doc© Copytight by Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja
download 
Reklamacja Transkrypt
© Copytight by Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja
iu To ru n w er ni ka MARCIN ZIEMKOWSKI* ik oł aj aK op TORUŃ ni w er sy te tu M „DEKLARACJA NA RZECZ JEDNOŚCI” POLSKIEGO NARODOWEGO KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO I KOŚCIOŁA RZYMSKOKATOLICKIEGO W USA © Co py tig ht by W yd aw ni ct w o N au ko w eU Rok 2006 przyniós³ donios³e wydarzenie w trwaj¹cym od 1984 r. dialogu ekumenicznym pomiêdzy wymienionymi w tytule Kocio³ami. Chodzi o podpisanie przez ich przedstawicieli w maju 2006 r. w miejscowoci Fall River w USA, Deklaracji na rzecz jednoci. Pocz¹tek relacji ekumenicznych pomiêdzy Kocio³em rzymskokatolickim a PNKK w USA rozpocz¹³ siê w 1966 r., gdy stoj¹cy wówczas na czele PNKK bp Leon Grochowski zwróci³ siê do biskupa rzymskokatolickiego w miejscowoci Scranton, mateczniku PNKK, z propozycj¹ nawi¹zania dialogu. Lata szeædziesi¹te minionego stulecia mo¿na okreliæ mianem nowego zes³ania Ducha wiêtego, zarówno w Kociele rzymskokatolickim, po Vaticanum Secundum, jak i w PNKK w USA. Jego efektem by³ wzrost poczucia duchowej bliskoci pomiêdzy polskokatolikami a rzymskokatolikami w Stanach Zjednoczonych. Dzia³o siê tak pomimo bolesnej przesz³oci zwi¹zanej z powstaniem Polskiego Narodowego Kocio³a Katolickiego w USA wród polskich emigrantów na prze³omie XIX i XX wieku. * Mgr Marcin Ziemkowski jest asystentem w Zak³adzie Polityki Spo³ecznej Instytutu Socjologii UMK. © Co py tig ht by W yd aw ni ct w o N au ko w eU ni w er sy te tu M ik oł aj aK op er ni ka w To ru n Jak stwierdza Deklaracja, ówczesne kontrowersje dotyczy³y g³ównie spraw administracyjnych, nie za doktrynalnych. Mimo to, zapocz¹tkowa³y one seriê wydarzeñ wiod¹cych do podzia³u, który, jak bywa³o, dotyka³ cz³onków tych samych rodzin. Symbolicznym gestem na rzecz pojednania by³o nabo¿eñstwo w polskokatolickiej katedrze pod wezwaniem w. Stanis³awa w Scranton w Pensylwanii, które odby³o siê 15 lutego 1992 r. Przewodniczyli mu m.in. kardyna³ Edward Cassidy, ówczesny Przewodnicz¹cy Papieskiej Rady ds. Popierania Jednoci Chrzecijan oraz biskup John Swantek stoj¹cy na czele Polskiego Narodowego Kocio³a Katolickiego. Podczas nabo¿eñstwa obydwie strony zwróci³y siê do siebie z prob¹ o przebaczenie, a tak¿e zobowi¹za³y siê do dzia³añ na rzecz ostatecznego przezwyciê¿enia podzia³u. W piêæ lat póniej, rzymskokatolicki biskup John Timlin, ówczesny wspó³przewodnicz¹cy dialogu pomiêdzy Kocio³ami, w licie z okazji stulecia powsta³ego w 1897 r. PNKK, ponowi³ probê o przebaczenie. W 1989 r. podsumowano pierwszy etap dialogu, który przyniós³ porozumienie na temat siedmiu sakramentów. Stwierdzono wówczas, ¿e pomimo pewnych ró¿nic w ich sprawowaniu nie istniej¹ przeszkody doktrynalne uniemo¿liwiaj¹ce dalsze zbli¿enie obydwu wspólnot. Znalaz³o to odzwierciedlenie w decyzji kardyna³a Cassidy, który jako Przewodnicz¹cy Papieskiej Rady ds. Popierania Jednoci Chrzecijan og³osi³ w 1993 r., i¿ wierni PNKK w USA i Kanadzie mog¹ przystêpowaæ do sakramentów: pojednania, Komunii w. oraz namaszczenia chorych w Kociele rzymskokatolickim, jeli wystêpuj¹ o to z w³asnej woli, s¹ w³aciwie dysponowani oraz nie s¹ wykluczeni z mo¿liwoci przyjmowania sakramentów, zgodnie z zapisem paragrafu 3 kanonu 844 Kodeksu Prawa Kanonicznego. W 1998 r. PNKK og³osi³ wytyczne dotycz¹ce przystêpowania jego wiernych do sakramentów w Kociele rzymskokatolickim, którego cz³onkowie z kolei mog¹ otrzymywaæ sakramenty w PNKK pod specjalnymi warunkami, opisanymi w par. 2 kanonu 844 Kodeksu Prawa Kanonicznego. Wzajemne uznawanie sakramentów oraz, by tak rzec, eklezjalnoci obydwu Kocio³ów oznacza istnienie miêdzy nimi niepe³nej wspólnoty sakramentalnej wiadcz¹cej o ich wyrazistym wspó³uczestniczeniu w katolickiej tradycji. Jak stwierdza Deklaracja, po¿¹dana komunia pomiêdzy PNKK a Kocio³em rzymskokatolickim nie zak³ada uniformizacji b¹d wch³oniêcia jednego Kocio³a przez drugi, lecz stan, w którym obydwie tradycje wspó³istniej¹ jako uprawnione wyrazy jednej, apostolskiej wiary. Nale¿y ustaliæ, które elementy eklezjalnej rzeczywistoci stanowi¹ ród³o podzia³u, iu 262 Marcin Ziemkowski © Co py tig ht by W yd aw ni ct w o N au ko w eU ni w er sy te tu M ik oł aj aK op er ni ka w To ru n które za s¹ przejawem akceptowalnej ró¿norodnoci. W¹tek ten podniós³ Jan Pawe³ II w encyklice Ut Unum Sint z 1995 r., stwierdzaj¹c, ¿e ró¿norodnoæ taka nie jest przeszkod¹ dla jednoci Kocio³a, lecz przyczynia siê do wype³nienia jego misji. Pe³na komunia pomiêdzy PNKK a Kocio³em rzymskokatolickim pozostaje jednak celem, którego realizacja wymagaæ bêdzie wysi³ku. Ponad stuletni podzia³ owocowa³ m.in. prozelityzmem i ponownym wywiêcaniem duchownych przechodz¹cych z jednego Kocio³a do drugiego. Z dzisiejszej perspektywy takie dzia³ania jawi¹ siê nieuprawnionymi. Mimo ¿e w roku 1897 prymat papieski i nieomylnoæ biskupa Rzymu nie by³y przyczyn¹ podzia³u, to z czasem w obydwu Kocio³ach powsta³y ró¿nice w ich interpretacji. Polski Narodowy Koció³ Katolicki na przestrzeni swego istnienia rozwin¹³ silne poczucie w³asnej to¿samoci i niezale¿noci przejawiaj¹cej siê choæby w donios³ej roli wieckich w zarz¹dzaniu Kocio³em. Osi¹gniêcia jednoci nie przyspiesza równie¿ fakt, ¿e spor¹ czêæ duchownych PNKK stanowi¹ byli ksiê¿a rzymskokatoliccy. Z drugiej strony, PNKK, opuszczaj¹c Uniê Utrechck¹, której cz³onkiem by³ przez d³ugie lata, da³ wyraz swej niezgodzie na liberalne zmiany zachodz¹ce w niektórych Kocio³ach starokatolickich. Chodzi tu g³ównie o wywiêcanie kobiet oraz stosunek do homoseksualizmu. Podobne wydarzenia maj¹ miejsce w niektórych Kocio³ach Wspólnoty Anglikañskiej, jak choæby w Kociele Episkopalnym w Stanach Zjednoczonych, z którym PNKK pozostawa³ od lat trzydziestych XX w. w interkomunii zerwanej jednostronnie w latach siedemdziesi¹tych, gdy episkopalianie (jako pierwsi wród anglikanów) zaczêli ordynowaæ kobiety na ksiê¿y. W obliczu tych wydarzeñ PNKK zdaje siê akcentowaæ rolê tradycji i katolickiej spucizny, czego konsekwencj¹ s¹ postêpy w zbli¿eniu z Kocio³em rzymskokatolickim. Deklaracja na rzecz jednoci stwierdza koniecznoæ podjêcia dalszego wysi³ku w rozwi¹zywaniu konkretnych kwestii, takich jak: wzajemnoæ w udzielaniu sakramentów, wystêpowanie wiernych jako rodziców chrzestnych w drugim Kociele, ma³¿eñstwa mieszane. Starannego namys³u wymagaj¹ problemy prymatu papieskiego i synodalnoci. Autorzy Deklaracji nie wypowiadaj¹ siê autorytatywnie w imieniu swoich Kocio³ów. W zakoñczeniu dokumentu wyra¿aj¹ oni nadziejê na to, ¿e uda im siê zaproponowaæ dalsze konkretne dzia³ania na rzecz dojrzewaj¹cej jednoci PNKK i Kocio³a rzymskokatolickiego w USA. Zapewniaj¹ oni o swym przekonaniu, i¿ mo¿na znaleæ drogê przezwyciê¿enia godnego po¿a³owania podzia³u, który wydarzy³ siê wród katolików w Stanach Zjednoczonych. 263 iu „Deklaracja na rzecz jedności”.... 264 Marcin Ziemkowski © Co py tig ht by W yd aw ni ct w o N au ko w eU ni w er sy te tu M ik oł aj aK op er ni ka w To ru n iu By do tego dosz³o, twórcy dokumentu prosz¹ swych wiernych o gor¹c¹ modlitwê, by wraz z nowym wylaniem Ducha wiêtego upad³y bariery pomiêdzy nami i bymy niebawem znaleli siê w doskona³ej jednoci, która wypada uczniom naszego Pana, Jezusa Chrystusa. © ht Co py tig by W yd ni aw o w ct sy ni w er au ko w eU N te tu oł aj ik M er ni ka aK op w iu To ru n © ht Co py tig by W yd ni aw o w ct sy ni w er au ko w eU N te tu oł aj ik M er ni ka aK op w iu To ru n
