Demokracja Mas Szlacheckich

Dynamicznemu rozwojowi latyfundiów towarzyszyła transformacja
dawnych rycerzy posiadających ziemię w arystokratów bogacących się
na handlu zbożem i wódką, którą mieli prawo produkować. Tak, więc
nowe prawo majoratu niszczyło stabilizujące skutki dawnych praw
dziedziczenia, zgodnie z którymi, dobra rodzinne były dzielone po
równo pomiędzy wszystkich synów i córki.
Nowe prawo nie zawierało zabezpieczeń przeciwko szkodom
wyrządzanym procesowi demokratycznemu w Polsce przez machinacje
polityczne wielkich posiadaczy ziemskich, którzy zatrudniali w
latyfundiach szlachtę, która utraciła ziemię, ale nadal miała pełne prawa
obywatelskie i polityczne. Niektóre latyfundia w Rzeczypospolitej
posiadały większe obszary niż cała W. Brytania, Belgia, Holandia lub
Irlandia
Mimo tego, że Sejm zabronił w 1510 r. zapisywania w ostatniej woli
lub testamencie ziemi Kościołowi, aby w ten sposób ograniczyć
polityczną i gospodarczą potęgę kleru, to nie uchwalono podobnego,
prawa, które ograniczałoby wielkość majątków magnaterii, które rosły
do rozmiarów latyfundiów i były podobnie szkodliwe dla ustroju
republikańskiego Rzeczypospolitej, jak były szkodliwe wcześniejsze
latyfundia w republice rzymskiej.
Polityczne zagrożenia dla polskiego procesu demokratycznego, jakie
niosły ze sobą wielkie latyfundia, poważnie wzrosły wraz z
uchwaleniem statutów ordynacji. Nowe prawo przyczyniło się do tego,
że wiek XVII stał się „złotym wiekiem” magnaterii.
Demokracja Mas Szlacheckich
Tymczasem, demokracja mas szlacheckich była nadal stosowana.
Posłowie powracający z Wielkiego Sejmu byli zobowiązani do
uczestniczenia w sesjach „sprawozdawczych” lokalnych sejmików, aby
zdać sprawę z dokonań parlamentu narodowego i sytuacji polityki
62