A UT OR

Technologie
Dlaczego gres to problem?
Posadzki gresowe stanowią swoisty paradoks.
Z jednej strony, cechy tego materiału pozwalają sądzić,
że usunięcie z niego zabrudzeń nie stanowi problemu,
z drugiej jednak strony wiemy z własnego doświadczenia,
ile kłopotów stwarza nam ten materiał.
Z czego więc ta sprzeczność wynika, z błędnych założeń,
czy raczej stanowi sprzeczność pozorną?
AUTOR
W
Adam Góra
PPUH Voigt
34
Nr [24] 2/2014 • www.cleaneria.pl
związku z przywołanym
powyżej paradoksem posadzek gresowych, warto
rozważania na temat utrzymania
ich w czystości, rozpocząć od przypomnienia sobie kilku podstawowych informacji związanych z technologią wytwarzania gresu. Powstaje
on z mieszanki drobno zmielonego
kaolinu, glin białego wypału, skaleni, piasku kwarcowego oraz barwników mineralnych, które stanowią
granulat. Powstała masa jest wstępnie formowana w płyty, poddawana
prasowaniu na sucho pod dużym
naciskiem (do 800 kg/cm2) i wypalana w piecach rolkowych (długości ponad 100 metrów) w temperaturze 1 200 – 1 300°C przez okres
około 45 do 65 minut, w zależno-
ści od rodzaju wytwarzanego gresu.
Można więc powiedzieć, że gresy
mają zwartą, jednorodną strukturę,
choć niestety nietrudno go zabrudzić, gdyż jest chropowaty. Tego
rodzaju powierzchnia łatwo zatrzymuje brud. Każdy producent gresów
określa jego cechy, jako materiał o:
• bardzo małej nasiąkliwości, czyli
niskiej absorbcji (nie może ona
wynosić więcej niż 0,5%). Dla
porównania płytki podłogowe,
niegresowe, mają zwykle nasiąkliwość na poziomie około 3%,
klinkierowe do 6%, a ścienne –
nawet powyżej 10%.
• znakomitej twardości (wg dziesięciostopniowej skali Mohsa
osiąga 9 stopień)
• niewielkiej ścieralności
• bardzo dobrej odporności na
działanie środków chemicznych
• mrozoodporności.
Dlatego też producenci twierdzą, że gres doskonale sprawdza się
w miejscach narażonych na intensywne użytkowanie oraz oddziaływanie wilgoci. I tutaj pojawia się
Technologie
pierwsze pytanie. Czy rzeczywiście
ich jednak używać w miejscach
wym, który można nabyć w barwszystkie płytki gresowe posianarażonych na stały kontakt
dzo niskiej cenie, już w granicach
dają wyżej wymienione cechy?
z wodą (baseny) oraz na sil11 – 15 PLN/m2. Nie liczmy jednak
wtedy, że będzie to materiał twardy,
Pominiemy w tym miejscu płytki
nie działające środki czyszczące
mało nasiąkliwy, odporny na ściez gresu polerowanego, który ma
(a taką chemię przecież stosuranie i środki chemiczne.
inne cechy i skupimy jedynie na
jemy do doczyszczania). Może
gresie technicznym (naturalnym).
to spowodować wypłukiwanie
Problemy z gresami
W trakcie prasowania i wypalania
się fug albo pojawianie się na
Opisany powyżej przykład jest
powinno następować zamknięcie
nich wykwitów. Pigment fugi
tylko jedną z „przyczyn zewnętrzmikroporów. Niestety, jeśli produmoże spowodować trwałe przenych” problemów z gresami, z któcent przeprowadzi proces wytwabarwienie płytek. Zbyt głębokie
rymi borykają się firmy sprzątające.
rzania w sposób niewłaściwy: zbyt
fugi powodują, że odkłada się
Jest ich znacznie więcej:
niska siła nacisku podczas prasow nich brud, który trudno usu• brak właściwych stref wejścia;
wania lub zbyt szybkie schłodzenie
nąć. Mało tego, podczas procesu
niestety temat ten jest aktualny
płytki (powinno ono odbywać się
mycia jest on częściowo wymyw wielu zagadnieniach związapowoli w piecu), wówczas struktura
wany z fugi i „rozmazywany” na
nych z prawidłowym utrzymanie jest zwarta i zamknięcie porów
powierzchni płytki. Optymalnym
niem czystości. Ubolewać jedynastępuje
jedynie
powierzchrozwiązaniem byłoby stosowanie można, że ani projektanci
niowo. Płytka nie uzyskuje wszystnie fug epoksydowych opartych
obiektów, ani inwestorzy nie
kich cech wymienionych powyżej.
na żywicach (odporne na środki
widzą tego problemu.
Na skutek naturalnej eksploatachemiczne, łatwe w utrzyma• niewłaściwe ułożenie posadzki;
cji, działania na nią piasku (kwarc),
niu czystości), ale pojawiają się
krzywe ułożenie płytek, to probłota i innych zanieczyszczeń
tutaj dwa problemy. Pierwszy to
blem nie tylko właściciela
mechanicznych następuje sukcewysoka cena (odstrasza to inweobiektu, ale również, a może
sywne, szybkie ścieranie wierzchstorów), drugi to plamy na płytprzede
wszystkim
serwisu
niej warstwy, czego efektem końkach. Bardzo istotna jest technika
sprzątającego. W zagłębieniach
cowym jest otwarcie mikroporów.
kładzenia fugi epoksydowej (kiePłytka przestaje
runek nanoszenia,
być
twarda,
używane narzędzia)
o d p o r n a
oraz czas, w którym
Jednocześnie podczas procesów doczyszczania
na
ścieranależy ją ułożyć,
takich płytek preparatami silnie kwaśnymi, następuje
nie i działaa następnie wyczydegeneracja ich struktury. Powierzchnia zostaje
nie
środków
ścić z płytki. Trzeba
chemiczto zrobić dokładwytrawiona.
nych, a szczenie i szybko, gdyż
gólnie
tych,
w
przeciwnym
zbiera się brud, który bardzo
które mają odczyn kwaśny. Płytki
razie na płytce pozostaną resztki
trudno usunąć przy zastosołatwo „łapią brud”, wnikający głęfugi, których nie da się usuwaniu maszyn czyszczących.
boko w mikropory. Jednocześnie
nąć. Nieprawidłowe fugowanie
Niezależnie czy zastosujemy
podczas procesów doczyszczajest zmorą głównie w przypadku
szczotkę,
pad
standardowy
nia takich płytek preparatami silnie
gresu polerowanego, ale do tego
czy melaminę, brud pozokwaśnymi, następuje degeneracja
tematu wrócimy.
staje. W przypadku melaminy
ich struktury. Powierzchnia zostaje
Błędy na gresach
musimy pamiętać, że jest ona
wytrawiona. Jakie problemy zwiąTematem samym w sobie są
wrażliwa na nierówności oraz
zane są z utrzymywaniem takiej
„przyczyny wewnętrzne” probleostre krawędzie. Czyli materiał
powierzchni w czystości wie więkmów z gresami, czyli błędy i nieten nie powinien być stososzość z nas. Stosowane są wówprawidłowości leżące po stronie
wany do płytek rektyfikowanych
czas środki jeszcze mocniejsze,
firm
sprzątających.
Wymienić
(najczęściej jest to gres poleroktóre „przy okazji” wymywają fugi.
można kilka z nich:
wany). Jedyne, co można zrobić
Podłoga szybciej i intensywniej się
• brak pełnej wiedzy (szczególw takim przypadku, to ręcznie
zabrudza. Wpadamy w błędne koło.
nie służb technologicznych)
usunąć zabrudzenia z nierówJedną z widocznych oznak zbyt
o rodzajach gresów, ich cechach
ności powierzchni.
szybkiego schłodzenia płytek grei właściwościach, co wiąże się
• niewłaściwy dobór kleju może
sowych, czyli słabej ich jakości, jest
bezpośrednio z doborem niespowodować, że płytki nie będą
pojawienie się na jej powierzchni
prawidłowej technologii utrzytrwale związane z podłożem,
ciemnych, regularnych, poziomania czystości.
będą się od niego odrywać,
mych i pionowych linii, tak zwanej
• niewłaściwy dobór sprzętu do
pękać i pojawią się też nieocze„kratki”. Proszę zwrócić uwagę, że
danego rodzaju płytek gresokiwane, trwałe przebarwienia
przyczyna problemów w tym przywych, nie uwzględniający ustepłytek.
padku leży głównie po stronie prorek technicznych posadzki: nie• nieprawidłowe fugowanie. Najducenta płytek, a nie firmy sprząrówności, głębokie fugi, płytki
częściej stosowane są fugi
tającej. Płytki gresowe są bardzo
rektyfikowane i tym podobne.
cementowe. Nie powinno się
popularnym materiałem podłogoNr [24] 2/2014 • www.cleaneria.pl
35
Technologie
• niewłaściwy dobór chemii.
Powszechne stosowanie mocnych preparatów kwasowych
(wytrawianie płytek), nie stosowanie preparatów alkalicznych
do zabrudzeń organicznych.
• impregnacja
powierzchni
zabezpieczonych
woskami.
Przed
impregnacją
należy
zmyć wosk, co wcale nie jest
łatwe.
• namaczanie
zbyt
dużej
powierzchni podczas procesu
doczyszczania. Jeśli namoczymy
powierzchnię,
nad
którą nie jesteśmy w stanie
panować, czyli dbać o to, aby
roztwór roboczy nie zasychał,
wówczas rozpuszczony brud
wysycha w mikroporach i jego
ponowne usunięcie jest bardzo
trudne.
36
Nr [24] 2/2014 • www.cleaneria.pl
Klasyfikacja płytek gresowych
W literaturze fachowej znaleźć
można różne sposoby klasyfikacji
i podziału gresów. Wydaje mi się
jednak, że najbardziej właściwy jest
następujący:
Gres techniczny (naturalny) był
pierwszym z gresów rozpowszechnionym w naszym kraju. Występuje
również pod nazwą „Sól i Pieprz”,
gdyż ze względu na metodę produkcji w jego strukturze można
zaobserwować ziarna tworzące na
powierzchni płytki rysunek przypominający zmieszanie tych przypraw.
Gresy techniczne są spotykane
w trzech podstawowych rodzajach
wykończenia powierzchni: naturalnym (są nieco chropowate, przez
co zatrzymują brud), polerowanym i o podwyższonych parametrach antypoślizgowych. Mogą być
barwione w masie, jednak ich najpopularniejsze (najtańsze) kolory –
beżowy i szary – wynikają z tego,
na jaką barwę wypalają się surowce
naturalne z danego złoża. Jednorodna struktura płytek gresowych
sprawia, że nawet po obtłuczeniu
nie zmieniają one koloru. Gres
naturalny polerowany ma otwarte
mikropory, przez co jest bardziej
nasiąkliwy i łatwiej z związku z tym
ulega zaplamieniu i zabrudzeniu.
Plamy na przykład z czerwonego
wina, barszczu, tłuszczów lub olejów są bardzo ciężko zmywalne
lub nawet nieusuwalne. Zmorą dla
tych powierzchni są fugi. Nie usunięte, podczas fugowania w odpowiednim czasie, powodują nieusuwalne zaplamienia lub odbarwienia
płytek. Gres polerowny ma zdecydowanie większą podatność na
negatywny wpływ wody i różnorodnych środków chemicznych
oraz na zaplamienie. Istnieje też
ryzyko matowienia powierzchni
pod wpływem użytkowania, gdyż
jest mniej odporny na zarysowania.
Gres porcelanowy jest mocno
sprasowany, dzięki czemu ma bardzo małą porowatość i niską nasiąkliwość. Jest bardzo twardy. Do jego
produkcji używa się glinki lepszej
jakości niż przy wytwarzaniu gresu
technicznego. Nieco inne są też
proporcje składników (więcej jest
kaolinu). Prowadzi to do wyeliminowania zanieczyszczeń, które są
widoczne na płytkach gresu technicznego, jako ciemne nakropienia.
Jego podstawową, charakterystyczną
cechą jest minimalna nasiąkliwość (nawet 0,05%) oraz odporność
na ścieranie zbliżona do granitu.
Dostępne są w szerokiej gamie barw
i faktur powierzchni. Najpopularniejsze „rysunki” powierzchni to mat,
satyna, poler, struktura i relief. Może
być szkliwiony, polerowany, gładki
lub strukturalny, barwiony w masie.
Gres polerowany przed wypaleniem
to specyficzny rodzaj gresu polerowanego. W tym przypadku wygładzanie powierzchni płytki następuje
pomiędzy formowaniem a wypalaniem. Dopiero po tym procesie gres
trafia do pieca. Dzięki temu w płytce
nie ma otwartych porów – zostają
zasklepione pod wpływem wysokiej
temperatury. Jednak takie płytki są
nieporównywalnie mniej błyszczące
od polerów produkowanych typową
czytaj dalej s. 38 
technologią.
Prezentacje
Do maszyn Hako i padów Twister
wystarczy dodać tylko wodę.
Zmniejszony wpływ na środowisko
Jakość i prostota
Jeszcze nigdy firmy i organizacje nie przywiązywały tak dużej
wagi do kwestii środowiska. Nieustannie prowadzone są analizy całej działalności, aby znaleźć
alternatywne rozwiązania zmniejszające wpływ na środowisko bez
obniżania jakości czy podnoszenia kosztów. System Twister nie
wymaga żadnych środków chemicznych, aby zapewnić czystość
i połysk podłóg przy codziennym
sprzątaniu. W przypadku podłóg,
które wymagają polerowania, Twister ograniczy częstotliwość okresowej konserwacji. Wykorzystanie systemu Twister zmniejszy
także ilość odpadów i pozostałości
oraz problem ich zagospodarowania. Aby maksymalnie ograniczyć
wpływ na środowisko, tarcze Twister są wykonane z tworzywa PET
z odzysku. Wybór systemu Twister
jako standardowej metody konserwacji podłóg pozwoli aktywnie, łatwo i skutecznie ograniczyć
oddziaływanie firmy na środowisko
naturalne.
Tarcze Twister mogą być stosowane na wszystkich rodzajach wykładzin podłogowych oraz
w większości popularnych maszyn
do czyszczenia podłóg.
Gdzie można stosować metodę
Twister?
•
•
•
•
•
•
•
kamień naturalny
lastriko
wykładziny winylowe
linoleum
płytki ceramiczne
płytki winylowe
wykładziny kauczukowe
Zalety
• olśniewający rezultat każdego
dnia
• niższe łączne koszty konserwacji podłóg
• lepsza atmosfera zakupów
• nieszkodliwość dla środowiska
• większa dostępność produktów
• o 80% mniej bakterii niż w przypadku tradycyjnych metod
• proste zastosowanie – tak samo
jak poprzednio
• do codziennego czyszczenia
wystarczy sama woda.
Na czym najbardziej zależy klientom w Europie?
Raport Capgemini Zestawienie 5 najczęstszych odpowiedzi
% osób, które
uznały, że to
„niezwykle ważne”
Aby sklep był czysty i dobrze utrzymany. Aby obsługa była grzeczna i uprzejma. Aby sklep oferował spójną, wysoką jakość. Aby ceny były wyraźnie podane i oznaczone. Aby nie obowiązywały specjalne warunki przy
zwrocie produktów, z których nie jesteśmy zadowoleni. 71%
69%
67%
64%
60%
HAKO POLSKA Sp. z o.o.
ul. Czerone Maki 63, 30-392 Kraków,
tel. 12 622 17 00, email: [email protected]
HTC Floor Systems GmbH,
Arkadiusz Jagła – Sales
Manager Poland, tel. 508 914 012
[email protected]
Nr [24] 2/2014 • www.cleaneria.pl
37
Technologie
Wspomniałem już wcześniej
o zabezpieczaniu powierzchni płytek woskami. Powszechnie z tym
zjawiskiem można się zetknąć
w przypadku gresów importowanych z Chin. Na powierzchni płytek
jest cieniutka, matowa warstewka,
którą bardzo trudno zmyć. Musimy
w takim przypadku koniecznie
zastosować odpowiednie środki
alkaliczne. Dużym błędem jest
impregnacja powierzchni, na której jest wosk. Bądźmy pewni, że już
po kilkukrotnym myciu impregnat
„zejdzie” razem z zabezpieczeniem
woskowym.
Impregnować
możemy
te
rodzaje gresów, które mają otwarte
pory. Proces ten należy przeprowadzić (szczególnie, jeśli chodzi o gres
polerowany) przed samym fugowaniem. Unikniemy wtedy wnikania
fug w mikropory płytek, ich trwałego zabrudzenia i odbarwienia.
Jeśli chodzi o dobór sprzętu do
utrzymania czystości podłóg gresowych, to jest on uzależniony od
wielu czynników:
• do płytek równych, gładkich,
nie strukturalnych, bez reliefu,
których fugi nie są uszkodzone, są równe z powierzchnią płytki sugeruje się stosować
pady standardowe, z mikrofazy
lub melaminy. Te ostatnie stają
się coraz bardziej popularne, bo
stosując je można uzyskiwać
rewelacyjne wyniki
• do płytek ułożonych nierówno, strukturalnych, z reliefami i głębokimi fugami lepsze
są automaty z kontra rotującymi
szczotkami
• do płytek o podwyższonych
parametrach antypoślizgowych,
stosowanych w obszarach basenowych najlepiej sprawdzają się
szczotki walcowe.
Powierzchnia przemyta środkiem z krzemionką koloidalną
Dobór preparatów
Przy doborze preparatów chemicznych do gresów popełniany jest
jeden podstawowy błąd: przyjmuje
się, że takie posadzki są chemoodporne i czyści się je silnie kwasowymi
preparatami w celu uzyskania jednorazowego, szybkiego efektu. Powyżej
wykazano, że absolutnie nie należy
tak postępować. Skutki są niejednokrotnie tragiczne i w skrajnych przypadkach prowadzą do wymywania
fug, wytrawienia powierzchni płytek
czy wreszcie ich odspojenia od podłoża. Musimy pamiętać, że większość
zabrudzeń na podłogach ma charakter organiczny, a wszystkie tego typu
zabrudzenia usuwamy preparatami
zasadowymi. Jedynie w przypadku
występowania bardzo twardej wody,
w mikroporach powstają również
osady wapienne. W takim przypadku
należy okresowo (na przykład raz
na kwartał) zastosować technologię
dwufazową: użyć środka kwaśnego,
a następnie zasadowego. W obszarach mocno wilgotnych czy wręcz
mokrych (basen), dominują zabrudzenia nieorganiczne. Tutaj również zalecana jest technologia dwufazowa. Podobnie sprawa wygląda
w przypadku czyszczenia pobudowlanego lub poremontowego.
Do bieżącego utrzymania czystości posadzek z gresów polerowanych dedykowana jest chemia
na bazie alkoholu o neutralnym lub
lekko alkalicznym pH. Bardzo dobre
efekty uzyskuje się, jeśli taki preparat zawiera krzemionkę koloidalną
(nanotechnologia),
gdyż
wówczas następuje fizyczna modyfikacja mytej powierzchni z hydrofobowej na hydrofilową. Opóźniane jest
osadzanie się brudu. Utrzymywany
jest on na powierzchni i nie wnika
w strukturę posadzki (patrz zdjęcia), przez co szybsze i łatwiejsze jest
jego zebranie. Podłoże ma właściwości antystatyczne. Na powierzchniach szklanych uzyskuje się efekt
anty-pary. Rezultaty mycia preparatem zawierającym nanokrzemionkę
obrazują zdjęcia obok.
Technologie mycia gresów
Utrzymywanie się zabrudzeń na
powierzchni
38
Nr [24] 2/2014 • www.cleaneria.pl
Spłukanie powierzchni wodą
Nie tylko jednak chemia wpływa
na ostateczny efekt mycia. Ważna
jest technika usunięcia zbrudzeń.
Zmorą na posadzkach z gresu polerowanego (szczególnie ciemnych)
są pozostające po procesie mycia
smugi. Jedyną, efektywną metodą
Technologie
jest mycie na wilgotno mopem
z mikrofazy i przetarcie posadzki
drugim mopem „do sucha”. Jeden
z moich przyjaciół, technolog
w dużej firmie sprzątającej wypracował metodę mycia maszynowego gresów polerowanych, która
polega na użyciu szorowarki walcowej z walcami z mikrofazy. Niestety również w tym przypadku
wytarcie mopem „do sucha” umytej
powierzchni jest konieczne.
Powyżej wspomniano o twardej wodzie. Ma ona wpływ nie tylko
na odkładanie się osadów wapiennych w strukturach i na mytych
powierzchniach, ale również skuteczność preparatów chemicznych, co z kolei związane jest z jej
wpływem na napięcie powierzchniowe wody. Z teorii mycia wiemy,
że woda jest dobrym rozpuszczalnikiem brudu, ale tylko wtedy, jeśli
jej napięcie powierzchniowe jest
niskie. W wodzie twardej napięcie powierzchniowe jest wysokie, dlatego minimalnie zwilża ona
powierzchnię, na skutek czego
trudniej jest za jej pomocą wyczyścić zabrudzenia. Musimy więc stosować większe stężenia roztworów
roboczych.
Warto w tym miejscu wyjaśnić,
co to znaczy „twarda woda”. Całkowita twardość wody obejmuje twardość węglanową (nietrwałą), czyli
zawartość jonów wapnia i magnezu
w postaci wodorowęglanów oraz
twardość niewęglanową, czyli zawartość chlorków siarczanów i azotanów. W miejscach gdzie występuje
bardzo twarda woda, wysoka jest
twardość nietrwała. Nie powinniśmy
absolutnie w takim przypadku przygotowywać roztworów roboczych
w gorącej wodzie, gdyż wówczas
następuje osadzanie się kamienia
wodnego w mikroporach i na mytej
powierzchni. Jakie więc wybierać
preparaty, aby nie ponosić dodatkowych kosztów związanych ze znacznym zwiększaniem stężeń roztworów roboczych (większe zużycie
chemii)? Szukajmy preparatów, które
zawierają znaczną ilość niejonowych
związków powierzchniowo czynnych, gdyż:
• nie są wrażliwe na twardą wodę
• są niskopieniące
• obniżają napięcie międzyfazowe
• mają bardzo dobre zdolności
zwilżania powierzchni
• mogą być stosowane łącznie
z anionowymi lub kationowymi
środkami
powierzchniowo
czynnymi.
Wybierajmy te preparaty, które
zawierają znaczną ilość związków
kompleksujących (chelatów). Zalecane są szczególnie fosfoniany,
które efektywnie wiążą jony wapnia i magnezu (blokują je). Chelaty
przyczyniają się do wzmocnienia
działania środka myjącego poprzez
wiązanie przez nie jonów wapnia i magnezu, obecnych zarówno
w usuwanych osadach jak i samej
wodzie.
Może biotechnologia?
Wróćmy jednak do gresów
i spróbujmy odpowiedzieć na
pytanie, jakie cechy powinny
mieć preparaty do gresów? Podstawowym warunkiem, jaki muszą
spełniać te preparaty to zdolność
wnikania związków powierzchniowo czynnych w nich zawartych w mikropory, rozpuszczanie
osadzonego tam brudu, zemulgowanie w swojej objętości oraz
„wyciągnięcie” roztworu roboczego z mikroporów. Pojawiły się
na rynku preparaty dedykowane
do gresów (alkaliczny i kwaśny)
zawierające biotechnologię. Jest to
element wspomagający sam proces mycia, umożliwiający jednocześnie przeprowadzenie procesu
doczyszczania w bardzo niskich
stężeniach roboczych, w granicach 1-5%. Wiemy, że standardowe
stężenia preparatów do doczyszczania gresów są skuteczne w granicach 10-30%. Wnioski nasuwają
się same. Zastosowana biotechnologia to nic więcej tylko mieszanina odpowiednich enzymów
i bakterii. Enzymy w początkowym okresie procesu czyszczenia rozkładają zabrudzenia organiczne, w tym tłuszcze. Następnie
bakterie, które produkują jeszcze
więcej enzymów, przekształcają je
w cukry i peptydy, które z kolei są
wchłaniane przez bakterie i mnożą
się. Proces trwa tak długo, aż bakterie i enzymy znikną samoistnie
przez brak pożywki, czyli brudu.
Niniejszy materiał nie wyczerpuje
tematu „Dlaczego gres to problem?”
Mam nadzieję, że będzie on kontynuowany przez wydawcę niniejszego pisma oraz poruszany w kolejnych edycjach „Cleaneriady”. ∞
Nr [24] 2/2014 • www.cleaneria.pl
39