanęła we
Lwowie przy rynku i ulicy Dominikańskiej
403
jedna z najokazalszych w mieście kamienic,
do dziś dnia interesujący pomnik póżnego
Renesansu, zarazem typowy wzór domu patrycjuszowskiego.
Niezależnie od naczelnego poczmistrza
Korony posiadały Prusy i Litwa odrębnych
naczelników instytucji. Na Litwie byli nimi: Berent Fogt, po nim Reinshold Bizing.
Obok poczty powszechnej i obliczonych
na zysk przedsiębiorstw prywatnych istniąty w Polsce poczty partykularne. Taką pocztę urządziła (r. 1667) ziemia Przemyska, której kursorje szły do Lwowa, Krakowa i Lublina. Pierwszym poczmistrzem w Przemyślu
był Jakób Solari de Verna. Jego posłańcy
nosili jako odznaki cynowe herby. z orłami.
Poczty partykularne, zatwierdzone przez
władze, posiadały zupełnie te same przywileje, co poczta powszechna, a więc gwarancję bezpieczeństwa dla osób i rzeczy,
należących do poczty tak po stacjach pocztowych, jak i podczas drogi. Pocztyljonów
przepuszczano przez groble, mosty, przewozy bez opłaty i bez zwłoki; przez most pod
Warszawą w każdym czasie, choćby nawet
był zamknięty. Poczmistrzów uwolniono od
ciężarów miejskich a domy ich od stacji
wojskowych i innych tego rodzaju świadczeń urzędowych.
Surowe były postanowienia, dotyczące
tajemnicy listowej. Ordynacja przemyska
stosowała za naruszenie tajemnicy przez
służbę nawet karę śmierci. Wyjątek co do
przywilejów tajemnicy listowej stanowiły
jedynie wyższe względy państwa.
W kierunku szybkości poczty przepisywała np. lwowska ordynacja komunikację Lwowa z Warszawą w ciągu dwóch niedziel.
Z Wilna do Warszawy byli konni posłańcy
obowiązani zdążać w ciągu tygodnia. Przestrzeń Wrocław—Poznań—Toruń—Gdańsk
przebywała poczta piesza w 8-9 dni.
Nie mamy zamiaru kreślić obecnie dalszych, kompletnych dziejów zakładu pocztowego w Polsce, ani opisywać owej walki,
jaka była zniewoloną staczać Rzeczpospo-
lita z elektorem Brandenburskim usiłującym
urządzić własną komunikację na terytorjum
polskim, ograniczamy się więc tylko na
ogólnej uwadze, iż nieznaczna początkowo,
a łącząca jedynie ważniejsze miejscowości,
sieć traktów pocztowych zwiększała się
szybko. Punktem centralnym była naturalnie stolica państwa Warszawa. Stąd rozbiegały się szlaki we wszystkich kierunkach,
biorąc swą nazwę od części państwa do jakich zdążały. Zwały się więc pocztą: brzeską, wielkopolską, wrocławską, krakowską,
ruską i mitawską.
Brzeska, inaczej pruską zwana, łączyła
Warszawę z ziemią kujawską i z Prusami
dwoma drogami na Toruń do Gdańska,
gdzie stykała się z kursami miast niemieckich i zakładu Turn-Taxisów.
Poczta wielkopolska szła do Poznania,
Gniezna, Leszna, Wschowy; wrocławska
przez Rawę, Piotrków, Widawę, Wieruszów
do Wrocławia i zbiegała się tutaj z pocztami Saksonji, Hessji, Holandji, Francji,
Anglji, Danji i Szwecji.
Krakowska poczta służyła dla korespondencji adresowanych do Małopolski przez
Kraków do Wiednia, Wenecji i Rzymu.
Poczta ruska obejmowała całą południowo-wschodnią cześć państwa, a wiec Ruś
Halicką, Wołyń, Podole i Ukrainę. Trakty
wiodły z Warszawy przez Puławy i Lublin
do Krasnegostawu, stąd zaś w dwóch gałęziach: przez Zamość, Rawę Ruską, Lwów,
Trembowlę, Husiatyn do Kamieńca Podolskiego i dalej do Jass, tudzież przez Hrubieszów, Włodzimierz do Lucka, następnie
wzdłuż miejscowych dróg pocztowych do
innych ważniejszych miast Wołynia i
Ukrainy. Przez Lublin i Brześć Litewski komunikowały się kursa polskie z pocztami
litewskimi.
Dalekie, lak widzimy, zakreślała sieć
poczt polskich kręgi, rozległe bo też wówczas były granice Rzeczypospolitej.
Józef Blalynia-Cholodecki
1111111111111111111111111111111111111111MMINIIIIIM1111111111111111111111[1111111111111MMMI8H911[11111I1111111111111111111111111111111118111111111111111111111111111111111111111111111181ł iffillilliliM11111111111
Z POWINSZOWANIEM 400 - LECIA...
Bieżący numer „FILATELISTY" poświ ęcamy w całości jubileuszowi
Poczty Polskiej. Redakcja przyłącza się do ogólnych życzeń aby sędziwa jubilatka zachowała wieczną młodość i zaj ęła w dobie sputników
równie przoduj ące miejsce wśród innych poczt świata, jak zajmowała je
już kilkakrotnie w swej chlubnej historii.
1111111111111111111111111111111111111M1111111181111111111111111M111111181111111M111111111111111111111111111111111111111111111111111111i111111111111111111H1111111111111111111111I11812MIIIIMMIIIIIIMM111111111i
404
MONOG RAFIA 400 LAT POCZTY POLSKIEJ
Komitet Organizacyjny Obchodu 400-lecia
Poczty Polskiej wydał z okazji jubileuszu
poczty bogato ilustrowaną monografię,
obrazującą dzieje tej instytucji w aspekcie
historycznym oraz rozwój urządzeń łączności w Polsce Ludowej.
W przedmowie podpisanej przez ministra
Łączności PRL mgr inż. Zygmunta Moskwę
czytamy, że praca ta „jest pierwszą próbą
przedstawienia społeczeństwu dziejów rozwoju Poczty Polskiej od początku jej powstania po dzień dzisiejszy". Komitet redakcyjny i autorzy — jak pisze dalej minister
— zdawali sobie sprawę, że pracą swą jedynie zapoczątkowali głębsze i wnikliwsze
badania dziejów poczty, które wiążą się
licznymi elementami z obchodem Tysiąclecia Państwa Polskiego. Monografia rozpoczyna się od obszernego rozdziału poświęconego dziejom poczty polskiej od czasów
najdawniejszych do pierwszej wojny światowej.
Autorzy zwracają szczególną uwagę na
stosunki komunikacyjne w czasach najdawniejszych, omawiając rolę „podwód", pierwszych urządzeń posłańczych w życiu politycznym i społecznym państwa. Sprawa
„podwód" była u nas niejednokrotnie przedmiotem licznych zatargów, nadużyć a nawet
buntów. Zagadnienia te opierały się o sejmiki i sejmy — jednakże instytucja ta, jeśli chodzi o łączność pocztową w kraju, przetrwała do roku 1647, kiedy to Władysław
IV powinność tę zamienił podatkiem zwariym „kwadruple". Wpływy z tego podatku
przeznaczone były na zorganizowanie „porządnej poczty"w Polsce.
Najsłabszą stroną podwód było to, że
służyły one wyłącznie królowi i jego dworowi. Ułatwiały mu zarządzanie dużym obszarem państwa, umożliwiały szybkie rozsyłanie poleceń, rozkazów, rozporządzeń. Dla
ludności jednak obowiązek dostarczania
podwód był tylko ciężarem, uciążliwą powinnością, za którą w zasadzie nic nie otrzymywała. O możliwości przesyłania tą pocztą
listów prywatnych mowy nawet być nie
mogło. Każdy zmuszony był radzić sobie
jak mógł, często zdawano się na łaskę i
niełaskę wędrownych kupców i mnichów,
którzy niekiedy za pewną opłatą przyjmowali przesyłki od postronnych ludzi.
NARODZINY POCZTY POLSKIEJ
Właściwa poczta jako instytucja publiczna dostepna dla opolu — pojawia' się w
Polsce dopiero w XVI w. Za ojca chrzestMonografia „400 ł at Poczty Polskiej" wydana przez
Ministerstwo Łą.-znoci Komitet Organizacyjny Obchodu 400-lecia Poczty Polskiej.
Opracował zespół autorski. Stron 900. Cena zł 120.
nego nowoczesnej poczty polskiej uważać
należy króla Zygmunta Augusta, który w
dniu 18 października 1558 r. nadał swemu
dworzaninowi Prosperowi Prowanie — Włochowi z pochodzenia przywilej na zaprowadzenie połączenia między Krakowem a
Wenecją. Pakt ten różnie komentowany
jest przez historyków. Niektórzy z nich jak
Jan Ptaśnik skłonni są przypuszczać, że decydującą rolę odgrywały tu prywatne interesy króla, który procesował się wówczas
o spadek po zmarłej we Włoszech królowej Bonie. Wydaje się jednak, że tego rodzaju rozumowanie jest pewnym uproszczeniem skomplikowanego problemu. W gruncie rzeczy musiały tu zadecydować względy polityczne i gospodarcze. Nie zapominajmy, że był to w naszym kraju okres
złotego wieku. Polska utrzymywała rozległe stosunki zarówno dyplomatyczne jak i
gospodarcze z Włochami i innymi krajami
europejskimi i to chyba byto istotną przyczyną powstania nowoczesnej poczty. Motywy prywatne mogły tu odegrać rolę raczej wtórną, podrzędną. Widocznie wpłynęły na przyspieszenie podjęcia decyzji dotyczącej założenia tej niezbędnej instytucji.
Ale samo jej powstanie było nieuniknioną
koniecznością historyczną. Rosnące w potęgę państwo polskie musiało mieć tę furtkę, okienko na świat, laka dawała dobra
organizacja łączności nie tylko w kraju ale
i za granicą.
Charakterystyczną rzeczą jest, że już w
pierwszym dokumencie podkreślony został
publiczny charakter poczty. W przywileju
nadawczym czytamy wyraźnie, że pocztę
zakłada się po to, aby zapewnić „własną
tudzież i poddanych naszych wygodę" i że
ma służyć ona dla „przesyłania listów do
Włoch". Pod tym wzglę dem Polska wyprzedza wiele krajów zachodnich, gdzie tego rodzaju deklaracje pojawiły się znacznie później.
Poczta Prowany nie przetrwała długo.
Intrygi ówczesnych międzynarodowych monopolistów pocztowych — wł oskiej rodziny Taxisów — podkopały byt tego pierwszego polskiego mię dzynarodowego połączenia pocztowego.
Niewiele więcej szcześcia mieli i następcy Prowany — Krzysztof Ta-Tis i Piotr Maifon. Dopiero Sebastian Montelupi, Flor-riłczyk osiadł y w Krakowie, na d łuższy okres
objął rządy pocztą i na blisko sto lat
zapewnił swej rodzinie kierownictwo tą
niezmiernie ważną instytucją.
Zwraca uwagę fakt, że na czele poczty
polskiej stali w owych czasach przedstawiciele rodzin włoskich osiadłych w Polsce.
Tłumaczy się to przede wszystkim tym, że
405
rd (1.1i) PC,Ihr
Y(." nt t (ki a „qzpc r
G CJIC1-0.5i1S ro.sper Prom?
tllf
pro fl.,;(a.r
•
i ... Li.: ••••■•-, a4., ss,
L
(,.
•• •
....■•,;, ■ • ,-;£•;71;-.../A
• -• •
ty•°i'
s...1 .W.~ • 11.1.f k • , % .'‚:.....,w
1.-.314.a....!.4itti,;■.41.
rym,:
/ L
•
lk
,• n
r
ie•
'•1" ".""r•
...v. •
t".-44.,.arc... • • • • ••• •
. `
„Metryka" Poczty Polskiej. Dokument podpisany przez Zygmunta Augusta 18 października 1548 r.
pierwsza poczta polska o charakterze publicznym miała również charakter międzynarodowy, a Włosi dzięki licznym węzłom pokrewieństwa i znajomości stosunków europejskich mieli uławione zadanie w zakresie
utrzymania regularnej łączności.
•
Należy też zwrócić uwagę na reformę
Stefana Batorego, który w przywileju nadanym Sebastianowi i jego siostrzeńcowi Waleremu Montelupim ustanowił jednolitą
opłatę za przesyłki prywatne bez względu
na odległość miejsc, czym wyprzedził o jakieś 250 lat słynną reformę Rowlanda Hilla.
Monografia pozwala nam prześledzić rozwój poczty na tle całokształtu życia społecznego ówczesnej Polski. Widzimy wyraźnie, że Polska tysiącami nici związana
jest z poziomem umysłowym i kulturalnym
narodu, że wraz z nim przeżywa swe wzloty i upadki. Jako system nerwowy życia
społecznego, wiążącego rozliczne jednostki
organizmu państwowego w jedną całość,
jest niezbędnym ogniwem, bez którego nie
do pomyślenia był rozwój i umacnianie się
państwowości polskiej.
W monografii można znaleźć wiele ciekawego materiału oświetlającego rozwój
dziennikarstwa, wywodzącego się z „awiz",
„pism ulotnych" i innych gazetek przeważ406
nie wydawanych i rozpowszechnianych
przez pocztę.
Wiele miejsca poświęcono sprawie ochrony tajemnicy korespondencji listowej w
dawnych czasach. Pod tym względem mamy
chlubne tradycje. Naruszanie tajemnicy ko:
respondencji było u nas zawsze surowo karane.
Nie znaliśmy przecież „czarnych gabinetów", które na Zachodzie bezceremonialnie
i brutalnie zaglądały do prywatnych listów,
aby z ich treści ukuć broń do prześladowania przeciwników politycznych.
Wiele miejsca poświęcają autorzy monografii dziejom poczty polskiej w Gdańsku,
szlakom pocztowym za Sasów i wreszcie
poczcie polskiej za czasów Stanisława
Augusta, który wprowadził radykalną reorganizację tej instytucji. Poczta osiągnęła
wtedy największe swe wyżyny, znalazła
duże uznanie nawet wśród podróżników zagranicznych, którzy między innymi twierdzili, że „poczmistrzowie polscy są najgrzeczniejszymi ludżmi na świecie".
ROZWÓJ POCZTY W XIX W.
Osobne miejsce zajmuje w dziejach poczty okres XIX wieku, kiedy Polska znalazła
się pod trzema zaborami. Poczta stała się
wówczas częścią administracji państw zaborczych. Pewną tylko samodzielność zachowała jeszcze w Królestwie Kongresowym. W tym ponurym okresie dla dziejów
naszego państwa, poczta na całym świecie
dokonała ogromnego skoku naprzód. Gwałtowny rozwój przemysłu i techniki zmiótł
z powierzchni ziemi stare, prymitywne urządzenia. Poczciwe koniki ustąpiły miejsca
sile pary i elektryczności. Zanika tradycyjna usługa poczty ,— przewóz pasażerów,
w szybkim tempie rozwija się telegrafia,
telefonia, a później nawet radio. Poczta
przystosowuje się do nowych warunków,
wykorzystuje wszystkie nowe środki techniki, wprowadza nieznane dotąd usługi.
W tym okresie pojawiają się pierwsze
znaczki pocztowe na świecie, pierwsze koperty, karty pocztowe. Powstaje Swiatowy
Związek Pocztowy, obejmuiacy swym zasięgiem cały niemal świat. Poczta rozszerza
swą ingerencję w życie gospodarcze, gromadzi oszczędności obywateli, rozszerza zakres przewozu paczek, wykonuje szereg
czynności czysto bankowych.
Z monografii dowiadujemy się o pierwszych polskich prototypach znaczków pocztowych w XVIII stuleciu, o pierwszych
znaczkach polskich w 1860 r., pierwszych
skrzynkach zawieszanych na ulicach Warszawy; znajdujemy opisy pierwszych kolei,
pierwszego telegrafu i telefonu w Polsce.
Wszystkie te nowości przychodzą do nas
z pewnym opóźnieniem, co tłumaczy się
tym. że poczta polska nie była już samodzielną instytucją lecz wchodziła do administracji państw zaborczych.
W OKRESIE DWUDZIESTOLECIA
MIĘDZYWOJENNEGO
Oddzielny rozdział poświęcono poczcie w
okresie pierwszej wojny światowej i dwudziestolecia międzywojennego. Znajdujemy
więc wiadomości o pocztach wojskowych w
latach 1914 — 1918, o pocztach samorządowych w Warszawie, Sosnowcu, Łodzi, Częstochowie i innych miastach. Jeśli chodzi
o działalność poczty na przestrzeni dwudziestolecia międzywojennego, rozróżniono
dwa zasadnicze okresy.
Pierwszy rozpoczyna się z chwilą odzyskania niepodległości w 1918 r. a kończy
w 1928 r. kiedy to powstało państwowe
przedsiębiorstwo „Polska Poczta Telegraf i
Telefon".
Okres drugi obejmuje działalność PPT i T
do wybuchu drugiej wojny światowej. Obszernie omówiono rozwój telekomunikacji
na przestrzeni dwudziestolecia międzywojennego. Autorzy analizują rozwój linii międzymiastowych kablowych, linii napowietrznych i telefonii nośnej, central miejscowych
i międzymiastowych oraz sieci miejscowych
urządzeń telegraficznych, podają dane dotyczące rozwoju międzynarodowego i krajowego ruchu telegraficznego, telefonicznego,
a także radiokomunikacji i radiotelefonii.
Czytelnik znajdzie także w monografii wiele ciekawych danych dotyczących okresu
drugiej wojny światowej, a więc poczt wojskowych, obozowych, warszawskiej poczty
tajnej i powstańczej.
Na tym właściwie kończy się część historyczna monografii. Należałoby sobie życzyć,
aby praca ta naprawdę zapoczątkowała
głębsze studia nad rozwojem poczty polskiej. Już pobieżny przegląd materiału
wskazuje na dużą ilość istniejących luk i
braków, zwłaszcza jeśli chodzi o rozwój
poczty na ziemiach zachodnich, i o stosunki
pocztowe z Rosją. Jakże mało wiemy np. o
Rozejmie Andruszowskim w r. 1667, który
ustalił zasady wzajemnej wymiany poczty
między Polską a Rosją, który w gruncie
rzeczy był naszą pierwszą międzynarodową
konwencją pocztową. Nie mamy też żadnych wiadomości o życiu i pracy dawnych
kursorów, posłańców, gońców, kórzy przecież na swoich plecach i swoim trudem
zapewniali utrzymywanie. sprawnej łączności pocztowej.
Zródłowe badania naukowe rzuciłyby niewątpliwie snop światła na wiele nie wyjaśnionych dotąd zagadnień pocztowych.
WSPÓŁCZESNE URZĄDZENIA ŁĄCZNOŚCI
W rozdziale III monografii omówiono
współczesne urządzenia pocztowe i inne
służby łączności. Dział ten otwiera informacja o aktualnej strukturze organizacyjnej
resortu łączności i przedsiębiorstwa PPTiT.
Autorzy nie poskąpili nam danych dotyczących eksploatacji poczty, obrotów krajowych i zagranicznych, upowszechnienia
czytelnictwa.
Poszczególne działy wprowadzają czytelnika w arkana wiedzy pocztowej, a więc w
tajniki służby nadawczej, eksploatacji
przewozu poczty, służby oddawczej, wymiany poczty z zagranicą itp.
Wiele ciekawego materiału zawierają rozdziały o inwestycjach pocztowych i mechanizacji pracy łączności. Informują one o
ogromnym rozwoju łączności w Polsce Ludowej. Potanienie usług, rozbudowa szerokiej sieci placówek, znaczne zwiekszenie
ilości doręczycieli zwłaszcza na ter-nie wsi,
rozszerzenie telefonicznej sieci abonentów,
budowa nowych centrali telegraficznych i
telefonicznych przyczyniły się do ogromnego wzrostu ruchu listowego, telegraficznego i telefonicznego w naszym kraju.
W porównaniu z okresem przedwojennym
każdy obywatel naszego kraju wrzuca do
407
skrzynek i odbiera dwa razy więcej listów,
przeszło dwukrotnie więcej otrzymuje gazet i czasopism, półtora raza więcej paczek i blisko dwa i pół krotnie więcej przekazów pieniężnych. Podobnie przedstawia
się sytuacja na odcinku telekomunikacji i
to mimo ogromnych zniszczeń wojennych
w urządzeniach łączności.
Wiele uwagi poświęca się obecnie zagadnieniom socjalnym pracowników łączności, co znajduje między innymi wyraz w
szeroko rozbudowanej sieci sanatoriów i uzdrowisk łącznościowców.
Liczne plansze, wykresy i zdjęcia są nie
tylko uzupełnieniem treści monografii ale
stanowią same przez się pewną zamkniętą
całość, pozwalającą orientować się w dziejach i osiągnięciach Poczty Polskiej. Na
pierwszych stronach monografii znajdują się
oryginalne znaczki wydane z okazji 400lecia Poczty.
Michał Jakubowicz
Dział filatelistyczny monografii i inne
„atrakcje" filatelistyczne omówimy w jednym z najbliższych numerów „Filatelisty".
(Red.)
B1BLIOGRA.FI4
do historii Poczty Polskiej
Pragnąc ułatwić prowadzenie dalszych badań nad historią poczty polskiej jeszcze w
obecnym roku jubileuszowym ogłaszamy
fragment bibliografii do tego tematu, obejmujący wybrane wydawnictwa książkowe i
broszurowe oraz niektóre źródła.
W ciągu najbliższych kilku miesięcy ukaże się w formie specjalnego wydawnictwa
wyczerpująca bibliografia do historii poczty polskiej w opracowaniu kustosza Muzeum P. i T. A. śnieżki. (Red.)
ZROD Ł A
* Akta Dyrekcji Generalnej Poczt Królestwa Polskiego. Fol. 189. „O umowach o
biegu poczt osobowo-listowych".
* Akta Dyrekcji Poczt w Królestwie Polskiem, dotyczące Stacji Pocztowej w Starej
Wsi. Rok 1844/1870. Vol. I. Nr 37.
• Akta generalia des Kgl. Ober-Postamt
zu Breslau, za lata 1710 — 1799. Archiwum
Muzeum Poczty i Telekomunikacji.
* Akta Rady Administracyjnej Królestwa
Polskiego. Sek. V. Nr 7A: „Poczta i urządzenia oraz koszt utrzymania Poczt Królestwa". Sek. V. Nr 7A. Vol. 6239/1809: „O
domu Pocztowym w Warszawie".
• Akta szczegółowe Dyrekcji Poczt Królestwa Polskiego, tyczące sie stacyi w Kłodawie 1825 — 1843 (nr3/26 M. P. i T. Warszawa).
* Archiwum akt dawnych m. Krakowa:
Akta senackie fasc. 38 „Poczta" konwelutów 2.
Akta senackie fasc. 1 „Generalia" konwelut
z lat 1828 — 33.
Akta komisji organizacyjnej fasc. 16 — 24.
Akta wydział u spraw wewnętrznych fasc. 34.
Oryginalne budżety przychodów i rozchodów W. M. Krakowa z lat 1816 — 1841.
Repertorium archiwum głównecto Senatu W.
M. Krakowa z lat 1816 — 1836.
Dzienniki Gł ówne Senatu W. M. Krakowa z
lat 1816 — 1836.
Cztery karty ogólne gościńców głównych
i dróg pobocznych w okręgu W. M. Krakowa z r. 1841 i 1848.
408
* „Dieto Warszawskago Pocztamta: ob
obszczich rasparażenjach 1840 — 1870". (nr
1/2 Arch. b. Gen. Dyr. Poczt i Pocztamtu
Warszawskiego).
* Dziennik Praw Królestwa Polskiego
1817 r.
zł- Dziennik Rządowy Rzeczpospolitej Krakowskiej. Lata 1816, 1820, 1823 — 27, 1830 31, 1834.
*.Dokumenty Archiwum Archidiec. we
Wrocławiu z 1373 r. (nr 616 YD), 1362 r. (nr
461 R. 61), 1499 r. (nr E. 4. b. 3), 1553 1579 r. (nr III. d. 17).
* „Generale Olficium J. K. M-ci Rzeczypospolitej poczt Koronnych i W. Ks. Litewskiego" (Rpis Bibl. Ossol. nr 1404).
* Instrukcja dla olficyalistów Pocztowych
tak w Koronie Tako y w Wielkiem Xiestwie
Litewskiem z dn. 1.VII.1777". Wydana w
Warszawie dnia 1.VII.1777 przez „Jego Królewskiey Mości Directorium Generale Post
Koronnych y Litewskich.
*Instruktarz dla Officyalistów Pocztowych
w Królestwie Polskiem. W Warszawie w
Drukarni Sukcessorów Ragoczego 1817 r.
* Kroniki urzędów pocztowych: Legnicy,
Ząbkowic i Bielawy. Archiwum Muzeum
P. i T.
* Ordynacja Rady Miasta Gdańska z •1604
roku. (Jedna z najstarszych w Niemczech)
„Danziger Bottenordnung Auffgerichtet zwischen Thorn, Posen und Breszlaw, wie es
damit gehalten werden soli".
* Ordynacja druga wydana została 3.6.
1622 r.
* Poczty Miejskie w obrębie Stolicy 1830
— 1P65 (Vol. I, II. I it. P. nr 42 Archiwum
b. Dyrekcji Generalnej Poczt i Pocztamtu
Warszawskiego).
* Przypisy pocztowe zatwierdzone przez
Radę Administracyiną Król. Pol. w dn. 8
lipca 1817 r. Druk urzędowy.
* Regulamin pocztowy dla Księstwa Warszawskiego. Warszawa 1898.
„Snorificafirn cls,s statiens et malt*es des
postes tant en Pologne et Lithuanie". Skrypt
z 1767 r. znajdujący się w pozycji 110 tomu
pierwszego „Zbioru papierów należących do
interesów poczt Jego Królewskiej Mości i
Rzeczypospolitej Polskiej". Archiwum Główne. Zbiór Popielów.
* Spis urzędów i agencji pocztowych, telegraficznych i telefonicznych. Wydanie M.
P. i T. 1922 r.
".• Sprawozdanie Namiestnika Królewskiego w Radzie Stanu, Zajączka z dn. 5 września 1820 r. (Druk urzędowy).
* Teka zawierająca plany, szkice itd.
różnych powozów i domów pocztowych
(niegdyś w Archiwum Pocztamtu Warszawskiego).
* Tabella Traktatów Pocztowych w Królestwie Polskiem. Wyd. urzędowe. Lata 1844,
1860 (z mapą) i 1866 ( z mapą).
* Traktaty pocztowe w Koronie i Wielkim Xięstwie Litewskiem" wydane przez Directorium Generale Poczt Jego Królewskiej
Mości Koronnych i Litewskich. Jest to druk
bez daty (około 1780 r.) zawarty w tomie
III Zbioru Popielów. Archiwum Główne nr
301. Tom III, Str. 46 i 117.
* Wagony Pocztowe Kolei WarszawskoWiedeńskiej z lat 1851 i 1861. (Rys litogr.
Biblioteka Wydz. Mech. Warsz. Dyr. Kolei
Państw.).
* Wykaz pocztamtów według rozporządzenia nadejścia i odejścia poczt z Warszawy na wschód (Wołyń, Podole i Ukraina).
Zbiór Popielów. Tom III. Sr. 249-250. Archiwum Gl. nr 301.
:• Zbiór Konstytucji Uchwał Seymu pod
Związkiem Konfederacyi w Warszawie agitującego się od dnia 7 Października w Roku
1788 do Dnia 16 Grudnia Roku 1790 podług
opłat Oblaty wydrukowanego. W Warszawie R. 1791. W Drukarni J. K. Mości i Rzeczypospolitey w XX Scholarum Piarum".
* Zbiór przepisów pocztowych w Królestwie Polskiem. Wydanie urzędowe w drukarni Jana Gliicksberga 1861 r.
KSIĄŻKI I BROSZURY
* Awejde Oskar „Zapiski ... o polskom
wozstanji 1863 g." 4 części. Warszawa 1866.
„W Tipografji Sztaba Warszawskago Okruga" (drukowano w 40 egz.).
Basika Karel „Sto let Posłovni znamky
1840 - 1940". Nakład własny. Praga 1946.
Str. 97.
* Berg M. „Zapiski o polskich spiskach
i powstaniach" 10 ksiąg. Warszawa 1911.
x•Białynia - Chołodecki Józef (Walenty
Cwikl „Dzieje zakładu poczty i telegrafu w
Galicji". Sambor 1897. Druk G. Kohn. Str.
61 - 75 (nadbitka z wydawnictwa na cele
dobroczynności w Samborze). Rocznik 20.
* „Bryczka pocztowa z r. 1845". Druk
urzedowy (z rysunkami) Dyr. Poczt. Król.
Polsk.
• Costerus W. P. „Die Ganzsache der Re-
publik Polen". Wien 1940. Nakład „Die Postmarke".
*
• Cwik Walenty (Białynia-Chołodecki J.)
„Rys dziejów poczt i telegrafów". Lwów
1889. Str. 179.
„Danzigs Geschichte" ven dr Erich Keyser. Verlag A. W. Kafermann 1921.
* „Das preussische Postwesen". Elberfeld
und Iserlohn 1847.
• Dąbkowski Przemysław dr „Rys urządzeń pocztowych w dawnej Polsce". Kraków 1903.
* Dąbkowski Przemysław dr „Zbiór dokumentów do historii urządzeń pocatowych
w Polsce". Lwów, 1928. Str. 102.
• „Des Syndikus der Stadt Danzig Gottfried Lengnich jus publicum Civitatis Gedanensis oder der Stadt Danzig Verfassung
und Rechte". Nach der Originalhanndschrift
des Danziger Stadtarchivs, herausgegeben
von Dr Otto GUnther, Stadtbibliothekar in
Danzig. Danzig, Th. Bertling 1900.
* „Die Zeichnungen und Beschreibungen
der Preussischen Postwagen". Berlin, 1856.
• „Dieło wremiennoj wojennoj-sliedstawiennoj kommissji o rzondie narodowom i
bumagach onomu prinadleżaszczich. Naczato
22 fiewr., konczeno 9 maja 1864, na 829 listach". R. 1864.
*Dokumenta dotyczące nadania dróg żelaznych w Królestwie Polskiem" (broszura).
Druk S. Orgelbranda. Warszawa 1857.
* Dudziński Jan dr „Poczta polowa Legionów". Szkic historyczny z ilustracjami.
Odbitka z „Ikarosa". Białystok 1938. Str. 23.
* Eine Postprivilegium des Kónigs Johann
Sobieski von Polen Archiv fńr Post und Telegrapfie 1876. S. 284.
* Ewert F. W. „Geschichte Danzigs von
Dr Gotthilf Lfischin von der 81testen bis zur
neuesten Zeit". Danzig 1822.
Folin Carte B. „Generale et Nouvelle
de toute la Pologne" z 1770 r.
* Geschichte der preussischen Post von
ihrem Ursprunge bis auf die Gegenwart".
Nach amtlichen Quellen von H. Stephan, kóniglich preussischen Postrath. Berlin 1858.
Verlag der kóniglichen Geheimen OberHofbuchdruckerei (R. Decker).
* Gloger Zygmunt „Słownik Rzeczy Starożytnych". Kraków 1896. „Encyklopedia
Staropolska Ilustrowana". Warszawa 1900.
Tom IV.
• Gomulicki Wiktor „Opowiadania o Starej Warszawie". Warszawa 1913. Nakł. Druk.
S. Orgelbranda Synów. Tom I. Wydanie
nowe.
• Hinweisung auf die Posten, fur das
nialiche Grenz-Post-Amt zu Thorn. Berlin
1826.
* Kayserlichen Stadt Breslau Boten Ordnung. Druk współczesny.
* Kopii z szyfroWanych azbuk, upotrebljawszvchsja rewolucjonerami pri pPrepiskie
wo wremia Polskago miatieża w 1863/4 g.
409
• Korzon Tadeusz „Wewnętrzne dzieje
Polski za Stanisława Augusta". KrakówWarszawa. Tom
* Kowarzyk Wł. „Poczty wojskowe na
ziemiach polskich w latach 1914-1918". Biblioteka „Ilustr. Kuriera Fil.". Kołomyja
1933. Str. 78.
• Kraushar Alexander „Warszawa historyczna i dzisiejsza". Zarysy Kulturalnoobyczajowe. Lwów-Warszawa-Kraków. Wydawnictwo Zakł. Narod. im. Ossolińskich.
1925. Rozdz. XXIII.
* Królikowski Ludwik „Memoryał o stanie obecnym W. M. Krakowa i jego okręgu". Paryż 1840 r.
* „Krótki zarys dziejów poczty w Polsce
i taryfa pocztowa". Poznań 1929. Str. 32.
* Krzyżanowski Stanisław prof. „Podwody kazimierzowskie 1407 - 1432". Archiwum Kom. Historycznej. Kraków 1909 1913. T. XI. Str. 392-465.
*Kucera O. dr ,,Posta a telegraf ve staroveku, stredoveku o novoveku.
* Kumpf - Mikuli Anton „Neue Briefe
hber alte", I Die Poststempel von Polen im
18 u. 19 Jahrhundert". Wien 1935.
* Kurdybacha Łukasz „Ród Bandinellich
we Lwowie". „Ziemia Czerwińska". R. II.
1935. Zeszyt I. Str. 24-40 oraz osobna odbitka.
* Kutrzeba Stanisław dr „Podwody miast
polskich do r. 1564". Przewodnik NaukowoLiteracki. Lwów 1900. T. XXVIII. Str. 495 509.
* Kutsche Eduard „Postgeschichte von
Schlesien bis zum Jahre 1766". Breslau 1936.
* Lenartowicz Kazimierz dr „Historia Polskiej Królewskiej Poczty w Gdańsku od roku 1654 do 1793". Gdańsk 1924. Str. 72.
• Lengnich G. ,,Geschichte der Lande
Preussen". Danzig 1775. T. 9. S. 388-391.
• Ljadow P. „Znaki pocztowe Polski".
Drukiem W. Lesmana w 1916 r. w Petrogradzie (tł umaczenie z ros.+tablica kolorów
znaczka wydanego w 1860 r.).
Maliszewski Edward „Organizacja powstania styczniowego". Warszawa. Nakładem s-ki akc. Polska Składnica Pomocy
Szkolnych. (Biblioteka Składnicy nr 9).
* Miksłein St. prof. „Pieczęcie pocztowe
na ziemiach Polski w XVIII wieku" (17621800). Z licznymi ilustracjami i tablicami.
Nakładem czasopisma „Ikaros". Białystok
1936. Str. 127.
* Mikstein St. prof. ,,Polskie pieczęcie
zwolnienia od porta 1775-1860". Powielany na prawach rękopisu. Świebodzice 1952.
Str. 10
* Mikstein St. prof. i Rachmanow Wł.
„Stemple pocztowe Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego 1808-1870". Białystok 1936. Str. 126.
* „Ministerstwo Wnutrennich Dieł". Wydanie urzędowe. Petersburg 1901. Anekt
(tom) drugi p.t. Poczta i Telegraf w XIX w.".
* Moch. „Die Vorsteher der Postanstalten
410
und die Postschreiber bel der brandenburgischen und der preussischen Posiverwaltung
in Zeit von 1649 - 1849". Archiv fur Postund Telegr. 31.1903. S. 645 - 735.
* Miiller Edwin ing. „Grosses Handbuch
der Abstempelungen von Altósterreich und
Lombardei - V enetien 1925".
* Namysłowski Wł. „Poczta wolnego miasta Krakowa". Kraków 1913. Str. 53 (Biblioteczka krakowska nr 47).
* Neugebauer J. „Uber Breslaus ehemalige Post und Betenwesen". „Deutsches Postarchiv" Berlin 1874. S. 103 - 116.
* „O emisarie Władisławie Rudnickom".
1865. Po opisi nr 583.
• Philipp Karol „Zarys historii poczty ze
szczególnym uwzględnieniem historii poczty
polskiej". Bydgoszcz 1927, Str. 80.
* Polański Włodzimierz „Jak przewożono
Pocztę Polską w Dawnych Czasach". Toruń 1925. Str. 116.
* Polański Włodzimierz „Trąbka i sygnały pocztowe". Szkic historyczny z ilustracjami. Biał ystok 1938. Odbitka z „Ikarosa".
Str. 15.
* Polański Włodzimierz „Znaki i marki
pocztowe w Polsce w XVIII i XIXw. (1780
- 1870)". Kraków - Genewa 1922. Wyd.
Trzaska, Evert i Michalski. Str. 88, tabl. 41.
*Polański Wł. i Rachmanow Wł. „Die
Postwertzeichen und Poststempel von Polen im 18 u. 19 Jahrhundert". Wien 1935.
Verlag „Die Postmarke".
* Poradnik pocztowy dla podróżujących
(z mapą komunikacji Król. Polskiego) przez
Ignacego Rzepeckiego. Warszawa 1844.
* Postamty pryncypalne Koronne i Litewskie przez Alfabet". „Kalendarz Wileńsk" r. 1788. Wilno. Drukarnia przy Akademii.
* PrMerius K. G. Top, hist. statustische
Beschreibung der Stadt Thorn. Thorn 1832.
S. 134 i n.
* Prtorius K. G. Thorner Ehrentempel.
Berlin 1832. S. 52 - 53, 31 - 61.
* „Przewodnik Warszawski InformacyjnoAdresowy na rok 1869". Ułożony i wydany
przez Wiktora Dzierżanowskiego. Rok pierwszy. Warszawa 1869.
• Przybyłowa Janina. „Jakub Kazimierz
Rubinkowski Pocztmistrz i Radny miasta
Torunia z epoki saskiej". Toruń 1949. Str.
39. Wydawnictwo Książnicy Miejskiej im.
Kopernika.
* Ptaśnik Jan „Z dziejów kultury włoskiego Krakowa". Rocznik Krakowski. Tom IX.
1907. Wyd. Tow. Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
* Pufendorf „De rebus gestis Friderici
Wilhelmi Magni". Księga VIII, § 82. Księga
IX, § 8.
Schniir-Pepłowski „Z przeszłości Galicji
(1772 - 1862). Lwów 1895.
Schn0r-Pepłowski „Obrazy z przeszłoś-
ci Galicji i Krakowa (1772 — 1858)". Lwów
1896.
* Schbck Robert „Betrdge zur Geschichte
des schlesischen Postwesens von 1625 1740". Zeitschrif t des Vereins fdr Geschichte und Altertum Schlesiens. T. XX. S. 33-53.
* Simson „Geschichte der Stadt Danzig".
Ver. A. W. Kafemann. Danzig 1912.
* Smitch G., Adair H., Linn G. „Poland
Historical and philatelic". Columbia Ohio
1910. Str. 30. Wydanie „The Stamps Collector".
* Sobieszczański Franciszek Maksymilian
„Dzielnica Staromiejska w Warszawie". Zebrał A. Kraushar. Bibl. Dzieł Wyb. nr- 841.
Warszawa. Druk Bogusławskiego.
* Storch Adolf Franz. „Das Postwesen von
seinem Ursprunge bis an die Gegenwart".
Wien 1866.
* Śnież ko Aleksander „Szkice z Dziejów
Poczty Sląskiej". 1957. Str. 78. Nakładem
P. D. H. prac. fil. Hrubieszów 1957.
NOWOM
Tołłoczko Ludwik inż. „Zasady urządzenia poczt, telegrafów i telefonów i zastosowanie ich w Polsce". Warszawa S. Wende
i Ska (Tow. Wyd. „Ignis"). Polska Drukarnia
Nakładowa w Białymstoku 1924. Str. 243.
* Weltzel A. „Das chemalige Postwesen
Schlesiens". Schlesische Provinzialbldtter.
V Jahrgang 1866. S. 85-88. Breslau.
* „Westpreussen unter Friedrich dem
Grossen" von Dr Max Bdr, Direktor des
kdnigl. Staatsarchivs zu Danzig. Veranlasst
und unterstutzt durch die kónigl. Archivverwaltung. Leipzig, Verlag von S. Hirzel 1909.
* Wysłouch Seweryn prof. „Posługi komunikacyjne w miastach W. Ks. Litewskiego na prawie magdeburskim do połowy XVI
w.". Instytut Naukowo-Badawczy Europy
Wschodniej. Sekcja Historyczna nr 2. Wilno 1936.
* „Zur Geschichte des Fanziger Postwesens" veróffnetlich in der Danziger Zeitung
Jahrg. 1876.
POLSKIE
Podajemy zestawienie znaczków i cał otek wydanych w związku z 400-leciem Poczty Polskiej.
ZNACZKI
24.11. — 2.50 zł (konny pocztylion z XVI
w.), offset, niebieski/czarnofioletowy; nakład 3 mln.
8.X. — 5 sztuk, offset:
— 40 gr (sarkofag Prospera Prowany w
kościele Dominikanów w Krakowie na tle
globu ziemskiego z krążącym wokół niego
sztucznym satelitą (rakietą), niebieski/fioletowobrązowy, nakład 4 mln;
— 60 gr (rozpedzony dyliżans pocztowy
przed kościołem Mariackim w Krakowie na
tle sylwetki samolotu), fioletowy/czarny,
nakład 5 mln;
— 95 gr (dyliżans na tle sylwetki samochodu), żółtozielony/fioletowy, nakład 3 mln;
— 2.10 zł (średniowieczny posłaniec pieszy na tle sylwetki pociągu), szary/niebieski, nakład 800 tys.;
— 3.40 zł (średniowieczny żaglowiec na
tle nowoczesnych statków transoceanicznych),
zielononiebieski/czerwonobrązowy,
nakład 1 mln.
26.X. — 2.50 zł (ambulans pocztowy wg
obrazu A. Kędzierskiego) tło kremowe,
kontur ciemnooliwkowy, staloryt, nakład 250
tys. arkusików po 6 szt.
KARTY
4 ilustrowane plus 1 zwykła, znaczki wartości po 40 gr, cena sprzedażna kart po
60 gr, znaczki różne (każdy inny) i o no-
X:WIM Ujiimm3
We publish a complete list of stamps and
postal stationery issued in connection with
400-th anniversary of the Polish Post:
STAMPS
On 24-th February 1958—zł 2.50 depicting
a horse-mounted postman of XVI-th century, offset: blue and black-violet; quantity
printed 3.000.000.
On 8-th October 1958—a set of 5 stamps,
offset:
40 gr — the sarcophagus. of Prosper Prowana at the Black Friars' Church at Kraków on the background of the globe with
a sputnik revolving around it; blue and
violet-brown; quantity printed 4 million.
60 gr — a post chaise in front of Our
Lady's Church at Kraków on the background
of an aeroplan; violet and black; quantity
printed 5 milion.
95 gr — a post chaise on the background
of a motor-car; yellow-green and violet;
quantity printed 3 million.
zł 2.10 — a mediaeval postman on the
background of a train, grey and blue; guantity printed 800.000.
zł 3.40 — a mediaeval sail-boat on the
background of modern transoceanic liners,
greenblue and red-brown; quantity printed
1 million.
On 25-th October 1958 — zł 2.50 a post
411
.....-... ......
MA` LkT N% .."" "
.
•
'
—..-.4.,
F. ,
, '..4 ''''.i>7.'*.'''. •
..,', ....:,..,F41,0, :i..., ..- • ,
.
, .
.
...... iii.
— _.,,.."
■
1X.,1.7.1 .1•:.,.. / T' ...L..,/...ir
WYSTALIVW
„ 400 .r.,qr POCZTY POLS
"
t1957~97/7. £5-X—IJ h7. 14.56
• ••
•
i .1 -3, f
... . .
P
"
P
• .I- • f'
11 l. \
• • e • • • ••
' i :
, ...... . . - ........
• •
1
E-•
..• ...
C)
(
ł
N(; i
J.
....
C■16. Do O.
i'43nrhcct pmloiva
try$/a
arpor3Iypoiskict_
412
•
,—
d.P11;16. ,V)0C?11XV15,
X &Iron. P.'3C.Irc-7.A.
4R
.;1:-KilArpoe
' ry Pol..,10 ł
s,x ',MIT
PULS-L[1
3- •
413
wych wzorach, wielobarwny offset, ilustracje umieszczono w lewej części u dołu.
— znaczek 40 gr (pieszy posłaniec na tle
dużej, lakowej pieczęci), niebieski/czerwony/czarnobrązowy, ilustracja czterobarwna;
— znaczek 40 gr (rakieta międzyplanetarna), niebieski, ilustracja czterobarwna;
— znaczek 40 gr (dyliżans pocztowy), zielony, ilustracja pięciobarwna;
— znaczek 40 gr (średniowieczny herold),
czarny/zielony, ilustracja czterobarwna;
— znaczek 40 gr (średniowieczny posłaniec pieszy), czerwono-brązowy;
KOPERTY
2 ozdobne, znaczki wartości po 60 gr, cena sprzedażna kopert — 80 gr, znaczki o nowych wzorach, wielobarwny offset;
14.X. — znaczek 60 gr (dyliżans pocztowy na tle panoramy Wenecji);
14.X. — znaczek 60 gr (dyliżans pocztowy na tle panoramy Krakowa).
'OJZTY
coach according to A. Kedzierski's drawing:
deep olive on cream; steel recess; quantity
printed 250.000 sheets 'at 6 stamps each.
POSTCARDS
Four illustrated ones and one 'normal
bearing stamps of 40 gr face value, their
selling price beinq 60 gr; different stamps
of new designs, polychrome offset, illustrations placed in left bottom corners.
The illustrated postcards bear the following stamps: a 40 gr stamp depicting a
postman on foot on the background of a
big wax seal; red and black-violet. The
illustration is printed in four colours.
Another has a 40 gr stamp depicting an
interplanetary rocket, blue, and an illustration printed in four colours.
The third bears a 40 gr stamp depicting
a post coach, green, and a five colour illustration.
POSTAL STATIONERY
Two envelopes with adornments, stamps
of 60 gr face value, selling price 80 gr,
514/ZU
14g
POCZT?' 1181.01fG
400 L-AT
PoryT"
,./ PoLsrle.3(
1558 cwiu 1
-44
1958
Wirniki, da`owniki i stemple
okolieznokiowe
Na terenie D. O. P. i T. Łódź:
Łódź 1, 2, 7, 8 i 11, Kutno, Łask, Łęczyca,
Łowicz, Piotrków Tryb., Radomsko, Rawa
Maz., Sieradz, Skierniewice, Tomaszów Maz.,
Wieluń.
Na terenie D. O. P. i T. Poznań:
Poznań 1 i 2, Kalisz, Leszno, Gniezno 1,
419
polychrome offset. The stamps depict the
following: one — a post coach on the background of Venice skyline, another a post
coach on the background of Kraków skyline.
Pos.̀.marks, commemorative rubber stamps
and cancelling unils used on occasion of
the 400 year jubilee of the Polish Post:
The District Postał and Telegraphic Administration Łódź: Łódź 1, Łódź 2, Łódź 7,
Łódź 8, Łódź 11, Kutno, Łask, Łeczyca, Łowicz, Piotrków Tryb., Radomsko, Rawa Maz.
Sieradz, Skierniewice, Tomaszów Maz., Wieluń.
The District Postal and Telegraphic Administration at Poznań: Poznań 1, Poznań
2, Kalisz, Leszno, Gniezno 1, Ostrów Wlkp.,
Głogów, Gorzów, Zielona Góra.
The District Postal and Telegraphic Administration at Wrocław: Wrocław 2 (a postmark and a cancelling unit), Wrocław 1,
Jelenia Góra, Legnica, Wałbrzych 1.
Ostrów Wlkp., Głogów, Gorzów, Zielona
Góra.
Na terenie D. O. P. i T. Wrocław:
Wrocław 2 (wirnik od 1 sierpnia), Wrocław 1 i 2 (datownik od 11 września), Jelenia Góra, Legnica, Wałbrzych 1.
Na terenie D. O. P. i T. Olsztyn:
Olsztyn 1 i 2, Białystok 1, Stoiska filat.
na wystawie — Olsztyn.
Na terenie D. O. P. i T. Szczecin:
Szczecin 1 i 2, Koszalin 1.
Na terenie D. O. P. i T. Krakó_vi:
Kraków 1 i 2, Rzeszów 2, Jarosław, Krynica, Zakopane, Przemyśl, Tarnów, Jasło.
Na terenie D. O. P. i T. Warszawa:
Warszawa 2, Wystawa w PKiN i 20 upt
na terenie woj. warszawskiego.
Pełne opracowanie stempli „400-lecia" podamy w jednym z następnych numerów.
The District Postal and Telegraphic Administration at Olsztyn: Olsztyn 1, Olsztyn 2,
Białystok 1, A Philatelic Booth at the Olsztyn Exhibition.
The District Postal and Telegraphic Administration at Szczecin: Szczecin 1, Szczecin 2, Koszalin 1.
The District Postal and Telegraphic Administration at Kraków: Kraków 2, Kraków
1, Rzeszów 2, Jarosław, Krynica, Zakopane,
Przemyśl, Tarnów, Jasło.
The District Postal and Telegraphic Administration in Warsaw: Warszawa 2, the
Exhibition at the Palace of Culture and
Science, and at 20 Post Offices in the Warszawa voivodship.
ZARZĄDZENIE Nr 143
§ 2.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia
z mocą od dnia 8 października 1958 r.
MINISTER
Ministra łączności z dnia 1 października 1958 r.
o wprowadzeniu do obiegu znaczków pocztowych
opłaty wartości 40 gr, 60 gr, 95 gr, 2,10 zł i 3,40 zł.
Na podstawie art. 17 ust. 1 dekretu z dnia II marca 1955 r. o łączności (Dz. U. Nr 12, poz. 71) zarządzam, co następuje:
1.
Wprowadza się do obiegu i sprzedaży znaczki
pocztowe opiaty wartości 40 gr, 60 gr, 95 gr, 2,10 zł
i 3,40 zł emisji „400 Lat Poczty Polskiej".
Rysunek znaczka wartości 40 gr przedstawia grobowiec Prospera Prowany — pierwszego kierownika
Poczty Polskiej, na tle globu ziemskiego z krążącymi
dookoła niego sztucznym satelitą i rakietą. W prawym górnym rogu znaczka znajduje się oznaczenie
jego wartości „40 Groszy". U góry znaczka przez
tatą szerokość umieszczono napis ,,400 Lat Poczty
Polskiej", na do'e zaś znaczka napis „Polska".
Rysunek znaczka wartości 60 gr przedstawia kościół
Mariacki w Krakowie i odjeżdzający dyliżans pocztowy, zaprzężony w dwie pary koni, na tle sylwetki
samolotu. W prawym górnym rogu znaczka znajduje
się oznaczenie wartości jego „60 Groszy". U góry
znaczka przez całą szerokość, umieszczono napis
.400 Lat Poczty Polskiej", na dole zaś znaczka napis „Po'ska".
Rysunek znaczka wartości 95 gr przedstawia wyruszający dyliżans pocztowy na tle sylwetki samochodu. W prawym górnym rogu znaczka znajduje się
oznaczende jego wartości „95 Groszy" .Na dole
znaczka przez całą szerokość umieszczono napis
„400 Lat Poczty Polskiej", a pod nim napis „Polska".
Rysunek znaczka wartości 2,10 zł przedstawia
średniowiecznego posłańca pieszego na tle pędzącego
pociągu. W prawym górnym rogu znaczka znajduje
się oznaczenie jego wartości „2,10 Zł", na dole
znaczka orzez calą szerokość umieszczono napis
.400 Lat Poczty Polskder, a pod nim napis „Polska".
Rysunek znaczka wartości 3,40 zł przedstawia średniowieczny żaglowiec w zestawieniu z sylwetami
dwóch nowoczesnych statków transoceanicznych. W
ptawym górnym rogu znaczka znajduje się oznaczenie jego wartości „3.40 Zł", na dole znaczka przez
tarą szerokość umieszczono napis ,400 Lat Poczty
Polskiej", a pod nim napis „Po'sk.a".
Znaczki są perforowane. Wymiary ich wynoszą:
25,5 X 31,25 'mm wraz z marginesami.
Znaczki wykonano techniką offsetową w następujących kolorach:
Wartość 40 gr — w kolorze niebieskim i fioletowobrazowym.
Wartość 60 ar — w ko'orze fioletowym i czarnym.
Wartość 95 nr — w kolorze żółto-zie•onym i fiolet.
Wartość 2 10 zł w kolorze szarym d niebieskim.
Wartość 3 40 zi — w kolorze zielono-niebieskim i
czerwono-brązowym.
ZARZĄDZENIE Nr 146
Ministra łączności z dnia 6 października 1958 r.
o wprowadzeniu do obiegu trzech rodzajów ilustrowanych kartek pocztowych z wydrukowanym znaczkiem pocztowym opiaty wartości 40 gr.
Na podstawie art. 17 ust. 1 dekretu z dnia 11 marca 1955 r. o łączności (Dz. U. Nr 12, poz. 71) zarządzam, co następuje:
§ 1.
Wprowadza się do obiegu i sprzedaży trzy rodzaje
ilustrowanych kartek pocztowych pojedynczych z wydrukowanym znaczkiem pocztowym opiaty wartości
50 gr.
Kartki te o wymiarze 145X(02 mm drukowane są
jednostronnie na biał ym kartonie. W prawym górnym rogu kartek wydrukowano znaczek pocztowy
opłaty wartości 40 gr. Nad znaczkiem na wszystkich
kartkach umieszczono napis ,,Cena 60 GR". U góry
kartek z lewej strony znajduje się napis „Kartka
pocztowa", w lewej dolnej części kartek umieszczono dlustracje, resztę kartki z prawej strony wypełnia
liniatura do wpisywania adresu odbiorcy.
Cena sprzedażna kartki wynosi 60 gr. Kartki wydrukowane techniką offsetową.
W pierwszym rodzaju kartek — znaczek przedstawia posłańca pieszego na tle lakowej pieczęci. Z góry znaczka na całej szerokości umieszczono napis
„400 Lat Poczty Polskiej". W dole z lewej strony
umieszczono oznaczenie wartoś ci „40 GR", a poniżej
daty „1558" — „1958" oraz z prawej strony napis
„Polska". Ilustracja tej kartki przedstawia dyliżans
zaprzężony w dwie pary koni.
Kartkę wydrukowano w nast. kolorach: znaczek w kolorze niebieskim, czerwonym i czarno-br ązowym,
ilustracja i napis w kolorze czarno-brązowym, chamois czerwonym i niebieskim. Brzegi kartki są podkolorowane brązowe i stykają się z jej rysunkiem
linią postrzępioną, sprawiając wrażenie starego, Pożółktego dokumentu.
W drugim rodzaju kartek znaczek przedstawla rakietę międzyplanetarną. W prawej dolnej części
znaczka znajduje się oznaczenie jego warto ści
„50 GR" w lewym zaś górnym rogu umieszczono
daty ,,1558 — 1958". Na dole znaczka przez całą szerokość znajduje się napis „400 Lat Poczty Polskiej".
Ilustracja tej kartki przedstawia w trzech wierszach ozdobny napis „Człerysta Lat Poczty Polskiej".
Kartkę wydrukowano w nast. kolorach: znaczek w ko'orze niebieskim, ilustracja w kolorze czerwonym, brązowym, niebieskim i czarnym.
415
W trzecim rodzaju kartek znaczek przedstawia dyliżans zaprzężony w dwie pary korni. W prawej
górnej części znaczka znajduje się oznaczenie jego
wartości „40 GR" w lewym zaś rogu umieszczono
daty „1558 — 1958". Na dole znaczka przez celą szerokość znajduje się napis: „400 lat Poczty Polskiej".
Ilustracja tej kartki przedstawia w trzech wierszach ozdobny napis:
„Czterysta Lat Poczty Polskiej". Kartkę wydrukowano w nast. kolorach: znaczek — w kolorze zielonym, ilustracja — w kolorze brąz-ugóer, czerwonym, niebieskim, zielonym i czarnym.
§ 2.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia
z mocą od dnia 8 pazdzierntika 1958 r.
MINISTER
ZARZĄDZENIE Nr 152
Ministra Łączności z dnia 11 października 1958 r. o
wprowadzeniu do obiegu dwóch rodzajów kopert z
wydrukowanym znaczkiem pocztowym opiaty, wartości 60 gr.
Na podstawie art. 17 ust. 1 dekretu z dnia 11 marca 1955 r. o łączności (Dz. U. Nr 12, poz. 71) zarządzam, co następuje:
§ I.
Wprowadza się do obiegu i sprzedaży koperty pocz-
towe dwóch rodzajów, z wydrukowanym znaczkiem
pocztowym opłaty wartości 60 gr.
Na zewnętrznej stronie adresowej obu rodzajów
koperty w prawym górnym rogu wytłoczono znaczek
opłaty wartości 60 gr, w 'którego dolnej części znajduje się napis „Po'ska", z rozmieszczonym po obu
bokach jego oznaczeniem wartości „60 GR". Nad
znaczkiem znajduje się napis „Cena 80 gr".
Cena sprzedażna koperty wraz z papierem listowym
wynosi 80 gr.
W pierwszym rodzaju koperty znaczek przedstawia
wyruszający w drogę dyliżans pocztowy na tle architektury zamku wawelskiego; w drugim rodzaju
kopert — przyjazd dyliżansu na te architektury Wenecji.
Koperty wykonano z białego papieru w formacie:
162 x 114 mm, wymiary znaczka natomiast wynoszą
31,25 x 25,5 mm.
Druk wykonano techniką offsetową w następujących
kolorach:
1) na pierwszym rodzaju koperty — w kolorze:
żółtym i brązowo-czerwonym,
2) na drugim rodzaju koperty — w kolorze: zielonym i czarnym.
§ 2.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia
z mocą od dnia 14 października 1958 r.
MINISTER
ZAGRANICZNE
;US-1",--1-0-•tii- •• r -1 i i •
BELGIA. Reprodukujemy
znaczek z portretem skrzypka E. Ysaye'a,
awizowany w
nr 20, str. 387.
każdym z 4-ch znaczków wartość umieszczona jest w innym rogu.
BUŁGARIA. Z okazji V Międzynarodowego Turnieju Szachowego, wydano 5 lipca
znaczek 80 st zielononiebieski, na którym
przedstawiony jest globus pokryty szachownicą, a z obu jego stron znajdują się figury szachowe: wieża i koń.
-E-diA DO
EKWADOR. Z okazji HI Kongresu Eucha-
rystycznego wydane zostały znaczki: 10 c
1 S, przedstawiające monstrancję, a z boków gołę bie, oraz znaczek 60 c z widokiem
gotyckiej katedry w Guayaquil. Ponadto
wydano arkusik składający się z 4-ch znaczków po 40 c charakterystyczny tym, że na
416
FRANCUSKA OCEANIA (należące do
Francji wyspy w południowej części Oceanu Spokojnego) została przemianowana na
francuską Polinezję, w związku z czym i
na znaczkach zmieniona będzie nazwa kraju. Będąca już w przygotowaniu nowa seria składa się z 9 znaczków opłaty, 3
lotniczych i 3 dopłaty, z różnymi rysunkami
z życia krajowców.
GRECJA. W związku z Międzynarodowym
Kongresem Ochrony Przyrody ukazała się
15 września seria „kwiatowa", składająca
się z 8-miu wartości: 20, 30, 50 i 70 1 oraz
1 , 2, 3.50 i 5 dr. Cztery niższe wartości
przedstawiają postaci z greckiej mitologii,
w połączeniu z kwiatami lub krzewami,
cztery wyższe wartości są w mniejszym for-
macie i przedstawione są na nich tylko
kwiaty.
GRENLANDIA. Reprodukujemy awizowany w nr 20 na str. 387 znaczek 30 Óre,
wydany w dwusetną rocznicę śmierci Hansa
Egede.
ry przez długie wieki był jedynym środkiem transportu na wyspie.
JAPONIA. 5 października wydano wielobarwny znaczek 24 yen z okazji Międzynarodowego Tygodnia Pisania Listów 1958.
Jest to reprodukcja drzeworytu artysty Hiroshige (1797 — 1858) i przedstawia dawne
Kioto (b. stolica Japonii i rezydencja monarchów).
I II V 4.1.11' I I M.',11
HAITI. Reprodukujemy zraczki wydane
dla upamiętnienia rekordu w skoku w dal
Sylwio Catora, uzyskanego w r. 1928, które
awizowaliśmy w nr 19, str. 372.
30 sierpnia wydane z okazji Wystawy
Brukselskiej znaczki przedrukowano emblematem Czerwonem) Krzyża i dodatkową
wartością 50 c jako dopłaty na cele Czerwonego Krzyża: 1 G+50 c, 1 G 50 c+50 c
i 2 G 50 c±50 c.
HONDURAS. Dla uc-czenia i na dochód
Instytutu Kultury Panamerykańskiej, który
istnieje w Hondurasie od r. 1929 wydano
we wrześniu serie lotniczą z 10 znaczków
(1, 2, 5, 10, 20, 30 50 Cenavos i 1, 2, 5
Lempiras) z rysunkami dwóch flag St. Zjednoczonych A. P. i Hondurasu oraz otwartej książki z wpisanymi datami 1939 — 1957.
ISLANDIA. 27 wiześ ria wycł ano 2 znaczki: 10 aur — szary oraz 2.50 kr — brunatny. Rysunek przedstawia „Ponny" niewielkiego, lecz silnego konika islandzkiego, któ-
91Zb
~410■~1
!: 4*s; 1Ni Tre
E Ei.110
W 5z. .J .
JUGOSŁAWIA. Z. okazji otwarcia muzeum
pocztowego w Belgradzie wydano znaczek
15 D czarnoniebieski o symbolicznym rysunku stylizowanego gołę bia.
24 października ukazały się 2 znaczki:
15 D, na których przedstawiono pomiary
głębokości dna marskiego oraz znaczek lotniczy 300 D, na którym przedstawiona jest
pół kula ksieżyca i glob ziemski z orbitami
szt-Pc7nych satelitów (Rok Geofizyczny).
KANADA. 2 pażdziernika uka-ał s'ę znaczek w kolorze niebieskim, wartości 5 c dla
uczczenia 200-lecia pierwszego zebrania de417
legatów pochodzących z wolnych wyborów.
Na znaczku jest fotel prezydenta i berło jako symbole władzy parlamentu oraz odpowiednie napisy w języku angielskim i
francuskim.
17
.0 •10.,,,,,,a
nc
GC
58
ifi
- k
r '..1.r.or.1..plemal
i lc,,,,,■•,, I, .,,
c.00dnxt,Sra,,,I,:4.
~
CANA.DA
":"c'
KOREA PŁD. wydała z okazji Tygodnia
Pisania Listów znaczek 40 c niebieski z
rysunkiem uskrzydlonej koperty. Ten sam
znaczek wydano również w formie bloczka.
PANAMA. Z okazji Wystawy Brukselskiej wydano serię znaczków, wartości 1,
3, 5, 10, 15, 50 c i 1 $ — ten ostatni lotniczy. Ponadto wydano arkusik składający się
z 7-miu powyższych znaczków. Na znaczkach są przedstawione pawilony rozmaitych
państw na Wystawie Brukselskiej.
PERU. 24 lipca wydano serię z 4 wartości:
0,60, 1,20, 1,50 i 2,20 S., dla upamiętnienia
100-lecia urodzin Daniela A. Carrion, lekarza
peruwiańskiego, uważanego za bohatera
nauki. Zmarł on bowiem w rezultacie zaszczepienia sobie dla próby bakcyli. Na
znaczkach — oprócz jego portretu reprodukowane są podobizny i innych wybitnych
lekarzy peruwiańskich oraz budynek Akademii Medycznej.
SAHARA HISZPAŃSKA. Ukazała się seria dobroczynna na rzecz potrzeb kulturalnych ludności tubylczej, poświęcona pamięci sławnego pisarza hiszpańskiego Cervantesa. Na znaczkach 10+5 cent i 70 cent
przedstawiony jest jego portret, na znaczku
15+5 cent Don Kichot na koniu i Sancho
Pancha na mule, zaś na znaczku 20 cent
scena walki Don Kichota z Iwami.
SZWAJCARIA, w której mają swoją siedzibę różne międzynarodowe instytucje np.
B. I. T. = Bureau International du Travail,
U. P. U. = Union Postale Universelle itd.,
wydaje znaczki urzędowe dla służbowego
użytku takich instytucjii.
22 wrześ nia wydano 2 serie znaczków:
1) dla B. I. E. (Bureau International d'Education — Międzynarodowe Biuro Wychowania) dla zmiany uprzednio wydanej serii
oraz
2} dla U. I. T. (Union International de Telecommunications — Międzynarodowy Związek Telekomunikacji) po raz pierwszy wydana dla tej instytucji.
Każda seria składa się z 6-ciu znaczków:
5 Rp szary, 10 Rp zielony, 20 Rp czerwony, 40 Rp niebieski, 60 Rp brunatny i 2 Fr
purpurowy. Znaczki dla B. I. E. set o dwóch
wzorach: globus na książ kach oraz pomnik
znanego pedagoga Pestalozziego. Na znacz418
kach dla U. I. T. reprodukowana jest na
jednych wieża z anteną nadawczą, na innych antena odbiorcza.
ofw,
gelesi
5
.11z
HEIVET ł A
INLERNAllONALE DES
USA. 16 października ukazał się znaczek
z portretem Noaha Webstera w zw.uku z
200-leciem jego urodzin. Był on autorem
pierwszego słownika drukowanego w USA
oraz brał udział w walkach o niepodległość kraju.: ponafto współpracował przy
układaniu konstytucji USA.
WŁOCHY. 23 sierpnia wydano z okazji
oficjalnej wizyty prezydenta Włoch w Brazylii znaczek zielononiebieski L. 175 jako
wyraz przyjaźni włosko-brazylijskiej. Na
znaczku jest półkula ziemska a na niej z
lewej strony łuk Tytusa, a z prawej fragment nowych budynków wznoszonych w
mieście „Brazylia" — nowo buduiacej się
stolicy tego państwa.
ZSRR. 23.VIII. wydano 2 wielobarwne
znaczki: 40 i 60 kop. z okazji 850-lecia miasta Włodzimierza (po rosyjsku Władimir).
Na jednym przedstawiona jest Złota Brama,
na drugim ulica Gorkiego.
30.VIII. wydano z okazji 50-lecia śmierci
znanego rosyjskiego szachisty N. I. Czigorina {1850 — 1908} znaczek 40 kop. zielony/czarny z jego portretem.
15 września wydano znaczek 40 kop sepia/
czerwonobrunatny z portretem znanego rosyjskiego powieściopisarza i satyryka H.
Sał tykowa. (Pseudonim „Szczedrin" — 1826
— 1889).
15.IX. wydano dwa wielobarwne znaczki
— oba po 40 kop. z okazji 40-lecia założenia Towarzystwa Czerwonego Krzyża i
w-w-w-w-wy l•-••Tir■-•"-ler•r
czarny przedstawiony jest turboreaktywny
samolot typu TU-110 na tle kuli ziemskiej,
zaś na znaczku I Rb. pomarańczowy/czerwony/czarny — turbowintowy samolot typu AN — 10, również na tle kuli ziemskiej.
.7]
•
I
ILI.11~11.111"11.~.~4~11J
Czerwonego Półksiężyca. Na jednym przedstawiony jest szpital, na drugim pielęgniarka opatruiaca nogę choremu.
Ukazała się również seria z 3 znaczków
„samoloty". Na znaczku 60 kop. różowy!
CO NOWEGO W PPF?
Państwowe Przedsiębiorstwo Filatelistyczne
„Ruch" bierze żywy udział w uroczystościach
związanych z 400-leciem
Poczty Polskiej, Na trasie
przejazdu historycznego
dyliżansu pocztowego uruchomiło punkt
sprzedaży w samochodzie. Wydało specjalną kopertę i karnet na znaczki, które weszły do obiegu dla upamiętnienia tej rocznicy.
W związku z organizowaniem wystaw filatelistycznych w wielu miastach Polski, w
ramach uroczystości 400-lecia Poczty Polskiej i związanych z tym większych zjazdów filatelistów, Państwowe Przedsiębior-
Na trzecim znaczku 60 kop. niebieski/czerwony/żółty przedstawiony jest pierwszy na
świecie odrzutowy samolot pasażerski typu
TU-104 oraz glob ziemski z nazwami miast,
do których samolot ten odbywał loty.
stwo Filatelistyczne „Ruch" lepiej zaopatrzyło swoje punkty sprzedaży w atrakcyjny towar — okolicznościowe wydawnictwa.
Jednocześnie doceniając społeczną rolę wystaw PPF ufundowało wiele nagród dla wystawców lokalnych wystaw filatelistycznych.
Na wystawie filatelistycznej w Warszawie przedsiębiorstwo nasze uruchomiło
punkt sprzedaży obok poczty w PK i N.
Stoisko jest dobrze zaopatrzone w znaczki
i wszystkie wydawnictwa okolicznoścowe.
Dla uniknięcia kolejek i sprawniejszej obsługi filatelistów stoisko posiada trzy okienka, w których poza towarem uwidocznionym na wywieszkach, sprzedaje się również znaczki i wydawnictwa związane z 400leciem Poczty Polskiej.
419
DYLIŻANSEM W WIEKI. SPIJ I "%SKÓW
W pyle gościńca mknie starymi szlakami
dyliżans pocztowy. Nim czekających podrożnych dobiegnie tętent koni z dala już
dzw it,czy na szybach poczthalterii „aria
pocztyliona".
Krótki postój. Zmiana koni. Lś ni w słońcu trąbka pocztyliona.
Ruszamy starymi szlakami pocztowymi w
dniu 10.X. rano z Wrocł awia, by po przebyciu prawie 700 km przez Katowice, Kraków, Kielce i Łódź, przybyć dnia 26.X. o
godzinie 11,30 do Warszawy.
Upuszczamy Wrocław, w którym odbyły
się w dniu poprzednim uroczystości i imprezy lokalne.
Poprzedzani przez wóz zmegafonizowany,
autobus — pocztę ruchomą, poczet motocyklistów, peleton doręczycieli na rowerach, pędzi dyliżans przez Groblice, Marcinkowice i Oławę, by o godz. 14.45 pierwszego dnia podróży przybyć do Brzegu na
dłuższy postój. Poczta ruchoma przyjmuje
listy frankując je okolicznościowymi znaczkami jubileuszowymi. Stosuje ona specjalny stempel „dyliżansowy".
Oprócz znaczków, kart i kopert okolicznościowych cieszą się wielkim powodzeniem wydawnictwa jubileuszowe: monografia „400 lat Poczty Polskiej" i książka „Łączność dla wszystkich" przeznaczona dla młodych czytelników.
Jedziemy dalej. Z okien dyliżansu wyglądają pasażerowie ubrani w historyczne stroje. Piękne panie z nadzieją i niepokojem
spoglądają na wzgórza pokryte szumiącym
borem, skąd w każdej chwili może wyskoczyć na drogę „zbójców dwunastu". Panowie
natomiast tęsknie wypatrują w Łosiowie i
Skorygoszczu przydrożnej karczmy. Cierpliwości do Opola, gdzie przybywamy. na kolejny nocleg 11.X. o godzinie 14.
Dnia 12.X. rano dyliżans przez Izbicko
wy:- usza do Strzelc Opolskich, gdzie następuje kolejna przerwa w podróży do dnia
następnego.
I znów w droae. Przez Błotnicę, Toszek,
Pyskowice do Gliwic, gdzie oznajmiani trąbką pocztyliona wjeżdżamy na ulicę miasta
13.X. o cłodż. 13.
A dnia nasiennego mijamy już Zabrze,
Bytem i Chorzów i wjeżdżamy w gwarne
ulice Katowic.
Dyliżans i ruchoma poczta są oblegane
przoz młodzież i starszych, chcących zaopatrzyć się w znaczki jubileuszowe i uzyskać
stempel dyliżansu.
Po licznych imprezach i uroczystościach
wyrosza dyliżans z Katowic 15.X. rano w
dalszą droga.
Przez Szopienice, Myslowice, Jaworzno
na nocleg do Trzebini, hy dnia nastennego
Przez Krzeszowice i 7abierzów wjechać w
bramy Krakowa. I tu historia się powtarza,
znów uroczystości związane z przyjazdem
420
dyliżansu, znów tłumy. Znaczki, listy, wydawnictwa. Panienki w okienkach poczty
ruchomej uśmiechają się mimo zmęczenia.
Ruchomy urząd pracuje do późnej nocy.
Przyjaźnie uśmiechnięte maszkary patrzą
z Sukiennic na „ekstra pocztę", którą tak
jeszcze niedawno jeździli nasi dziadkowie.
Dnia 17.X. rano opuszczamy Kraków
udając się przez Michałowice i Słomniki do
Miechowa, gdzie konie i ludzie wypoczywają do dnia następnego, aby z kolei przez
Wodzisław i Mierzewę dotrzeć do Jędrzejowa.
A później Kielce, gdzie zjawienie się starego wehikułu pocztowego budzi powszechną sensację. Frazy „arii pocztyliona" brzmią
po ulicach i placach. Dudnią końskie kopyta w wąwozach ulic. Ludzie w oknach,
ludzie na chodnikach. I znów historia, jak
wyżej. Do późna pracował nasz urząd pocztowy na kółkach. Do późna trwały uroczystości jubileuszowe.
Rankiem 20.X. opuszczamy Kielce udając
się do Końskich na nocleg. Wolno toczą się
koła dyliżansu, dźwięczy pocztowa trąbka.
Złocą się drzewa. Jest ciepły jesienny ranek. Zbliżamy się do Miedzianej Góry. I
nagle jak za czasów gdy panował S:gismundus Augustus Rex — zatrzęsły się szyby w
starym wehikule od straszliwego ryku dwunastu zbójców. Uśmiechnęły się zagadkowo
panie, panowie wyprężyli bohatersko chude piersi. Stało się. Na drogę wypadli zbójcy, „wzrok dziki, suknia plugawa". Pod obstrzałem... kamer filmowych dokonano
„prawidłowego" napadu na stary dyliżans.
Następnego dnia witał dyliżans sławny
Piotrków Trybunalski.
Ranek 22.X. zastaje dyliżans w drodze do
Łodzi, gdzie zgodnie z „rozkładem jazdy"
jesteśmy o godzinie 15.
Łódź, to miasto mające już tradyc je w organizowaniu imprez i tym razem tradycja
nie zawiodła. Ruchomy urząd pracuje bez
wytchnienia. Dyliżans obwozi po mieście
pasażerów. Uroczystości trwają do póżnego
wieczora.
Nastopnego dnia rano hajda czwórka
przez Glowno do Skierniewic, które obchodzą w tym roku 500-lecie swego istnienia.
I znów w drogę przez Nieborów do Łowicza. „Każda łowiczanka usta ma jak wiśnie" — urzekła widocznie naszego pocztyliona, bo dłuao w noc grała trąbka pocztowa na uroczystościach jubileuszowych.
Wieczorem 25.X. wjeżdżamy do Błonia na
ostatni popas przed Warszawą. Czekają tam
na dyliżans z otwarciom wielkiej wystawy
„400 lat Poczty Polskiej".
Gdy 26.X. o godz. 11,30 usłyszycie turkot
i piekną arie ara ącą na szybach — wyjrzyicie przez okna.
„Arią pocztyliona" wita Was Poiska
Z. Bielski
Poczta.
,i7/(7,6
LACZNOŚĆ DLA WSZYSTKICH
sca poświęcili pięknej karcie w dziejach
polskiej łączności obronie Poaty Polskiej
w Gdańsku w r. 1939. Na pierwszym planie
wysunięto rozwój łączności w Polsce Ludowej. Liczne wykresy obrazują ogromny
wzrost ruchu listowego, telegraficznego i
telefonicznego w okresie powojennym. Specjalny rozdział omawia strukturą resortu, jego zadania i działalność, znaczenie jego
usług w życiu gospodarczym, społecznym i
kulturalnym kraju.
Karta tytułowa
Wśród publikacji wydanych z okazji 400lecia Poczty Polskiej na szczególną uwagę
zasługuje książka dla młodzieży Łączność
dla wszystkich. Praca ta właściwie jest krótkim i zwięzłym streszczeniem wiadomości o
poczcie i telekomunikacji. Młody czytelnik
znajdzie tam pożyteczne wiadomości o dziejach łączności, o usługach resortu oraz ciekawostki ze świata radia i telewizji. Szczególnie bogaty jest dział historyczny.
Mowa tam o narodzinach pisma, pierwszych listach na świecie, o tym jak dawniej telegrafowano, jak powstał telefon,
radio i telewizja. Dzieje poczty polskiej
obejmują okres od Bolesława Chrobrego do
obchodów 400-lecia w br. Autorzy książki
uwypuklili bezpośrednią zależność rozwoju
poczty od ogólnego rozwoju gospodarczego
i kulturalnego naszego narodu. Wiele miej„Łączność dla wszystkich—
Wydane staraniem Komitetu Organizacyjnego Obchodu 400-lecia Poczty Polskiej. Wyd. Komunikacyjne. Warszawa 1958. Nakład 50.000 egz. Str 216. Cena
10 zł. Rozprowadzana przez urzędy pocztowe i doręczycieli.
Ukazanie się tej książki wypełnia lukę
istniejącą na rynku wydawniczym. Na półkach księgarskich nie było bowiem dotąd
przystępnego przewodnika, który by poprowadził naszego czytelnika w zaczarowany
świat techniki łączności, który by zaznajomił go z usługami świadczonymi przez resort. Na brak tego rodzaju publikacji od
dawna wskazywało nauczycielstwo, które
napotykało niemało trudności przy zbieraniu materiałów niezbędnych dla nauczenia
młodzieży prawidłowego korzystania z
usług łączności.
Usługi poczty i telekomunikacji były w
niedostatecznym stopniu popularyzowane
nie tylko wśród młodzieży ale i wśród
szerokiej publiczności. Wiele usług resortu
nie wykorzystuje się po prostu z tej przyczyny, że szerokie masy ludności nie wiedzą nawet o ich istnieniu.
Jak wiele osób nie ma zrozumienia dla
wielkiego wysiłku ogromnej armii lacznościowców świadczy fakt, że dzień w dzień
wyjmuje się ze skrzynek setki i tysiące żle
zaadresowanych przesyłek. Niestarannie i
nieczytelnie wypeł niony adres, w niewłaściwym miejscu naklejony znaczek, brak
bliższych wskazówek dotyczących odbiorcy
przesyłki — wszystko to nie tylko utrudnia
pracę personelu poczty, ale również obniża jakość jej usług i opóżnia doręczanie
listów. Dlatego tak ważną rzeczą jest zaznajomienie ogółu z sekretami techniki pocztowej, z drogą przesyłek od chwili nadania aż
do odbioru ich przez adresata, ze znaczeniem prawidłowego korzystania z usług resortu.
Roczna porcja 300.000 niedoręczalnych listów w Polsce jest groźnym ostrzeżeniem
dla wszystkich. Trzeba już od dzieciństwa
wpajać ludziom konieczność przestrzegania
przepisów pocztowych. Na licznych wzo421
rach i przykładach autorzy książki wykazują, jak rzeczą niezbędną jest prawidłowe
korzystanie z usług łączności. Czynią to w
formie lekkiej, przystępnej i zrozumiałej
dla młodego czytelnika.
Słusznie też postąpili autorzy, że dużo
miejsca poświęcili sprawie ochrony urządzeń łączności przed wybrykami łobuzerii.
Zniszczone kable, zerwane druty, stłuczone
szyby w kabinach, uszkodzone mikrofony
w automatach telefonicznych stanowią poważną przeszkodę w utrzymywaniu stałej
łączności, powodują nieobliczalne straty w
razie wypadku, nieszczęścia, katastroly żywiołowej. Toteż zmobilizowanie młodzieży
do ochrony tych urządzeń wydaje się bardzo na czasie. Książka dąży również do
zainteresowania czytelników zawodem łącznościowca. Znajdujemy więc informacje o
szkolnictwie łączności, wiadomości o sprawnościach harcerskich, młodych telegrafistach, telefonistach, radiotechnikach itp.
Obszerny dziat „Łączność na szerokim
świecie" zawiera mnóstwo ciekawostek
pocztowych i telekomunikacyjnych z różnych krajóvi. Czytelnik dowiaduje się np.
ile listów pisze rocznie Amerykanin, ile razy sięga rocznie po słuchawkę telefoniczną Kanadyjczyk, ilu abonentów telewizyjnych posiada ZSRR itd.
Na szczególne uznanie zasługuje fakt, że
Rocznica 400-lecia Poczty Polskiej w ywolala duże ożywienie
w działalności propagandowo wystawowej w oddziałach i kotach
PZF. Otrzymaliśmy już sprawozdania z niektórych imprez.
O/LUBLIN zorganizował w dniach
18 — 26 października III Wystawę
Filatelistyczną, która wchodziła w
skład uroczystości z okazji 400lecie Poczty Polskiej. Wystawa
poprzedzona byłauroczystą akademią.
w książce wydanej przez resort łączności
znalazło się miejsce i to dość pokaźne dla
filatelistyki. Obszerny rozdział poświĘcony
jest dziejom znaczka pocztowego,• sposobom gromadzenia i uzupełniania kolekcji
znaczków. Omówiona jest w telegraficznym
skrócie działalność Polskiego Związku Filatelistów. Młody zbieracz znaczków znajdzie tu praktyczne wskazówki, jak zorganizować kółko filatelistyczne w szkole. Najważniejsze zagadnienia filatelistyczne ujęte
zostały w formę krótkich pytań i treściwych
odpowiedzi dających młodemu czytelnikowi
pojęcie o znaczeniu i zasadach zbierania
znaczków pocztowych we właściwy i racjonalny sposób.
Dział ten uzupełnia rozpisany przez Państwowe Przedsiębiorstwo Filatelistyczne
„.Ruch" atrakcyjny konkurs polegający na
tym, że jego uczestnicy mają odgadnąć nazwy i daty wydania znaczków, z których
utworzono napis: „400 lat Poczty Polskiej".
Praca jest bogato ilustrowana, zawiera 5
kolorowych wkładek (w tym jedna o tematyce filatelistycznej). Książka przeznaczona jest w zasadzie dla młodzieży, ale niewątpliwie z przyjemnością przeczytają ją
i dorośli, którzy znajdą tam wiele ciekawych i pożytecznych wiadomości z zakresu
łączności i pokrewnych dyscyplin.
Jot.
latelistyczne nadawane przez miejscowy radiowęzeł. W okresie uroczystości w np. w Brodndcy używany będzie okolicznościowy kasownik.
W Olsztynie w dniu 23 września w gmachu WZT otwarta została wystawa „400 lat Poczty
Polskiej". Na wystawie były do
nabycia piękne okoldcznościowe
koperty i stosowano specjalny kasownik.
ODPOWIEDZI
1:Zir
442. 1=
O/WROCŁAW zorganizował od
5 do 12 października w muzeum
śląskim wystawę znaczków ,Wroclaw 1958". Wystawa upamiętniona
została wydaniem okolicznościowej
koperty i specjalnym kasownikiem.
W. PIĄTAK — HRUBIESZOW,
Z. KALAMAGA—WROCŁAW. PZF
KOLO BRODNICA. Dziękujemy za
nadesłane odbitki kasowników.
Niektórych z nich nie możemy reprodukować, gdyż są zbyt słabo
odbite. Niemniej wiadomości o
nich zamieścimy.
KOŁO BRODNICA (Oddział Bydgoszcz) projektuje uroczystości od
25.X. do 23 Xl. z bardzo urozmaiconym programem. Na te uroczystości złożą się: a) wystawy
filatelistyczne — miejscowa sta•a
i objazdowe, b) wyścigi kolarskie
i marszo-biegi pocztowców, c) pogadanki z młodzieżą i audycje fi-
Z. TWARDOWSKI — GLIWICE.
Z okazjd Międzynarodowego Zjazdu Technicznego Budownictwa Kopalń, który odbył się w dniach
15 — 20.IX. w Warszawie, byt stosowany datownik okolicznościowy.
(Patrz ,.Filatelista" nr 19, str. 370).
Dlaczego nie zrobiono stempla z
okazji Wystawy w Gliwicach
422
nie wiemy. Przypuszczalnie dlatego, że nikt sdę o to nie starał.
ZYGMUNT WISNIEWSKI — POZNAŃ. Pyta Pan jak najlepiej
przechowywać albumy ze znaczkami: w pozycji stojącej czy leżącej. Najlepszą pozycją dla albumu jest ustawienie go na ;rólce
tak. jak ustawia się książki; uważać trzeba jeszcze na to, by albumy nie był y stłoczone. W ten
sposób ułatwiony jest obleg powietrza, co jest bardzo wskazane,
gdyż przeciwdziała ew. zawilgotnieniu znaczków.
Natomiast nie należy albumów
kłaść, a już na pewno nie Jeden
na drugi, gdyż ciężar ich dzida
na znaczki jak przycisk ó wtedy
nawet mała okruszyna, która dostanie się między karty albumu
może poważnie uszkodzić znaczki.
WALERY PYZIK — KUTNO. Indie w r. 1957 przeszły na system
dziesiętny i na tym systemie oparto nową walutę. Nową jednostką
monetarną nazwano „naye paise",
lecz urzedowy skrót nie został
ustanowiony. Początkowo na znacz
kach używano skrótu „NP", a nastennie zmieniono go na „nP" i
taki skrót jest dotąd na znaczkach
stosowany.
F. Dvorak, Brezanky II, u Bi_
liny, CSR (Cz)
Georg Fielitz, Berlin-Kdpenick,
Westendstr. 22 NRD (N, F)
Cheng Kai Peng, 223 Tung Yen
Rond, Kuala Pilah, Negri Sembiian,
Malaya (A). Wym. młodzieżowa.
Igor Marinozenke, Dniepropetrowsk, Kalinina 63 kw. 29, ZSRR
(R)
Mierie Dittlova, Trerov, Masaryka c. 1831, CSR (Cz).
Herbert Miller, MilhlbergrElbe,
Breitscheidstr. 28, NRD (N)
Chan Young Slang, Sumedipuran
3, Djambang, Djawa Timur, Indonezja (A)
Helga Freudenberg, Leipzig 05,
Rabat 4811, bel Frau VógIer, NRD
(N)
W dniu 15 pazdziernika 1953 r.
zmarł w wieku 68 lat
L p. EDWARD HARTF1K
długoletni filatelista i działacz
polskiego ruchu filatelistyczne_
go, odznaczony Zlotą Odznaką
PZF, czlonek Koła nr I. Z Jego
śmiercią tracimy nieodżałowanej pamięci Kolegę i Przyjaciela, ofiarnego i niestrudzonego pracownika Związku.
Zarząd Koła nr I
Warszawskiego Oddziału PZF
POCZT RAKIETOWYCH nalepek
i całostek, listów zeppelinowych,
balonowych, pierwszych lotów po•
szukuję. INZ. ARCH. T. MISCHAL,
WARSZAWA, ZAKOPIAŃSKA
ra. 2.
(I12)
POSZUKUJĘ ulotek z drugiej wojny światowej wszystkich uczestniczących państw. Wymiana (również
za znaczki) ew. kupno. L. LESER,
KARLSRUHE, WOLFFSTR. 49, NRF
(113)
POSZUKUJĘ partnera do wymiany
niestemplowanych znaczków, Korespondencja po czesku lub niemiecku, V. TUREK, DECIN I, NERUDOVA 12 C.S.R.
(114)
POSZUKUJĘ znaczków obozu jeńców Woldenberg oraz przedruków
,,grosze". Wymiana lun gotówka.
Oferty KAROL SCHAROCH, TYMBORK 156, POW. LIMANOWA
(111)
KUPIĘ katalog do znaczków
Yvert-Telier rok 1956 wzgl. 57-58
komplet (cały świat). Oferty F.
SZLOSAREK, JASTRZĘBIE-ZDROJ,
POW. WODZISŁAW, WOJ. KATOWICKIE.
(115)
DZIAŁ
ROZRYWEK
UMY SLOWYCH
37. LOGOGRYF
FILATELISTYCZNY
(ul'. J. Mania)
Ustalić nazwy krajów, które
wydały reprodukowane znaczki. Następnie w odpowiednich
wierszach figury należy umieścić: 1. nazwę wielkiej rzeki i
prowincji w tym kraju, 2. 3. 4.
i 5. nazwy stolic tych państw,
8. nazwę jednostki monetarnej
tego kraju, 7. nazwę stolicy
tego państwa, 8. nazwę dużego portu w tym państwie. 9.
nazwę drobnego pieniądza, 10.
nazwa jednostki monetarnej,
II. nazwę pasma górskiego w
tym kraju, 12. nazwę oceanu
graniczącego z tym krajem,
13. 14. nazwy wielkich rzek w
tych krajach.
Zaznaczony wiersz pionowy
da aktualne jednowyrazowe
rozwiązanie.
38. WIELCY MĘŻOWIE NA ZNACZKACH
(ul. Zych)
L O dwóch mężach sł awnych historia nam głosi:
Imię jednego nazwiskiem drugi nosił.
2. Największy ssak morski I gatunek smoły
Noszą jego postać pomników cokoty.
3. Mieszkaniec północy z zachodnim rodzajnikiem
Był znanym i zasłużonym polskim bojownikiem.
Rozwiązania prosimy nadsyłać pod adresem: REDAKCJA „FILATELISTY", DZIAŁ ROZRYWEK UMYSŁOWYCH, WARSZAWA, UL. WILCZA 46 — w 21
dni od daty niniejszego numeru. Za prawidłowe roz-
wiązania losować będziemy nagrody znaczkowe. Przyznajemy również nagrody autorskie.
ROZWIĄZANIA I NAGRODY
30. Krzyżówka. Poziomo: jen, ONZ, UPU, Peruk,
KRN, lir. Panik, kiosk, sporty, aukcja, modne, Egipt,
Kadar, targi, Kanada, wariant, Gujana, okazy, Peronu. karnet.
W wyniku losowania nagrody otrzymują: F. Antos
z Wadowlc, P. Jezlerski z Pleszewa, B. Kaczmarska
z Łodzi, K. Klamczynskl z Aleksandrowa, L. Strzelczyk z Katowic, Nagrody autorskie za zadania dzisiejsze otrzymują: J Mania z Łodzi oraz „Zych - z
Warszawy .
423
ODWIEDZAJCIE STOISKO
PAŃSTWOWEGO PRZEDSIĘBIORSTWA
FILATELISTYCZNEGO „R U C H"
na
WYSTAWIE FILATELISTYCZNEJ
zorganizowanej z okazji
400-LECIA POCZTY POLSKIEJ
w
PAŁACU KULTURY I NAUKI
STOISKO ZAOPATRZONE JEST WE WSZYSTKIE ZNACZKI
I WYDAWNICTWA OKOLICZNOSCIOWE oraz
W ATRAKCYJNE ZNACZKI I PRZYBORY FILATELISTYCZNE
Redaguje kolegium w składzie: Tadeusz Grodecki, Wiesława Kawecka, Zbigniew MIkulakl, Maciej Parzydaki.
Adres Redakcji: Warszawa, ul. Wilcza 48, lei. 215 -704.
Wydawca: Biuro Wydawnicze „Ruch" — Warszawa, Wilcza 46.
Cena 1 egz. wynosi 2.50 zł.
Cena w prenumeracie: kwartalnie zł 15.—, półrocznie zł 30.—, rocznie zł 60.—.
Zamówienia i wpłaty na prenumeratę w kraju przyjmują wszystkie urzędy pocztowe i listonosze w terminie
do 15 każdego miesiące poprzedzającego okres zamawianej prenumeraty. Wpłat na prenumeratą w kraju
należy dokonywać na konto PKO 1-6-100020 Centrala Kolportażu „Ruch", Warszawa Srebrna 12.
Prenumerata za granicę wynosi, kwartalnie zł 21.—, półrocznie zł 42.—, rocznie zi 84.—.
Ogłuszenia przyjmuje Administracja ..Filatelisty" Warszawa, ul. Wilcza 46, U p. Biuro Wydawnicze .,RUCH".
Cena ogłoszeń: ostatnia strona (okł adkowa) zl 2.000, 1/t str. zł 1.000, 1/4 str. z1 600, 1/R str. z! 300.
Ogłoszenia drobne do 20 wyrazów zł 60, w ramce zł 100. Członkowie PZ12 korzystają z 40% rabatu
(tylko przy drobnych ogłoszeniach bez ramki).
Nakład 10.200 egz. Objętość 1 ark Format 85. Papier ilustr. V kl. 90 g. 70X100.
Druk PWPW-8774-58. A-88